ӘДӘБИЯТ ҺӘМ СӘНГАТЬ ЯҢАЛЫКЛАРЫ

ИЛЛЕ Ж.ЫР Бу җырлар барысы да партия һәм Ленин турында. Аларны ноталары, татар һәм рус телләрендәге текстлары белән Татарстан китап нәшрияты күптән түгел бастырып чыгарды Китапка эпиграф итеп Владимир ААаяковскийның атаклы юллары бик урынлы алынган: Партия һәм Ленин — алар игез уллар, Тарях-анага алар кадерлектә тигез. Ленин днбеа без партияне уйлап. Ә Ленинны уйлап без партия дибез. Укучыларыбызга зур һәм тирән эчтәлекле. форма ягыннан күп төрле, эшләнеше белән нәфис бер музыкаль альбом тәкъдим ителә Бөек юлбашчыбыз Ленин еллыгы, туган Татарстаныбызның ярты гасырлык юбилее бүләге дә һәм партиябезнен озакламый булачак XXIV съездына шагыйрьләр һәм композиторларның иҗат отчеты була рак та бүләк бу. Илле жыр китабы менә кемнәрнең ижат җимеше: шагыйрьләр М. Садри, Ә Ерикәй, Б Рәхмәт. Г. Лотфи, 3. Мансур. 3 Нури. И Г.й.ин. И. Юзеев, С. У райский, С. Хәким, Ә. Исхак, М. Хөәен, Г. Зәйняшееа, М Ногман. X Вахит. ■ Дәүли, Ә Давыдов. Г. Лагыйп һәм башкалар; композиторлар С. Сәйдәшев. М. Мозаффаров, Н Җ.һанов. И. Шэ.мсет- дциов, А Ключарев. Ш. Мәжитов. X. Валиуллин. Ә Бакиров. С. Садыйкова. Б Me- леков, Р. Яхин. Р Еинкеев, 3. Хәбнбуллин, А. Батыршин. А. Валиуллин. Ф. Әхмәднев. А. Шәрәфиен Китапка шулай ук рус композиторларыннан А. Новиков. Р. Бойко, А. Островский. А. Филипенко. С Туликовларның да берничә әсәре кертелгән. Җыр текстларының ии зур күпчелеген русчага Марат Тажетдииов тәрҗемә иткән, рус шагыйрьләре М. Львов. И. Кәлнмуллнн. Б. Зернит. В Савельев. Т Кузовлева эшләнешендәге текстлар да бар. Китапның төзүчесе Әнвәр Бакиров. ЮГАРЫ БӘЯ Башкалабыз Мәскәүдә Г. Камал исемендәге татар дәүләт академия театрының гастрольләре зур уңыш белән тәмамланды. Театр коллективы Казанга кайтыр алдыннан Бөгснроссия театр җәмгыяте бинасына килде Биредә Мәскәүнен күренекле театр белгечләре, драматурглар һәм журналистлар бар иде. Г. Камал исемендәге Татар театрының Мәскәүдә барган спектакльләре турында сөйләшүгә багышланган утырышны РСФСР Культура министрлыгы вәкиле Разня Халитова ачты. Фикер алышуларда «Театраль. ая жизнь» журналының баш редакторы Юрий Зубков сәнгать фәннәре кандидатлары Ольга Кандалова. Аркадий Анастасьев. тәнкыйтьче Л. Горовалар катнашып, театр репертуарының бай һәм кызыклы булуын билгеләп үтәләр. Бу сөйләшүләрдә «Зәңгәр шәл*. «Американ». «Шамил Усманов» спектакльләре тәнкыйтьчеләр тарафыннан югары бәя алдылар. Алар «Туй алдыннан». «Әни килде» һ. 6. спектакльләрнең дә тамашачы тарафыннан җылы каршылануын әйттеләр. Республикабызның театр коллективы башкалабыз Мәскәүдән яна ижат уңышларына рухланып, зур дәрт белән кайтты. ВЕНГРИЯ ГАЛИМНӘРЕ ТАТАРСТАНДА Венгрия Фәннәр академиясе музыка институтының гыйльми секретаре Ласло Викар һәм Будапешт