КОРЪӘННЕ ТӘРҖЕМӘСЕЗ УКЫП БУЛАМЫ?

Тагын тәрҗемә турында азан утлары»ның 5—6 саннарында Коръәннең татарчага тәрҗемәсе турында язылган иде Анда Батулла әфәнденең нөсхәсе яхшырак тәрҗемә ителгән, диелә Һәм бу—хак. Ләкин һәрбер тәрҗемәдә гадәти хәл булган шикелле, монда да автор, үз сүзе белән әйткәндә, хаталардан хали түгел Ике телдәге текстны мин үзем дә чагыштыра-чагыштыра арып беттем Рәхмәт төшкере. Чистай мәчете имамы Нурулла Мөфлюхун Арслан и татарча Коръәнне шулай ук гарәпчәсе белән чагыштырып укып чыккан һәм безгә үзе күргән хаталарны күрсәтеп мәктүп (төзәтер өчен, дип аңлыйм) җибәргән
Ул хат-мәктүптә дөрес күрсәтелгән хаталар да, ялгышып күрсәтелгәннәре дә бар. Хәзрәтнең тәрҗемә мәсьәләсенә үзенең карашлары юк түгел Тәрҗемә теориясе принцибы—мәгънәви тәрҗемә Хәзрәт исә сүзгә сүз ысулны яклый Дөрес күрсәтелгән хаталарыбыздан ваз кичмичә, хатнын текстыннан хәзрәт дөрес күрсәтмәгән берничә мисал алып карыйк
Мәсәлән, ул «Сабийлар» сүзен хата дигән, чөнки Коръәндә «Сабиин» (2 62) диелгән, һәм имам «Сабииннар» дип тәрҗемә итәргә тәкъдим иткән Ләкин «сабиин»—«сабий» сүзенең (Борынгы Саба иле халкы мәгънәсендә) күплек саны гына «Сабииннар» дип язсак ике мәртәбә күплек сан килеп чыга Шуңа күрә, •сабиин»ны татарчага «сабийлар» дип тәрҗемә итү дөрес Гыймран сүрәсендә Батулла. •хактыр ки, Аллаһ бәндәләренең кылмышларын күзәтеп тора», дигән Арслани, •Аллаһ колларын күрүче», дип тәкъдим ите Мәгънә ягыннан икесе дә дөрес дисәк була, чөнки татарчага болай тәрҗемә итүдә аерма булуы бер дә зыян китерми
Гыймран сүрәсендә Батулла, «Мөэминнәр фәкать Аллага гына ышанырга тиешләр», Арслани: «Мөэминнәр Аллаһуга тәвәккәлләсеннәр», дип язган Монда мин хата күрмим, чөнки мәгънәви ялгышлык юк Ниса (48) Батулла—«хупламас», Арслани—«ярлыкамас», дип язганнар, әмма бу ике синонимның мәгънә төсмерләре контекстта гына ачыклана Монда хата юк Ниса (59) Батулла: « Вә идарәче- ләребезгә буйсыныгыз», Арслани «Үзегездән булган (Коръән белән эш кылучы) әмер-боерык ияләренә буйсыныгыз», ди Бу ике җөмләнең мәгънә ягыннан нинди аермасы бар? Мәгънәсе бер, Батулла нөсхәсендә татарча дөрес һәм кыскарак та әйтелгән әле
Кәһаф (104) Багуллада «Игелек кылабыз дип, фани дөньяда чабаланганнары бушка киткәннәр» Арсланида «Аларның дөньяда тырышып булдырган нәрсәләре юкка чыкты Ә үзләре чыннан да, без яхшы эшләрне эшлибез, дип исәплиләр» Кайсы вариант дөресрәк'’ Мәгънәви яктан икесе дә дөрес Кайсы вариант татарча матуррак? Батулланыкы, әлбәттә Та—һа (73) Батуллада «Рәхмәте киң булган вә җәзасы да дәвамлы булган бер Аллаһтыр» Арсланида «Аллаһ—нигъмәт бирүдә хәерле һәм Аның нигъмәте мәңгегә калучырак» Кайсы вариант татарча дөрес һәм матур, кайсысы сүзгө-сүз тәрҗемә икәнлеге күренеп тора
Әнбия (27) Батуллада «Алар Алла әмереннән алда сүз сөйләми» Арсланида 10. «к. у.» м
«Сүз белән Аллаһны узмыйлар» Тәүбә (112) Батуллада:«(ЛллоАка^ дан җырлаучылар» Арсланида: о(Аллаһны) мактаучылар» «Дан җырлаучы» белән «мактаучы» арасында нинди мәгънәви аерма бар икән? әл-Хаҗҗ (78) Батуллада: «Аллаһка сыеныгыз» Арсланида: «Аллаһка тотыныгыз». Батулла җөмләләрендә бернинди ялгышлык юк, аятьләрнең мәгънәләре төгәл бирелгән, тәрҗемә татарча дөресрәк тә, аһәңлерәк те, матуррак та яңгырый
Мөэминнәр (105) Батуллада: «Аятьләребезне укыганда, сез аларны ялганга чыгардыгызмы?» Арсланида: «Әллә безнең аятьләребез сезгә (дөньяда) укылмадымы? Ә сез аларны ялганга санадыгыз». Шул ук сүрәнең 116 аятендә Батулла: «Мотлак хаким булган Хак Тәгалә—Бөек. Аннан башка тәңре юк. Ул—бөек Гарешнең хуҗасы» Арсланида: «Аллаһ—чын патша. Ул—Бөек булды. Аннан башка Иляһе юк. Ул— хөрмәтле Гарешнең Раббысы» Гарәпчәсе ничек соң? «Фөтәгалә Аллаһы-л-мәлику-л- хаккулә иләһә иллә һува раббу-л-гарши-л-кәрими» Ничек дөресрәк тәрҗемә итәргә?
