03 (март), 2024
ШИГЪРИЯТ ҺӘМ ЧӘЧМӘ ӘСӘРЛӘР
Лилия ФӘТТАХОВА. Шагыйрь – бары юлчы... Шигырьләр. ...............................3
Нәбирә ГЫЙМАТДИНОВА. Гөлханым турында хикәят. Повесть. .......................8
Нәҗибә САФИНА. Гомер буе көткән ул якты таң... Шигырьләр. .......................83
Фирдүс ГЫЙМАЛТДИНОВ. Шом. Повесть. .........................................................88
Нәфисә САБИРҖАНОВА. Җылы сүзең җанны кочакласын... Шигырьләр. ................130
ДРАМА ӘСӘРЛӘРЕ
Вахит ИМАМОВ. Мәңгелек мөһаҗир. Тарихи драма. .......................................134
ЯҢА ИСЕМНӘР
Гөлинә ШӘЙХИ. Һава кебек шундый кирәк чагың... Шигырьләр. .....................157
Миләүшә ХӘСӘНОВА. Хикәяләр. .......................................................................160
ӘДӘБИЯТЛАР ДУСЛЫГЫ – ХАЛЫКЛАР ДУСЛЫГЫ
Михаил ХОНИНОВ. Җәй җитте исә... Шигырьләр. (Әлфия СИТДЫЙКОВА тәрҗемәсе). 163
ӘДӘБИ ТӘНКЫЙТЬ
Дания ЗАҺИДУЛЛИНА. Кая барасың, татар әдәбияты?
(Әдәби әсәрләр бәйгесеннән соң уйланулар – 2). .............................................165
Фотоархив: «Ялкын» журналына – 100 ел. ..........................................................172
Кайтаваз: Хисаметдин ИСМӘГЫЙЛОВ. Авылыма кайтып килдем әле. ............174
Гөлзәлифә ӘХМӘТГАЛИЕВА. Көтеп алган журналыбыз. ...................................176
Айзирәк ГӘРӘЕВА-АКЧУРА. Бердәй горурланып һәм сөенеп... .........................176
Китап күзәтү: Ихтыяр КЫЯМОВ. Хакимлек – Ходайның бүләге дә, аның ләгънәте дә.
(Фирдүс Гыймалтдиновның «Урда ханы Үзбәк» (2023) китабына күзәтү). ..........178
2024 ел – Шәхесләр елы: Милләтне авыл саклап калачак.
(Фәнир ГАЛИМОВ белән Алинә ХӘБИБУЛЛИНА әңгәмәсе). ....................181
Хатлар яздым утырып: Мәхмүт Хәсәнов, укытучы Рафика апа, Нурихан Фәттах, Әсрар Галиев, Илшат Шакирҗанов, Нур Сафиуллин, Минтимер Шәймиевнең Марсель Галиевка язган хатлары. .................................................................183
Әдәби сканворд. Рәис ГАБДУЛЛА төзеде. ...........................................187
Газиз тавышлар: Затлы каләмнән затлы эз кала (Әмирхан Еникинең тууына – 115 ел). ........188
Кыска гомер, озын юллар үткән әдип (Әнвәр Давыдовның тууына – 105 ел).
Сәхифәне Нәсим АКМАЛ алып бара. ...................................................189
Иҗтимагый-мәдәни тормышыбыздан. ................................................190
-
Әйтелмәгән сүзләр...
Әйтер сүзе калган кебек кышның, – Буран туктамады, төнгә калды. -
Язны көтә иде күңел. Язны...
Язны көтә иде күңел. Язны... Ни дисәң дә, кыш ул – салкын аклык. -
Февраль аеның җиңүчеләре билгеле!
Котлыйбыз! -
«Ерагайды таулар...»
«Ерагайды таулар...», Авыр гына сулап, Шулай диде бүген Туксан яшьлек әби. -
ЧИГҮЛЕ КУЛЪЯУЛЫК
Биш көн хастаханәдә яткач, Мәдинә кызын соңгы тапкыр имезеп, күкрәгенә кысып елады да чыгып китте. Әле берни белмәгән сабый янында күз явын алырлык, исемле кулъяулык ятып калды – «Гөлүсә». -
АВЫЛЫМА КАЙТЫП КИЛДЕМ ӘЛЕ
Үзебезнең милли журналыбыз «Казан утлары»н гаиләбездә бик яратып укыйбыз. Журнал кайсыбызның кулына иртәрәк эләгә, тәүдә шул укый. Калганнарыбызга журнал кайчан бушый дип көтеп йөрергә генә кала. Без укый торганнар заманында туган балалар. -
Ак хыяллар бүләк ит
Ак хыяллар бүләк ит син миңа Карлар яуган шушы вакытта. -
Әллә заман, әллә мин үзгәрдем – усалландым кебек
Сыгылмыймын давылда да, канат ныгыган! Үтте инде ул заманнар – абынып егылган. -
ШОМ (повесть)
«Британиянең элеккеге Премьер-министры Лиз Трасс ике дә уйламый атом бомбасын кулланырга әзер икәнлеген һич тартынмый әйтте бит!» – дип кинәт кычкырып җибәрде кухнядагы телевизор. Хатын, тавышны тизрәк бастырып, мин кичә кичтән караган каналдан «Мәйдан»га күчәргә ашыкты. Тик Филүс Каһировның «Киек каз юллары» бер иртә эчендә икенче тапкыр ыргылып кергән шомны тарата алмады. -
Бер оеткы салдым күңелемә
...Бер оеткы салдым күңелемә. Әй, кабартсын әле бар уйларны. -
ШОМ (дәвамы )
– «Сармат»ның егәрлеге 50 мең килотонна, – дип, кинәт әллә нинди тонык, үзәккә үтәрлек куркыныч тавыш белән эндәште Фаил. Аның күз карашы кайдадыр бик еракта урнашкан билгесез ноктага текәлгән иде. – Хиросима белән Нагасакига Америка ташлаган бомбаларныкы 15 һәм 21 килотонна булган. Бу саннарны башыбызга сыйдыру өчен вакыт кирәк иде. Без һәммәбездә тынып калдык -
Мин идем бит, кар көртләрен ера-ера...
