03 (март), 2025

ШИГЪРИЯТ ҺӘМ ЧӘЧМӘ ӘСӘРЛӘР
Фирүзә ҖАМАЛЕТДИНОВА. Карга боткасы. Поэма. ...........................3
Шәмсия ҖИҺАНГИРОВА. Чын ярату хакына. Хикәя. ..........................9
Рәмзия ГАБДЕЛХАКОВА. Урамнарда янган шәм исе... Шигырьләр. ..............28
Рәдиф СӘГЪДИ. Хәчтерүш. Роман. ...................................................33
Гөлнара ҖӘЛИЛОВА. Ул – минем ярату! Шигырьләр. .............….....99
Хәбир ИБРАҺИМ. «Тәрәзәңә яфрак сибәрмен...» Хикәя. ................104
ЯҢА ИСЕМНӘР
Ришат КУРАМШИН. Соңгы сынау. Хикәя. ...........................................116
Рәмзия ҖИҺАНШИНА. Сабый чакта кышлар бүтән иде... Шигырьләр. .............................127
КАРДӘШ ХАЛЫКЛАР ӘДӘБИЯТЫ
Элчин ГУСЕЙНБӘЙЛИ. Төньяк кәләше. Хикәя (Гүзәл ГЫЙЗЗӘТУЛЛИНА тәрҗемәсе). ..130
ӘДӘБИ БЕРЛӘШМӘЛӘРДӘ
«Шигъри тәлгәшләр»нең җимешләре. Балтач районы иҗатчыларының шигырьләре
(Резеда ЗАРИПОВАның кереш сүзе белән). ....................................140
Әдәби тәнкыйть: Ландыш ӘБҮДӘРОВА. Мәңгелек язмышлар турында
(Нәзифә Кәримованың «Озын-озак язмышлар» истәлек-повестена бәяләмә). ......................146
Тәлгат ГАЛИУЛЛИН. «Минем исемем – Гөргөри»...
(язучы Гәрәй Рәхим иҗатына нисбәтле уйланулар). ...............................150
Әбүгалисина мәгарәсе: Илдус ЗАҺИДУЛЛИН. Каюм Насыйри һәм аның туган авылы белән элемтәләре. .........................156
Хатлар яздым утырып: Миргазиян Юныс, Әнгам Атнабаев, Михаил Малышев, Валдис Берзиньш, Газиз Кашапов, Әхмәт Рәшит, Азат Зыятдинов, Нурихан Фәттах, Василий Игнатьев, Зәйнәп Бәширова, Кадыйр Сибгатуллин, Гариф Шәйдуллин, укытучы Розаның Равил Фәйзуллинга язган хатлары. ..........................165
Рухият: Фатиһ КУТЛУ. Балачагымдагы Рамазаннар... (Равзаның көндәлегеннән). ...............180
Фотоархив: Әдәби мизгелләр. «Казан утлары» – Биектауда. ...............182
Каләмне штыкка тиңләп: Касыйм ВАХИТ шигыре, Рахман ИЛЬЯС повестеннан өзек. .....184
Газиз тавышлар: Чын җитәкче менә шундый була (Шамил Закировның тууына – 80 ел). .....186
Язасылары язылмыйча калды (Рафис Гыйззәтуллинның тууына – 70 ел).
Сәхифәне Нәсим АКМАЛ алып бара.................................................187
«Тукай йолдызлыгы» конкурсы нигезләмәсе. ......................….........188
Әдәби сканворд. Рәис ГАБДУЛЛА төзеде. .......................................189
Иҗтимагый-мәдәни тормышыбыздан. Вакыйф НУРИЕВ әзерләде. ...........190
-
Февраль аеның җиңүчеләре билгеле!
Котлыйбыз! -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Хәниф күбрәк күрше киявенең хәрби формасына, киемнәренә кызыкты. Әй, кайчан булса да бер шундый сержант погоннары тагып кайтып төшәсе иде дә... Ларисалар, Лена, Машалар, Надеждалар муенына сарылыр иде. Сарылсалар, сарылмасалар да, Хәниф барыбер затлы, тәрбияле пионервожатый Гөлсинә кебек чибәр, шомырт кара чәчле татар кызына гына өйләнәчәк. -
Бүген елмаегыз!
