05 (май), 2024
ШИГЪРИЯТ ҺӘМ ЧӘЧМӘ ӘСӘРЛӘР
Фирүзә ҖАМАЛЕТДИНОВА. Бүреләр улавын ишетәм якыннан... Шигырьләр. ......3
Зөлфәт ХӘКИМ. Серле тәңкә. Роман. ..........................................8
Равил РАХМАНИ. Кабынырга җитә сыңар чаткы... Шигырьләр. ................69
Ләбиб ЛЕРОН. Кыршау. Бәян. .......................................................................74
Дамир ГАРИФУЛЛИН. Гомер фасылларын озатамын... Шигырьләр. ....113
Илдус ДИНДАРОВ. Ак төннәрнең кара көннәре. Повесть. .......117
ЯҢА ИСЕМНӘР
Эльвина МИҢНУЛЛИНА. Тормыш ул – аяусыз бомба... Шигырьләр. ....151
«ОЯСЫНДА НИ КҮРСӘ...» ӘДӘБИ КОНКУРСЫ
Рабит БАТУЛЛА. Миң. Хикәя......................................................................154
КАРДӘШ ХАЛЫКЛАР ӘДӘБИЯТЫ
Илкар ТӨРКУГЛЫ. Олыс нигезендә, телендә яши...
(Фәнил ГЫЙЛӘҖЕВ тәрҗемәсе). ...159
Сироҗиддин РАУФ. Яшәү җыры.
(Фирүзә ҖАМАЛЕТДИНОВА тәрҗемәсе). ...................161
ЮБИЛЕЙЛАР
Фотоархив: Татарстан Язучылар берлеге оешуга – 90 ел. ..........................164
Тәлгат ГАЛИУЛЛИН. Чор рухын, заман сулышын тоеп.
(Тел галиме Фәрит Юсуповка 85 яшь тулу уңаеннан). ...................................166
Марс ГАИТОВ. Казан энциклопедистика фәнни мәктәбе.
(Мансур Хәсәнов исемендәге Татар энциклопедиясе һәм төбәкне өйрәнү институтына – 30 ел). .........172
КИТАП КҮЗӘТҮ
Рәҗәп БӘДРЕТДИНОВ. Хатыйп Миңнегулов – инсаниятнең бөек үрнәге. ......181
Ралина ХӘБИРОВА. Тәлгат Галиуллинның 10 томлык
«Сайланма әсәрләр» басмасына күзәтү. ............................................................183
Хатлар яздым утырып: Әнгам АТНАБАЙның Рәдиф ГАТАШка язган хатлары. .....186
ГАЗИЗ ТАВЫШЛАР
Шигырь ул – тере җан иясе. (Энҗе МӨЭМИНЕВАның тууына – 100 ел). ...................189
Иманым – халыкка хезмәт. (Миркасыйм ГОСМАНОВның тууына – 90 ел).
Сәхифәне Нәсим АКМАЛ алып бара. ..............................................190
Әдәби сканворд. Рәис ГАБДУЛЛА төзеде. ......................................191
-
Апрель аеның җиңүчеләре билгеле!
Котлыйбыз! -
Илкәем
Беркем дә бирмәгән соравым урынсыз: «Илкәем, син ничек яшәргә телисең?..» -
Иделләр кичкән идек...
Дәрьядай сагыш җанда... Идел иңләп ага икән, Хәсрәтен кага икән... -
«Казан утлары» журналы сериясеннән 27 нче кесә форматындагы китап тиздән дөнья күрәчәк!
