Карт шомырт хатирәсе (дәвамы)

(Әсәрнең башын МОНДА басып укыгыз)

Гомер уза, миңа да инде егерме икенче яшь китте. Медицина институтын бетерергә бер генә ел калды. Тормышым да ипле генә, көйле генә уза. Синсез яшәү түгел, сулап та булмас кебек иде. Инде айлар, еллар узган саен, чит җирләрдә, чит кешеләр арасында яшәп, безгә бөтенләй дә таныш булмаган чит телдә сөйләшәм. Балитәкле, күкрәк турыларына, итәкләренә канәфер чәчәкләре чигелгән алъяпкыч та кимим, Солтангәрәй. Римма апа әйткәнчә, Европача киенәм, күрсәң танымассың да. Ә син нинди икәнсең, син дә үзгәргәнсеңдер. Башыма гел тузга язмаган хыяллар килә. Хәтерлисеңме, Хәлимә түтиләрдә торганда, бервакыт өйгә кайтып керсәм, анда син утырасың. Мин шунда шатлыгымнан аңымны җуям дип уйладым. Ул – минем иң бәхетле кичләремнең берсе, Казанда синең белән үткән бер көн. Кайчагында монда да өйгә кайтып кергәндә, син көтәсең кебек тоела. Буш хыял!

Хәлимә түти, Закирҗан абый, Мәүлия апа исәннәрме икән?

Нәфисә туып килгән көн нурларында коенып, күңеленнән Солтангәрәй белән сөйләште.

Ул инде хәзер элекке Нәфисә түгел, башка иде. Юл чатында изелеп, тапталып калган гөлчәчәк, тамырлары исән калып, яңадан чәчәк атты, ныгыды. Чибәр иде, гүзәл иде. Ул узып киткәндә, үзбәк егетләре әйләнеп- әйләнеп карап калалар иде. Йөзеннән нур түгелеп тора иде. Беренче курста укыганда ук, Әкрәмҗан исемле укытучы егет озын толымнарын күкрәкләренә төшереп, китабына таба иелеп утырган Нәфисәне күрде дә... Егет сөйләгән җиреннән туктап калды, башы буталды. Әкрәмҗанның институтта тәүге дәресе иде. Болай да куркып кына, каушап кына укыган лекциясен көч-хәл белән ерып чыга алды. Йөзенә ут кабып, үзенең халәтеннән оялды. Әйтерсең, беренче рәттә утыручы гүзәл аның уйларын укып, күзеннән утлар чәчеп, бит урталарын чокырайтып елмая иде. Партия органнарында зур урында эшләүче Баһорның бердәнбер улы, күптән түгел генә медицина институтын тәмамлаган егет беренче дәрестә үк Нәфисәгә гашыйк булды. Ашаса – ашы аш булмады, эшләсә – эше эш булмады. Күз алдыннан Нәфисәнең үзбәк кызларына охшамаган зур күзләре, түгәрәк йөзе, атлаган саен тибрәлеп-тибрәлеп торган озын толымнары китмәде. Йөреше дә үзенә күрә башка иде кызның, атлап түгел, йөзеп йөри кебек. Әллә гашыйк егет күзенә генә шулай күренә, әллә чыннан да шулай, белмәссең.

Ничә еллар буе Әкрәмҗан Нәфисә тирәсендә бөтерелде. Кызның инде кияүдә булганын, ире Габдрахманның үпкәсе кабарып, кызы туганчы ук үлеп киткәнен дә белә иде. Тик бердәнбер улларына зур өметләр баглаган әти-әнисе аның балалы татар хатынына өйләнүенә тешләре-тырнаклары белән каршы иделәр. Әллә кайчан үзләренең якын әшнәләре зур калым белән килен булып төшәсе кызларына өйләнергә үгетләделәр. Тик моңарчы әти-әнисен олылап, зурлап, әти-әни сүзеннән чыкмаган Әкрәмҗан әйтте:

- Әгәр Нәфисәгә өйләнергә рөхсәт итмәсәгез, гомумән, өйдән чыгып китәм. – Егетнең сүзе катгый иде. – Сүземнән кире кайтмаячакмын.

Тик Нәфисәнең күңеле гел Алансуда, Солтангәрәйдә булды. Әкрәмҗан бу турыда үзенең укытучысы профессор белән дә сөйләште.