«Бизмәннәргә салып үлчәгәндә, икебезнең гаеп бертигез!» -
ЯЛГЫЗ ЧӘЧӘК (хикәя)
Шулай инде: яшәү урының такыр юл булгач, дусларың да сирәк килә, йә бөтенләй күрмәмешкә салыша. Аның янына да күбәләкләр, бал кортлары анда-санда бер генә туктап алдылар. Анысы да юлда арганнан соң, ял итәр өчен генә. -
Татарстан Республикасы Рәисе Р.Н. Миңнехановның Россия Федерациясе Президентын сайлау уңаеннан МӨРӘҖӘГАТЕ
15 марттан 17 мартка кадәр Россия Президентын сайлау узачак. Күпмилләтле илебез гражданнарының үз ихтыярын белдерүе, һичшиксез, тарихи әһәмияткә ия булачак, киләсе 6 елга дәүләтнең эчке һәм тышкы сәясәте юнәлешен билгеләячәк. -
Иртәгә – яз
Кыш белән яз алышынган мәл бу. Карлар, бозлар тиздән эреп бетәр. -
Сурәтләр барлаганда
Утырамын альбом актарып мин, Эзләп табып өске киштәдән. -
ШОМ (дәвамы)
Адәм баласына җирнең һәр карышы кадерле иде. Җир йөзенә яралганнан бирле кешеләр Аны бүлгәләргә, тарткаларга кереште, үзенә тиешлесен чикләр белән аерып куйды. Бусы минеке, тимәгез, янәсе! Тик, нигәдер, акыллы гына күренгән бу затларның күңеленә хөсетлек, комсызлык кебек гайрәтне чиктерә торган сыйфатлар да салынган. Бер-берсе билгеләгән чикләр белән килешмичә, канкоеш аша үзләренә тереклек мәйданын киңәйтергә керештеләр. -
ШОМ (дәвамы)
Мин ниндидер махсус уйланылган мәкерле теорияләргә һич кенә дә ышанмыйм. Ләкин үзләре белештермичә милләтен кимсетүчеләр төркеме барлыгы мине нык борчый. Аларга бер генә нәрсә белән дә ярап булмый. «Шул да булдымы җыр, шул да булдымы спектакль, шул да булдымы артист?!.» Аларның бер генә максаты бар – теләсә нәрсәдән кер эзләү, яман төсмер табарга тырышу. -
Мәхмүт Хәсәнов хаты
Чукынып китсен инде, Мәхмүт дядяңа да 50 тулып килә бит. Чын әгәр! Ышанмасаң, менә паспортыма багып кара! -
ШОМ (дәвамы)
– Сез биредә бункер төзедегезмени? – дип әйтергә көч таптым. Бүлмәдәгеләр башта миңа, аннан соң авызы колагына җиткән Фаилгә һәм, уңайсызланып, күзләрен идәнгә төбәгән Наиләгә текәлделәр. – Бункер?! – дип пышылдады Сания. – Без лофтта түгел, бункердамыни?! -
Көтеп алган журналыбыз
Соңгы елларда әдәбиятыбыз яңа исемнәргә, яңа әсәрләргә байый бара. Моңа төрле конкурсларның үткәрелүе дә зур этәргеч бирә. Ә аларны укучыга тиз арада җиткерүдә журналның өлеше әйтеп бетергесез зур. -
Болытлар акканда
Әнкәйнең дә аннан Җирдә гомере бетте. Җәй җитте исә, мин болытлы күккә карыйм. -
ГӨЛХАНЫМ ТУРЫНДА ХИКӘЯТ (повесть)
Сарай-келәтләрне, чормаларны тикшерәләр, урамдагы бала-чагадан сорашалар – кызчык юк! Инде көн кичкә таба авыша. Авыл халкы да сәнәк күтәреп эзләргә чыга. Һәркемнең күңелендә шом: бүре-фәлән генә апкитмәсен... -
БЕРДӘЙ ГОРУРЛАНЫП ҺӘМ СӨЕНЕП...