Башкорт телендә иҗат итүче яшь язучы Заһидә Мусинаның «Килен» дип аталган әлеге повестенда өйдә, гаиләдә кыерсытылуга дучар булган хатын-кыз тормышы сурәтләнә. -
Татар – гаҗәп халык
Сибелсә дә, җиргә чәчелсә дә, Капламаган йөзен битлеккә. -
Җыентык
Һәрбер кеше ул – табышмак, диләр. Тик син табышмак түгел... Җыентык. -
Бабам тал утырткан
«Бу талны киссәләр кисәрләр, әнием, Төбендә, әнә, яшь үсенте күренә...» -
ХАТЫЙП МИҢНЕГУЛОВ – ИНСАНИЯТНЕҢ БӨЕК ҮРНӘГЕ
(Әдәбият галиме Хатыйп Миңнегуловның «Күңелгә якын очрашулар» («Созвучные душе встречи») китабы чыгу уңаеннан) -
Озын-озак гомерем юлларыннан
Гомер фасылларын озатамын Язлар назын саклап юлымда. -
Минем әсәр
Минем әсәрдәге күренешләр Хэппи энд булганчы барачак. Һәрбер кеше үз юлын табачак. -
Классика тарихы // Шәриф Камал «Акчарлаклар»
Әсәрнең язылу тарихы, үзенчәлеге һәм башка серләре – «Классика тарихы» чыгарылышында. -
Халкымны яратып
Меңьяшәр халкымны яратып Башымны иямен! Иямен... -
Казан, Мәскәү вакыты
Мәскәү, Казан вакыты?! – Берсендә әле шайтан таңы, Берсендә – ай калыкты! -
МИҢ (хикәя)
Август азакларында, чыннан да, Миңсылуның йөзе чистарып китте сыман. Карамыш сөенде, Миңсылу да бик куанды. Ләкин көзге салкыннар килгәч, салкын һавада, Миңсылу йөзендәге ямау күгелҗем-шәмәхә төскә керә. Җылыга кергәч, тире астына үлек җыелган кебек, гайре табигый бер сары төс ала, менә-менә бу тире ярылып, аның астыннан эрен сытылып чыгар кебек. Кыз ябыкты, йөзе сулыкты, элеккеге гүзәллеге дә әллә кая китте. -
Сорау
Терсәк тешләп булмаганны белгән Сөю йөрткән ялгыз йөрәктер. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
– Яшәве җиңел түгел инде ул. Кеше бит үзенә генә буйсынмый, аның эчке күңеле нинди генә булмасын, ул барыбер кемнәргәдер, нәрсәгәдер яраклашырга тиеш. Кызганыч, адәм актыклары белән дә гармониядә яшәргә туры килә. Белсәң иде театрдагы хәлләрне! Ярый әле, халык театрны сәхнәдән генә, тамаша формасында гына күрә, театрның үзендә, эчендә нинди кешеләр, нинди пычраклыклар булганны белсә, бәлки тамашачы театрга йөрмәс тә иде. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
– Дуслык нәрсә соң ул? Туганлык элемтәләре булмаса, кешеләр арасында чын дуслык була алмый. – Ничек инде?! Дөньяда дуслык бар бит инде ул. – Бу дөньяда бик күп юк нәрсәне бар дип саный кеше. Дуслык туганнар арасында гына булырга мөмкин, дошманлык та туганнар арасында көчлерәк була. -
Казык
Халкым кая казык какса, шунда шәһәр үскән, Мәчет салган, ай караган түбәсеннән, өстән. -
Сырлы-сырлы дөнья
Могҗизалар тудыр җиреңдә. Түгәрәклә кырлы дөньяларны – Урының булыр сыйлы түреңдә. -
АК ТӨННӘРНЕҢ КАРА КӨННӘРЕ (повестьның дәвамы)
Гафур шунда гына аңына килде һәм вокзалга таба йөгерде. Анда – мәхшәр, буталыш, гауга, кыямәт! Халык, елаша-елаша, бер-берсен эзләп ыгы-зыгы килә. Ул арада ачы сирена тавышына бер көтү гаскәриләр халыкны ниндидер караңгы подвалга куып кертә башлады. Бомбадан саклана торган «убежище» дигәннәре шул икән. Андагы алма да төшмәслек тыгызлыкта команда булганчы шактый гына әлсерәп утырдылар. Һәрхәлдә тәмам миңгерәгән Гафурга шулай тоелды, һәм ул, бу «зиндан»нан котылуга, тизрәк авылына таба сыпыртты. -