университетының профессоры. тел белгече Табор Берецки күп еллардан бирле Идел буе халыкларының культурасы белән кызыксыналар. Табор Берецки, мәсәлән, мари теле үзенчәлекләре турында кандидатлык диссертациясе яклаган. Ласло Зккар исә Нью Порктагы җәйге уннверсн- • гта, Вена Академиясендә, Шотландкада борынгы татар музыкасы турында лекцияләр укыган. Бу ике галим татар музыка белгече Мохмүт Иигьмәтжаное белән тьпыз элемтәдә яши. Алар арасында халык музыкасы буенча китаплар, ноталар, пластинкалар алышу күптән бара. Табор Берецки белән Ласло Викар моннан ике ел элек Татарстанга килеп. Кукмара, Балтач, Арча районнарында экспедициядә йөреп киткәннәр иде. Быел җәй алар тагын безгә килделәр Дуслары Мәхмүт Нигьмәтжанов белән бергә Тәтеш, Буа, Кама тамагы. Алабута. Минзәлә. Чистай. Чнрмешән районнарында Йөреп. халкыбызның борынгы фольклор үрнәкләрен җыйдылар. ТӨМӘН МАРШРУТЛАРЫ Илебезнең төрле өлкәләре һәм республикаларыннан җыелып 50 язучы озакламы* бик күп нефть (1975 елда—100 мил Лион тонна') бирәчәк Төмән өлкәсенә бардылар Геологлар, нефть чыгаручылар, урман кисүчеләр, балык тотучылар, игенче лар һәм терлекчеләр белән йөзләп очрашу булды. Әдипләр, схемасы түбәндә китерел' гән дүрт маршрут бчйлап 10 мен чакрым чамасы ара үтеп, 850 чы!ыш ясадылар, аларны 50 меннән артык укучы тыңлады Әкиятче шагыйрь Ершсв иҗатына багышлан! ая әдәби бәйрәмгә Тобол кремле мәйданына 5 мец кеше килде. (ХСР һәм Ершоп бәйрәмендә. Ханты-Мансийск. Нижневартовск телестудияләрендә, Төмән өлкә газеталары битләрендә чыгышлар ясап. Татарстан азучыларының һәм «Казан утлары» журналыныц эше турында сөйләде. КЫЗЫКЛЫ ОЧРАШУ Советлар Союзы Герое М- Җәлил һәм аның көрәштәшләре кичергән геронк тормыш белән кызыксыну илебез халыклары арасында көннән көн арта. Үзбәкстаиным «Правда Востока» газетасы редакциясендә Муса Җәлилнең көрәштәшләре белән кызыклы очрашу булды Бу очрашуларда ялкынлы шагыйрь Муса Җәлил белән бергә фашистларга каршы аяусыз көрәшкән, хәзер «иде тыныч хезмәт фронтында эшләүче дәлилчеләр — төзүчеләр бригадиры Гарәф Фәхретдинне. ветеринар»-н врачы Рушад Хисаметдинын. математика чкытучысы Фәрит с.олтаибекои. фәнни-тикшеренү институтында товаровед Мәхмүт Мухсиновлар һәм һәлак булган патриотларның туганнары Мми»вәоә Шабаена белән фәнни Xәбибудлина-Сәйфелмме- ковалар килгән нде Алар, дулкынланып, авыр көрәш елларын искә төшерделәр, сугышчан вакыйгалар турында сөйләделәр ЛЕНИН ТУГАН ШӘҺӘРДӘ Мммвалә драма театры коллективы җәйге гастрольләрен В И. Ленин туган шәһәрдә (ташлады Ульяновск тамашачыларыма алар Ә. Баяиовнын «һәйкәл». С Квлыве- товнын «Ана Йврәге». Ә Мирзаһмтовамк «Куендагы елан» исемле спектакльләрем күрсәттеләр. Театр коллективы 6v шәһәргә зур җа- плглнлык тоеп, дулкынланып килгән иде. Тамашачылар спектакльләрне яратып карадылар. Мнизәлә артистлары бөек юлбашчыбыз исеменә бәйле урыннар белән таныштылар. Мемориальдә булдылар РСФСР язучылар союзы идарәләре. КПСС- ниц Төмән өлкә комитеты һәм ВЦСПС чакыруы буенча күп милләтле Совет әз» бинтының Себердәге бу декадасында Татарстан язучылар оешмасыннан шагыйрь Зә«н Нури > тна гы 5 I .