ТАБИГАТЬНЕҢ СӘХНӘГӘ БҮЛӘГЕ

Татарстанның халык, РСФСРның атказанган артисткасы Галимә Ибраһимова ТАССРның элекке Төкәнеш районы Түбән Шүлән- гер авылында туа. Шул авылда аның бала чагы уза, шунда ул зифа буйлы яшүсмер кыз булып җитә. Билгеле, кайчан да булса артистка булырмын, халыкның ихтирамын казанырмын ди.-ән уй аның башына да килми. Очраклы бер вакыйга Галимәнең язмышын көтелмәгән якка борып җибәрә, аны олы сәнгать дөньясына алып килә. Ул елны Түбән Шүләнгер тирәсендәге урманнарда чикләвек тора да: бик уңа. Галимә иптәш кызлары белән җәй буе чиклә —■ Мәрьям, синең бу сеңелең табигатьнең сәхнәго дигән бүләге икән ләбаса. Син век җыя. Җәйләр, көзләр узып, йорт эшләрө җиңеләйгәч, үзе җыйган чикләвеген сатып аз-маз акча юнәтер, бер уңайдан театр техникумыңда укучы Мәрьям апасын да күреп кайтыр дип, аны Казанга җибәрәләр. Исән-сау шәһәргә килеп җитә кызый, аласы яшәгән тулай торакны эзләп таба һәм шунда айдан артык кунак булып ята: Мәрьям апасына ияреп, репетицияләргә йөри, татар театрында барган спектакльләрне карый. Шулай кен саен артистлар тирәсендә йөри торгач, бер вакыт моны Зәйни Солтанов күреп ала. Мәшһүр артист чикләэек сатарга килгән авыл кызының ике якка үреп салган калын чәч юлымнарына, тал чыбыктай буй-сынына сокланып, басып торааны артистка ит,— ди. Шул вакыйгадан соң күпмедер вакыт узгач, Галимә Казан театр техникумында укый башлый. Техникумны тәмамлауга, аны Мәскәүдәге эшче театрына җибәрәләр. 1929 елда әлеге театр белән ул Урал, Себер якларында гастрольләрдә йореп кайта. Татар һәм рус драматургларының әсәрләре буенча куелган спектакльләрдә катнаша, төрлесе төрле характердагы байтак рольләр башкара. Иптәшләре яшь кызның сәләте барлыгын күрәләр, киләчәктә аңардан яхшы артист чыгар дип өметләнәләр, укуын дәвам иттерергә киңәш итәләр. Аларның киңәшен тотып, ул Театр сәнгатенең Мәскәүдәге үзәк техникумына (шул замандагы югары уку йорты — Ә. Г.) укырга керә. Бу техникумда узган еллар аңа күп нәрсә бирә. Ул күренекле профессорларның лекцияләрен тыңлый, атаклы педагоглардан дәресләр ата, башкала театрларында бара торган спектакльләргә йөри.Мәскәүдә югары белем алгач, Гелим» Ибраһимови Казанга кайта. Аның шуннан соң* гы бетен иҗат гомере Галиасгзр Камал исемендәге Гатгр дәүләт академия театры белан бәйләнгән. Академия театры сәхнәсендз ул бик күп образлар иҗат ито. Билгеле, алдр- ның барысына да тукталу, һәр кайсына бәя бирел чыгу һич мөмкин түгел. Шулай да артистка өчен аеоу- а характерлы образларның кайберләрен искә төшереп утесе килә. Галимә Ибраһимова — асылда лирик табигатьле артистка. Яшь һәм сойкемле булуын, тгымлы тавышын һәм таби.