04 (апрель), 2022
ШИГЪРИЯТ ҺӘМ ЧӘЧМӘ ӘСӘРЛӘР
Сания ӘХМӘТҖАНОВА. Исән килеш исемлектән төшмик. Шигырьләр. ............3
Наилә ХАРИСОВА. Үтте инде. Повесть. .................................................................8
Ләис ЗӨЛКАРНӘЙ. Гөрләгән сулар. Мәрсия. .........................................................41
Рафаил ГАЗИЗОВ. Туган телем – болыннарың таҗы. Шигырьләр. .......................75
Кәрим КАРА. Биек бәхет таулары. Повесть. ............................................................79
Марсель БАКИРОВ. Җаным әрнер яшәп туймаганга... Шигырьләр. ......................96
Илсөяр ИКСАНОВА. Матәм. Хикәя. ........................................................................100
ДРАМА ӘСӘРЛӘРЕ
Мансур ГЫЙЛӘҖЕВ. Соңгы мираж. Ике бүлектән торган романтик кыйсса. .......48
Яңа исемнәр: Фәрдилә ЯР. Өмет тама җанны куандырып... Шигырьләр. ............109
«Мәйдан – батырлар өчен!» әдәби конкурсы: Рашат НИЗАМИ. Келәмдә очрашу. Хикәя. ...112
«Казан утлары»ның 100 еллыгын каршылап: Илфак ИБРАҺИМОВ. Еракка китеп карап. .....118
«Казан утлары» – минем язмышымда: Эльмира ШӘРИФУЛЛИНА. «Бу бит – академик басма!..» .........................................................................................................................................121
Юбилейга барышлый: Фотоархив. ...............................................................................124
Юбилейлар: Рәдиф ГАТАШ. Яралы хәтер, милли сүз китабы (шагыйрь Ләис Зөлкарнәйгә – 60 яшь). .......................................................................................126
Әдәби тәнкыйть: Дания ЗАҺИДУЛЛИНА. Татар әдәбияты ни хәлдә? .........................129
Сәнгать: Айгөл ӘХМӘТГАЛИЕВА. Абагалар чәчәк атса... ............................................136
Китап күзәтү: Марсель ИБРАҺИМОВ. «Габдулла Тукайның тормыш һәм иҗат хроникасы өчен материаллар». ...............................................................................................................139
Бер юбилей тарихы: Ләбиб ЛЕРОН. Тукайның йөз еллыгын үткәргәндә. .................144
ЯКУТЛАР ТАБЫЛАДЫР ВАКЫТ БЕЛӘН
Бакый УРМАНЧЕ хатирәләре (Зөфәр МӨХӘММӘТШИН әзерләде)...........................153
Кардәш халыклар әдәбияты: Айдарбәк САРМАНБЕТОВ. Дөнья киң ул, әгәр күңел киң булса... Шигырьләр. (Кыргызчадан Ленар ШӘЕХ тәрҗемәләре). ...................................165
Идел буе Болгар дәүләтендә ислам дине кабул ителүгә 1100 ел: Илдус ЗАҺИДУЛЛИН. XIV гасырның беренче яртысында Алтын Урдада ислам дине институтлары. ......................168
Кайтаваз: Нәҗибә САФИНА. Күп нокталар ни турында сөйли? ..........................175
Газиз тавышлар: Алтмыш – алтын чор башы.
Сәхифәне Нәсим АКМАЛ алып бара............181
Замандашыбыз: Ландыш НӘСЫЙХОВА. Хөрлек сүздә түгел, йөрәктә. .....................183
Печән базары: Йолдыз ШӘРӘПОВА. Чиратсызлар чираты. Шигырьләр. ..................187
Иҗтимагый-мәдәни тормышыбыздан. ..........................................................................190
-
Апрель кәефе
Апрель, апрель... Бераз өшетәсең – Боз салкынын саклый елгалар. -
ХӨРЛЕК СҮЗДӘ ТҮГЕЛ, ЙӨРӘКТӘ
Аның турында Галимҗан Ибраһимов сүзләре белән «түбәннән, тормышның төбеннән күтәрелгән» дип әйтергә була. -
ЯРАЛЫ ХӘТЕР, МИЛЛИ СҮЗ КИТАБЫ
Ләис Зөлкарнәй шигырьгә иртә, бик иртә килде һәм сирәкләребездә генә була алганча өлгереп килде: Зөлфәт, Ркаил Зәйдулла, Луиза Янсуар, Лилия Гыйбадуллиналар кебек... -
Язам
Җанның Кол Шәриф күк кылыч тотып Мәчет баскычына баскан чагы. -
Без бар әле!
