ӘДӘБИЯТ ҺӘМ СӘНГАТЬ ЯҢАЛЫКЛАРЫ

СССР ЯЗУЧЫЛАРЫ СОЮЗЫНДА СССР язучылары союзы идарәсенең чираттагы утырышында Союздаш республикаларның әдәби журналларындагы әдәби тәнкыйть мәсьәләләре тикшерелде. СССР язучылары союзы идарәсе секретаре. Татарстан язучылары союзы идарәсе председателе Зәки Нури утырышта ясаган чыгышында ар әдәбиятының бүгенге торышы белән таныштырды. КПССнын Ворошиловград өлкә комитеты, хезмәт ияләре һәм шахтерлар исеменнән, тагар язучыларын Донбасска татар әдәбияты атналыгы үткәрергә чакырды Ворошиловград шәһәренең Ленин рай онындагы Маяковский исемендәге культура сараенда эшчеләр, шахтерлар, инженертехник хезмәткәрләр язучыларны зурлап каршы алдылар Зәки Нури хезмәт нялә ренә Татарстаннан сәлам тапшырды, үзенең әсәрләрен укыды Кырыктан артык язучы Ровеньки шәһәрендә булдылар һәм анда яшь гвардиячеләр истәлегенә оештырылган музейны карадылар, хезмәт ияләре белән очраштылар. Ә аннан Краснодон шәһәренә киттеләр. Краснодондә «Яшь гвардия» мемориаль комплексы һәм музее белән таныштылар. Күренекле совет язучысы. «Яшь гвардия» романы авторы А. А. Фадеевның тууына 70 ел тулу унае белән «Яшь гвардия» исемендәге культура сараенда тантаналы кичә булды Кичәне Украина коммунистлар партиясенең Краснодон шәһәр комитеты беренче секретаре Иван Ляхов ачгы Совет язучылары исеменнән Краснодон хезмәт ияләрен котлап. Алии Кешо- ков чыкты Залда утыручылар Александо Фадеевның магнитофон лентасына язылган речен тыңладылар Зәки Нури А. А Фадеевның Бөек Ватан сугышы елларында Татарстанда булуы, татар язучылары белән элемтәсе турында сөйләде. Кичәдә уннан артык язучы һәм шахтерлар бригадиры. Социалистик Хезмәт Герое А. Колесников чыгыш ясады. Зәки Нури шулай ук, бер төркем язучылар белән бергә, Ворошиловград өлкәсенең Старобел ьский, Белокәракинский. Новопсковскин район культура йортларымда авыл хезмәт ияләре беләи очрашуларга катнашты. РСФСР ЯЗУЧЫЛАРЫ СОЮЗЫНДА РСФСР язучылары союзы идарәсенең Мәскәүдә, Үзәк әдипләр йортының Зур валында үткәрелгән чираттагы пленумына Россия федерациясенең күренекле прозаиклары һәм шагыйрьләре, әдәбн журналларның баш редакторлары, РСФСР дагы язучылар оешмасы җитәкчеләре һәм иллегә якын яшь язучы катнашты. Кереш сүз белән РСФСР язучылары союзы идарәсе председателе Q Михалков чыкты. Г. Коновалов белән Д. Кугультннов яшь прозаиклар һәм яшь шагыйрьләр әсәрләрендәге сәшатьчә эшләнеш дәрәҗәсе, аларның гражданлык һәм ижади йөзе турында доклад сөйләделәр. «Елганың ягышы һәм диңгезгә коюы кебек үк. әдәбиятка яшь. яңа көчләрнең данмн килеп торуы табигый һәм зарури күренеш,—диде Татарстан язучылары союзы идарәсе председателе. СССР язучылары союзы идарәсе секретаре Зәки Нури.