07 (июль),2023
ШИГЪРИЯТ ҺӘМ ЧӘЧМӘ ӘСӘРЛӘР
Зиннур МАНСУРОВ. Каршылыклы хисләр карулаша... Шигырьләр. .................3
Рафис КОРБАН. Артык кешеләр. Роман-эссе. .....................................................9
Дания НӘГЫЙМ. Меңәр җанның өермәсе миндә... Шигырьләр. .......................75
Зиннур ТИМЕРГАЛИЕВ. Мәңгелек хәрәкәт. Повесть. .........................................80
Рәсимә ГАРИФУЛЛИНА. Шул исемне аклап, атлап киләм... Шигырьләр. ........108
Тәлгат ГАЛИУЛЛИН. Төерле пылау. Хикәя. .........................................................113
ЯҢА ИСЕМНӘР
Зөһрә РАМАЗАНОВА. Көн саен дежавю... Шигырьләр.
(Ф.Гыйләҗевнең кереш сүзе белән). ....................................................................125
«СЕЗ ИҢ ГҮЗӘЛ КЕШЕ ИКӘНСЕЗ!» ӘДӘБИ КОНКУРСЫ
Сания ӘХМӘТҖАНОВА. Сабыр сөю сагышы. Повесть. .....................................128
КАРДӘШ ХАЛЫКЛАР ӘДӘБИЯТЫ Әминә ГАЗАЕВА. Йөрәгем яктыра күңелле уйлардан.
Шигырьләр. (Балкарчадан Р.Корбан тәрҗемәләре.)............................................147
ӘДӘБИ ТӘНКЫЙТЬ
Фоат ГАЛИМУЛЛИН. Әдәбият фәне аксакалы (Тәлгат Галиуллинга 85 яшь). ..149
ПУБЛИЦИСТИКА
Рухия АХУНҖАНОВА. Сөббух Рәфыйков ядкяре. Документаль бәян. .............155
ФӘН
Дания ЗАҺИДУЛЛИНА. Татар тамырларыннан үскән җете гөлләр. ..................173
Фотоархив: Марс Шабаевның тууына – 90 ел. ....................................................178
КИТАП КҮЗӘТҮ
Ләйлә ДӘҮЛӘТШИНА. Татар халкының рухи мирасын барлау. .........................180
ХӘТЕР
Әнвәр СӨЛӘЙМАНОВ. «Сагышлы моңнар» иясе Рәшит ага, яки ул гаиләдә һәммәсе шагыйрь (Журналист, шагыйрь Рәшит Гатауллинның тууына – 85 ел). ............................185
ГАЗИЗ ТАВЫШЛАР
Каләмендә аның – атом көче (Зәки Зәйнуллинның тууына – 90 ел). .................188
Тормышта да, сәхнәдә дә затлы булды (Эмиль Җәләлетдиновның тууына – 90 ел).