Бу аятьтә Аллаһ Бөек һәм хакыйкать иясе, диелгән. Бу яңалык түгел, чөнки алар Аллаһның исемнәре (туксан тугыз исемнәренең берсе), ягъни аятьләрнең күбесендә кабат-кабат әйтелә торган аның эпитетлары Бу аятьнең төп мәгънәсе шуннан гыйбарәт: сүз тәхет турында бара. Кем аның хуҗасы? Ждвап: «Ләиләһүиллә һува» (аннан башка Иляһе, Тәңре юк) Нәрсәнең тәңресе юк? «Гарше курсийныкы»— күктәге тәхетнеке (Жэләләйнең тәфсирендә «Сәриру-л-хөсн»—иңяхшы тәхет.диелә)
Җыеп әйткәндә, югарыда күрсәтелгән тәрҗемә вариантларыннан башка тагын берсе булырга мөмкин Гарәп дөньясында иң дөрес дип саналган тәфсирләрдән «Жэләләйнең Коръән тәфсирен» укыгач, мондый вариант килеп чыкты: «Хакыйкать иясе Бөек Аллаһтан башка иң газиз (затлы) тәхетнең Иляһесе, Тәңресе юк», яки: «Иң кадерле тәхетнең хакыйкать иясе Бөек Аллаһтан башка Иляһесе юк».
Арслани хәзрәт язмасында чагыштырып күрсәтүләр күп. Анын фикеренчә, Коръәнне сүзгә-сүз тәрҗемә итәргә кирәк. Мәсәлән, ул «сүзгә-сүзтуры килмәгән сүзләр күп кабатлана» дигән һәм әл-Хаҗҗ сүрәсеннән түбәндәгеләрне хата итеп күрсәткән (беренче сүз—Батулланыкы, икенчесе—Арсланиныкы). аңламыйсыз—сизмисез; ант— вәгъдә; гаделсезлек—золым; аңларлар—белерләр; йортыгыздан—җирегездән һ б. ш
Ләкин кыйммәтле, иң дөрес һәм кадерле тәрҗемә сүзгә-сүз түгел, мәгънәви тәрҗемә һәм танылган татар әдибе Рабит Батулла моңа күп тырышлык куйган. Дәлил өчен мондый гына да мисал китерәм. Мәгълүм ки, тәрҗемәләр турында гарәп галимнәре бик күптәннән язып киләләр Мәсәлән, биш йөз ел элек Жэләледдин әс- Суйути язган китап күптән түгел генә урысча да дөнья күрде (^Совершенство в коранических науках», М , 2000) Анда да тәрҗемәнең ин беренче принцибы— мәгънәви тәрҗемә, диелгән, һәрхәлдә, укучыларыбыз Коръәнне тәрҗемә итү инә белән кое казудан да кыенрак икәнен аңлыйлардыр, дип ышанам Шуңа күрә берәр җирдә ялгышкан булсак, зинһар, күрсәтә күрегез. Рәхмәт кенә әйтербез.
Ден-иман һәм белем
елем белән ден (инану) -иманның аермасы нәрсәдә? Белем—фән яки тәҗрибә белән расланган төп фикерләр җыелмасы Белем—ул хакыйкатьне тану дигән сүз; ул аңлау, төшенүгә нигезләнә Кеше берәр нәрсәне аңлап белер өчен дәлил көтә, белсә генә аңа ышана Адәм баласы ничек инануга килә? Җыйган белеменә таянып Бу очракта нинди белеменә таяна? Фәнни белем бар, тормыш тәҗрибәсе биргәне бар, тирә-юньнән җыелган белем була, дини гыйлем бар, аерым шәхес сеңдереп аңлаткан хорафат, мистика була.
