ӘДӘБИЯТ ҺӘМ СӘНГАТЬ ЯҢАЛЫКЛАРЫ

В И ЛЕНИННЫҢ 100 ЕЛЛЫГЫ УҢАЕ
БЕЛӘН
Август аенда Казанда культура работ-
яякларынын Ьятенсоюз кнңәшм-се булды. В. И.
Ленинның 100 еллык юбилеена бд тышлап
үткәрелгән ул киңәшмәдә ктльтура- агарту эшләре
буенча Үзәк фәинн-мподик кабинет вәкилләре,
культура һәм ял пари лары директорлары —
барлыгы 180 кеше катнашты.
Кинәшмәдә республикабыз культура
министры Б Ч Гыйззәт) длин доклад белән чыкты.
Ул Ленинның 100 еллыгына хәзерлек уңае белән
республикабыз культура учреждениеләре башкара
торган вшләр хакында сейләде Биек юлбашчыбыз
юбилеена хәзерлек, диде ул, Татарстанда да кнн
Жәелә. Күп кенә районнарда «Тении бүлмәләре,
кинолекторийлар оештырыла. Ленин ордены
белән бүләкләнгән хезмәт батырлары белән
очрашулар үтә, юлбашчының тормышы һәм
эшч«нлеге хакында, республикабызда Ленинга
бәйле тарихи урыннар гурында күргәзмә стендлар,
альбомнар ясала, телдән журналлар чыт арыла
Киләчәктә бу эшләр тагын да кимрәк ко- ач алачак
Кинәшмәдә шәһәребезнең баш архитекторы
иптәш Солдатов та чыгыш ясады һәм кунакларга
алдагы елларда Казанда була чак тезелешләр
турында сейләде
Республикабызның комсомол оешмалә ры.
үзләренең юбилеен каршылап, культу- ра-агарту
учреждениеләре белән берлектә нинди эш алып
баралар1 Киләчәктәге планнар нинди?
Комсомолның влкә комитеты секретаре Роберт
Фәрхнев әнә шул хакта сүз алып барды.
Кунаклар Казандагы истәлекле Ленин
урыннарына: юлбашчымын йорт музеена,
университеттагы Ленин аудиториясенә. В И
Ленинның беренче сврген урыны Ленино
(Кокушкини) авылына экскурсия ясадылар Алар
шулай ук шәһәребезнең Максим Горький музеенда
һәм крайны •йрәнү музеенда да булдылар
Киңәшмәдә катнашучылар үзләренең эш
тәжрибәләре белән уртаклаштылар Аннары алар
шәһәребезнең үзәк культура һәм ял паркы эше
белән таныштылар һәм Ленкмга багышлап «Мәңге
исән» дигән девнз астында үткәрелгән
теагральләштерелгәя зур бәйрәмдә катнаштылар
Киңәшмә барышында республика куль тура
агарту эшләре методик кабинеты ди ректоры
Хәлим Мвбәрәкшии. Калык ижаты йорты дирек
оры Габдулла Салпко» иптәшләр кадрлар һәм
үзешчән сәнгать түгәрәкләре белән эшләү
тәжрибәләре белей уртаклаштылар.
Мәскәү елкәсе методик кабинета директоры
Александра Макаровна Лада ха В И. Ленинның
100 еллыгына әзерлек унае белән уз олкәләреяжа
эшләнә тортэн эшләр турымда сейләде Билгеле
булганча. Мәскәү елкәсе В И- Ленинга бәйле
булган тарихи утыннарга бик бай 1£М елның
жәендә Ксэьминка поселогында В И Ленин «Нәрсә
эл «халык дуслары» һәм алар соңиат-
демократларга каршы ничек керәшәләр* дигән
әсәренең икенче һәм «чемче чыгарышлары
«стендә эшләгән, ул Подольским, Горки да булган.