Сәхифәне Нәсим АКМАЛ алып бара. .................................................................189
Иҗтимагый-мәдәни тормышыбыздан. ................................................................190
-
Ике яклы чынлык
Әмма алар гадел җәза алыр өчен халыкара трибуналга ашыкмый... -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (роман - эссе)
Салихны эшеннән чыгарып аттылар. Тагын ике елдан илле тула. Таҗи Гыйззәт белән егерме ел элек куелган «Наёмщик»ны яңадан карап, яңартып чыгарырга дип, җиң сызганып эшләп йөргән көннәре иде. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
Тәбәнәк кенә буйлы, авыру чырайлы, малайсыман күренгән ябык кына бу егетне Шиһап җизни үзе барып каршы алды. «Тукай шушы микәнни инде ул?» – дип уйлап куйды Салих. – Таныш бул, Тукай туган, минем кайниш Салих була бу! – диде Шиһап, аяк астында буталып йөргән малайлар арасыннан Салихны үзләре янына чакырып алып. -
Татар теле
Син булмасаң, мин дә кирәксез... -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
– Өйрәтербез, Алла боерса. Бик сәләтле егет булырга охшаган. Күрәсең бит, нинди катлаулы көйне алган, әле шуның өстенә үзеннән өстәп уйнап ята. Композиторлык чаткылары да юк түгел. Менә шушы сөйләшү киләчәк язмышын хәл итте дә куйды Салихның. Рояльле генә булып калмады, киләчәктә аның музыка юлыннан китәсен, гади музыкант кына түгел, композитор да буласын билгеләде. -
Гомер бер генә
Бер гомер бирелгән кешегә, Бер гомер – гөр килеп яшәргә. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
Мансур икенче көнне түземсезләнеп көтеп алды. Иртән торуга Салихларга барырга ашкынды. Ни кызганыч, ул аларның фатир номерларын сорарга оныткан. Кайсы ишектән керергә икәнен дә белми. Салихка да үзенең фатир номерен әйтмәде. Ул да кермәс инде. Кич тагын шул клубта күрешсәләр генә инде. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
Театрны оештырганда, аның структурасы хакында сөйләшкәндә, үз оркестрын булдыру турында да сүз барган иде. Һәм бу эшне нәкъ менә Сәйдәшевкә тапшыру дөрес булыр дигән фикергә киленде ул чакта. Аның башкару осталыгына гына түгел, оештыру осталыгына да игътибар ителде. Әле малай чагыннан ул төрле клубларда, рестораннарда инструменталь ансамбльләр оештырып, чыгышлар ясап йөрүләрен искә алдылар. -
Әбиемне сагынганда
Сагындырдың, әби! Күп сорамыйм, Керче бары бер кич төшләремә... -
Мин – бөртек
...Бөртекләр төрле була. Яшәеш серле шуңа. -
Хәрәмләшү
Артында яманлык тормыйдыр – киекләр исәбен алучы арттырып күрсәтсә тартарны. -
МӘҢГЕЛЕК ХӘРӘКӘТ (Повесть)
Синдә гасырдан-гасырга, нәселдән-нәселгә югалмыйча сакланып килгән ата-бабаларның игенче геннары уяна. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
«Җир уллары трагедиясе»нең премьерасы Такташның да, Салихның да якын дусты Әсгать Мәҗитов бенефисы итеп үткәрелде һәм көтелгәннән дә уңышлы булып чыкты. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
– Ә нәрсә, свиданиегә чакырасың мәллә күрше кызын? – диде Зәйнәп, көлеп. – Свиданиегә түгел, театрга. Бүген безнең анда спектакль. – «Башмагым»мы? Карадык бит инде. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
«Казан сөлгесе»ннән соң бер-бер артлы тагын дүрт-биш спек такль – «Хан кызы», «Сак-Сок», «Талир тәңкә», «Урал суы буенда»ны чыгардылар. Аеруча истә калганы Кәрим Тинчуринның «Сүнгән йолдызлар»ы булгандыр. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
Мин сиңа энҗе-алмазлар бүләк итә алмам, ләкин мин сиңа үземнең йөрәгемне, саф мәхәббәтемне бирәм. Шуннан да зур байлыкның дөньяда булуы мөмкин түгел! -
Җаннан җан ярала...