— Әдәби алмаш тәрбияләү зур һәм мактаулы бурычыбыз. Шулай ук зур әдәбиятка аяк басучылар алдында ла җнтдн һәм катлаулы бурычлар тора алар халык һәм заман алдында үз иҗатлары өчен, үзләренең иҗтимагый йөзе өчен тирәм җаваплылык см- эәргә тиешләр» Аннары оратор Татарстаннан пленумга чакырылган яшь шагыйрь Зөлфәг, ишь драматург Диас Вәлнев һәм башкг. яшь язучылар иҗатына да тукталды Василий Федоров поэма жанры алдында торган бурычлар турында сөйләде. Ул татар шагыйре Илдар Юзеевнен «Соцгы сынау» исемле драматик поэмасын әдәбиятта эз калдырырлык күренеш дип билгеләп үтте. Докладларга карата фикерләре әйтеп, утыздан артык кеше чыгып сөйләде. Пленумга Татарстаннан «Казан утлары» журналының баш редакторы Г. Ахунов, шагыйрь С Хәким һәм РСФСР язучылары союзынын ревкомиссня члены, Татарстан язучылары союзынын Әлмәт бүлеге секретаре Р. Файзуллин, шагыйрь Гәрәй Рәхим катнашты. ЧИК САКЧЫЛАРЫ ТУРЫНДА ИҢ ЯХШЫ ӘСӘРЛӘРГӘ КОНКУРС Чик сакчылары гаскәрләренең политик идарәсе. СССР язучылары союзынын хәрби әдәбият комиссиясе һәм «Пограничник» журналы редакциясе иң яхшы хикәягә, очеркка, повестька һәм бер пәрдәлек пьесага конкурс игълан итте. Конкурска тәкъдим ителгән әсәрләрдә чик сакчыларының героях эшләре, замандашларыбыз характерындагы ик яхшы сыйфатлар сурәтләнергә, фидакарь, зирәк, көчле ихтыярлы сугышчы тәрбияләү процессы күрсәтелергә тиеш. Конкурс 19/2 елның 1 январеннан 1973 елның декабренә кадәр үткәрелә. Конкурска 1972 елның 1 январена кадәр беркайда да басылып чыкмаган әсәрләр кабул ителә. Конкурс дәвамында басылып чыккан әсәрләр турында автор жюрчга хәбәр итәргә тиеш. Кулъязмалар, машинкадан бас.ырылып, ике данәдә җибәрелә. Очеркнын күләме 15 биттән, хикәянең .25 биттән, повестьның 100 биттән артмаска тиеш. Иң яхшы әсәрләрнең авторларына түбәндәге премияләр биреләчәк. Ин яхшы повестька: Беренче премия — 600 сум. Икенче премия—400 сум. Өченче премия — 300 сум. Ин яхшы хикәягә: Беренче премия — 250 сум. Икенче премия — 150 сум. Өченче премия—100 сум. Ин яхшы очеркка: Беренче премия — 200 сум. Икенче премия — 150 сум. Өченче премия — 100 сум. Болардан тыш яшь авторлар өчен 100 әр сумлык өч кызыксындыру преми ь £*һәм 11Н яхшы беР пәрдәлек пьеса өчен .350 сумлык премия билгеләнде. Кулъязмаларны г. Москва. Главпоч- •гампт, а/а 848 адресы буенча девиз белән җибәрергә (авторның исеме, атасы исеме, Фамилиясе һәм адресы аерым конвертта девизы, әсәренеп исеме күрсәтелеп »yt- бәрелә). ФӘННИ СЕССИЯ СССР оештырылуга 50 ел тулуга багышлап. Казан Горький музее, СССР фәннәр академиясенең М. Горький иезмендәп? дөнья әдәбияты институты белән берлектә, Питрәч районы культура йортында фәнни конференция үткәрде. Конференциядә филология фәннәре доктеры. профессор Б. А. Билик (Мәскәү) «Горький һәм хәзерге заман». Казан Горький музее фәнни хезмәткәре Ю Елизарова «Горький һәм совет язучылары» дигән темаларга докладлар укыдылар. ЗУР БҮЛӘК Совет әдәбиятына күрсәткән зур хезмәтләре өчен һәм 60 яшь тулу уңае белән күренекле татар язучысы