Елмаегыз, бүген елмаегыз – Күңел нуры күчсен күңелгә! -
Язымда кал әле!
Язымда кал әле! Бу мартта! Суыклар бер китәр диген дә... -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Әлеге тәннәре төрле сурәтләргә бай өч ир-атның аңа карата мөнәсәбәтләре төптән үзгәрде. Карап торырга кырыс, кайчагында хәтта дорфа булып күренгән адәмнәрне Хәниф тә үз итә башлады. «Нихәл, артист энекәш», «булдырасың, молодец», «так держать, Ханиф братишка!» диюләре, егетне үсендереп җибәрә иде. -
Кыш исе һавада
Кыш исе һавада. Тып та тып Кар катыш яңгырның тавышы. -
Балтачым
Балтачым – туган ягым, Син бит ул эшче төбәк. -
Мансур Вәли-Барҗылы вафат булды
Мансур Вәли-Барҗылы белән хушлашу иртәгә, 12 сәгатьтә Казан шәһәре 12нче клиник хастаханәсенең бәхилләшү залында була. Адрес: Лечебная, 7 -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
– Ну, җегетләр, рәхмәт, күптән болай рәхәтләнеп утырганыбыз юк иде. Хәниф энекәш, дөресен әйтим, сине беренче тапкыр күргәч, соры гына бер бәндә дип уйлаган идем. Талант иясе икәнсең бит! -
МӘҢГЕЛЕК ЯЗМЫШЛАР ТУРЫНДА
(НӘЗИФӘ КӘРИМОВАНЫҢ «ОЗЫН-ОЗАК ЯЗМЫШЛАР» ИСТӘЛЕК-ПОВЕСТЕНА БӘЯЛӘМӘ) -
Кеше бул!
Үз йөрәге теләгәнен табып, Бу тормышта булсын ул Кеше. -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Хәнифнең август ае тулысынча әнисенең туган авылы Балчыклыда Мәүлетдин абыйсында үтте. Төн буе клубта гармун уйнап, кызлар биетеп, дуслары белән аралашып чыгып, тәүлегенә ике-өч кенә сәгать йокы тәтесә дә, абыйсы эндәшүгә сикереп тора иде. Үзе йөри, үзе әле һаман йокысыннан айнып җитә алмый. Кем гаепле соң? -
Безнең гомер
Кайтулар юк. Бары китү генә. Тузаннарга эзләр күмелә... Сулар ага, болганыплар ага, Ниләр калыр елга төбендә?! -
ЧЫН ЯРАТУ ХАКЫНА (хикәя)
Наташа караватта тәсбих тартып утырган Рәфинәнең алдына килеп тезләнде. – Исәнме, әнкәй! Менә без кайттык. Хәлләрең ничек? Исән-имин генә гомер итәсезме? Зинһар, ачулана, рәнҗи күрмә безгә... Гафу ит... Үзенә шулай ягымлы, җылы итеп саф татарча дәшкән хатын-кызның йөз чалымнарын кайдадыр, кайчандыр күргәне бар кебек тоелып китте Рәфинәгә. -
Тормыш
Хушлашасы килми синең белән, Артык ямьле шул син, и тормыш! -
Миргазиян Юнысның Равил Фәйзуллинга язган хатлары
Йөрәк авыруы тагын көчәеп китте. Диңгезгә чыгарга рөхсәт итмиләр. Мәскәүгә кайттым. Перепутье. Ни эшләргә дә белгән юк. Әдәбият икмәген көтеп яшәргә куркам. Мин бит әле хатыным һәм кызым ач булмасын дип, аларның иминлеге турында да кайгыртырга тиеш. -
УЛ
Авырлыклар килсә миңа, ул булыша, Бөтен кешеләрдән якын ул... -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Хәниф, чәй тулы капчыгын күтәреп кайтканда, Ринат агасы турында уйлады. «Көче ташып торган, белемле, кыю, шул ук вакытта тәрбияле абзасының тормышында да нидер булган бит?! Нинди фаҗига кичергән икән соң соңгы айларда студент егеткә бик күп яхшылыклар эшләгән кеше?! Әлегә барысы да билгесез шул аңа! Ул бит кайчагында шундый тирән сагышка чума ки, андый чакта әйләнә тирәдәгеләрнең дә дөньялары караңгыланып киткән кебек була. -