Кашино авылындагы беренче авыл
электростанциясен ачуда катнашкан. Пушкин
районында булган, Можайский һәм Раменский
районнары крестьяннары белән очрашкан
В И. Ленин булган тарихи урыннар
юлбашчының тормышын һәм ревотюцион
эшчәнлеген халык алдында ачык һәм хәтердә
калдырырлык итеп аңлатырга — бай материал
Мәскәү «лкәсендә 1400 культура- агартү
учреждениеләре бар. Шуларның 1100 ендә Ленин
бүлмәләре 1шм почмаклары оештырылган
Район кслыура йортлары каршында «Өчбуын
клублары* эшли, bv клубларның ч >ениары В И
Ленин. Надежда Константиновна Крупская.
Михаил Иванович Калинин һәм башка күренекле
революционерлар турында бай материаллар
туплаганнар
Пушкин шәһәрендәге культура корты
үзләренең якташлары. «Урак һәм Чүкеч»
эмблемасының авторы художник Камзол- кнннын
тормышы һәм ижадн эше турында күп
матерналлвр кыйнаган Анда «Өчбуын клубы»
членнарының инициативасы белән ХУДОЖНИКНЫҢ
квартнра-ыузее ачылган.
Кннәшмә зур хәзерлек белән һәм кытыклы
үтте.
Эстония. Үэбәкетан. Украина. Белоруссия һ б
республикалар хан килгән вәкилләр киңәшмәдә
катнашкан барлык культура работниклары
исеменнән мондый очрашуның бик файдалы
булуы, киңәшмәдән күп якалыклар алып китүләре
тсрыяда вйтге.ләр
«ТАТАРСТАН ТАРИХЫ.НЫҢ ЯҢА
БАСМАСЫ
Әле күптән түгел генә Татарстан китап
нәшрияты «Татарстан АССР тарн.хы»иык
үтгәртелгән яка басмасын бастырып чыгарды
СССР Фәннәр академкяс»-«еч Галимҗан
Ибраһимов исемендәге тел, ал әби ят һәм тарих
институты тарафыннан керләнгән ул китапка
Квза» дәү.тят ужяяерсж•еты һәм педагогия
институты талнмивреием дә хезмәте кер"әв
«Татарстан АССР тарихы>нын эшкәртелгән.
өстәмә материаллар белән тулылан дырылган һәм
рус телендә чыгарылган бу яна басмасы Җ.
Гыйльманов, М Мөхәррә- мов. Ю Смыков һәм X.
Хәсәнов иптәшләр тарафыннан әзерләнгән.
ИҖАТ СЕКЦИЯЛӘРЕНДӘ
Унай бәя бирелде
Секциянең 13 августта үткәрелгән уты-
рышында язучы драматург Рәисә Ишмора-
тованың яшьләрне тәрбия итү проблемасына
багышланган «Яшьлек канат җәя» исемле драма
әсәрен укып фикер алышу булды. Секциядә
катнашкан язучылардан Г. Me- хәммәтшин. Б.
Гыйззәт, .1. Ихсанова, 3. Шаһиморатов. Ә Камал.
Р Ишморат, С. Шакуров, Г. Зәйнашева. II Беляев һ.
б. иптәшләр, әсәрнең эчтәлеген.» һәм художество
ягыннан эшләнешенә унай бәя бирү белән бер
рәттән, аны тагын да яхшырту өчен авторга
киңәшләр бирделәр.
Секция утырышында катнашкан Республика
күчмә театрының баш режиссеры Равпл Тумашев
һәм режиссер Ленар Садриев иптәшләр пьесаны
үзләренең театр сәхнәсендә куярга
алынганлыклары турында да хәбәр иттеләр.
ТЕАТРГА ТӘКЪДИМ ИТЕЛДЕ
Драма секциясенең 20 августта үткәрелгән
чираттагы утырышында язучы Зәйни
Шаһнмораговның «Иосыф-Зөләнха» исемле
трагедиясе укып тикшерелде Әсәр хакында фг.кер
алышуларда драматурглардан Риза Ишморат, Хәй
Вахит. Әнәс Камаз, театр белгечләре Баян Гыйззәт.
Мөнип Газар. һәнүс Мәхмүтов һәм әдәбият
белгече Шакир Абилов катнашты Алар барысы да
3 Шаһнмораговның бу яна әсәре уңышлы
язылганлыгын әйттеләр һәм аны Г Камал
исемендәге татар академия театры сәхнәсенә кую
өчен секция исеменнән тәкъдим ясарга дигән карар
кабул иттеләр.