Кадимидән килгән замана бу: Шатлык катыш шул ук зар бит әле. -
ЕРАККА КИТЕП КАРАП
Журналыбызның олуг юбилее – язучылар, әдәбиятчыларның гына түгел, ә дөньяның биш кыйтгасына таралган дистә миллионлы татар халкының да бәйрәме. Тагы да бергә булырга, бердәм булырга язсын! -
Нигә сыкрый күңел?
Газиз халкым булсын гомерле! Җәһилият мәңге капламасын Нурлы аяз милли күгемне. -
АБАГАЛАР ЧӘЧӘК АТСА...
Аяз Гыйләҗев исемендәге Чаллы татар дәүләт драма театры «Абага алмасы ачы була» (Р.Сабыр) спектаклен кабат сәхнәгә менгерде. Кабат дим, чөнки берничә ел дәвамында уйналмый торган иде ул. -
Этләр улый…
Әллә нәрсә шомландыра күңелемне Ә бит, юкса, күктә бары ак ай тулган… -
Атлар
Йомшак ирен белән уч төпләрен Иркәләве истә атларның... -
Әни
Сөйләп бирсен Зингер машинасы Гомеркәйнең ничек узганын. -
Артык яратудан
Бер буранлап дулап алуларым Сине артык яратудан булган. -
Матәм (хикәя)
Студент елларында алар өч дус булды: Әхтәм, Гафият, Атлас. Атлас... Ефәк егет! Килер микән? Килә алыр микән? Оялмыйча... Һе, авыр хәлдә ул хәзер, ә?! Килми калса, биләгән вазифасы ирек бирми. Килсә... Ни йөзе белән? -
Үтте инде (повесть)
Мәскәү янында безне урман чыгару эшенә куйдылар. Утыз яшьлек хатыннар кул пычкысы белән урманны кисәләр дә безгә төяп җибәрәләр. Халык окоп казый. Илле яшьлек ирләр китергән агачлардан блиндажлар, землянкалар төзиләр, окоплар ныгыталар. -
Очкын
Син аңларсың нинди маллар төяп, Киткәнеңне шунда, каршы ярга… -
«Бу бит – академик басма!..»
Мондый саллы журналда язмаңмы, шигыреңме чыгу, билгеле, зур дәрәҗә! Алга таба каләмеңне ныграк чарларга, ешрак кулга алырга этәргеч бирүче көч ул! -
Үтте инде (дәвамы)
Юлда күргәннәрне сөйләсәң – үзе бер куркыныч тарих. Кайсы поездга утырма, кайсы станциягә карама – анда аяксыз-кулсыз солдатлар... Вагон ярыгыннан кружка сузып, су сораучы немец әсирләре... Алар да бит кемнеңдер газизләре. -
Мизгел
Мизгелләрне иярләгән кеше Бер гасырга берәү кирәктер. -
Кеше кадере
...Уйдык-уйдык уйлар сара җанны, «Төннек» аша күккә карап ятсаң, Иртәгегә нәүмиз караш атсаң... -
Үтте инде (дәвамы)
– Ирең синең яклы булмагач... Ул якласа, ул кадәр кылана алмас иде. Ходай ярдәм бирсен. Ну, киткәндә ул аждаһа каенанаңа әйтеп китәм әле. Әйттеме-юкмы, белмим. Минем тормышымда берни дә үзгәрмәде. Ирем ялгыз хатыннар яныннан кайтып кермәде, каенанам миңа карата тамчы да йомшамады. -
Дәвамчылар калырмы?
Догалардан калдырмыйк без әткәйләрне, Догаларсыз мәхрүм итмик әнкәйләрне... -
Булачак!
Минем халкым сәйяр җанлы булган Элеккедән, борын-борыннан. -
Үтте инде (дәвамы)
Нишлим? Минем, елый-елый, авыртынудан өзгәләнгән баламны күтәреп кайтканымны ярты авыл карап калды. Ни дип уйлаганнардыр – миңа барыбер иде. Башымда бер генә уй: нишләргә? Баламны алып, берәр кая чыгып олагыргамы? Паспортсыз кая барасың? Әллә болай газапланып яшәгәнче? Юк-юк! Үзем әнисез үсеп, бер көн дә рәхәт күрмәдем. Миннән калса, балам кемгә кирәк. -
Дөнья
Яманның да була яхшы ягы, Яхшыдан да булмый шикләнми… -
Авыл валютасы
Урысчалап әйткән чакта, бу валютасыз никак. -
Татар әдәбияты ни хәлдә?
