12 (декабрь), 2017

Казбек арт аякларына утырган хәлдә миңа төбәлгән. Утырып торуы ук килешле. «Ал мине, агай, ал! Мин сиңа тугры хезмәт итәрмен. Үкенмәссең!» – дия төсле. Авыз тутырып әйткән дә булыр иде, теле юк бит бичараның...

М.Хәбибуллин каләме нәкъ кирәк вакытта, андый әсәрләргә сорау арткан елларда хәрәкәткә килде. Аның егетлеге көтелгән сүзне кирәк вакытта әйтә алуында күренде.

Вакыт-вакыт көчәеп каршы искән ачы җил йөзләрне кисә, сулышны томалый, аяктан ега...

Язучы һәм галим Һенрик Сенкевич (1846-1916) – әдәби тәнкыйтьтә һәм әдәбият белемендә «поляк реалистик прозасының классигы», дворян әдәбияты вәкилләренең берсе, «зур эпик полотнолар һәм новеллалар тудыру остасы», «поляк әдәбиятына иң югары дәрәҗәдәге әдәби сүз үрнәкләре» биргән иҗаты исә «милли тенденцияләр, патриотик омтылышлар» белән сугарылган иҗат буларак бәяләнә.

Бу бәйрәм вакытында татарлар тау башындагы зур чыршы агачын бизәгәннәр, аңа төрле уенчыклар такканнар, тасмалар бәйләгәннәр, агач төбенә мәҗүси аллаларга бүләкләр куйганнар, балаларга да бүләкләр таратканнар. Бәйрәм кышның иң кызган вакытында, 25 декабрьдә билгеләп үтелгән. Ни өчен чыршы агачы сайлап алынган соң?

Инде беркем инкарь итмәс, безнең бүгенге күпкырлы иҗтимагый тормышны социаль институтлардан башка күзаллап булмый. Алар ил-көн яшәешен тиешле рәвештә җайга салуда, кешеләр эшчәнлеген көйләүдә бәһаләп бетергесез әһәмияткә ия.

Ул туып, атна-ун көн узуга, аның әнисе югалды.

Алар өчен телең дә юк синең, Илең дә юк...

Әнвәр абый белән ныклап танышуым 1990 елның ахырында булды. «Салават күпере» журналы редакциясенә ул алты яшьлек кызы Айгөлнең төсле карандашлар белән ясаган рәсемен алып килгән иде.

Ә.Галимов – бәхәссез, Уй буе шәһәрләренең урамнарын уйлы иткән, бу төбәктә Тукай иҗатын таратуга көч куйган һәм иртә үлеме әдәбиятыбыз өчен гаять үкенечле булган шагыйрь. Һич югы яшьтәш әһле каләм белсен өчен, кулларына алып карарга китапханәләрдә җыентыгы да юк шагыйрьдер.

Тормыш – поезд. Ыргыла ул Билгесез, ят елларга.

Авызына су капкан халык судагы балыкка әйләнә.

Миндә сүзләр күп, юк никтер – сиңа яраганы...

Ай югары булса да, җиргә иелгән.

Яшьлек эзем калган урамнарны Иңләп йөрим хәзер берүзем.

Җиргә аяк басуга, мәхбүсләр чайкалып китеп егыла яздылар – шулкадәр дә көчле җил иде. Көч-хәл белән, каршы искән җилдә иелә-бөгелә атлаган тоткыннарны сакчылар еракта каралып күренгән бинага таба куалады.

Гомере кыл-җеп өстендә торган хатын юк дип әйтә аламы соң?!

Сукмакны җәнлек тә сала, Юлны – фәкать кеше.

И елата ятим скрипкасын. Җан асрарга бераз «таммасмы» дип, Җиргә салган иске кепкасын.

Тузганак таҗларын көрибез. Ә аннан – шашынган карларны...

Йоклар әле бу ил чак кына, Таң да ата монда сак кына...

Синең дә бу мизгелдә Түгеләме яшьләрең?

– Боерылганнарны яхшы аңлат вә (Аллаһка) тиң (дип ташка, потка) табынганнардан ерак тор.

Каләм изгегә тартыр – элгәрләребез тәгаен хаклы. Әмма кызыл террор тегермәненең туктаусыз эшләп торуы язучылык хезмәтен шактый куркыныч вазифалар рәтенә кертә.

Фасылларын кем дә булса бер үзгәртә аламы соң?

Менә мин галәмдә... Дөнья ап-ак. Ә эчемдә курку. Коточкыч курку! Ниндидер тетрәндергеч тавыш ишетелә... Җыр да түгел, моң да түгел, кыргый җәнлекләр үкерүе дә түгел... Бөтен яктан килә шул куркыныч тавыш. Мин тыным-көнем бетеп чабарга тотындым. Һич югы берәр генә адәми зат кирәк! Таяныч кирәк!

Без өйләнгәч, төн кыскарды, диләр... Безнең заман, чынлап, әллә ни!

Мин кыңгырау сабагында – өзелми – чак эленеп торам.

Үз гомерендә 800гә якын мәкалә язган, туксанга якын китап бастырып чыгарган могтәбәр шәхесебезнең тормышы вә фәнни иҗаты кичекмәстән тирәнтен өйрәнелер һәм аның турында да җитди хезмәтләр язылыр әле дигән изге өметтә калам.

Язылганы – маңгаенда, Укый белеп укысаң.

Күрәләтә күргән күзне йомабыз ничек?