Логотип Казан Утлары
Публицистика

ӘНӘС ТУМАШЕВ


Рәссамның 60 еллыгына
Татарстанның Г. Тукай исеме ндәге Дәүләт премиясе лауре аты, ТАССРның х алык, РСФС Рның
атказанган худож нигы Әнәс Тумаше в моннан илле е л эле к сәхнә бизәү че ләр сафына бас а һәм
шунда ук үзе н танытып та өлге рә. Аның бөте н иҗаты дияр ле к Г. Камал исеме ндәге академия
те атры бе лән бәйле . Шушы коллектив бе лән бергә ул яңадан -яңа уңышларга ирешә.
Әсәрне ң күтәргән мәсьәләләре тирәнрәк булган саен, сәхнәне бизәү эше дә кызыклырак.
Нәкъ ме нә шуның ө че н дә Ше кспирның <Чамасына күрә чара сы», Ос тровскнйның «Яше нле
яңгыр», «Котырган акча лар», Ле рмонтовның «Маскарад», Погодинның «Баһадирлар»
әсәрләре не ң эскизлары һәм де корацияләре сәхнә рәссамы тарафыннан үзе нчәле кле хәл
ите лгәннәр.
Рәссамн ың хе змәтләре ндә татар драматургиясе ае рым урын алып тора Аларның
бе рничәсе н ге нә санап узыйк: Ф З урнашның «Таһир-Зөһрә», К. Тинчурннның «Җилкәнсе зләр», Г.
Ибраһнмовның «Татар хатыны ниләр күрми», Т Гый ззә тне ң «Ташкын нар», Г Ахуновның
«Чикләвек төше » . Күргәне бе зчә, бире дә худож ник иҗатына хас булган социал ь характе рдагы
әсәрләр өсте нле к итә. Ул спе ктакльләрдә куәтләре тиге з булмаган көчләр бәрелешәләр һәм еш
кына һәлак та булгалыйл ар. ләкин аларның яхшылык, хаклык иде яләре тантана итә, киләчәк
буыннарда үз дәвамын таба .
Таҗи Гыйззә тне ң «Ташкыннар» исемле тарихи -революцнон драмасы академия те атрында
күп тапкырлар куе ла. 1957, 1 977 е лларда спе ктакльне ң худож нигы Ә. Ту - маше в була. Бу
хе змәтләрне ң соңгысында ул эле кке татар авылының нинди авыр шартл арда яшәве н
чагылдыр ырга омтылган Ә мондый омтылыш бик кызык хәл ите лә, ул би зәлешне ң соргылт-көрән
тон алуыннан, анда иске кре стьян йортын һәм бөте н сәхнәне әйте рсе ң лә рам эче нә камап алган
читән тасвирлануыннан да күре нә. Ләкин әле ге күренешне милли киемнәрне ң якты төсләре ,
пье саның төп ге рое Биктиме р карт өенең гадиле ге , пөхтәлеге ачып җибәрә.
Спектакльне ң ниче к кабул ите лүе ндә рәссамның, реж иссер һәм акте р ке бе к үк, тоткан урыны
зур. Әнәс Тумаше в иҗат иткән декорацияләр ачык һәм аңлаешлы бу лулары бе лән тамашачыны
җәле п итәләр. Чөнки алар барлык иҗади колле ктивның бе рдәм хе змәте бе лән бе рбөте ннәр .
Рәссам о зак е ллар буе Татарстан худож никлар союзы идарәсе пре дсе дателе һәм Татар
дәүләт академия те атрын ың баш худож нигы эшләре н бе ргә бәйләп алып бара. Бүге нге көндә
сәнгать ос тасын ың нҗат көче ташып тора, һәрвакыттагыча аны те атр да, сынлы сәнгать тә ү зе нә
тарта. Аларның ике се дә рәссам күңеле нә бик якын.
Динә ВӘЛ ИЕВА, с әнгать
фәннәре кандидаты.