Габдрахман Әп- сәләмовны хөкүмәтебез Октябрь революциясе ордены белән бүләкләде. СИБГАТ ХӘКИМГӘ 60 яшь Ресиүбликабыз җәмәгатьчелеге күренекле шагыйрь. Г. Тукай һ„м М. Горький исемендәге РСФСР Дәүләт премиясе лауреаты Сибгат Хәкимгә 60 яшь тулу көнен кин итеп билгеләп үтте. Шәһәр һәм авыл клубларында, китапханәләрдә, югары уку йортларында мәктәпләрдә шагыйрь иҗатына карата әдәби кичәләр үткәрелде, китап күргәзмәләре оештырылды. Г. Камал исемендәге- Татар дәүләт академия театры бинасында үткәрелгән тантаналы кичәгә галимнәр, язучылар, журналистлар, укытучылар укучылар, студентлар, бик күп тдьбняг сөючеләр катнашты. Сибгат Хәкимнең тормышы Һәм иҗади эшчәнлеге турында докладны Г. Ахунов ясады. Республикабыз предприятиеләре, -аводфабрнкалары, колхозлары, учреждениеләре, югары уку йортлары, мәктәпләре вәкилләре шагыйрьне котлап здрсстср тапшырдылар, истәлекле бүлекләр бирделәр. Соңыннан сәнгать осталары һәм үзешчән сәчгать көчләре кайнашында зур концерт булды. Хөкүмәтебез Сибгат Хәкимне 60 яшь тулу укае белән һәм совет әдәбиятына күрсәткән зур хезмәтләре өчен илебезнең иң югары бүләге — Ленин ордены белән бүләкләде. КАВИ НӘЖМИНЕҢ ТУУЫНА 70 ЕЛ СССР Дәүләт премиясе лауреаты Кави Нәҗминең тууына 70 ел тулу көненә багышланган юбилеи кичәсе Актерлар йортында үткәрелде. Язучының тормышы һәм иҗади эшчәнлеге турындагы докладны филология фәннәре кандидаты Нур Гынэзә- туллнн эсады. ЗӘКИ НУРИГА 50 ЯШЬ Шагыйрь Зәки Нурига 50 яшь тулу унае белән Чүпрәле районында, шагыйрьнең туган авылы Татар Төкесендә. «Ялкын» колхозының үзәге Иске Кәкерле авылында һәм район үзәгендә әдәби музыкаль кичәләр булып үтте. Әдәбият белгече II Хисамов шагыйрькем тормышы һаң ижадиижтимагый вшчанлето турында сөйләде. Зәки Нури, II. Дәүли, Б. Камалда үзләреиен әсәрләрен укыдылар, ижат планнары белән уртаклаштылар. Татарстанның атказанган артисты Г. Рәхимкулов, Нажия Теркулова һәм Рабига Снбгатуллина тагар композиторларының Зәки Нури сүзләренә язылган жырларын башкардылар Кичәләр вакытында шагыйрьнең бик күп китаплары сатылды. Мәктәп укучылары аны Почетлы пионер итеп алдылар. Якташлары 3. Нурины котладылар, истәлекле бүләкләр бирделәр. Татар дәүләт академия театры бинасында 3 Нури нжатына багышланган тантаналы кичә үткәрелде. Аның тормышы һәм ижади-ижтимагый эшчәнлеге турындагы докладны филология фәннәре кандидаты Баян Гыйззәт ясады Юбилярга бик күп котлау адреслары, истәлекле бүләкләр тапшырылды. Соңыннан Татарстанның сәнгать көчләре тур концерт бирделәр. Юбилей уңае белән СССР язучылары союзы идарәсе секретариаты. СССР халыклары әдәбиятлары советлары бюросы һәм Әдәби гәржемо советы шагыйрьгә гүбәндәге котлауны жнбәрде: «Кадерле Зәки Шәрәфетдинович! Сез одәбннтка Биек Ватан сугышы фронтларыннан килгән совет азучыларының данлы буыны вәкиле. Илебезнең көнбатыш фронтында сугышка кереп, Сез, Белоруссия жирен юмам азаг нтеп бетергәнче, партизаннар сафында сугыштыгыз. Константин Заслонов җитәкчелегендәге данлыклы партизан берләшмәсендә разведка начальнигы булып эшләгән эшегез сезнең помиинең төп эчтәлеген билгеләде. 