Менә шундый ул – «Казан утлары»! Бер яктан, гасырларны колачлаган әдәби аваз, икенче яктан, хәзерге заманда йөзләгән авторны илһамландырган әдәби җанлылык берлеге. Һәм, тагын да мөһиме – әдәби буыннар чылбыры берлеге. -
ГӨЛХАНЫМ ТУРЫНДА ХИКӘЯТ (повестьның дәвамы)
– Тукайның берәр шигырен сөйләгез! Шунсыз уздыру юк, – ди Кашапов Газизҗан. – Ә-ә, ятламадыгызмыни? Мәгез, алайса! Малайлар учындагы туфракны чиләкләргә томыра. Бу хәл әллә ничә мәртәбә кабатлана, кызлар елап бетә. Тукайны яратуын әнә шулай белдерә Газизҗан. Әлеге тамашаның шаһиты Роза сулышы кабып, өенә чаба. -
Һәр адымда хәят җәйрәп ята
Тере чакта яшә генә бары, Яшәмичә үлгәннәргә кыен. -
ГӨЛХАНЫМ ТУРЫНДА ХИКӘЯТ (повестьның дәвамы)
Флёра ипине ерактан гына ыргытса, Розаны ниндидер көч койма кырыена ук атлатып китерә. Озын әсир, сабый алдында тез чүккәндәй, җиргә тезләнеп, ярыктан ипигә үрелә, һәм, күлмәк эченнән курчак алып кызга суза. Мизгел эчендә хыялның чынга ашуымы? Ташкурчак салам курчакка әверелдеме?! Монысы да искиткеч матур, һәр салам бөртегенә кояш нуры кушып үрелгән. Сабый аны яратып күкрәгенә кыса. Әтисе... әтисе ачуланмыймы? «Алар безгә бәреп керделәр...» -
ХАКИМЛЕК — ХОДАЙНЫҢ БҮЛӘГЕ ДӘ, АНЫҢ ЛӘГЪНӘТЕ ДӘ
ФИРДҮС ГЫЙМАЛТДИНОВНЫҢ «УРДА ХАНЫ ҮЗБӘК» (2023) КИТАБЫНА КҮЗӘТҮ -
Йөрәк типкән чакта йөреп була
Ул да миңа илткән ул юлларны Эзләгәндер күптән... -
ГӨЛХАНЫМ ТУРЫНДА ХИКӘЯТ (повестьның дәвамы)
Кисәтә дигәннән, түгәрәк җитәкчесе кызны бастырып-бастырып орыша: – Зәйнуллина, кая берәр яңа әйберең? Каләмеңне күгәртәсең бит. Ник язмыйсың, ә? – Вакытым юк, Мәхмүт абый. – Шушы яшеңнән нинди вакыт сиңа?! Үкенерсең, Зәйнуллина! Вакытның койрыгы кыска – тоттырмас беркөн! -
Ни өчен кояш кызыл?
Иртә таңда Кояш юлга чыга – Килә тәрәзәмә, Карый дикъкать белән. -
ГӨЛХАНЫМ ТУРЫНДА ХИКӘЯТ (повестьның дәвамы)
Инкарь итми Роза, хак. Ул – шагыйрьләр солтаны. Кыз җиде тоем белән сизә: киләчәген дә әдәбият белән бәйләячәк. Чиста, якты, нурлы һәм искиткеч әдәпле-инсафлы егеткә нинди җавап кирәк? Дорфа гына читкә этәреп, күңелен кайтарыргамы? Мәхәббәт – күкләр бүләге, аның һәр төене ярату-сөелү белән төйнәлгән, шул төеннәрне үтмәс пычак белән кистең-телдең ди, йә? Тик аның йөрәген яралап ни отарсың икән? -
ГӨЛХАНЫМ ТУРЫНДА ХИКӘЯТ (повестьның дәвамы)
– Роза, менә сиңа яшь язучы Ыркаил Зәйдулла, аны яхшы гына наструклап, тәртәгә кертәсе иде. Туфан юк-бар кеше өчен кайгыртып йөрмәс. Егет әдәбият мәйданындагы чабышларда каләменнән ут чәчрәтеп алга ыргылачак гаярь акбүз ат булмагае әле. -
Уйлап барам...
Уйлап барам: безнең илнең Кешеләре чыдамракмы, юлларымы? -
КАЯ БАРАСЫҢ, ТАТАР ӘДӘБИЯТЫ?
ӘДӘБИ ӘСӘРЛӘР БӘЙГЕСЕННӘН СОҢ УЙЛАНУЛАР – 2 -
Тун
Тун алган идем сатып. Кидем жылысын татып -
Беренче кар...
Кышка кергән көннәр... Беренче кар... Соңга калды, ахры, карлары да.