Һәм Әсхәдулла атна-ун көн элек чәйләп алгач, Нәфисәгә бу турыда сүз катты:

- Нәфисә, тормыш алга бара. Ялгыз хатынга үзенә генә бик авыр. Әнә Римма апаң да ничә ел инде ялгыз яши, Гыйниятулла кияүне оныта алмый. Син уйлап кара әле, Әкрәмҗан турында әйтүем. Бәлки, яши башлагач, бер- берегезгә ияләшерсез. Аннан соң Газизә дә әтисез бала булып ятим үсә. Әле ул барысын да аңламый. Ә соңыннан – Газизә исәйгәч – яңа тормыш башлау авыр, бик авыр булачак. Аллаһ адәмнәргә парлашырга кушкан. Менә мин үзем дә ялгыз. Инде яшем өлкән булса да, парлы чакларымны сагынам. Уйлап кара әле. Бигрәк тә Газизә турында уйла. Ул егет әйбәт егет. Мәктәпне бетерүгә, медицина институтына керде. Минем күз алдымда белем алды. Әкрәмҗанның киләчәге өметле

- Рәхмәт, Әсхәдулла ага, бик зур рәхмәт, мин уйлап карармын. Дөрес әйтәсез, Газизәгә әти кирәк. Тик йөрәкне нишләтәсе?

Әсхәдулла белән сөйләшүдән соң, Нәфисә төне буе уйлап-уйланып ятты. Нәрсә көтә ул? Солтангәрәй инде әллә кайларда, пакус өсләрендә җир җиләкләре коелып калган Ялантау болыннарында, Акборын чишмәсе буендагы Аклык аланында, яр буйларында оя-оя сары төнбоеклар, сагышланып сары күзләрен ачкан күл буйларында, томаннарда адашып калды. Ул юк бит инде. Исән, ләкин исән булса да, ул Нәфисәнеке түгел. Ә күңел, җәрәхәтле, ләкин сөю белән белән тулы күңел көтә. Менә бүген дә, таң белән уянып, шул турыда уйлады Нәфисә. Үзе турында түгел, ә Газизә турында, йөрәк бәгырьләреннән өзелеп төшкән газизе – баласы турында уйларга кирәк иде. Менә тагын бер елдан кызын мәктәпкә бирергә торалар. Әле Газизәгә укырга керергә иртәрәк иртәрәген, ләкин Мәдинәгә җиде яшь тула, шуңа күрә балаларны аермас өчен икесен дә мәктәпкә беренче класска бирергә хәл иттеләр. Газизәне үзбәк илендә «Азизә» дип йөртәләр.

-Мәдинә белән икесе бергә бакчага йөрделәр, аерылышсалар, балаларга авыр булыр, – ди Әсхәдулла. – Аннан соң Азизә бик зирәк, шук бала, ул укуда Мәдинәдән калышмас, мәктәпне бетергәч, икесе бергәләп, медицина институтына керерләр, – дип, каршы әйтергә урын калдырмыйча, сүзен тәмамлады Әсхәдулла. Ул ике баласын да үз оныклары кебек ярата, кызлар өчен җанын да ярып бирергә әзер иде. Октябрь бәйрәме хөрмәтенә ике кызга да зөбәрҗәт ташлы алкалар бүләк итте.

Нәфисәнең исе китте.

- Әсхәдулла абый, бигрәк зур бүләк. Мәдинәгә алсагыз да ярый – оныгыгыз, нигә Газизәгә дә?

- Сез нәрсә сөйлисез, Нәфисә, сүз дип сөйлисезме? Мондый сүзләрне сөйләргә ярамый. Алар бер гөлнең ике чәчәге, икесе дә минем онык, – дип, профессор шелтәле итеп Нәфисәгә карады. Ә Римма апалары кашлары ялт-йолт итеп торган алкаларны ике кызның да колакларына кидереп куйды. Кызлар залдагы аяклы зур көзге янына йөгерделәр. Күбәләкләр кебек бөтерелделәр, сикерештеләр. Ә аннан соң икесе ике яктан Әсхәдулла бабаларының куенына сеңеп тынып калдылар.

- Менә Нәфисә аларның шушы куануларын күрер өчен генә дә яшәргә,дип, үзбәк сүзләренә урыс сүзләре кушып сөйләнде Әсхәдулла. – Алар безнең эшне дәвам итүчеләр.