БАТЫР ЯУДА БЕЛЕНӘ

Кемнең кем булганын вакыт кына билгели ала. Оренбург өлкә дәүләт архивында бер вакыт кызык хатка юлыккан идем. Г Ибрагимовның революциягә кадәрге бер хатының жандарм бүлеге фондында сак- шна торган русчага тәрҗемәсе ул. Сабакташ дусты, фикердәше Хәлим Искәндәревкә язган, үзенчәлекле фетнәчелек хаты. Алар «Йолдыз» газеты// кулга тошерү турында киңәшләшәләр. Г. Ибрагимов дустын Казанга чакыра. «Йолдыз»ны Һади абзыйдан f Максудидан) тартып алып. } з гәзитебез итәбез. Син— тәнкыйть бүлеген җитәкләрсең, ди. әнә. « Вакып/»та Җәләй (Җамал Вә /иди/ ничек үсеп китте. Син бит Җәләй ише генә түгел ...» Әйе. Җамал Вәлидине «Вакыт» үстерә. Ф Карими. Р. Фәхретдиновлар даирәсе. Оренбургны мәдәни тормышыбызның Казан дәрәҗәсендәге матбугат һәм иҗат учагына әйләндергән Дәрдмәнд «академияме. Ә кемнең «кем ише генә» булуы каршылыклар утлы күмерендә ялкынландырылып. вакыт сандалына салып чүкеп сынала. Мәдрәсәдән чыккач, хәерле язмыш Җ Вәлидине дә Дәрдмәнд/әр Ф Кәрими, Риза Фәхретдиннәр даирәсенә китереп кертә Ул «Вакыт» гәзитендә эш /и башлый Җитди әдәби-тәнкыить мәкаләләре белән чыгышлар ясап, күренекле тәнкыйтьче булып җитешә Яңа татар әдәбиятында беренче /әрдән буларак, әдәбият тарихын язу юнәлешендә җитди адым ясый 1912 елда инде «Татар әдәбиятының барышы» дигән китап чыгара Әдәбият хәзинәсе, әдәби мирас турында хуҗаларча борчыла белә. Г Тукай вафэат булганнан соң. аңардан калган бар /ык язма /арны саклап калып, әзерләп матбугатта чыгарырга дип ул. «Вакыт»п/агы күнеге /гән һәм дәрәҗәле эшен ташлап. Казанга күчеп кило. Ә мма шундый актив тырышлыклар күрсәтүгә дә карамастан Тукай мирасы да татар к\ /ьязма әдәбиятының гомуми фаҗигасыннан котылып кала алмый. Сугыш, революция аларны матбугатта бастыру мөмкинлеген юкка чыгара, соңрак Җ Вәлиди үзе кулга алына. Караңгы /ык коче йокламый - шул конъюнкту радан файдаланып. Тукай мирасының дә көлен күккә очыра . Әйе. революция /әр тормышның аетын-оскә китерә Гражданнар ехгышы хокуксызлык, хәрби коммунизм Кү з алдына китерү дә момкин бу /маган бо /ген- лекләр Дәһшәтле ачлык Ләкин бу дәһшәп/ле давыллар да Җ Вәлидине какшата алмый Ә менә кайбер талант ияләре үз талантының күзен бәйләп, хакимияткә ярарга тырышып, эпигонлык юлына баса Түбәндә укучылар игътибарына тәкъдим ителә торган мәкаләләрдә Җ Вә /иди Совет хөкүмәтендә (Милләтләр эш /әре Халык комиссариатындаI. В И Ленин тирәсендә. Сталин янында эшләгән, шуның бе /ән гавам һәм i t чор җәмәгатьче /ек карашында революция һәм Совет хакимиятенең гәүдәләнеше диярлек бу /ып калган Г Ибрагимовның үзенә каршы аваз күтәрә Җ Вәлиди аның ялгыш караш- монәсәбәт/әрен кире кагып, тулаем әдәби мирасыбызны Һәм аерым алганда Г. Исхакыйлар әдәби мирасын саклау яшәтү эчен кәрәш сызыгына баса Бүгенге ераклыктан караганда без нәкъ менә Җ Вә /идәнең (>» бәхәстә хак булганын дорес /ек ягында торганын күрәбез Тәнкыйтьченең бу чыгышын гражданлык батырлыгы дип бәя ләп була.