8 (август), 2019
Бу санда
ШИГЪРИЯТ ҺӘМ ЧӘЧМӘ ӘСӘРЛӘР
Газинур МОРАТ. SMSтан юлланмаган юллар. Шигырьләр. .........................................................3
Фирүзә ҖАМАЛЕТДИНОВА. Галәм гөле ташны ярган... Повесть. ..........................................8
Сания ӘХМӘТҖАНОВА. Күңелнең җегендә моң-мәкам ярала. Шигырьләр. .........................36
Фәрит ИМАМОВ. Вакытсыз вакыт... Фантастик роман. ..........................................................40
Ләис ЗӨЛКАРНӘЙ. Нугай йорты. Садактагы ун кыйсса. .........................................................77
Равилә ШӘЙДУЛЛИНА-МУРАТ. Үксезләр. Повесть. ...............................................................97
КАРДӘШ ХАЛЫКЛАР ӘДӘБИЯТЫ
Гаврил АНДРОСОВ. Узу кирәк утның үткеленнән... Шигырьләр.
(Якутчадан Ленар ШӘЕХ тәрҗемәләре). ................................................................................129
ЯҢА ИСЕМНӘР
Айгөл АБДРАХМАНОВА. Син – каһвә. Хикәя. .........................................................................132
Җәһәт тәнкыйть: сәхифәне Дания ЗАҺИДУЛЛИНА алып бара. ..........................................136
Фотоархив: Газинур Морат тормышыннан мизгелләр. ............................................................138
«ШИФАЛЫ КУЛЛАР» ӘДӘБИ КОНКУРСЫ
Зиннур ХӨСНИЯР. Доктор Байчурин. Хикәя. ............................................................................140
Нурания ГЫЙЛЬМЕТДИНОВА. Йөрәкнең дүрт кылы. Хикәя. ................................................148
«ТАТАРСТАН. ТАРИХ. ШӘХЕСЛӘР» ӘДӘБИ ОЧЕРКЛАР КОНКУРСЫ
Рәдиф СӘГЪДИ. Мәгарә. .............................................................................................................156
БӨЕК ҖИҢҮГӘ – 75 ЕЛ
Шаһинур МОСТАФИН. Янып яшәлгән гомер. ..........................................................................160
ТАРИХ
Булат ХӘМИДУЛЛИН. Алтын Урда цивилизациясе һәм аның мирасы. ................................173
СӘГЫЙТЬ СҮНЧӘЛӘЙНЕҢ ТУУЫНА 130 ЕЛ
Замандашлары Сәгыйть Сүнчәләй турында (Зөфәр Рәмиевнең кереш сүзе белән). ...............179
ФӘРВАЗ МИҢНУЛЛИННЫҢ ТУУЫНА 85 ЕЛ
Йолдыз МИҢНУЛЛИНА. Чана юлы – ком. Кытыршы... Шигырь. ..........................................184
Фотоархив: Фәрваз Миңнуллин тормышыннан мизгелләр. .....................................................185
Музейларыбыз: Айзилә САБИРОВА. Туфан Миңнуллин музее. .............................................186
Шаян сәхифә: Уены-чыны бергә. Сәхифәне Газинур МОРАТ әзерләде. .................................187
Иҗтимагый-мәдәни тормышыбыздан. ........................................................................................190
-
SMSтан юлланмаган юллар
Иң татлысы – Ирек... -
Юмор шундый буламы?
Төнге уникедә Марсель Гали чылтырата: – Син Газинур Моратның юмор дип аталган язмасын укыдыңмы? -
Иман таммас димә
Катыйль булдың, татар, үз-үзеңә, Күндәм тезләндең бит тезеңә! Еллар аша ничек багарсың син Телсез «әпә»ләрең күзенә? -
Илһам Шакиров... көй бозучы?