МАКТАУЛЫ ИСЕМНӘР. ПОЧЕТ
ГРАМОТАЛАРЫ
Татарстан АССР Верховный Советы
Президиумының шушы елның 5 авгхстында
нгьлан ителгән Указы нигезендә, совет сынлы
сәнгатен үстерүдәге хезмәтләре өчен. Татарстан
художниклары Мәснәви Хәйретдин улы X ә й р е г
д и и о в к а һәм Иван Лаврентьевич Язынин- га
«Татарстан АССРның атказанган сәнгать
эшлеклесе» дигән мактаулы исем бирелде.
Татарстан АССР Верховный Советы
Президиумының шул ук көнне игълан ителгән
Указы нигезендә, совет сынлы сәнгатен үстерүдәге
хезмәтләре өчен, Татарстан . художниклары М ә х
м ү г Уема н улы Усманов һәм Николай Степа
иония Артамонов Татарстан АССР Верховный
Советы Президиумының Почет грамотасы белән
бүләкләнделәр.
Татарстан АССР Верховный Советы
Президиумының шушы елның 24 июлендә игълан
ителгән Указы нигезендә, совет театр сәнгатен
үстерүдәге хезмәтләре өчен, Казан шәһәренең
Ленин комсомолы исемендәге яшь гамашачылар
театры артисты В а с и л и й Александрович Черне
ц- кийга Татарстан АССРның халык артисты. шул
ук театрның артистлары Валентина Прокофьевна
Козлова- г а. Ю р и и А I е к с а н д р о в и ч Макси-
мовка һәм Борис 3 а л м о и о в и ч Р о с к и н г а
Татарстан АССРның атказанган артисты дигән
мактаулы исемнәр бирелде.
УКЫРГА КИТТЕЛӘР
Бу ел А Н Островский исемендәге Ленинград
дәүләт театр, музыка һәм кинематография
институтына ундүрт татар егетләре һәм кызлары
укырга китте. Анда укырга керергә теләүчеләр күп
булды. Татарстаннан гына түгел, бәлки Астрахань,
Оренбург, Алма Ата һәм Пермь шәһәреннән дә
байтак кеше имтихан тапшырырга килгән иде.
Кыскасы, нмтнхан алырга Леннн- градтан килгән
күренекле педагогларга — РСФСРның атказанган
артисты, актерлык осталыгы кафедрасы доненты,
булачак татар студиясе җитәкчесе А Яп, сәхнә теле
кафедрасы доценты вазифасын башкаручы 3
Савкова һәм институт укытучысы, А. С. Пушкин
исемендәге .Ленинград академия театры
артисткасы Л Дачко иптәшләргә эш күп булды һәм
алар әлеге күн санлы татар егетләре һәм кызлары
арасыннан иц өметле ундүрт иптәшне студиягә
укырга кабул иттеләр.
ТАТАР АРТИСТЛАРЫ УРТА АЗИЯДӘ
Татарстанның атказанган артй.сты Илһам
Шакиров җитәкчелегендәге артистлар группасы
күптән түгел генә Урта Азиядә гастрольдә булып
кайтты Үзбәкстан һәм Кыргызстанпың Ташкент.
Ферганә, Нәмәнган. Андижан. Фрунзе, Ош. Җәләт-
Әбад һ. 6 бик күп шәһәрләрендә татар артистлары
кырыктан артык концерт куйдылар.
Җырчыбыз И. Шакиров белән бергә, бу
концертларда Татарстанның атказанган
артисткасы, танылган биюче Зәйтүвә Абдуллина
баянчылар Рәфкать Гомәров, Ирек Галимов,
Зиннур 1 ыйбадуллии һәм яшь язучы Роберт
Батуллиннар да уңышлы чыгыш ясадылар
Халкыбызның борынгы җырларын, татар
композиторларының яна .к- р.ырен. татар-
башкорт биюләрен. шагыйрь язучылары- бызның
әсәрләрен Кыргызстан һәм Үзбәк- сгаи
тамашачылары бик яратып кабул иттеләр.