1У-15 елда басылып чыккан беренче шигырьләр жыенгыг ында да, башка ки тапларыгызда да, поэма һәм очеркларыгызда да талантлы чагылыш тапты. Татар укучысын тугандаш халыкларның рухи байлыгы белән таныштыруда да Сезнең хезмәтегез зер. Сез Лермонтов һәм Некрасов, Шеззче.. о һәм Махтумкули, Есенин һәм Твардовский. Гафур Голам һәм Якуб Колае, Петр Хуэангап һәм Рәсүл Гамзатовның күп кенә әсәрләрен татар теленә тәрҗемә иттегез. «Дуслый бәйләме* сериясендә күп милләтле совет әдәбиятының ни яхшы үрнәкләре сезнең тәрҗемәдә аерым китаплар булып данмн чыгып килә. Шунысын да билгеләп үтү күңелле: Сез. күңелегезнең бәген кайнерлыгын һәм оештыру талантыгызны туган әдәбиятны үстерү эшенә биргән хәлдә, шигъри нжагыгыз- ны зур нжтимпгый эшчәнлегегез белән бәйлән алып барасыз Сезнең сугыштагы батырлыгыгыз һәм әдәбият үсешендә күрсәткән зур хезмәтләрегез югары хөкүмәт бүләкләре белән билгеләп үтелде. Кадерле дустыбыз, сәламәтлек зур ижади укышлар һәм бәхет теләп. Сезне туганнарча кочакларга рөхсәт итегез». ОЧРАШУЛАР Фронтовик язучылардан 3. Нури. Г- Паушкин, Н. Дәүли, Ю Белостоики н һәм әдәбият белгече Р. Мостафин Каззч югары коыанда-инженерлык училищесында булдылар, курсантларга татар «тучыларының фронтта күрсәткән батырлыклары турында сөйләделәр, үзләренең әсәрләре белән таныштырдылар. Шагыйрь Н Дәүли һәм прозаик Ю Белостоокий Казан сәүдә клубында сәүдә хезмәткәрләре белән очрашып, үзләренең ижаг планнары белән уртаклаштылар, яңа әсәрләрен укыдылар. Казан дәүләт университеты студентлары язучы Нурихан Фәттах белән очрашты. Язучы үэеиең «Этил суы ака горур» романының язылу гарихы һәм тарихи романны язганда тув горгаи кыенлыклар турында сөйләде, киләчәктә да тарихи әсәрләр өстендә эшләячәген әйтте. Арча педагогия училищесында Снбгат Хәкимгә алтмыш яшь плуга багышланган әдәби кичә булды. Анда яэучылардлч С. Хәким. Г. Ахунов, Ш. Галиев. Р. Харисов катнашты. Шундый ук кичәләр, С Хәким. М Мәһ- днев. Г. Рәхим. Ф Миңиудлнн. Г Галиуллин. Ф. 5 рманчеевлар катнашында. Алабу - га педагогия институтында, культура-агвр- ту мәктәбендә дә үткәрелде. Казан шәһәренең Ленин районындагы химиклар культура сараенда үткәрелгән әдәби кичә дә Снбгат Хәким иждтыиа багышланды Тәнкыйтьче Р. Мостафин орг- синтез заводы эшчеләремә, аяжеиср -техник хезмәткәрләремә шагыйрьнең тормышы һәм ижади эшчәнлеге турыиДз сөйләде. Сабгат Хәким үзенең ижат планнары белән уртак лашты һәм яна әсәрләрен укыды. Казанда яшәүче рус шагыйре Н Беляев укучыларны шагыйрьнең рус теленә үзе тәрҗемә иткән шигырьләре белән таныштырды. « * » Бер төркем яшь язучылар — Р. Гатауллин. Ә. Рәшитов. Р. Мингалимов, 