Ике шагыйрь – Газинур Морат белән Ләбиб Лерон – бакчадаш күршеләр. Беркөнне тирләп-пешеп җир казып матавыкланган Ләбиб янына Газинур килеп... -
«Шул чактагы берәр чатта ... син әле дә көткән төсле»
Ул чак әле безнең ара чана бавына тигез. -
Туфан Миңнуллин музее
Авыл тормышына тугры калган, шәһәр ыгы-зыгысы кочагында югалмаган Туфан Миңнуллин милли әдәбиятыбызның олы хәзинәсе итеп тарих битләренә теркәлде. -
Тәрәзә
– Тышта җылы. Бүлмәдә суык, – ди Зиннур Хөснияр, форточкасы ачык тәрәзә янына елышып. – Әллә тәрәзәне ачарга микән? -
Сагынмаклык
Яшел күлмәк – сагынмаклык төсе, Һәм мәрсия... минем яшьлеккә. -
Доктор Байчурин (хикәя)
Минем кулда пычак. Иртәгә мин тагын йөрәк тамырына операция ясарга тиеш. Бүтән андый катлаулы операциягә алынмам, дигән идем инде. Әнигә ясаганнан соң... Мин газиз әниемнең күкрәк турысыннан шул пычак белән ярып, кан тамырын кисеп ямадым... -
Айгөл Абдрахманова. «Син – каһвә»
Татар әдәбиятына килә торган яшьләрнең бер сыйфаты күңелемә аеруча ятышлы: ул да булса – яңалыктан курыкмау, әдәбиятта беренче сүзне традицион булмаган мәйданчыкта әйтеп карый алудыр. -
Йомгаклау
Язучыларның әдәби ел йомгакларына багышланган җыелышында Газинур Морат, башта уң ягында утыручы Марсель Галиевкә, аннары сул ягында утыручы Мансур Вәлиевкә карап ала да, авыз эченнән генә үзалдына... -
Янып яшәлгән гомер
1942 елның 6 июленнән Әмир Галимҗан улы өчен газаплы әсирлек тормышы башлана...Баштарак фашистлар Әмир абыйны Киевта, аннары Дарница, Владимир-Волынск лагерьларында яткыралар, соңыннан Польшаның Ченстохов лагерена күчерәләр. Яралары да төзәлеп бетмәгән Әмир абый биредә тифтан егыла. Немец офицеры, аның терелүенә өметен җуеп, тоткынны мәетләр барагына чыгарып ташларга боера... -
Мамыксыз заман
Каурыйларга җан кермәс ул, Канат кушып утырып. Куйыйм булачак оныкка Мамык мендәр тутырып. -
Хак нәтиҗә
– Димәк, үлгәнче коллыкта яшәячәкләр! – Рәфикъ Юныс. -
Ялвару
Саран иреннәреңнең Кайнар үбүе белән Ирек даулаган, Илләр яулаган, Сугышка мөкиббән киткән Батырны Коралсызландыр, Акылдан яздыр! -
Шагыйрь һәм прозаик
Минем бакча өстеннән көн саен вертолётта Президент үзе очып уза, – ди күршедәге «Оптимист» бакчачылык ширкәтендә казынып ятучы прозаик Вакыйф Нуриев... -
Алтыным
Көмеш түгел, син минем саф алтыным! -
Буталыш
- Ркаил Зәйдулла белән мине гомер буе бутадылар, хәзер дә бутыйлар, – Газинур Морат. -
Биш дурак
Озак кына күрешми торганнан соң, Газинур Ркаил дустының хәл-әхвәлен белешергә дип, «Идел» журналы редакциясенә сугылып чыгасы итә. -
Мәгарә
Кама Тамагы районы, гомумән, тау ягы, без үскәндә, җәннәт бакчасыдай тоела иде. -
SMSтан юлланмаган юллар №2
Байлар тарих яза. -
Тавыш – табигать бүләге
– Әгәр Ходай Сәхәбигә затлы тавыш бирмәгән булса, ул да кәттә иномаркаларда гына җилдерер иде... -
Уенчак сүзләр
Чиркәүләрне татар каберташлары да күтәрешеп тора. -
Замандашлары Сәгыйть Сүнчәләй турында
«Сүнчәләйнең (элегрәк) үлми калуы да кызык бит. Сталин дипломатларны җыеп үтерде бит барысын да» - Бакый Урманче. -
Вакытсыз вакыт... (дәвамы)
Мартин үзенә таба йөгереп килүче бер партизанга пистолеттан атмакчы булып төбәгән иде. Артыннан килгән партизанны шәйләмичә калган. Анысы мылтык түтәсе белән башына орды. Мартин шуннан берни дә хәтерләми... -
Бу мин!