Иман исә—ышану, инану дигән сүз Урысча—«Вера» «Вера»—дин мәгънәсендә йөри Ләкин «Иман» төшенчәсе «Вера»дан киңрәк, беренче мәгънәсендә генә «Вера»га тәңгәл Аның икенче мәгънәсе—әдәп-тәртип, әхлак, мәрхәмәт, шәфкать Татар телендә «иманлы кеше»—ул дини, тәкъва кеше генә түгел, ул—шәфкатьле, әдәпле, мәрхәмәтле кеше. «Имансыз кеше»
Б
дип, күбесенчә, дингә бердә кагылышлы булмаган, әдәпсез кешегә карата әйтәләр Димәк, «Иман» төшенчәсе «Вера»дан киңрәк һәм ул мөселманча тәрбия бирү методикасына керерлек термин
Иман белән белем икесе дә кешеләрнең үзара аралашуыннан, әйбер яки суз
белән алмашуыннан килеп чыгалар Фән, гыйлем ияләре аралашунын өч төрен күрсәтә: телдән аралашу (вербальная коммуникация), хат, язу белән аралашу (письменная коммуникация), ым белән аралашу (невербальная коммуникация), ягъни ишарә, ым, аваз, музыка, аһәң, хәрәкәт белән аңлату һ б. ш
Иман белән фәнни белем арасында нинди аерма бар соң? Белем—уйга, аң, хәтер, фикерләүгә бәйле, ул логика кагыйдәләренә нигезләнә, акыл көче, аң белән кабул ителә Ден-иман да белемгә, дини гыйлемгә нигезләнә, ләкин ул асылда хис-тойгыларга, хиссияткә, күңел сизенүенә күбрәк таяна. Тәкъва кеше өстенлекне белемгә түгел, тойгысына, интуициясенә бирә, аның күңеле теге яки бу мәгълүматның, хәбәрнең дөрес яки ялган булуын сизеп-белеп тора. Ышану башта анда рухи ихтыяҗ формасында хасил була. Аннары ул белемгә, минең аң-фикергә нигезләнмәгән бер жиренә. инстинкт тирәсенә, «яшерен» аңга (подсознание) күчә, диләр психологлар
Коръән турында сүз булганда, без, асылда, ден-иман турында уйлыйбыз һәм сөйлибез. «Күнел күзе белән күрмәсән, мангай күзе ботак тишеге», диләр Коръәннең эчтәлеген мөселман кешесе күңеле белән күреп кабул итә Андагы аятъләрнен беришесе укымышлы кешегә дә аңлашылмавы мөмкин Бу хәлдә нишләргә9 Сабыр итеп укый бирергә, тукталмаска Интуициягә таянып, аятьнең эчтәлеген бик теләп, өстәп күңелеңә сеңдерергә Коръәннең үзендә әйтелгәнчә. Мөхәммәд пәйгамбәргә егерме ел буена аять артыннан аять иңдерелгән Иңдерелгән бересен Мөхәммәд кешеләргә сөйли торган Анлашылмаса, тыңлаучылар ана сораулар биреп, шул аңлашылмаучылыкны ачыклый торган булганнар Шуна күрә дә Коръәндәге текст диалог-, әңгәмә формасында төзелгән
Борын-борын заманнардан ук татарлар Коръән сүзләрен гарәп телендә ишетергә гадәтләнгәннәр, дип әйтеп була Бала чактан ук алар олылардан «инша Алла», «Бисмилләһи рахмәни-р-рахим», «Сөбхан Алла», «Әлхәмдулилләһи» шикелле сүзләр хәтергә кереп калалар Изге сүз тылсымлы сүз булып кабул ителә, анын ниндидер серле мәгънәсе бар шикелле сизелә Ник алай икән соң9 Чөнки аңлашылмаган чит сүзнең нәрсә икәнлеге мәгълүм булмагач, анын берәр сере булырга тиеш кебектоела Шулай итеп, кешеләр илаһи сүзләргә ышанырга, аларга таянырга омтыла, мәгънәләре анлашылмаса да аларны, аһәнснә. сүзнең яңгыравына сихерләнеп тыңлыйлар һәм күңелләре белән кабул итәләр Чөнки кешенең табигате шулай
Ә инде теге яки бу «тылсымлы» гыйбарә тәржемә ителгәч (татарча булсын, урысча булсын), кеше аптырап та кала—серле дигән сүзебез гап-гади мәгънәле сүз булып чыга Коръән сүзенеңтылсымы югала кебек Шуңа күрә татарларның, бигрәк тә олырак яшьтәгеләрнең, Коръән сүзләрен гарәп телендә ишетәселәре һәм әйтәселәре дә килә Бу аңлашыла да, чөнки кешенең күңеле төбендә, анынын тирәнгә күмелгән аскы катламнарында гарәп сүзенең аһәңе, гарәп гыйбарәсенең моны сакланган Шуна күрә дини кешенең Коръәнне гарәп телендә укыйсы килә, ялвару догаларын Аллага гарәп телендә җиткерәсе килә, чөнки гарәп теле—Коръән теле ул Хәер, моңны, аһәңне ишетү бер нәрсә, әмма кешенең табигатенә тылсым-сихернең, . аңлашылып җитмәгән нәрсәнең асылына төшенергә омтылу хаҗәте дә салынган бит * әле Шуннан танылмаган хәрефләрдән Изге Сүзне аңлашылган хәрефләргә күчереп уку теләге туа Транскрипциянең кирәклеге менә шуннан гыйбарәт
Транскрипция турында бер-ике сүз
ранскрипция нәрсә ул? Кыскача әйткәндә, чит телдән кергән сүзләрнең хәрефләре танылмаса, әйтелеше бозылмасын өчен, аларны транскрипция юлы белән, ягъни укучыга таныш хәрефләр белән язу Гомумән. транскрип иия беренчедән, фәнни тикшеренүләр өчен, икенчедән, гадәти тормышта куллану өчен кирәк Әйтик, Коръәнне укырга һәм аерым сүрә яки аятьләрне ятларга теләүчеләр бар Шуны истә тотып, без Коръәннең ешрак укыла торган кайбер сүрәләрен транскрипция юлы белә укучыларыбызга тәкъдим итәргә булдык Чөнки гарәп хәрефләре белән янәшә язылган транскрипция күзгә күренеп тора һәм кешенең хәтерендә, аңында, фикерләү ысулында төрле
Т
ассоциацияләр (элек булган, күргән, ишеткәннәрне) тудыра Бу исә кешенең күңеленә тәэсир итә. кәефен күгәрә, рухын канәгатьләндерә, шатландыра
Транскрипция ике төрле була—халыкара һәм милли. Халыкара транскрипция латин алфавитына тагын берничә аерым билгеләр, символлар өстәлеп ясала. Милли транскрипция шул милләт язуына якынлаштырып ясала. Урысларныкы—үзенә, татарныкы—үзенә.