Әнгам Атнабаевның Равил Фәйзуллинга язган хаты
Равил! Шигырьләр төргәгеңне алдым. Мин аларны иртәгәдән үк газета-журнал редакцияләренә алып чыгармын. Беренче чиратта, «Агыйдел» журналына, әлбәттә, редакторы Әсхәт Мирзаһитов белән алдан сөйләшү дә булган иде. -
Бу бары яшьлекне сагыну
Үпкәм юк язмышка, шулай да Син булган яшьлекне сагынам... -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Хәнифне тетрәтте бу фаҗига! «Менә ни өчен арыслан йөрәкле, курку белмәс Ринат агасы вакыт-вакыт сагыш утларының чоңгылына чума икән! Яралары телгәли икән бит аның йөрәген, ләкин ул аны беркемгә дә сиздермәскә тырыша иде. Чиксез хәсрәтне күтәреп йөрергә дә кирәк бит! -
Син һәм Мин
Мин – язучы, син – цитата, Сине язасым килә. -
Йоклый таулар, сыртларыннан...
Йоклый таулар, сыртларыннан Болыт сыйпый, кояш үбә. Нәрсә керә сабый тауның Төшенә? -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Иртәнге якта әле йокысы да ачылып җитмәгән спортчыларны Казан-Мәскәү поезды Муром каласына китереп җиткерде, җиткерде генә түгел, хәтта килеп җиттегез дип төшереп үк калдырды. Тренерлары Рашат Еникеев инде күптән аяк өстендә иде. Бер бүлектән икенчесенә чабып, шәкертләрен уятып йөрде ул. -
Бураннан кар салган урамнар...
Адашыр юллар юк! Каршыңа Кояшны күтәреп барырмын… -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Ниһаять, орыш тәмам. Күз төбе күгәргән, иреннәре ярылган, тәне сыдырылган Хәниф, еш-еш сулыш алып, судьяларның игъланын көтә башлады. Рашат Еникеев: «Борчылма, син җиңдең! Хәзер сатлык судьяларның билгеләрен генә көтәсе кала! – дип, бит тирәләрендәге канны сөлге белән сөрткәләде. -
Кушуч ихласлыкка сусаумы соң...
Капка төбендәге бүрәнәгә Тезне чәнчеп, чиертеп симәнке, Йолдыз санар кеше кирәк миңа, Тынлыкны да тояр тирәнтен!.. -
Газиз Кашаповның Равил Фәйзуллинга язган хаты
Син үзең дә Әлмәт оешмасын иң авыр чакларда җитәкләгән һәм оешманың абруен күтәрү кебек кыенлыкларны кичкәнгә күрә, безнең теләккә каршы килмәссең дип ышанабыз. -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Егетләр, бер сату ноктасыннан икенчесенә кереп, күчтәнәч җыйдылар. Татарстан казылыгы, тавыгы, Азиядән килгән лимон-мандарин һәм, әлбәттә, һәрбер татар өчен бик кадерле сый булган һинд чәе. Һәм шулар арасында егетнең Резидәгә дигән «Красная Москва» хушбуе да бар иде. -
ГОРИЗОНТ (повестьтан өзек)
...Шушы вакыйга Батырҗанның күңелендә озак еллар буена онытылмаслык хатирәләрнең берсе булып калды. Шул кичтән соң алар тагын да дуслаша төштеләр, бер-берсенә тагын да якынайдылар. Ләкин ул вакыйга артык кабатланмады. Алар бер-берсен иркәли алмадылар. Канлы көрәш, күпләрне аерган кебек, аларны да аерды. -
Әнә ерак шәфәкъ артында...