Кыршау (бәян)
«Хәзинә» дип күзе-башы тонган, зиһеннәре таралган ирләр берочтан, хуҗа һәм хуҗабикәләрнең аһ-ваһына карамастан, Мөнәвирләрнең ике яктагы һәм бакча арты күршеләренең дә җиләк-җимеш бакчаларын аркылыга-буйга актарып чыкты. Ни хикмәт, хәзинә дигәннәре табылмады. Киселгән тырнак хәтле алтын кисәге түгел, хет чүлмәк китеге тапкан булсалар да, ярар иде ичмасам, ул чакта безгә кадәр үк кемнәрдер казып алганнар дип, үзләрен юаткан булырлар иде. -
Килермен
Төркуглы килер әле тагын бер, Корылган көндә бәйрәм табыны! -
Кыршау (бәяннең дәвамы)
Әмма да ләкин... Әкәмәт дими ни дисең инде – кызның юраганы юш килә бит тәки: утызынчы елның җәендә, нәкъ «ай җыгылып төшкән» көнне, ягъни Ташкирмән мәчетенең аен күрше авыл кешесе кисеп төшергән чакта, бу кайгыны күтәрә алмыйча, әтисе – авыл мулласы Сафагәрәй – йөрәк өянәгеннән кинәт җан тәслим кыла. -
Миңа җитә
Мин канәгать: айга менмәсәм дә, Гомер үтсә туган җиремдә. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
– Җибәрегез безне! – дип елап җибәрде Лаура. – Җибәрер идек, абыең Харман бик начар кеше булып чыкты. Начар кешеләр миңа гел очрап тора, әмма Харман шикелле кабахәтне беренче тапкыр очраттым. Син, Харман, болай эшләргә тиеш түгел идең, минем кем икәнемне, Казанның нинди шәһәр икәнен яхшы беләсең бит. -
«Татарстан Республикасының Халык язучысы» дигән мактаулы исем кемнәргә бирелде?
Исемлек белән танышыгыз. -
Кемдер...
Яшәлмәде теләгәнчә, Зая үтте гомер! Һәрчак дуслык табыныңда Баш тамада кемдер... -
ТӘЛГАТ ГАЛИУЛЛИННЫҢ 10 ТОМЛЫК «САЙЛАНМА ӘСӘРЛӘР» (2023) БАСМАСЫНА КҮЗӘТҮ
Ошбу саллы хезмәтендә галим әдәбиятның җитди һәм катлаулы мәсьәләләрен киң катлау укучылары аңларлык итеп аңлата, күзаллауны тулыландырырга ярдәм итә һәм фән даирәсе пәрдәсенең бер читен ачып күрсәтә. -
АК ТӨННӘРНЕҢ КАРА КӨННӘРЕ (повестьның дәвамы)
Кинәт Ваня дәдәй, сүзен өзеп, нидәндер борчулы кыяфәт белән ерактагы офыкка текәлде. Ул якта күтәрелеп килгән якты кояш күзләрне чагылдыра, аны-моны шәйләрлек түгел иде. Фәкать бал корты безелдәгән кебек кенә ишетелгән тавыш минут саен көчәеп, самолёт гөрелтесенә әверелде. Ул да булмый, тирә-якны тетрәтеп, бомбалар шартлый башлады. -
Кыршау (бәяннең дәвамы)
Чөнки яңгыр яуган чакта ерткыч хайваннар корбан эзләп – ауга, дошманнар исә яуга чыкмаган. Яңгыр туктаганын, көн аязганын көткән барысы да... Менә кайда икән бит хикмәт! Хәер, моңа ышану яисә ышанмау – һәркемнең үз эше. Әмма моның шулай булуын Мөнәвир бөтен күңеле, җаны-тәне белән тоя... -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
Тегеләрнең машинасы һаман шул урында тора иде. Закир, тагын эндәшмәсәләр ярар иде дип, ул якка карамыйча, тиз генә капкадан кереп китте. Ниһаять, көтүләр кайтып, караңгы төшә башлагач, берничә сәгать буе Закир белән Нуриянең котларын алып торган машина китеп барды. Аларның китүе Закир белән Нурияне тынычландырмады, нәрсә булды икән, ахыры ничек булыр икән дип хафаланып, икесе дә төнлә йоклый алмадылар. -
ҖЫРЧЫ ЯНАРГА ТИЕШ...
