12 (декабрь), 2020
Бу санда
ШИГЪРИЯТ ҺӘМ ЧӘЧМӘ ӘСӘРЛӘР
Луиза ЯНСУАР. Ә бәхетне бүлешәсе килә... Шигырьләр. .............................................................3
Фәүзия БӘЙРӘМОВА. Ана. Роман-хроника. ..................................................................................8
Таһир ШӘМСУАРОВ. Хәтер тынлык игълан итә... Шигырьләр. ..................................................79
Равилә ШӘЙДУЛЛИНА-МУРАТ. Карт шомырт хатирәсе. Роман. ................................................83
Айгөл ӘХМӘТГАЛИЕВА. Учларымда учак яккан мәлем. Шигырьләр. .....................................124
ДРАМА ӘСӘРЛӘРЕ
Илгиз ЗӘЙНИЕВ. Мәдинә. Трагедия. .........................................................................................128
«ИЛЕҢ ТУРЫНДА УЙЛА» ӘДӘБИ КОНКУРСЫ
Алинә ХӘБИБУЛЛИНА. Күңел нуры. Хикәя. ..............................................................................154
ГАЗИЗ ТАВЫШЛАР
Нәсим АКМАЛ. Агыла да болыт, агыла... (Хәсән Туфанның тууына 120 ел). .........................160
Нәсим АКМАЛ. Радионың якын дусты иде (Мөхәммәт Мәһдиевнең тууына 90 ел). ..............161
САЛИХ СӘЙДӘШЕВНЕҢ ТУУЫНА 120 ЕЛ
Равил ФӘЙЗУЛЛИН. Сискәнү («Сәйдәш» поэмасыннан өзек). ................................................162
БЕРГӘЛӘП УКЫЙБЫЗ
Дания ЗАҺИДУЛЛИНА. Ркаил Зәйдулла. «Ильяс Алкинның соңгы мәхәббәте». ...................164
ӘДӘБИ ТӘНКЫЙТЬ
Миләүшә ХӘБЕТДИНОВА. «Барысы да ачыкланмаган»...
(З. Хәкимнең «Ана җыры» әсәренә рецензия). ..........................................................................168
Сәгыйдулла ХАФИЗОВ. Татарлыктан татар качармы? ..............................................................173
Тәлгат ГАЛИУЛЛИН. Камиллекнең чиге юк (Соңгы еллар татар поэмасы ни хәлдә?) ...........176
Абдулла ДУБИН. 2021 елда дини бәйрәмнәр һәм истәлекле көннәр. ....................................159
«Казан утлары» архивыннан. ......................................................................................................184
2020 елда «Казан утлары» журналында басылган әсәрләр исемлеге. ...................................185
Иҗтимагый-мәдәни тормышыбыздан. ........................................................................................190
-
Яшәү
Ник бу дәвер... һәм шушындый язмыш... Нигә миңа мондый жирәбә?! -
Бәхет кошы менә шушында
Торган җирләр туган илгә тормый, Бәхет кошы менә шушында!.. -
Безнең Ватан
Безнең ил бу, безнең җир бу, безнең Ватан! -
Күңел нуры
Кыз калтыранган иреннәрен нечкә бармаклары белән каплады да бу җавапка өметләнгән, ләкин аның яңгыравыннан курыккан солдатка күтәрелеп карады. -
Татарлыктан татар качармы?
Халык язучысы Зөлфәт Хаким – киеренке хәл-вакыйгалар һәм көтелмәгән геройлар тасвирлау остасы. -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
Шул чибәр кыз белән танышу өчен, Красноярскига кадәр килеп, шушы җәһәннәм утын үтү кирәк булган. -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
Юк икән бит. Алансу да юк. Җырлый-җырлый агып яткан Ялантау чишмәсе дә, Ялантауга кунган ай да юк икән. -
Җил
Табигатьнең үксез баласымы — Җил дә мохтаҗ ласа җылыга. -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
–Габдрахман, күңелем сизә: Зәйнәпбану бу эшендә калса, кышны чыга алмаячак. Аны ничек тә коткарырга кирәк. -
Тансыгым!