Гарәп теленең фонетикасы (сүзләрнең әйтелеше) урысныкыннан да, татарныкыннан да үзенә хас авазлар белән аерылып тора. Ләкин урыс фонетикасында булмаган кайбер гарәп авазлары татар телендә бар. Мәсәлән, ж, һ, ә, къ. гъ, w, v авазлары һәм хәрефләре Ә гарәп фонетикасы кайсы ягы белән татарныкыннан аерылып тора? Гадәттә безнең телебездәге авазларга охшамаган каты әйтелеше съ (сад), дь (дад), зъ (зат), ть (та) бар! Транскрипциядә без аларның астына нокта куйдык. Теш арасыннан чыккан (башкортча) әйтелешкә охшаган «с» һәм «з» авазлары астына сызык куеп күрсәтелде' Гадәттәге тирән тамак төбендә хасил була торган өч аваз—йомшак гайв, каты гайн һөм һәмзә («мөэмин» сүзендә ишетелгән шикелле) үзебезнең каты әйтелешле къ, гь, в авазларына төнгәллөштереп, язуда катылык билгесе белән аерылды.
Каты әйтелешле тартык авазлардан соң каты сузыклар—а, у, ы языла; (о авазы юк) Мәсәлән, сыйфат, сабыр, таһир, гайре, рамазан (яки рамадан), залим формасында Йомшак әйтелешле т, д, з, к, л, м, тартыклардан сон, йомшак сузыклар языла: мөмкин, зиннәт, дәлил, тәсбих, кәлимә, һ. б.
Гарәп сүзләренең мәгънәсе озын йәки кыска сузыклы хәреф булу белән дә аерыла. Кыска сузыклар язылмый, алар урынына тартык хәрефләрнең өстенә-астына «хәрәкәләр» генә куела. Бер үк сузык аваз сузыла төшеп әйтелсен өчен, татар транскрипциясендә озын сузыкларны ике янәшә сузык хәреф белән билгеләдек Мәсәлән:
4> (^^хааким—боерык бирүче, о -А ^-хякиим—якып иясе;
Гарәп исемнәре азагында укыганда әйтелми торган суффикс «ун»(«танвин»)һәм аның —«у», —«и» хәрефләре языла. Алар жәя эчендә күрсәтелде, мәсәлән, аллаһу ахад(ун), аллаһу самәде(ун) яки йауми-днин(и), мин-әл-жиннәти ва нәәс(и) Транскрипция «вакыф» кагыйдәләренә туры китереп язылды
Урыс хәрефләре белән язганда, аерылып торсын өчен, каты әйтелешле хәрефләрнең астына нокта куелды Мәсәлән, таһарәт, сабр, рамадап, залим, айнны татарча г белән бирдек, гайнның астына нокта куелды. Теш арасы с һәм з авазларын астына сызык куеп аердык һәмзә дип йөртелгән шартлавык тартыкны э хәрефе белән бирдек Кириллицадагы я, ю хәрефләрен «сүтеп» йа, йә, йу, йү итеп язабыз. W (ирен- ирен в авазы) хәрефе бездә, гадәттә, вә яки ва итеп языла (гарәпләр үзләре ва диләр).
Билгелелек артикле «әл» дип әйтелгән әлиф-ләм дип атала. Аны төрлечә, төп сүзгә кушып та, аерып та язалар Мәсәлән, мәлик йаумиддин дип тә, мәлик йаум-ед- дин дип тә Ахраҗәтүлард түгел, ахраҗәт-ил-ард һ. б. Икенчесе фәнни яктан дөрес «Кояшлы» хәрефләр (р, т, с, 9, д, д, з, ш, б) алдында «л» йотыла Мәсәлән, әл- рахмән түгел, әр-рахмән итеп язылырга тиеш
Безнеңчә әлиф-ләм кагыйдә буларак, аерылып язылса, дөреслеккә туры килә, алай булмаса, төп сүзгә кушылып язылган әлиф-ләм сүзенең мәгънәсе бозылу ихтималы бар Мәсәлән, рахмәнн-р-рәхиим сүзенә р кушып язылган хәлдә, телдә булмаган рахмәнир сүзе хасил була:
я 71} ^X_AU_» бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим;
мәәлнки йауми-д-днин;
Л-»-?- ахраҗәти-л-ард;
ас-саб-ру-р-рахмән; гыйльму-л-йакыйн; әгүзе-билләһи мин-әш-шайтаанн-р-рәжним; йәә әйүһа-әл-кәәфирууна; судури-н-нәәс; мнн-әль-жиннәти ва-н-нәәс.