гыр район ым ым Явбәй авылымда Һ-м Александр Матросов җенемдәге пионер лагеремда, Төмән ш»һә- К*** политик мәгариф Йортыйда һәм Өлкә мөпарыа ишылетының Актов-- залымда. Мфтамаләрчсч ача Шә1>ц>.1әрс Гормоправ маск, Нөфтеди амск, Нижмамрт әа к һәм Сңнутта. Хаиты Мансийск ындли округы йкийнкында угкәралгав әдәби аачмәрда. КИТАПХАНӘЧЕЛӘРЕБЕЗГӘ ЗУР БҮЛӘК исемем йөртүчеләр күп. 1969 елгы эш йомгаклары буенча, китапханәчеләрнең Бөтенроссия социалистик ярышында ирешкән яхшы күрсәткечләре өчен күптән түгел республикабызга РСФСР Культура Министрлыгының һәм культура работниклары профсоюзы Үзәк Комитетының күчмә Кызыл Байрагы, беренче дәрәжәле диплом һәм акчалата бүләк бирелде. Җиңүчеләргә байракны, Казанга килеп, республика китапханәчеләре җыелышында РСФСР культура министры урынбасары В. М. Стрж.'нов иптәш тапшырды. Шунда ук Буа. Саба, Мөслим. Октябрь районнары культура йортларына «РСФСРнын ип яхшы культура йорты» исеме бирелү документы һәм беренче дәрәжә дипломнар, Минзәлә район Культура йортына икенче дәрәжә диплом, ә Аксубай районы Культура йортына Татарстан АССР Культура Министрлыгының күчмә Кызыл Байрагы бирелде Үз эшләрен аеруча оста башкаручы китапханәчеләр — әдәбият һәм художество пропагандасы осталары — СССР Культура Министрлыгының «Отличник» дигән значогы белән бүләкләнделәр. МАТБУГАТ КОМБИНАТЫ Саннары һәм тиражлары елдан-ел арта барган газеталар-журналларны эшләү һәм тизрәк чыгару өчен Казанның Бауман урамында!ы матбугат йортыбыз кысанланды. Хәзер Казан диңгезе булып җәелгән Киаанка елгасы буенда көндәлек матбугат Чыгару өчен яг<а комбинат салына. Казандылар әлегә аны журналистлар йорты ;ки пресса бинасы дип тә йөртәләр. Аның газеталар корпусы инде күтәрелеп тә килә. Казанда басыла торган барча үзәк газеталарның текстын бирегә фототелеграф буенча кабул итәчәкләр. «ГАУ» маркалы. 45 метр буйлы газета агрегаты аларның днстәләбен берьюлы баса алачак, үзенең санау механизмы ярдәмендә төргәкләргә бүлеп, кәгазь капчыкларга ук салып бирә торган булачак Яңа комбинатны өлгертү өчен 10 миллион сум акча тотыла. Ул 1972 елда эшли башларга тнеш БУКЕТКА ЯНА ЧӘЧӘКЛӘР «Дуслык букеты» исемле сериядә тугандаш әдәбиятларның шигырь китапларын татар телендә Татарстан китап нәшрияты 1967 елда ук чыгара башлаган иде «Азербайджан шагыйрьләре». «Казах шагыйрьләре». «Үзбәк шагыйрьләре», «Белорус шагыйрьләре» дигән чәчәкләр букеты инде укучылар кулында Быел