Илдус Заһидуллин автор яңалыклары

• 10 ноября 2025 - 15:00

  Каюм Насыйриның әдәби-тәрҗемә эшчәнлеге

  

  Үзе исән чагында ук К.Насыйри халык арасында популяр булган Урта гасырлар шәрык әдәбиятын тәрҗемә итүче буларак дан казана. Казан руханилар семинариясендә мөгаллимлек иткән вакытта Насыйри, Көнчыгышның мөселман дөньясында госманлы, гарәп һәм фарсы телләрендә иҗат ителгән нәфис әдәбиятны туплап, туган телендә популярлаштыру максатын куя.

  170

  0

  0
• 7 октября 2025 - 11:00

  К.Насыйриның дөньяви һәм фәнни-популяр басмалары

  

  Каюм Насыйри календарьларының структурасы һәм юнәлеше, алардагы материалларның эчтәлеге әтрафлы итеп күренекле татар китабы тарихы галиме Ә.Г.Кәримуллинның шушы темага багышланган махсус мәкаләсендә, шулай ук фән кандидатлары Р.Л.Зәйни һәм Л.Җ.Миңнуллинаның татар басма календарьларына багышланган монографик хезмәтләрендә яктыртыла.

  437

  0

  1
• 4 сентября 2025 - 11:00

  К.Насыйриның татарча газета бастыру проекты һәм календарьлары

  

  1860 нчы елларда башланган либераль реформалар рус җәмгыятендә позитив үзгәрешләргә китерә, яңа иҗтимагый күренешләр йогынтысында татарлар да туган телләрендә вакытлы матбугат булдыруны кайгырта башлый.

  887

  0

  0
• 27 августа 2025 - 13:00

  КАЮМ НАСЫЙРИ – ПРАВОСЛАВИЕ УКУ ЙОРТЫ УКЫТУЧЫСЫ

  

  Сүз дә юк, Насыйри традицион дини мохиттән тулысы белән аерылмаган, иң элек туганнары белән элемтәләр саклаган. Ул бертуган абыйсы һәм энеләре белән даими рәвештә хат алышып торган, үзе еш яза алмаса да, әти-әнисеннән хатлар өзелмәгән. Еш кына әти-әнисе, абыйсы, энеләре һәм апасы, аннан көнкүреш әйберләре сатып алуын сорап, хатлар яза торган булганнар, шулай ук кием-салым, баш яки аяк киемнәрен тектерергә заказлар биргәннәр.

  1267

  0

  0
• 6 августа 2025 - 15:00

  Каюм Насыйриның рус телен өйрәтү алымнары

  

  Рус телен укытуда ул мәдрәсә каршындагы рус классларына өстенлек биргән, ә методик җәһәттән тел өйрәтүнең башлангыч чорында уку материалын аңлату коралы итеп туган телне актив куллану яклы булган.

  600

  0

  0
• 16 июля 2025 - 13:00

  НАСЫЙРИ ЯЗГАН УКУ ӘСБАПЛАРЫ

  

  Реформалар чорында татарлар өчен татар телендә китаплар төзеп бастыру К.Насыйри һәм В.Радловның зур казанышы була.

  598

  0

  0
• 10 июля 2025 - 17:00

  Мәгърифәтченең көнкүреш шартлары турында замандашлары

  

  Мәгърифәтченең күпкырлы эшчәнлеге ике конфессия – ислам һәм православие, ике халык – рус һәм татарлар үзара тату яшәгән губерна шәһәре Казан белән бәйле.

  1141

  0

  0
• 10 июля 2025 - 13:00

  Казан ханлыгында ислам дине

  

  Һәр империянең оешу, чәчәк ату һәм таркалу дәвере була. Кодрәтле Җучи Олысы да бу мәҗбүрияттән котыла алмый, билгеле. Алтын Урта дәүләтенең таркалу механизмын хәрәкәткә китерүче төп көч итеп чыңгызлыларның тәхет өчен көрәштә бер-берсенең канын коюлары да, илдә башланган тирән сәяси кризис та күрсәтелә ала.

  2000

  0

  1
• 14 июня 2025 - 17:00

  Насыйри – рус-татар мәктәбе укытучысы

  

  Нәкъ менә укытучы булып эшләгән чорда, схоластик укыту һәм традицион фикерләү белән көрәштә, шәкертләрне рус теленә һәм математикага өйрәткәндә, Насыйри тарафыннан алдагы гамәлләренең программасы эшләнгән, калган гомерен ул шуны тормышка ашыруга багышлаган.

  1646

  0

  0
• 4 июня 2025 - 15:00

  Каюм Насыйриның башлангыч белем бирү өчен 1893–1899 елларда төзелгән киңәйтелгән программасы

  

  1870 елның 26 мартында кабул ителгән «Россиядә яшәүче инородецларга белем бирү буенча чаралар кагыйдәләре» К.Насыйриның традицион мөселман башлангыч мәктәпләрендә татар телен укытуга мөнәсәбәтен үзгәртә.

  448

  0

  0
• 16 мая 2025 - 15:00

  КАЮМ НАСЫЙРИ УКУ-УКЫТУ ҺӘМ МИЛЛИ ТӘРБИЯ ТУРЫНДА

  

  Я.Г.Абдуллин фикеренчә, К.Насыйри балаларны укыту һәм тәрбияләүнең түбәндәге төп принципларын аерып билгели: 1. Гыйлем һәм тәрбияне бала чактан бирергә; 2. Укыту-тәрбия процессында балаларның сәләтен һәм нәрсә белән кызыксынуын исәпкә алырга һ. б.

  776

  0

  0
• 16 апреля 2025 - 11:00

  Каюм Насыйриның шәһәрдәге кавемдәшләре белән мөнәсәбәтләре

  

  Казанда Насыйри аралашкан мөселманнар даирәсе киң түгел. Мәгърифәтче бу зур булмаган төркем кешеләре белән гомеренең төрле чорында уртак һөнәри һәм җәмәгать эшләренә нисбәтле очрашкан.

  917

  0

  0
• 26 марта 2025 - 11:00

  КАЮМ НАСЫЙРИ ҺӘМ АНЫҢ ТУГАН АВЫЛЫ БЕЛӘН ЭЛЕМТӘЛӘРЕ

  

  Каюм Насыйри шәхесен һәм аның иҗат лабораториясенең үзенчәлекләрен ачыклауда туган авылы – Казан губернасы Зөя өязе Кече (Югары) Шырдан – кешеләре белән элемтәләренә кагылышлы чыганаклар зур әһәмияткә ия.

  860

  0

  0
• 25 февраля 2025 - 15:00

  Россиядә халык санын алу тарихы (дәвамы)

  

  Россия империясендә халыкның социаль статусы дәүләт тарафыннан кабул ителгән сословие страталары буенча, ягъни кешеләрнең хокуклары һәм бурычлары аларның, гадәттә, нәсел-нәсәбенә бәйле рәвештә билгеле бер сословиегә керүләре белән билгеләнә.

  1943

  0

  1
• 25 февраля 2025 - 11:00

  Каюм Насыйриның укучы яшьләр һәм чит төбәкләрдә яшәүче мөселманнар белән элемтәләре

  

  Рус телен, рус мәдәнияте казанышларын туган халкының үсеше файдасына куллану һәм мәктәп программаларына дөньяви предметлар кертү мәсьәләләрендә, шулай ук халыкка файдалы практик белемнәрне тарату буенча Насыйриның хезмәттәшлек кыры киң була.

  1006

  0

  0