шааһит—шаһит, күргән кеше, ■, , й1_^шәһиит—корбан булган кеше " һ. б. ш.
Кайбер гарәптән кергән гыйбәрәләр, еллар үгүбелән татарлашып, катып калган сүз тезмәсе булып калдылар Мәсәлән, бисмнлләһи (би-нсм-аллаһи), әстәгъфнрулла (нстәгъфәр Аллаһы) һ б ш. Инде Коръәннең иң еш укыла торган кайбер сүрәләрен транскрипция юлы белән язып күрсәтик. Гарәп язуында баш хәрефләр, сорау билгеләре булмау сәбәпле, без аларны өстәп, «төзәтеп» тормадык.
коръениЕ ТӘРҖЕМӘСЕЗ УКЫП БУЛАМЫ?
ТРАНСКРИПЦИЯ 1) Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 2) Әл-хәмду лилләһи рабби-л- галәмиин. 3) Әр-рахмәәни-р-рахиим 4) Мәлики йауми-д-диин 5) Ийәкә нәгбуду вә ийәкә нэстәгыин
6) Иһдинәэ $ыйраата-л-местәкыим
7) (^ыйраата-әлләзиинә әнгамтә галәйһим гайрел мәхдууби галәйһим вэ лә-д-дааллиин
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р- рахиим 1) Мәрхәмәтле вә рәхимле Аллзһ исеме белән (башлыйм).
2-3) Галәмнәрнең хужасы мәрхә-мәтле вә рәхимле Аллага ддн булсын 4) Кыйамәт көненең хужасы 5) Бары тик сиңа гына табынабыз һәм синнән генә йәрдәм смет итәбез 6) Безне туры йулдан алып бар 7) Сине ачуландырмаган һәм хак йулдан адашма! ан, нигъмәтенә лаек кешеләр юлына күндер
Зилзилә сцрәсе (99)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-ра.х.иим
1) Изә зилзиләти-л-ар^у зилэәәләһә
2) Вә әхражрти-л-арду' әскамһә
3) Вә калә-л-инсәәнү мәә ләһә
4) Йаумаизин тухаддисү әхбәрәһә
5) Би әннә раббәкә әууха ләһә
6) Йаумәизин йа{дуру-н-нәәс(у) әштәәтәл лийүрау әгъмааләһум
7) Фәмән йәгъмәл мискаалә зәррәтин хайрән йәрәһү
S) Вэ мән йәгъмәл мискаалә зәррәтии шәрран йәрәһү
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
149
Әл-фаакпиха ci/p&ce
ф СХ0 j ч ф Ф С1й}‘
ф LX j оь ф
Ф турында да җир үзе хәбәр итәр 5) Аллаһнын
Бисмилләһи-р-рахмәөни-р-рахиим 1) Җир көчле тетрәү белән тетри башлаганда 2) Үз эчендәгеләрне тышка чыгарып ташлаганда 3) Кешеләр, ни булды бу жиргә дип аптырар 4) Ул көнне жмр өстендә ниләр кылынганнарынны барысы әмере белән жмр барысын да сөйләп бирер 6) Ул көнне кешеләр, кылган гамәлләренә күрә, төркем-төркем булып, хисап
бирергә барырлар Жир өстендә чакта нинди гамәлләр кылганлыкларын күрер өчен 7) Кем тузан бөртеге кадәрле генә игелек кылган булса, хәтта шул да күренер 8) Кем тузан бөртеге кадәрле генә начарлык кылган булса, ул да күренер.
Ф ф
Ф & Ф
& Ф Ll Ф
.uiXj (Т) *
ф f-r;f-cJЧ ф
J"адийй&т сүрәсе
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим
I) Ва-л-гадийәти дабха(н). 2) Фал- мурийәти кадха(н). 3) Фал- мугыйрәти субха(н). 4) Фаәсәрнә биһи нәкъгән. 5) Фаөасатнә биһи җамга(н). 6) Иннә-л-инсәәнә лираббиһи ләкәнүүд(ун). 1) Фа- иннәһү галә зәәликә ләшәһиид(ун). 8) Ва иннәһү лихуби-л-хайри ләшәдиид(ун). 9) Әфалә йагъләмү изә бугсирә мәә фи-л-кубүүр(и). 10) Вә хуссыйлә мәә фи-с-судуур(и). 11) Иннә раббаһум биһим йаумаизил ләхабиир(ун).
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р- рахиим.