ана «Төркмән шагыйрьләре» һәм «Кыргыз шагыйрьләре» дигән тагын ике чәчәк өстәлде. Билгеле булганча, һәр китапның җыйнак кына итеп язылган кереш сүзе, әсәрләре китапка кергән авторлар турында кыскача биографик белешмәләре бар. Соңгы ике «Чәчәктә» укучыларга төркмән поэзиясеннән 1700—1760 елларда яшәгән Азадидан алып хәзерге яшь буын шагыйрьләргә кадәр 36 авторның иң яхшы шигырьләре, кыргызларның 23 шагыйре тәкъдим ителә. Букетта илебездәге барча милләт поэзиясеннән дә шундый бер чәчәк булырга тнеш. ӘДӘБИ СУКМАКЛАР Күренекле тәнкыйтьче һәм Чиләбедә язучылар оешмасы башлыгы Александр Шмаков «Әдәби сукмаклар» дигән яңа китабын Көньяк Урал нәшриятында рус телендә чыгарган. Анда биографияләре яки нЖатлары Урал яклары белән теге яки бу яктан бәйле булган Радищев. Серафимович. Бедный. Фадеев, Сейфуллина кебек зур әдипләр турында тарихи-әдәби очерклар бирелә, күп кенә Урал язучыларыиың иҗат портретлары курсәтелә. Шунда ук татар әдәбиятының уһиһллдр Шмаков Ла. лшпгратурхъм тропа». күренекле вәкилләре Акмулла. Мәжит Гафу- ри турындагы кызыклы мәгълуматлар да яктыртыла. Себердә Троицк әдәбият төбәге һәм Чнләбе культура учагы булган Бу урыннар Акмулла. Г. Тукан. М Гафури, Дәрдмәнд. С. Рәмиен исемнәре һәм эшчәйлеге белән бәйле Монда прогрессив галим һәм язучы Мөнир әфәнде һадиев, 1917 елдан башлап партия члены, шагыйрь Габдулла Гатауллин («Апуш»), шагыйрь Хөсәен Әминев һәм Әкрәм Галимов («Чаллы татар» яки «Кара туры егет») нжат иткән. Шунда ук казакъ телендә «Айкап» исемле журнал. «Ак-молла» исемле сатирик басма. «Урал бүләге» дигән татарча альманах чыгарыла, 1906 елда мөселман китапханәсе ачыла «Әдәби сукмаклар»да шуларсың барысы турында да жентекләп язылган документаль материаллар бар. . НЕФТЬ ҺӘМ МАТБУГАТ Казанда шушы темага журналистларны» Бөтенсоюз күләмендәге нжади семинары үткәрелде. Урынның шулай сайлануы бер дә очраклы түгел, әлбәттә Быел Татарстан нефтьчеләре илебезгә 100 миллион тонна нефть бирәчәкләр. Бу — хәзер һәр өч моторның берсен безнен ягулык эшләтә дигән сүз' Конференциядә нефть промышленностен һам нефтехимияне тагын да үстерүнең актуаль проблемалары турында СССР нефгь чыгару һәм нефть эшкәртү промышленносте мияистрлыкларынын министр урынбасарлары чыгышы, эшләп чыгаруны арттыру һәм матбугат бурычлары турында «Экономик газе- П»имн баш редакторы, фәнни-техник прогрессны тизләтү һәм матбугат дигән темага «Социалистик индустрия» газетасының баш редакторы докладлары тыңланды, ких күкәйдә тэжрибә уртаклашылды Кунаклар Татарстанмын нефть районнарында булды лар РАЙОН ТЕАТРЫ КАЗАНДА Республикабыз башкаласының Галнәсгар Камал исемендәге Ленин орденлы татар даүләт Академия театры бинасында Әлмәт аәүләт татар драма театры үз спектакльләрен күрсәтте Тамашачылар Т. Гыйззәтнен «Чаткылар». Г Мосрспопның «Козы-керпеш һәм Баян-сылу». И Кәтиеннын «Яшьлек чәчәк атканда» исемле әсәрләрен аеруча кызыксынып каралылар. Шул уңай белән район театры ижади укышлары һәм республика хезмәт ияләренә культура хезмәте Ж этү буенча зур эше вчеи Татарстан Р Верховный Сонеты Президиумының Почет грамотасы беләк бүләкләнде. М ЯЗУЧЫЛАРГА - МАКТАУ ГРАМОТАЛАРЫ Нефть һәм химия промышленносте р.