ый матуолыгын да искә алып булса кирәк, режиссерлар аңа күбрәк денья һәм рус классикларының әсәрләрендәге кызларны яки яшь хатын рольләрен бирәләр, һәм артистканың иҗат йезе де нәкъ әнә шундый образларда тулырак ачыла. Галимә Ибраһимоәакың академия театры сәхнәсендә башкарган беренчо роле—Ф Шип- лернь)Ң «Мәкер һәм мәхәббәт» трагедиясен- доге Луиса обра-ь-. Хәзер әйтүе кыен, денья драматургиясенең иң гүзәл казанышы саналган бу рольне тәҗрибәсез яшь артист никадәр тулы һәм тегел гәүдәләндер» алгандыр. Күрәсең, табигый матурлыгы һәм яшьлеге коткаргандыр Халык Галимәнең бе- - рен те ролен җылы каршылый. Әлеге рэльдон соң исә аның һәр ныгышын алкышлар а белой каршылау гадоткө кереп китә. Шул елларда театрда труппа медиро булып о эшләгән Мәрьям апа Чанышева: — бик күпләр театрга Галиме өчен генә кил» иде. бүген уйнамаса, ичмасам, сая- 2 нога гомо чыгарып бастырыгыз, дип ялваручыларның исәбе-саны булмый торган Z иде,— дил сойли. S «Мокер Һем мәхәббәтмен соң театр В. Шекспирның «Отелло» трагедиясен хеа зьрли башлый. Отеллоны татарның мәшһүр трагигы Мохтар Мутинга, ә Дездемонаны Галимә Ибраһимояага бирәләр. Мохтар Мутинның артык кайнар табигатьле, демоиик кечкә ия артист булуы мәгълүм нәрсә. Үзено тапшырылган рольләрне ул шулкадәр мавыгып, биралеп уйный торген була, еш кына хәтта артист икәнлеген үк онытып җибергәли. Мутинның Огеп- ләсы да ифрат кызу канлы, дуамал һәм куркыныч кеше була Мо-дый партнер бечич уйнау җиңеп булмый, билгеле. Кан баскан күзле, куркыныч кыяфәтле Отелло-Мутин- ны күрүгә Галима Ибраһимова калтырап тешә, чытырдатып күзләрен йома, сүзләрэч әйтә алмый җәфалзиа Гомумән, Галимә Ибраһимова күңеленә Мсхтер Мутии -<сра» талт.пчән, туры сүзле һәм принципиаль сәнгать кешесе булып кереп калган. Шулай бер вакыт «Отелло» спектакленнән берничә озеино фотога төшереп алырга булалар. Галимәгә дә килергә, киенеп, әзерләнеп торырга кушалар Нишләсен, кушкач киле бу. Әмма М. Мутин кызны бик коры тота: — Бар әле, сеңолем, буталып йормэ. Сара Бернар булгач минем белән тошвр- сең,— дч. Аның бу сүзләрендә тәҗрибәсез артистканы санга сукмау, кимсетүдән де бигрәк, аны Сара Борнар дәроҗосондаге атаклы партнер ител күрәсе килү телеге көчлерәк кебек. Театрда Отеллолар алмашына тора, е Дездемона һаман Ибрзһимовада кала. Мутнннан соң Отзллоны Шакир Шамильский уйный башлый. Аның Отеллосы унлап эш итәргә ярата, салмаграк та, басынкырак та була. Бусыннан инде Галимә дә ар-ык курыимый, үзен иркенрәк тота, образны тирәнрәк, тулырак ачуга ирешә. Шулай да Г. Ибраһимоааның «Отелло» трагедиясендәге теп партнеры — PCФСРың һем ТАССР- ның халык артисты Камал III. Алар озак еллар буе гел берге уйныйлар, һәр вакыт диярлек зур уңыш казанып килеләр. һәм безнең театр тарихына Галимә Ибраһимова барыннан да бигрәк үзенең Дездемоналары, Луизалары белән кереп кала да. Өстә бер тапкыр әйтелгәнчә, Г. Ибраһимова күбесенчә классик драматурглар иҗат иткән образларны уйный. Дездемона белән Луизадан тыш, ул Виктор Гюгоның «Анджело» драмасындагы Катарина, Вильям Шекспирның «Король Лир» трагедиясендәге Корделия, Александр Островскийның «Яшенле яңгыр» драмасындагы Катерина, төрек язучысы Назыйм Хикмәтнең «Мәхәббәт хикәясеж- дәге Ширин образларын башкара. Артистка башкарган бу образларның һәркайсы турында күп мактау сүзләре сөйләргә булыр иде. Шул кадәресен генә басым ясап билгеләп үтәсе килә: спектакльдән спектакльгә Галимә Иб- раһимованың артистлык осталыгы үсә бара, ул үзе башкарган һәр рольнең үзенчәлекле якларын тотып алырга өйрәнә, сәхнәдә тулы канлы, тормышчан образлар