1) Йөрәк кагып тупырдап чапкан атларга 2) Тоякларыннан ут чәчрәп
узышучы чаптарларга. 3) Таң атканда яу чапкан аргамакларга. 4) (Күкне) тузан белән каплаган жылкыларга. 5) Дошман өеренең уртасына бәреп кергән йургаларга шан- шәрәфләр булсын 6) Бәндәләр чыннан да шөкерсез Аллага каршы (көферлектә гамәл
Ф £JUJT L bj ф fcjUJT U ф ijUJf
<211»*^ uu ф jL-Xf
x.t_xx х >Нх '
ф <-AU ilbpl L.J ф ,*.1» ф
кылалар). 7) Хактыр ки, ул заман кылмышлары белән алар үз көферлекләренә үзләре шаһит 8) Хакыйкатен, (адәм баласы) байлык- малга табына (үзе комсызлык өчендә йәши). 9) Каберләреннән кубарылып чыгарылачакны алар анламыйлар?10) Күкрәкләрендә, күңелләрендә нинди хөсетлек йәшеренгән булса, барысы да фаш ителер 11) Хактыр ки, Аллаһнын барысы турында да белгәнлеге шул көнне ачыкланыр.
Карага сь/рәсе (101)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Әл-кааригат(у) 2) Ма-л- каригат(у). 3) Ва мәә әдрокә ма-л- каригат(у). 4) Йаумә йакүүну-н- нәәсү кәл-фәрәәши-л-мәбруси. 5) Ва тәкуну-л-җибәәлу кә-л-гыһнил- мәнфуүш(и). 6) Фә әммә мән сәкуләт
мдвэзиинуһү. 7) Фә-һүвә фи гыйшәти(н) ра^ыййат(ин). 8) Вә әммә мән хэффэт мәвәәзиинуһү 9) Фа уммүһү һавийәт(ун). 10) Ва мәә әдрокә мәәһийәһ 11) Нәәрун хаамийәт(ун)
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим
1) Афәт капкасын кем кага. 2) Нәрсә ул афәт капкасын кагучы (кыйәмәт). 3) Афәт капкасының кайчан кагылачагы турында сиңа кем әйтә алыр (беркем дә). 4) Ул көнне кешеләр куып таратылган бичара күбәләкләр кебек булыр 5) Таулар да ул көнне тетелеп буйалган йон пәрәвезләре кебек булыр. 6) Менә (үлчәүләргә салынган йаман һәм йахшылыклары) игелекләр йагы авыр басса. 7) Ул кеше (җәннәттә) рәхәтләнеп йәшәйәчәк. 8) Төпсәнең гөнаһлар йагы авыр баскан бәндәләрнең 9) һавийә исемле җәһәннәм упкыны булыр. 10) Нәрсә ул һавийә, син беләсеңме 11) Ул—хәтәр кызган И
^Нәкәсир сьңэәсе (102)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәни-р-рахиим 1) Әлһәкум-ут-тәкәәсур(у). 2) Хәттә зуртуму-л-макабир(ә) 3) Кәллә сәүфә тәгъләмүүнә. 4) Сүммә кәлтә сәүфә тәгъләмүүнә. 5) Кәллә ләү тәгъләмүүнә гыйлъмә-әл-йакыйн 6) Ләтәрәүннә-л-җәхиимә 7) Сулсмә ләтәрәуннәһәә гайнә-л-йакыйн. 8) Сумма лә тусэәлуннә йаумаизин гани-н-нәгыим.
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Байлык туплау (хатын, балала-рыгыз белән) мактанышу һәвәслеге сезне. 2) Гүрийәсе булганга чаклы ычкындырмады 3) Бу эштән сакланыгыз, озакламый сез (моның гөнаһ икәнен) аңларсыз 4) Сак булыгыз, озакламый аңларсыз. 5) Сак булыгыз, әгәр сез алда ни булачагын белсә идегез 6) һичшиксез сез җәһәннәмне күрерсез 7) Үз күзегез белән күрерсез 8) Аннан соң, әлбәттә, байлыгыгыз (харам кылып йәшәгәнегез турында) соралачак
---------- >
*ф^ (jj & фЛ^И
(JJJAJ ^ф UJ-AAJ (T) OJXJ
<J? f Ф ф
ф Ф
J~acpu cijpace (103)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи -р-рахмәәни -р-рахиим 1) Ва-л-гасри 2) Иннә-л-инсәәнә лә фи и хуср(ин).
3) Иллә әлләзинә әмәну ва гамилү-ус- салихәәти Ва тәваасае бил-хаккыи ва тәваасае би-с-сабр(и).
ТАТАРЧА ТӘРЖЕМӘС Е
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р- рахиим
1)Шәфөкъ белән ант нтәм! 2)Кеше һәрвакыт зыян күрә 3)Бары тик
иман китереп, игелек кылганнар гына, бер-берсенә хакыйкатьне исбат иткәннәр, түзеп, сабыр иткәннәр алай булмас.
^һцзләзә сцрәсе (104)
ТРАНСКРИПЦИЯ Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Вайлүл ликүлли һүмәзә(тил) лүмәзә(тин). 2) Әлләзи җамәга маалән ва гаддәдәһү. 3) Йахсәбүәнна мааләһү ахләдәһү. 4) Кәллә ләйүмбәзәннә фи-л-хутама(ти). 5) Ва мәә әдрәкә ма-л-хутамә(ту). 6) Нәәрү Аллаһи-л муукадәту. 7) Әлләти татталигу галә-л- әфэидэ(ти). 8) Иннәһә галәйһим муэсадәт(ун). 9) Фии гамәдим мөмәддәдә(ти).