Начарлыкны күрми, Кеше хакына күпсенми. Һәр яшәлгән көннән матурлык эзли, Тирә яктан юк-бар сүзләр җыеп йөрми. -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Күп еллар үткәч кенә, нинди мәгънәсез, тәрбиясез хат язып җибәргәнлеген аңлады ул. Тик аның әле өмете өзелмәгән иде. Элеккесе барып җитмәгәндер дип уйлап, шундыйрак икенче язманы юллады. Ләкин элеккечә җавап кына килмәде -
Безнең журналны маркет-плейс киңлекләреннән алыгыз!
Журналыбызның март саны Сезне көтә! -
Сагынма!
Язлардан аҗаган көтмим лә! Язлардан мин синле яз көтәм!.. -
19 мартта язучы, журналист Гөлүсә Закированың «Энекәш» дип исемләнгән китабы тәкъдим ителәчәк!
Кичәгә рәхим итегез! -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
Ахыры кунак кызы аны ошаткан, озатып куям дигәч карышмады, киреләнеп маташмады, күрше кызы Рәмзиянең дә аңлатмалары җиткәндер, егетнең өченче курста укып йөрүен дә, боксчы икәнлеген дә чибәркәй белә иде. Үзе дә мәдәният институтының беренче курсына укырга кергән икән, күпмедер дәрәҗәдә коллегалар булып чыктылар. Шушы биюле кичәдән соң яшьләр аралаша башлады. -
Әгәр сине чынлап яратсалар...
Сине генә сөйгән назлы күзләр Башкаларга һич тә карамый. -
«МИНЕМ ИСЕМЕМ – ГӨРГӨРИ»...
ЯЗУЧЫ ГӘРӘЙ РӘХИМ ИҖАТЫНА НИСБӘТЛЕ УЙЛАНУЛАР -
СОҢГЫ СЫНАУ (хикәя)
Бер ел да үтми – Нургалинең әтисе дә вафат була. Бик хөрмәтләп озата аны яшьләр. Ул вакытта халык Кәүсәриянең ихлас елаганына аптырый: үз әткәсемени... Ә бер көнне алар тормышында күңелсез, әмма бик тә гыйбрәтле шундый хәл була. -
Хәчтерүш (романның дәвамы)
...Ашыйсыларын ашап, эчәселәрен эчеп, карыннарында бер йотым, бер йөзем урнаштырырлык урын да калмагач, күпмедер вакытка тынып, дәшми-тынмый гына утырдылар. Диңгез дә давылланыр алдыннан тынып ала диләр бит, Резидә дә күңеленең бер чите белән нидер сизә, ниндидер көтелмәгән хәлләр килеп чыгар кебек тоела аңа.. -
Әйтер идем...
«Мин – күләгәң синең», – дигән идең. Хактыр, ахры... Төннәремдә эреп югалгансың… -
Гөлүсә Закированың «Энекәш» дип исемләнгән китабын тәкъдим итү кичәсе узды
Автор әлеге китапка кергән повестьта 2022 елның 24 февралендә башланган Махсус хәрби операциягә мобилизацияләнеп киткән энесе Илнур Закиров һәм башка егетләрнең сугышчан юлын тасвирлый. -
Хәчтерүш (романның ахыры)
Ни генә булмасын, Хәниф кемнеңдер җитмәгәнлеген аңлап боргаланды. Халык арасыннан кемнедер эзләде. Инде вагонга утыргач та, тамбурга чыгып, халык көтүенә күз салды. Аның күзенә алсу плащлы, алсу береткалы берәү чагылып куйды. «Улмы, әллә бөтенләй башка кешеме?» Тик инде аларның юллары мәңгегә аерылып бара иде. -
Азат Зыятдиновның Равил Фәйзуллинга язган хатлары
Бик теләп, үзеңә хат язам, тагы да яратып калдым, уйлар тәңгәл килә кебек. Рәхмәт килүеңә, үз эшләреңне җиренә җиткереп, матур итеп башкаруыңа. Бергә үткәргән минутлар үтеп баручы 1984 елның кадерле хатирәләре булып калсыннар. -
Төньяк кәләше (хикәя)
Мескен Вера. Верочка... Аны аэропорттан ук кире үз иленә кайтарып җибәрделәр. Миңа бары тик тәрәзә аша саубуллашырга гына рөхсәт иттеләр. Килеп туган хәлнең никадәр авыр икәнен сез күз алдына да китерә алмыйсыз. -
Син белмисең, адымнар да бетте...