т ботиикларыиын профсоюз елкә комитеты һай «Татнефть* берләшмәсе нефть райои- варында яшәүче әдәбият һәм сәнгать әһел JWptU'N бер теркемен мактау грамоталары бадән бүләкләде Бүләкләнүчеләр арасында ММашшбыэнын Әлмәт бүлеге язучылп- рыииаи Г. Афзал. Р Файзуллин, Р Тох- фәгуллин. Ә. Маликов. М. ләсәнов. С. Снмйааниаа иптәшләр бпр. Мактау грамота- дарын Һ«м истәлекле значокларны «Тат- иМфть* берләшмәсе начальнигы урынбасары Ү Г Саттаров тапшырды һәм язучыларның ижит эшендә зур уңышлар теләде. ОЧРАШУЛАР. ӘДӘБИ КИЧӘЛӘР Баулы хезмәт ияләре белән Гомәр Б.нин |юв. Әлмәт язучылары Э. Квсыймоп. С Кальмегов, Р Файзуллин Татар Тумбар- ЯЫсы. Татар Кандызы, Бәйрәкә, Кәрәкәшле. Кызыльнр авылларында очраштылар. Татар едәбиягының 50 ел эчендә ирешкән уңыш лары турында сүз барды Авыл эшчәвнәре зларның яна әсәрләре белән танышты Әлмәт шәһәренең Техника йортында язучылар, китапханә хезмәткәрләре, үзешчән сәнгать осталары катнашында «Туган жнрем — Татарстан» дигәя темага зур әдәби музыыла кичә үткәрелде. Ки*әтә язучылардан Г Афзал, р Т*«фәтуллин. С. Свләйманова. Ю Әминев, К. Булатова. Э. Меэминова. яшь язучылар 3. Посылов, А. Гание» иптәшләр катнашты. Казагыстаниын Троицк шәһәрендәге татар башкорт китапханәсендә башлал язучы шагыйрь Басыйр Рафиков чыгышы булды һәм үзешчән сәнгать осталары яна шигырьләр укыдылар. ЯШЬЛӘР ИЖЛТЫН ТИКШЕРҮ Азнакай районыннан Әнәс Исхаков һәм Лениногорск шәһәреннән Разим Валиуллин ижаты Казанда, индивидуаль семинарда тикшерелде. Яшь авторларның шигырьләрен тикшерүдә Шәүкәт Галиев һәм Илдар Юзеев катнаштылар. Сарман районы газетасы редак.«исендә яшь язучы Хәниф ХясяулЛММьШ «Улларым, сез кайда?» исемле мка повесте тикшгр«ыде. Семинар жнтәкчеләре Гамэ Мехәммәпшп һәм Илдар КЪееа әсәрнең .чай һәм кимчелекле якларын күрсәттеләр, повестьның игътибарга лаек булуын, әмма әле бик выжлап эшләнергә кирәклеген әйттеләр. _ Язучылар союзынын Әлмәт бүлегемдә X. ХәАруллннның «Аралар ерак булса да» дигән романы тимиерелдг Язучылардан Р. То.хфәтуллнн, М. Хәсәио», шагыйрьләр Р Файзуллин. К Булатова, д^амвтчрглар Ю Эминов. X. СаФмпа һәм курналжтлар роман тормышны белеп, тиешле тирәнлектә язылган, аны. әдәби яктай бия азшы никәр теп. матбугатка тәкъдим итәргә момкин дигән фикергә килделәр. .Хәким Хайруллин сугыш елларымда шахтер булган. хәзер Лсниногорсиида «Татбурнефть» трестында эшли.