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Әче каһәр төшсен кеше артыннан сүз йөртүчеләргә. 2) Байлык туплап, кан калтырап торган сараннарга. 3) Байлыгым-малым мине мәңге йәшәтер, дип уйлаганга. 4) Хәер, ул кеше хутамәгә атылачак. 5) (Ий, Мөхәммәд) хутәмәнең ни икәнен син беләсеңме 6) Аллаһ йандырган хәтәр тәмугь булыр ул хутәмә. 7) Бәгырьләрне йандыручы хәтәр уттыр ул. 8) Ул тәмугьнын ишекләре бикләп куелыр 9) Гөмбәзләре озын утлы терәүләр белән терәтелгән булыр.
фши сцрәсе (105)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим.
1) Ә ләм тара кәйфә фәгалә раббука би-әсхааби-л-фиил(и). 2) Ә ләм йәҗгаль кәйдаһум фи тадлиил(и). 3) Вэ арсәлә галәйһим гцайранә(н) әбәәбиилә. 4) Тәрмииһим бихиҗәәрәтим мин сиҗҗиил(ин). 5) Фәҗәгаләһум кәгасфим мәэкүүл(и)
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Раббыңның фил хуҗаларын нишләткәнен күрмәдеңме. 2) Аллаһ аларның мәкерле теләкләрен йукка
ф AJJL* ф1 A i-fu dbjjl L«j |ф г.и>р Ц-'J ф
чыгармадымыни 3) Аллаһ аларның өстенө төркем-төркем Әбабил кошларын җибәрде 4) Алар ут кызган ташлар йаудырдылар. 5) Соңра ул аларны икмәге сугып алынган буш басудагы салам-кибәк кебек итте.
Кхзрәеса сирәсе (106)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим
1) Лә иләәфи курәйш(ин).
2) Иләәфиһим рихләтә-ш-шитәә ва- с-сайф(и). 3)
Фалйәгбудүү рабба һәәзә-л-бәйти. 4) Әлләзи әтгамаһум мин җугы(н) ва әмәнәһум мин хауф(и)
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р- рахиим 1) Кураеш халкының бердәмлеген 2) Кышкы һәм җәйге сәфәрләренең
унышлы булуын тәэмин иткән 3)Шушы Кәгъбатулланын Раббысына гыйбадәт итеп, шөкер итсеннәр 4) Ул аларны ач үлемнән коткарып тамакларын туйдырып.
^Ләәгунә сь/рәсе (107)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Ә рәэәйтә әлләзи йукәззибу би-л- ләзиинә 2) Фазәликә әлләзи йадүггу- л-йәтиим 3) Ва ләә йахуффу галя тагами-л-мискиин(и). 4) Фавайлүл ли-л-мө$аллиинә 5) Әлләзиинә һум ган саләәтиһим сәәһунә 6) Әлләзинә һум йураэууна 7) Ва йәмнәгунә-л- мәәгунә
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Динне йалганга санаган кешене син күрдеңме. 2) Андый кеше йәтимне йаныннан куар 3) Ач кешенең тамагын туйдырмас 4) Андыйларның намаз укуы (ташка үлчим инде) гөнаһ җыю гына 5) Аларның намазы ихлас вә җитди түгел 6) Алар намазны кеше күрсен өчен генә, рийалык белән укый 7) Алар хәер бирүне тыиа
Кәь/сәр сцрәсе (108)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим
I) Иннә әгтайнәәкә әл-кәүсәр. 2) Фасаллили-раббикә вз әнһәр 3) Иннә шәәниэәкә һува- i-абтарз-ЗТф CSJT ф ф 'т’У- 6; f-r*l4J g/T с?
куркынычтан саклап, аларга иминлек бирде.
(jJf Ji'jJ (Т) фуХ^Г^СХ^^^ ф
, X .> ' S 1 хЛ.. » .лл
г-г’>'—-глг'У1 ф йЦ*»
ф djlZ. uf ф
ф
Аллаһ тәүбәләрне күпләп кабул итүче.
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Алладан йәрдәм килеп, жинугө ирешсәгез. 2) Кешеләр
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмиллөһи-р-рахмәәни-р- рахиим.
1) Хактыр ки, без сиңа кәүсәрне бирдек 2) Шулай булгач син Раббың ризалыгына намаз укы, корбан чал. 3) Сиңа хөсетлек тотучының нәселе корыр
К.әф1Л]эуН) сцрәсе
(^) (jjA-ej U j-pl (^) (J—»
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Куль йәәйуһа-л-кәәфирүүнә. 2) Лә әгбуду мәә тәгбудүүна. 3) Вәләәнтом гаабидүүна мәә әгбуду. 4) Вә ләә әнә габид(ум) мәә габәдтум. 5) Ва лә әнтум гаабидүүн(а) мәә әгбуду. 6) Ләкум диинукум вә лийә диин.
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р- рахиим.