Сагынганга гафу сорый алам, Түзә белгәнемә үтенмәм. -
Яратып туймаслык яшем бу...
Яңа таң! Исәнме, кадерлем!» Яратып туймаслык яшем бу… -
Юат әле, дустым!
Кояш чыккан якка атларбыз без, Шомнар богавыннан котылып. Дустым минем! Бәлки җан фәрештәм... Бер сөйләшик әле утырып! -
Бернигә карамый кар ява...
Мин сине шулкадәр сагындым! Язы ни, кышы ни, яңгыры… -
Нурихан Фәттахның Равил Фәйзуллинга язган хатлары
Менә шундый «төртелүләр» күп очрый китапта. Әгәр син шуларны җиңә алсаң, шигырьләреңне тулысынча татар теленең эчке законнарына буйсындыра алсаң, минемчә, син тагын да югары күтәрелә алыр идең. -
Яшьлеккә хат
Сиңа багышлыйм бүген хатымны. Таптым дигәндә, югалттым сине! -
Туган өем, туган нигезем
Туган өем, туган нигезем, Сиңа кайттым бүген ерактан... -
Көнем белән төнем буталды...
Йөрәк каршы чыга, ди: «Ярат!» Сине тагын күрергә теләп, Китәмен мин күпергә кабат… -
Миңа гашыйк сине уйлап чыгардым мин...
Язгы гүзәл кичне, хисне, сирень исен. Син бөтенләй бу дөньяда бармы? -
КАЮМ НАСЫЙРИ ҺӘМ АНЫҢ ТУГАН АВЫЛЫ БЕЛӘН ЭЛЕМТӘЛӘРЕ
Каюм Насыйри шәхесен һәм аның иҗат лабораториясенең үзенчәлекләрен ачыклауда туган авылы – Казан губернасы Зөя өязе Кече (Югары) Шырдан – кешеләре белән элемтәләренә кагылышлы чыганаклар зур әһәмияткә ия. -
Вакыт җитми генә бу тормышта...
Таба коймагына кайттым, әни, Чукыныплар китсен дөньясы! Очканында нык канатлы бөркет Онытмаска тиеш оясын! -
ХАЛЫКТАН МӘРҖӘН ҖЫЙГАН ГАЛИМ
Күренекле фольклорчы галимнәребезнең берсе, Татарстанның Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты Илбарис Нурислам улы Надировның туына 100 ел. -
«СОЛДАТЛАР»НЫ ҖЫРЛАП ҮСТЕК БЕЗ
Күренекле шагыйрь, Татарстанның Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты, республикабызның атказанган сәнгать эшлеклесе Роберт Вәли улы Әхмәтҗановның тууына 90 ел. -
Матәм көне...
Бүген әнә... тагы матәм көне... Ил күгендә кара болыт йөзә, Урамнарда янган шәм исе… -
Василий Игнатьевның Равил Фәйзуллинга язган хаты
Равил, уңышларың әйбәт, башың үз урынында була күрсен! Дус итеп кенә әйтәм, «Азат хатын»да С.Сәйдәшев турында укыгач, шундый фикерләр килде, ачуланма. -
Зәйнәп Бәшированың Равил Фәйзуллинга язган хаты
Авылдашыгызны искә төшереп җибәргән китабыгыз өчен рәхмәт. -
Табигать хәзинәсе
Табигатьне саклыйк, дуслар! Ул – безгә зур хәзинә. -
Ураза Гаете мөбарәк булсын!
Аллаһ Раббыбыз тоткан уразаларыбызны һәм барлык изге гамәлләребезне кабул кылсын! -
Синнән башка бу тормышның бер яме булмаган ла
Бер көлүең мең бер дәва – балыдыр син йөрәкнең! Чып-чын әти булыр өчен кызлы булу кирәктер. -
Авылым иртәсе
Мәхәббәт хисләрен бөркәнеп, Тын гына кар яуган кичләрдә...