Бөек җырчыбыз, Татарстанның – халык, Россиянең атказанган артисты, Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреаты Хәйдәр Бигичевның тууына 75 ел. -
АК ТӨННӘРНЕҢ КАРА КӨННӘРЕ (повестьның дәвамы)
Җәй җиткәч тә, балалар йортындагы хәлләр әллә ни үзгәрмәде. Ипинең көндәлек күләмен тагын киметтеләр. Хәзер ул шырпы кабы тиклем генә булып калды. Ирдәүкә анысын да күпсенә башлады кебек. «Дармоедлар, фронт өчен, җиңү хакына нинди файдагыз бар соң сезнең?», – дип, бичара ятим балалар өстенә җикеренеп, аларны битәрләү, рәнҗетү, кыерсыту берни дә тормый иде аның өчен. -
Әни җөй җөйли
«Ничек тегим чорның ярасын...» Алмашка гел бирмәк яңасын. -
Сурәтеңне сүтеп җыям
Араларны кат-кат сүтеп җыеп, Мин кабаттан сиңа үреләм. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
Әйтерсең лә өстенә кайнап торган су сиптеләр – Равил бер мәлгә өнсез калды. Ялгыш ишетмәдеме ул – Лаура аңа «идиот» диде түгелме?! Аның бит мондый Лаураны күргәне юк иде. Ул инде Лаурага охшамаган да, аның каршысында нәфрәт чәчрәтүче усал хатын утыра иде. Равилнең үзәге куырылды, нишләргә, ни әйтергә белмәде, чарасызлыктан тораташ булып катып калды. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
– Кызык кеше син. Ниндидер төймәләрнең тылсымына ышанасың... Генетика дигән нәрсә бар, буыннан-буынга кан белән күчә торган сыйфатлар бар... Әллә нинди борынгы оберегларың булырга мөмкин... Әмма кешедән кешегә яхшысы да, начары да кан белән күчә, язмыш дигән нәрсә бар, күрәчәк дигән нәрсә бар. -
Якут илендә
Зәмһәрир җилләргә һичничек күнмәгән Бабамнар учагы! – Ул әле сүнмәгән... -
Мәскәү – алыпсатарлар шәһәре
Мәскәү куйган монда йөз милләтне, Сату итә... Тел дә әйләнми... -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
Каһәр суккан сумкадан котылганнан соң өч көн узгач, бөтенләй көтмәгәндә, театрга Харман шалтыратты. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
Аны Лаура язмышы гына борчыды – кайда икән ул? Равил Әнәс янына барырга булды, мөгаен, ул барысын да беләдер. -
Күкләрнең яшьтәше
Көзләрнең бәгыре өзелә, Күк тулып түгелә күз яше. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
– Исәнмесез, – диде. – Сез кем буласыз? – Лаура. – Ә-ә-ә, әйе, әйе. Мин бик шат, – диде капитан, Лаураның кышкы аяк киеме затлы икәненә игътибар итеп. – Шат? – дип көлемсерәде Лаура, башындагы мамык яулыгын маңгай турында ике куллап калкытып. – Мине күрүегез шулай бик куандырамыни? -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
Хәзер инде бөтен нәрсә бар кебек – гаилә, хатын, балалар, дан, акча, машина... Әмма җанда ниндидер аңлатып булмаслык сагыш, җирсү ята. Бөтен нәрсә җитеш, бөтен нәрсә бар кебек, әмма нәрсәдер җитенкерәми, нәрсәдер юк, Җиһанда үзеңнең барлыгыңны тирәнтен тою өчен тагын нәрсәдер җитми шикелле. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның дәвамы)
Равил кыскача унҗиде яшендә чегән кызына гашыйк булуын бәян итте, Лаураның бүләге хакында да, бандитлар белән булган матавыкларны да төшереп калдырып сөйләде. Директор затлы кыяфәтле актерның сөйләгәнен йотлыгып тыңлап утырды. -
СЕРЛЕ ТӘҢКӘ (романның ахыры)
Әллә ничә мең, миллион тапкыр шулай ел фасыллары алмашыныр, башка кешеләр өчен, инде безнең өчен түгел. Киләчәктә дә монда уйга калып күпләр утырыр, әмма беркем Кабан күле серен ача алмаячак. Сере бар микән соң аның? -
Юк, мин беркем түгел сиңа
Юк, мин беркем түгел сиңа. Бары сихри наз гына.