— Башка республикада яшәүче тагарлар
сәнгатебез кешеләре белән очрашуга бик тә
сусаганнар,—ди Р Батуллнн,— һәр
калада клублар, культура сарайлары, ят
паркларындагы ачык заллар һәрвакыт шыгрым
тулы була. Хатта кайбер шәһәрләрдә, тамашачы
соравы буенча рэтт-.п 2—3 концерт куярга туры
кнлгәләде Найма җирдә концерттан сон бер ук
сүзләрне ишетә идек «Артист туганнар' Сирәк
килә сез. язучы тарыбыз ун елга бер генә күренә,
Казанга кайткач башка артистларга һәм
язучыларга җиткерегез; ешрак китсеннәр'»
Ай ярымлык бу гастрольдә артистлар 20
меннән артык тамашачыга культура хезмәте
күрсәтте
КЫЗЫКСЫНЫП КАРАДЫЛАР
Кача буена урнашкан борын u Алабуга
шәһәрендәге атаклы художник Иван Иванович
Шишкин музей йортын карарта һәр жәйне бик күп
кеше килә торган иде Ә узган җәйдә Шишкин
музеенда аеруча зур жанлылык хеьем серле Менки
бу е i анда беек художникның чирәпчеге Николай
Николаевич Хохряков картиналарының күчмә
күргәзмәсе оештырылган иде Күргәзмә тә Н Н
Хохряковнын Кировтан A М. Горький исемендәге
музейдан ките релгәп Ч') картинасы күрсәтелде
Вятка һ <м Кама буйлары табигатенең
матурлыгын чагылдыручы ул каргнналарны
тамашачы лар бик кызыксынып карадылар Худож-
никмын «Алтын кез». «Авдышсва авылы»,
«Елгадагы күпер» исемле картиналары һәм
интерьерлары күргәзмәгә килгән кешеләрдә
аеруча зур соклану хисе тудырды
ОПЕРЕТТА ҺӘМ Ж.ЫР КИЧӘСЕ
Республикабызның Мннзәлә шәһәре культура
йортында Муса /Кә.ти.т исемендәге taiap дәүләт
опера һәм балет театры артистлары оперетта һәм
җыр кичәсе үт кәрделәр РСФСРнын халык
артисты. Тукай премиясе лауреаты Фәхри
Насретдинов. ТАССРныц халык артисткасы Рәйсә
Бмляловн Татарсганнын атка тайган ар тисты
Йосыф Гыйззәтуллин һәм артист Габдрахман
Сәлнмов башкарган татар совет композиторлары
әсәрләре, халык җырлары Һәм биюләре Мннзәлә
тамашачы лары күңелендә җылы тәэсир калдырды
Муса Жалил исемендәге опера һәм балет
театры артистларының бер 1«ңо.е’> Ульянове к
игә һәм Ульяновск влкэсе район нарына барып
концертлар бирде Артк- i ларның бар. ЫК концерт
тары да У ТЫШ Ы үтте. Ульяновск тамашачы тары I
< *РС I • ыч яткаташан артисткасы 3 ХНСМӘТУ •
Татарсганнын атказанган артисты П иш бу некой,
артист тар • » МПилу • иш ..
X ГыЛинятова баянчы 'I Мвкаров. биючеләр Л
Бакеев һәм II Шакиров чыгышларын яратып кабул
иттеләр
Шушы елнын август аеида Латин Ауе рикасы
артистлары Казанда '«строльд- булып киттеләр
Латин Америкасының унөч иленнән килгән сиксән
бнш артист тарафыннан Спорт сараенда
башкарылган концертларны Казан тамашачылары
бик яратып кабул иттеләр Чилидән килгәч «Лос
Кампесинос* викаль-инстру менгаль квинтеты
башкарган көйләрне, Кармен Be пегас җырлаган
чилн халык җырларын. Венесуэла җырчылары
Роса Вирджиния Чосин һәм Карлос Отера
җырлаган җырларны. Бразилия вокаль-
хореографик ансамбль башкарган биюләр .е,
парагвайлы Луис Альберти дель Парана
җитәкчелеген доге «Лос Парат взнос» ансамбле.
Ямайка җырчысы Тотлнн Мелседес Джексон.