3 На- сыйбуллин, М. Әгъләмов, М Зарецкий. Ә Сннегулов һәм В Монасыйпов — КПСС өлкә комитетының партия мәгарифе йортында республикабыз районнарыннан килгән авыл Советы председательләренә үзләренең яңа әсәрләрен укыдылар. Шагыйрь М. Ногман, җырчылардан Г. Рәхимкулов һәм Ф Сөләйманова Балык Бистәсе районынын Ямаш. Югары Тегермән, Түбән Тегермән. Казаклар. Шемер- баш, Котлы Бөкәш, Чаллы, Мәшләк, Биек- тау, Яна Сала, Күгәрчен авылларында булып, әдәби-музыкаль кичәләр үткәрделәр. АБДУЛЛА АЛИШ ИСЕМЕНДӘГЕ ПРЕМИЯ Куйбышев районынын Абдулла Алиш исемендәге совхоз дирекциясе, партия комитеты һәм профсоюз оешмасы Абдулла Алиш исемендәге премия билгеләде. Бу премия елга бер мәртәбә совхозның иң яхшы эшчесенә бирелә. Абдулла Алиш исемендәге премиянең беренче лауреаты — совхоз көтүчесе Н. Хафизов. ЯЗУЧЫГА БҮЛӘК Гражданлык оборонасы буенча пропаганда эшендә актив катнашуы, газета- журналларга гражданнар сугышы. Бөек Ватан сугышы ветераннары турында очерклар һәм мәкаләләр язуы, авыл клубларында, китапханәләрендә бу темага карата лекцияләр укуы, кичәләр үткәрүе в'ген язучы Самат Шакирны Татарстан АССР Гражданлык оборонасы штабы «СССР Гражданлык оборонасы отличнигы» билгесе белән бүләкләде. ИЖ.АТ СЕКЦИЯЛӘРЕНДӘ Прозаиклар секциясенең чираттагы хтырышында филология фәннәре кандидаты, язучы М. Мәһдиев «Хикәядә осталык» дигән темага доклад ясады Докладчы классик язучыларның хикәяләргә булгач таләпләре турында сөйләде, хәзерге язучыларның кайбер хикәяләренә анализ ясады. Доклад буенча фикер алышуга Ф Хөсни, Б. Камалов. М Рафиков, Н. Дәүлп, X Сарьян һәм Г. Миннул катнашты. ӘДӘБИ БЕРЛӘШМӘЛӘРДӘ «Татарстан яшьләре» газетасы каршында эшләп килгән әдәби берләшмәнең отче г-сайлау утырышы булды. Биредә эшләнгән эшләргә йомгак ясалды, яшь әдипләрнең тикшерелгән әсәрләрен матбугат битләрендә күбрәк бастыру һәм шәһәрләрдәге башка әдәби берләшмәләр белән ныклы элемтә урнаштыру кирәклеге турында әйтелде. Яна бюрога М Хәбибуллин, Ә Рәшитов, Ш. Маннапов, Ф. Сафин, Р. Минну ллин. Ф Хакимова һәм Р Хәмндуллнн кертелде Берләшмә председателе итеп шагыйрь Әхмәт Рәшитов сайланды. Казан дәүләт университетының «Әллү- ки» әдәби берләшмәсенең чираттагы утырышы педагогия институтының әдәби түгәрәге членнары белән бергә үткәрелде. Студент-әдипләр киләчәктә дә бергәләп эшләргә, дуслык жепләрен тагын да ныгытырга кирәк дигән теләк белдерделәр. ШАМИЛ УСМАНОВ ИСЕМЕНДӘГЕ ПРИЗ «Трудовые резервы» стадионында гражданнар сугышы ветераны, күренекле язучы һәм жәмәгать эшлеклесе Шамил Усманов исемендәге приз өчен традицион ярышлар булып үтте. Бу ярышларга Свердловск, Нижний Тагил. Куйбышев. Пенза, Ульяновск һәм Казан шәһәрләреннән йөзгә якын тимераякта шуучы спортчылар катнашты. Беренче урынга Татарстанның профсоюзлар командасы чыкты. Икенче урынны Нижний Тагил шәһәренең «Спутник» командасы алды.