Шул сүзләрдән галәм яралганын тоеп... берәү кинәт елмаер. -
Ана (роман)
Чыңгыз Айтматов Татарстанга, татарларга йөз белән бу гасыр башында борыла башлый, берничә тапкыр Казанга килә, милләтне күзәтә, чагыштыра, өйрәнә... -
Ана (романның дәвамы)
Әмма язмыш, тарих, чор Хәмзә бай гаиләсе өчен дә, аның нәселе, балалары һәм үзләре өчен дә түзә алмаслык, үзгәртә алмаслык сынаулар әзерләп куйган була... -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
Камил Госманның гәүдәсен кулларына күтәрде. Егет әле суынып та җитмәгән иде. Авызы ачылып, зәп-зәңгәр күзләрен күккә төбәгән. Әйтерсең, Камилгә нидер әйтәсе килә. -
Мәдинә
Ике нәрсә тик сәләтле кешелекнең Бөеклеген бер мизгелдә юк итәргә: Беренчесе – мәхәббәтнең җавапсызы. Кеше өчен кичә алмаслык ара тик шул – Ихлас сөю белән битарафлык арасы. Икенчесе – кылган гөнаһыңны аңлау ... -
Ана (романның дәвамы)
«Синең исемең ничек, исеңә төшер, исемеңне исеңә төшер! Синең исемең Маңкорт түгел, син – Юламан! Бу мин – синең анаң! Юламан улым, син кайда?!» -
Камиллекнең чиге юк
Шагыйрьләрнең олы вә кече вакыйга-хәлләрне, кеше рухын, кичереш-эзләнүләрен тулырак та, тирәнрәк тә чагылдыру юнәлешендәге тәҗрибәләре, һичшиксез, поэманың жанрлык хасиятенә генә түгел, фикер, зәвык чагылдыру, шәкел төрләндерү байлыгына да тәэсир итте. -
Ана (романның дәвамы)
Нәгыймә белән Түрәкол Караколда 1926 елның мартыннан 1927 елның февраленә кадәр яшиләр һәм эшлиләр, аннан Түрәколны иң авыр урыннарның берсенә – өлкәнең көньягындагы Җәләләбад каласына җибәрәләр. -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
... Аллаһы Тәгалә безне пар итеп яраткан, һәм бербөтен булыр өчен Себердә күрешергә насыйп иткән. Ә бу котып салкыннары, ачлы-туклы, кигәвенле-черкиле, үзәкләрне өзәрдәй авыр хезмәт – Аллаһының безгә җибәргән сынавы. -
Бәрәңге
Синең хакта төрле сүзләр йөри: «Алып бара имеш, апкайтмый». «Дөньяда иң тәмле ризык» диеп, Юкка гына үзен мактатмый! -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
Өйләренә нур булып килеп кергән Нәфисәнең дә Үзбәк якларына чыгып киткәненә дүрт ел узды. Дүрт ел гомер бер дә узмас кебек иде, уза икән шул! -
Ана ( романның дәвамы)
Ә кайгы поезды артыннан, газиз хатынын һәм балаларын соңгы тапкыр күргәнен сизенеп, ата кеше йөгерәчәк... Гасырларга тиң кайгылы көннәр буйлап йөгерәчәк әле ул алар артыннан... -
Ана (романның дәвамы)
Болай да авыру Нәгыймә мондый шартларда ничек терелсен дә, ничек сау-сәламәт калсын? Юк, әлбәттә, менә шул җир идәннәрдә ул гомерлек, инде төзәлмәслек чирләр ала да инде – 45 яшьтә инвалидка әйләнә. -
Мәдинә (дәвамы)
Онытмадым! Бүләк булсын миннән сезгә... Икегезгә! Җәүдәт килгән саен сезне Күзләрмен мин тынгы бирми җаныгызга... -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
Ялгыз башым, ләкин Нәфисәм белән «яшим». Инде менә бүген кичкә Гайшә апа кызы Гөлбикә белән күрешеп карарга уйлыйм. Бәлки, ул кыз Нәфисәмне оныттырыр. -
Дөнья
Диннәр түгел, «мин»нәр тулы дөнья... -
Ана (романның дәвамы)
Әйе, әнисенең эзләнүләренә Чыңгыз да кушыла, ул да төрле оешмаларга әтисенең язмышын ачыклауны сорап, хатлар яза. -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
Юк шул, Нәфисәгә туган якларына юл ябык. Анда аның әби-бабалары яши һәм Солтангәрәй! -
Ә бәхетне бүлешәсе килә!