(Әдәби әсәрләр бәйгесеннән соң уйланулар) 2021 ел татар әдәбияты, мәдәнияте белән кызыксынучылар, үзләре дә каләм тибрәткәннәр өчен гаять мөһим һәм олы бер вакыйга ягыннан үзенчәлекле булды: Татарстан Республикасы Президенты каршындагы Татар телен саклау һәм үстерү мәсьәләләре комиссиясе тарафыннан игълан ителгән татар телендәге әдәби әсәрләр конкурсы зур активлык белән узды. -
Үтте инде (повестьның ахыры)
Соңгы дәфтәрнең соңгы битен яптым. Күз алдымнан гади татар хатынының, юк, алай гына түгел, туган халкымның бер гасырлык тарихы үтте. Никадәр аз беләбез икән без әбиләребез-бабайларыбыз турында! -
Җавапсыз сорау
Җанны сорау аптырата: «Юк микәнни соң аларда Безнең җелекләргә үткән корылык һәм кризис?!» -
Гомер-корама
Шөкер, нәсел дәвамым бар Корамамны мирас итәр. -
Келәмдә очрашу (хикәя)
Шыгрым тулы зал берзаман гаҗәпләнүдән тып-тын калды: чөнки гомер булмаганны ике көндәш егет, туганнарча җылы кочаклашып, башларын бер-берсенең иңенә куеп, бермәл тып-тын басып тордылар! Әйе, алар – элеккеге классташлар – байтак еллар үтсә дә, бер-берсен тиз таныды! -
Юбилейга барышлый (фотоархив)
Сезнең игътибарга "Казан утлары" журналы архивыннан истәлекле фотолар тәкъдим итәбез. -
БИЕК БӘХЕТ ТАУЛАРЫ (повесть)
Дөньядагы ике хатын-кызның берсе аның аша үткән, телгә алып сөйләрлек нәрсәсе бар инде, ә менә сүз арасында Хәйбуллага бу хакта әйткән иде, таш булып катты теге. Башын иеп, сүзсез-нисез генә алдындагы чәен чөмерде дә, борын астыннан нәрсәдер мыгырдап чыгып китте. -
Күз яшемне күргәннәр аз...
Йөзем ачык һәркемгә дә Ача алмыйм җанны гына… -
Ялгышма
Түбә кыегыннан тамган тамчы, Яз дип уйлап, зинһар, ялгышма! -
БИЕК БӘХЕТ ТАУЛАРЫ (повестьның дәвамы)
Әллә Хәйбулланың рәнҗүләре каты булганмы, үз тиңен таба алмый җәфаланды Рәзилә. Үзенең язмышына бераз күнегә дә төшкән иде инде. Һәм көтмәгәндә, менә бу хыялый уй башына килүе аны әсәрләндереп җибәрде. Хәйбулла ничек яшәп ята икән анда? -
БИЕК БӘХЕТ ТАУЛАРЫ (повестьның ахыры)
Рәзилә эндәшмәде, кайчандыр кочагында иркәләнгән ирнең киң җилкәсен карап, иреннәрен канатканчы тешләп барды. Күз яшьләренә ирек бирүдән курыкты. Мескен булып күренәсе килми иде аның. -
Йокысыз ятканда төн ката
Төн гүя хөкемдар дөньяга. Ул – казый, ул – хуҗа уйларга… -
«Габдулла Тукайның тормыш һәм иҗат хроникасы өчен материаллар»
2021 ел ахырында мәшһүр шагыйребезнең тормыш юлын-иҗатын җентекле тергезеп, бүгенге көнгә билгеле барлык мәгълүматларны күздән кичереп язылган, «Габдулла Тукайның тормыш һәм иҗат хроникасы өчен материаллар» дигән 3 томлык зур хезмәт дөнья күрде. -
Телефонсыз көн
Онытылган бит юньсез – мин бүген телефонсыз. -
БАКЫЙ УРМАНЧЕ ХАТИРӘЛӘРЕ (дәвамы)
1930 ел. Мәскәү. Зур Лобян урамында бик матур өйдә урынлашкан ЧК (ГПУ) эчке төрмәсендә (камера 3 булса кирәк, яхшы хәтеремдә калмаган, беренче кат тәрәзәләре капланган, бары күкне генә бераз төннәрен күрергә мөмкин иде) ярты елдан артык утырдым. -
Язылмаган канун
Әйе, миңа – үз милләтем данын Яшәтәсе, саклап каласы! -
Бакый УРМАНЧЕ хатирәләре (ахыры)
1907 еллардан соң Һади ага Әлмәттә мулла булды һәм шунда яшәп, җитди рәвештә тарих, төрек-татар тарихы белән шөгыльләнеп, татар халкының иң игътибарлы, иң кодрәтле тарих галиме булып күтәрелде. -
Искә ал
Болыт күрсәң искә ал, Аклык – сиңа теләгем.