Бала туа – җаннан җан ярала... Яңа кеше Җиргә аваз сала. -
Кызлар җыры
Кызлар булган җирдә сөю бар. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
– Нинди тәкъдим? – диде кыз. – Тәкъдим бер генә төрле була. Өйләнешергә. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
– Нишләп йөрисең болай бу вакытта? – дип сорады ул. – Бер-бер эш килеп чыктымы әллә? – Бик җитди мәсьәлә килеп чыкты. Чишәргә ярдәм итсәң, син генә итә аласың. -
Пыяла туй уйлары
Бераз моңсу рухта узып киткән пыяла туй бик күп уйлатты. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
Өйләнгән! Шул батырлык! Бөтен егетнең дә хәленнән килә торган эш түгел бит әле ул. Яучы җибәрмичә генә, кыз кулын да сорап тормыйча, тоткан да өйләнгән. Урлаган, кыскача гына әйткәндә! -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
Әллә мине ат урлап караган кеше дип уйлыйсызмы? Юк, бер тапкыр да юк, Аллам сакласын, бәласеннән баш-аяк. -
Гыйбрәтле аңлату
Инсаным, яшьлектә эзләнеп, һай, озак керәсең мәнгә син! -
МӘҢГЕЛЕК ХӘРӘКӘТ (дәвамы)
– Кемне эштән куа, минеме? Мине дә куса, кем эшләр икән соң колхозында? Эшкә ярарлык халык әллә кайчан читкә чыгып тайды. -
МӘҢГЕЛЕК ХӘРӘКӘТ (дәвамы)
Ирек, дин, дип кычкырган булалар үзләре. Чынлыкта төкерәләр алар барысына да. Бар теләкләре үз артларыннан сугыш ияртеп килү, шул сугыш аркасында үз кесәләрен калынайтырга исәпләре. -
МӘҢГЕЛЕК ХӘРӘКӘТ (дәвамы)
Күптән зиратта инде ул. Балалары берсе дә авылда калмады. Быел март айларында әниләрен дә җирләделәр. -
МӘҢГЕЛЕК ХӘРӘКӘТ (дәвамы)
Болын печәненең исе дә үзгә инде аның, колхоз печәне түгел. Хайван өчен меңләгән витамины бар. -
МӘҢГЕЛЕК ХӘРӘКӘТ (дәвамы)
Юк, син ышанасыңмы миңа, Илүзә, мин башка бер грамм да эчмәячәкмен, кайтып, әнинең аягына егылып, гафу үтенсәм, кичерер микән ул мине? -
ТАТАР ТАМЫРЛАРЫННАН ҮСКӘН ҖЕТЕ ГӨЛЛӘР
Бу чибәр, зыялылыгы кыяфәтенә чыккан ханымны кем буларак тәкъдим итәргә? Әлбәттә, иң беренче чиратта ул – Татарстаннан читтә яшәүче галимә: филология докторы, Америка мәдәниятен һәм әдәбиятын өйрәнүче белгеч. -
Рәсем астындагы язу
Сагынганда бер карарсың әле, Истәлегем булсын бу рәсем. -
Яратмыйча яшәп булмый
Борчымыйча гына бер-беребезне, Өйрәндек без аерым яшәргә. -
Бер яну хакына
Аңлаша алмадык, нигәдер... Сөюдә мин ялкын төслерәк. -
МӘҢГЕЛЕК ХӘРӘКӘТ (дәвамы)
Рашат абыйга иртән үк төн кайтмаган кызы кайда икәнен күршеләре кереп әйтте. Дәнәфләр матур гына чәй эчеп утыралар иде, капка ачылган тавышка барысы да тәрәзәгә күз салды. – Әти! – дип, Гөлия тиз генә торып, мич артына сызды. -
Кыр казлары китә
Кыйгак-кыйгак... казлар китеп бара, Бер кисәтү – киек каз җыры. -
Әдәбият фәне аксакалы
Тынгысыз каләм иясе, Татарстанның Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты Тәлгат Галиуллин һаман әдәбият фәне, тәнкыйте, проза өлкәсендә өзлексез эзләнә, укучыларга яңадан-яңа әсәрләрен һәм хезмәтләрен тәкъдим итеп яши. Аның иҗатының озын гомерле, үрчемле һәм зәвыклы булуы әдәбият сөючеләрне сөендереп тора. -
Милләт теләгән шартлау
Бозмагызчы хатын-кызның вазифасын... -
МӘҢГЕЛЕК ХӘРӘКӘТ (ахыры)
Ул арада Раушан абый әйләнеп тә килде. Трактордан төшеп, үзе сөргән җир өстендә йөреп алды, нигәдер сикереп карады, күңеле булып елмаеп та куйды. – Менә шулай барса, бик яхшы, улым. – Әти, бәлки тагын бер әйләнерсең. Раушан абый, юк дип, башын селкеде. – Юк, улым, хәзер барысы да синең кулда, җирне бозарсың дип, курыкмыйм. Миңа булды, бер утырып әйләндем, шул җитә, – диде дә авылга таба китте. -
Дуамал мәхәббәт
Җил егете гашыйк булды кинәт, Ак ромашка күреп юлында. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
Бу үлем Салихны да нык тетрәндерде. Әле сөекле Валясын югалту кайгысының йөрәген тырнап торуы узмаган. Икесенең дә яраткан дуслары, якын кардәшләре Зәйнәпнең аянычлы үлеме китергән хәсрәт төене бугаз төбендә утыра. Шулар өстенә тагын бер зур югалту. Аһ, бу тәкъдир! Нинди мәрхәмәтсез! -
Йөрәк кыңгыравы
Бәхеттән тукылсын иде Тормыш юлың, и бала! -
Сөйләмә
Һәр тараф сафсата сатканда, Мең тапкыр артыктыр тынуың! -
Әгәр булса...