<ф Ф L. Oj-U*- IV,
Мин сез табынганнарга табынмам. 3) Сез дә мин табынганга табынмассыз. 4) Сез элек табынганнарга мин табынучы түгел. 5) Сез дә мин табынганга табынучылар түгел. 6) Сезгә—үз динегез, миңа—үз динем.
----------ч
■У- jbJuicSbJ Ф Б1
Q-Lacp cLjpace (110)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Изә җәәэә насру Аллаһи вә-л- фәтх(ү). 2) Ва рәэәйтә-н-нәәс(ә) йәд^ү-лүүнә фии диин Аллаһи әфвааҗа(н). 3) Фасәббих би-хамди раббика ва әстагфирһү иннәһү кәәнә таввабә.
с --- n V? ---------------------- -- төркем булып, Алланың диненә
күчәчәкләр. 3) Бас, Раббыңны мактап, тәсбих әйт, аннан йарлыкаусора, шик йукки Аллап тәүбәләпме КҮЛпап vafivn u-nnio J
төркем-
Л^исәд ci/рәсе (111)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-рахиим 1) Тәббәт йәдәә әбии ләһәб(ин) ва тәббә. 2) Мәә әгнәә ганһү мәәлүһү ва мәә кәсәбә. 3) Сәйаслэә наарән зәәтә ләһәби(н) 4) Ва әмрәэәтүһү хаммәәләтә-л- хатаб(и). 5) Фии җиидиһәә хаблүм мим мәсәд(и).
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р- рахиим.
1Ях.лас сцрәсе (112)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим
1) Куль һува Аллаһү ахад(ун).
2) Аллаһү-(-самәд(ү)
3) Ләм йәлид ва ләм йүүләд 4) Ва ләм йакул ләһү куфууан ахад(ун).
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р- рахиим.
1) Әйт син, Аллаһ берәү генә 2)
с£)әләкъ сцрәсе (113)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим 1) Кульәгүзүбирабби-л-фәләк(ый). 2) Мин шәрри мәә халака. 3) Ва мин шәрри гаасикыйн изә вакаба. 4) Ва мин шәрри-н-нәффәсәти фи-л- гукад(и). 5) Ва мин шәрри хаасиди(н) изәә хасәдә.
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘСЕ Бисмилләһи-р-рахмәөни-р-
л ХЭ ф ф j->
ф J-l ф
1) Әбү Ләхәбнең ике кулы корысын! Үзен ләгънәт орсын 2) Кәсеп итеп җыйганнары да аңа йәрдәм итмәс. 3) Ул йалкынлы утта йаначак. 4) Хатыны да, утын күтәргән килеш. 5) Хатынының муенында хөрмә мунчаласыннан ишелгән бау булыр.
Аллаһ мәңгелек. 3) Ул тудырылмаган да тудырмаганда 4) Аллага тиңдәшбулганы да
йук.
рахиим 1) Әйт син аларга, таңның Раббысы
Аллага сыенамын, диген. 2) Йарал-тырганнарның мәкереннән 3) Дөм караңгы
төннәрдәге мәкердән. 4) Ырым төеннәренә өреп-өшкереп төкерүчеләрнең мәкереннән .5) Көнчел вә хөсетле кешенең мәкереннән Аллага сыенамын.
СҮРӘ ИСЕ1 НӘРЕНЕҢ ТӘРҖЕМӘСЕ
Әл-фатиха Коръәнне ачучы Әз-зилзилә — жир тетрәү Әл-гадийиәт — чабып баручылар Әл-карига — афәт, кыямәт Әт-тәкәсир — ишәйү, күбәйү Әл-гасри — шәфәкъ Әл-гүмәзә — гайбәт(че) Әл-фил — фил
Әл-корәеш — корәеш (кабилә исеме) Әл-мәгунә — хәер-садака
Әл-кәүсәр - кәүсәр; шул (чишмә исеме) Әл-кәфирун — кяферләр Ән-наср — йардәм; жиңү
Әл-мисәд — хөрмә агачы сүзе Әл-ихлас — ихлас
Әл-фәләкъ — таң
Ән-нас — кешеләр; халык
О/әәс сцрәсе (114)
ТРАНСКРИПЦИЯ
Бисмилләһи-р-рахмээни-р-рахиим.
1) Куль әгузу бирабби-н-нәәс(и). 2) Мәәлики-н-нәәс(и). 3) Илдәһи-н- нэәс. 4) Мин шәрри-л-васвааси-л- ханнас(и). 5) Әллэзинә йувасвису фии-с-судуури-н-нәас. 6) Мин-әл- җиннәти ва-н-нәәс(и).
ТАТАРЧА ТӘРҖЕМӘЧЕ
Бисмилләһи-р-рахмәәни-р-рахиим. 1) Әйт син, кешеләрнең Раббысына сыенамын 2) Кешеләрнең Алласына 3) Кешеләрнең Илаһына. 4) Шайтанның мәкерле котырту-ыннан. 5) кешеләрнең күңеленә вәсвәсә салучы шайтаннан. 6) (ул
шайтан) җен токымыннан булса да, кешеләрдән булса да (Аллага сыенамын).
alii