Бәхетне бит килә бүлешәсе! Сыймый юкса... кочагыма сыймый! -
Мәдинә (дәвамы)
Мин аңладым хәзер кара төндә Җәүдәт Күкрәгендә синең кыюлыкны йөрткән. -
Күңел нуры (дәвамы)
Аның сүзләре йөрәккә уелган: «Солдатлар кәфенлекне өсләрендә йөртәләр. Чит илләргә чыгып китеп, Ватан өчен көрәштә һәлак булсаң, чит туфрак синең каберең, ә форма кәфенлегең була. -
Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)
- Хуш, Солтангәрәй, тиздән мин ир хатыны булырмын. Синең турында уйлау да гөнаһка әйләнер. Мәңгелеккә хуш! -
Ана (романның дәвамы)
Сүземнең бераз файдасы тиде, ахрысы, без Кыргызстаннан кайтып киткәч, интернетта хәбәр булды – Караколда Нәгыймә Айтматованың 110 еллык юбилеен уздырганнар бит! -
Ана ( романның дәвамы)
Үлгәндә дә, сандык төбендә Коръәнне һәм милли киемнәрен саклаган татар хатыны Нәгыймә апа... Бүген бу залда, безнең арада, гүя ул да бар иде, аның рухы да шатлана иде... -
Мәдинә (дәвамы)
Аһ, син, шайтан, китәсеңме? Мәдинәне Тезләндереп, яшьләренә буылдырдым Дияр идең бугай... Тукта! -
Ана (романның дәвамы)
Димәк, Нәгыймә апаның улыннан ишеткән соңгы сүзләре, соңгы җыр-моңы – татарныкы булган... Казанның мамык шәлен, татар бүләген күкрәгенә кысып, мәңгегә күзләрен йомган... Улының үз милләте белән тоташуына барыбер сөенгәндер ул, риза-бәхил булгандыр... -
Мәдинә (ахыры)
Бер әрсез тап булып калыр бары хисең – Җилләр куып каралтырлар аның төсен... -
Камиллекнең чиге юк (дәвамы)
Поэманың һәр юлыннан оста, тәҗрибәле каләм иясе кулы сизелсә дә, әсәрен поэма- бәян (бәян повестьның синонимы буларак йөри) дип атавын аңлап, хуплап бетермәдем. -
Сәхнә
Пәрдә төшә. Синең уен беткән... -
Көн һәм эңгер каһиннары турында баллада
Сагынуны микъдарларда Кем үлчәгән? Ничә күләм? -
Егерме икенче июнь
Шундый көн бу, баш киемен Салмыйча һич ярамый!.. -
Күперләр
Сакла мине бу дөньядан. Сакла мине үз-үзеңнән. Һәм – үземнән. -
Камиллекнең чиге юк (ахыры)
Ирешелгән уңышларыбызны, милли хәятыбызны саклау, яңарту, милләтебезне теленнән, дененнән, диненнән яздырмас, яшәү-көнитешен кабатланмас сурәтләрдә чагылдырып калдыручы тормыш мәктәбе ул – поэма жанры. -
Канун
Кешеләр кичерми кешегә Язмышны – сыймаган канунга.