тудыру югарылыгына күтәрелә. Галимә Ибраһимова иҗат иткән образлар арасында үзебезнең татар драматургларының геройлары да байтак очрый. Нәкый Исәнбәтнең «Хуҗа Насретдин» комедиясендәге Сәлви образы — шуларның иң характерлысы. Муса язып калдырган рецензиясендә мон дый юллар бар: «Рольләрне аеруча матур башкаручылардан Аксак Тимер ролендәге Гайнуммнны, Сәлви ролендәге Г. Ибраһимованы күрсәтергә була. Бу иптәшләрнең уеннарында җанлы характер, образ тудырырга тырышу — уенны спектакльнең эчтәлеге белән органик бәйләп, тигез алып бару, һәр хәрәкәтне һәм сүзне җентекләп, уйлап эшләү күзгә бәрелә». Герой шагыйребезнең бу фикерләренә өстәп, тагын шуны әйтергә мөмкин: Сәлви ролен Галимә Ибраһимова озак еллар уйнады, һәм ул аны һаман баета, һаман тирәнәйтә торды. Әгәр «Хуҗа Насретдин» комедиясе татар халкының иң яраткан спектакленә әйләнгән, ул дистәләрчә еллар буена берөзлексез уйналып килә икән, бу уңышта, башкалар белән бергә, Галимә Ибраһимованың да өлеше бар. Драматургия — сәнгатьнең иң катлаулы төре. Сәхнә әсәре — коллектив иҗат. Театрда эшләүчеләр бер җан, бер кан булып тырышканда гына спектакль уңыш казанырга мөмкин. Шулай да театрның төп хуҗасы — режиссер. Рольләргә артистларны ул сайлый, спектакльнең ничек чыгуы беренче чиратта аңа бәйләнгән. Әгәр режиссер артистның иҗат мөмкичлекләрен яхшы белсә, аны мавыктыра, канатландыра алса, бу — артистка да, режиссерга да куаныч, шатлык кына китерә. Галимә Ибраһимова бу яктан да бәхетле булып чыга. Татар академия театрында аңа тәҗрибәле, игътибарлы режиссерлар кул астында эшләргә туры килә. Артистканың иҗади үсешенә аеруча күп Г. Ибраһимова Ширин ролендә Җәлилнең «Хуҗа Насретдин» спектакле турында куллары бер кайчан да ал-ял күрмәгвн, авыр сугыш елларында, үзе ач торып булса да, балаларын туендырган, аларны киендерсен ана нигә чит кеше бусагасында кала? Аны әнә шундый авыр сораулар борчый. Хәтта премьерадан, котлаулардан соң да ул һаман эзләнде, үзе башкарган образга яңа детальләр өсти торды. Нишлисең, табигате белән үк шундый артистка инде ул. Үзенә дә, партнерларына да, режиссерга да тынгылык бирми торган кеше. Татарстанның илле еллыгы уңае белән театр Мескэүгә гастрольләргә баргач, бу спектакльне башкала тамашачылары да яратып карады. «Правда», «Известия», «Советская культура» газеталарында һәм «Театральная жизнь» журналы битләрендә «Әни килде» спектакленә багышланган рецензияләр басылып чыкты. Ул рецензияләрдә Ана ролен башкаручы Галимә Ибраһимова адресына да күп җылы сүзләр әйтелә. Әлеге спектакльдә иҗат иткән Ана образы белән ул үзенең ижат Г Ибраһимова ‘Көзге ачы җил- мөмкинлекләре иксез-чиксез булуын тагын лэрдә» спектаклендәге Ак түти ро- 6ер кат расладь|. леийэ. .... , Галимә Ибраһимованың иҗат эшчәнлеге академия театры сәхнәсендә тудырган обрезлары белән генә чикләнми. Аны радио тыңлаучылар да көтеп ала. Радио аша ул башкарган рольләрдән Муса Җәлилнең «Хат ташучы» поэмасындагы Фәйрүзә, Гадел Кутуйның «Тапшырылмаган хатлар» повестендагы Галия, Лев Толстойның «Анна Каренина» романындагы Анна образлары халык күңелендә тирән эз калдырд