Күңелне кузгатты иртәнге шау кояш... -
Алтын Урда цивилизациясе һәм аның мирасы
XII гасыр ахырында – XIII гасырның беренче унъеллыкларында Бөек далада яшәгән күпсанлы төрки-монгол кабиләләре Чыңгыз хан (1155/1162 – 1227) хакимияте астында бердәм дәүләткә берләштерелә. -
Вакытсыз вакыт... (дәвамы)
Бу «игълан ителмәгән сугыш» Харрасны озак вакытка авылдан аерып, хастаханә караватына бәйләде. Өстәвенә ярасы бик җитди. Аңа хастаханәдә озак дәваланырга туры киләчәк әле, диделәр... -
Кешеләрне сыный зилзиләләр...
Кешеләрне сыный зилзиләләр... -
Нугай йорты. Садактагы ун кыйсса
Таш кирмәнле Болгар җирен Батый аты таптаганда, Диңгезгә җитеп, Кан аккан... -
Юлчылык
Ерак сәфәр безне якынайтты... -
Кешечә телне белмәсәң, Эт кебек өреп була...
Кешечә телне белмәсәң... -
Ә киләчәк ни дип җавап бирер?..
Якутчадан Ленар Шәех тәрҗемәсе -
Вакытсыз вакыт... (дәвамы)
Без яшәгән йортка бомба эләгеп җимерелгәнен соңыннан ишетеп белдек. Анда калган гаиләләрдән барысы да һәлак булган. Әтием шул хакта ишетеп, әни белән мине бомба астында калган, дип уйлаган... -
Үксезләр (повесть)
Аппак шыңшып, оя тирәсендә йөреп караса да, кыз чыкмады. Әллә файда югын аңлап, әллә үзе дә көне буе чабып арган иде, кысыла-кысыла оясына кереп, Айзадәгә сыенып ятты. Ике ятим, ике кыерсытылган, кимсетелгән җан иясе, бер-берсенә иптәш һәм терәк булып, аннан-моннан гына каккалап куелган эт оясында сыенышып яттылар... -
Йөрәкнең дүрт кылы (хикәя)
Эче авыртып китерелгән авыруга төгәл генә диагноз куя алмадылар. Анализлардан берни дә аңлашылмый. Рентген сурәтен кат-кат караганнан соң, Вәли катгый карарга килде: кичектерергә ярамый! Авыру хатынның хәле күзгә күренеп начарая. Бу биш бала анасы иртәгә район үзәгенә алып баруны, йә баш хирург килгәнне көтеп җиткермәскә мөмкин... -
Син – каһвә (хикәя)
Онытылып беткән, ләкин шундый таныш урында синең белән очрашу билгеләдек. Безне беркем дә күрергә тиеш түгел иде. ...Әйе, мин антымны боздым. Икенче көнне үк, кешеләрдән качып синең белән төшке ашны уздырдык. -
Галәм гөле ташны ярган... (бәян)
– Әнием, – диде кыз, – рөхсәт ит сиңа үз бөеремне бирергә. Рәйхания баскан урынында чайкалып куйды: – Ни сөйләгәнеңне беләсеңме, балакаем? – диде ул, күзләрен зур ачып... -
Бер язмыш булып уяныйк!
Кулыңны бир, әй, син, чибәр... -
Йомшак кар яуды.
Йомшак кар яуды. Узган төндә... Кинәт... «Чана кары яуды», – дип әйтер иде, ала үгезен җигеп, ерак бабам, күз карашын алыс офыкка төбәп... -
Чорыбызның бөегенә
Минем сүзем – Сиңа хак-бәянең Киләчәктән бары алхәбәре. Минем хисем – сүз кодрәтең танып Табынуның бары беркадәре. -
Чана юлы – ком. Кытыршы.
Адымнарыңа көйләнгән шул еллар чанасыннан төшеп калам – бик курыксам, куып тотармын сыман... -
Синең язмыш: кылыч тотып, атта җилү...
Синең язмыш: кылыч тотып, атта җилү – Ышан, түз! -
Сүз тәме
Сүзләрнең дә үз гамьнәре була, Үз тәмнәре – ачы, татлысы. -
Кулыңны бир, әй, син, чибәр...
Юл җиңел түгел, ләкин без Аны бергәләп үтәрбез... -
Язны көтү
Авыр сулап ята сулар Кышкы тынлык хозурында.