Юкка чыкмас шанлы токым, әгәр булса башыбыз. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
– Кичәбезнең музыкаль өлешен менә шушы иптәш хәзерләде инде, – дип, Усманов кунакны Сәйдәш янына алып килде. Горький концерт башында ук оркестр чыгышыннан соң Салихны сәхнәгә менеп котлаган иде инде. Бу юлысында ул аны кочаклап ук алды. – Татар симфоник музыкасы туып килә! Булдырасыз, егетләр! – диде кунак. -
АРТЫК КЕШЕЛӘР (романның дәвамы)
– Авторларны сәхнәгә! – дигән чакырулар кабатланды. Салих Сәйдәшев тә, Таҗи Гыйззәт тә көчле алкышлар астында сәхнәгә чыгып, тамашачылар алдында баш иде. Музыкаль драма әнә шулай тәмамланды. Тирән социаль-эстетик фикерле, киң полотнолы, музыкаль әсәр иде бу. «Моцарт, Верди, Бетховен белән янәшә торырлык музыка бит бу! Татар музыкасын Европа композиторлары белән бер дәрәҗәгә күтәргән музыка! -
Солдат хатыны җыры
Кайт кына! Үтенәм кайт кына! -
Төерле пылау (хикәя)
– Мин бит сиңа башка хатын янына китәм дип, кат-кат әйттем. Килде-китте төшләр сөйләп, нервымда уйнап йөрмәгез! Ханым башка бер сүз әйтмичә, урындыктагы төргәген кулына алып, кая куярга белмичә уйланып, икеләнеп торганнан соң, минем якка борылып: «Абый, мин пылау пешереп алып килгән идем, сезгә калдырыйм әле», – диюгә, мин күз карашым белән генә тумбочкам өстенә күрсәттем. -
Офыкта ал кояш...
Башыңа киеп йөр, Кичләрен суыта... -
САБЫР СӨЮ САГЫШЫ (дәвамы )
...Ул көнне Ания бик гарьләнде. Туктагыз әле, нишләп сез барыгыз да Аниягә акыл өйрәтәсез соң әле?! Теге ярамый! Бу килешми! Нигә башкаларга барысы да килешә, ә менә аңа – юк? Нигә бергә укыган дус кызларына ирек куелган? -
САБЫР СӨЮ САГЫШЫ (дәвамы )
Кайда калдың син, сөекле укытучыларың зур өмет баглаган татар кызы Ания? Рухың чүккән, җаның нәүмиз... Күңелең дә үзеңнән разый түгел бит синең! Шушы идеме әниең, Гөлсинә апаң, Шәйхенур абыең тәкрарлаган «башкаларга охшамаган» Ания?! -
САБЫР СӨЮ САГЫШЫ (дәвамы )
«Мәңгелектә кавышканнардыр....?» дип тә уйлап куя иде. Шул вакытта, йөрәк тибешенә кушылып, аның бар калебен, вөҗүден, Гөлсинә апасының назлы елмаюы сыман, якты сагыш биләп ала, аңа газиз укытучыларының әманәтен – Күкләр насыйп иткән кадәр гомереңдә чын кеше булып яшәргә кирәклекне исенә төшерә иде.