Мексика, Перу, Боливия һәм Уругвай ансамбль-
ләре чыгышлары казанлыларда аеруча жылы
тәэсир калдырды.
Бвтенсоюз конкурсы .лауреаты язучы-са-
тирик Игорь Мэй. композитор Илья Лазовский һәм
җырчы шагыйрь Леоятнм Шишко, Ленинградтан
килеп, Казан тамашачылары алдында угыздан
аргык чыгыш ясадылар Аннары алар сентябрь
аенда республикабызның нефть районнарында
комсомолның 50 еллыгына багышлап үткәрелгән
фестивальдә катнаштылар Тамашачылар аларны
һәркайда хуплап каршы алды.
ОЧРАШУЛАР
Язучы ларыбыздан Нәби Дәүлн, Зәки Нури
һәм композитор Арслан Батыршин Леонов
исемендәге пионерлар лагеренда я т игүче
пионерлар белән очраштылар. «Туган илеңне
ярат'» дигән девиз белән хәрби патриотик темага
батышлап угкәрелгән ул очрашхда шагыйрь Зә«и
Нури үэвяея Ватан сугышы елларында партизан
булып фатын I.тарга каршы ьир-шеп и*ргәп вакыт-
лары. язучы Нәби Дәү.ш сугыш етларында дошман
концлагеренда тоткынтыкта булган совет
солдатларының ничек итеп фашистларга каршы
яшерен кврәш алып барулары хакында
пионерларга кызыклы I1..M гыйбрәт те »ю
«.текләрем соДладеләр. аннары пионерларга
үзләренең яна шигырьләрем укыдылар
Композитор А. Батыршин пионерларга х «рби
патриотик темага язылган квйтәрие баянда уйнап
күрсәтте.
Соңыннан пионер тар Туган пл турымдагы
җырларны башкардылар.
ЛАТИН AMI РИКАСЫ АРТИСТЛАРЫ
КАЗАНДА
дылар
Язучыларыбыздан Атилла Расих, Гөлшат
Зәйнашева һәм Роберт Әхмәтжанов Норлат
районынын «Дружба», «Татарстан», «Комбайн».
«Алга», «XXI партеьеэд» һәм «Игенче»
колхозлары колхозчылары белән очрашулар
үткәреп кайттылар. Халык аларның чыгышларын
бнк жылы кабул итте.
1 УЧИЛСЯ нлкдаш *'■
I ПОЛИТРАБОТНИКОВ һ
< ОСЕНЬЮ 1911 г *
ТАТАРСКИЙ
ПОЭТ ПАТРИОТ к
ГЕРОЙ СОВЕТСКОГО
СОЮЗА
ЛАУРЕАТ
АЕНИИСКОИ ПРЕМИИ
МУСА
ДЖАЛИЛЬ
*
1941 елны Муса Жалил Курск өлкәсенең
Марьино поселогында хәрби курсларда укыган
Хәзер бу бинада мемориаль такта куелган.
ШАГЫЙРЬ ИСЕМЕНДӘГЕ ПРЕМИЯЛӘР
Апае районынын Муса Җәлил исемендәге
колхозында, ел саен герой-шагыйрьнен туган
көнендә, производство планнарын намус белән
үтәүче, әдәбият һәм сәнгать белән кызыксынучы,
җәмәгать эшләрендә актив катнашучы, семьяда
һәм кешеләр арасында үзләрен әйбәт тотучы өч
колхозчыга «Колхозный Муса Жәлнл исемендәге
премиясе лауреаты» дигән исем бирелә.
Лауреатларга шул хакта таныклык тапшырыла,
алар Почет кенәгәсенә кертеләләр, портретлары
клубка эленә.
Кандидатларны «Муса Җәлил премиясе
комитеты» билгели. Комитет колхозчының үзенә
тапшырылган производство планын үтәве, ел буе
ничә китап укуы, ничә фильм һәм спектакль
каравы, җәмәгать эшендә ничек катнашуы белән
кызыксына. Аннары колхозчыларның гомуми
жыелышына тәкъдим кертә.
Алдынгыга лауреат исеме бирү көне колхозда
бәйрәм булып санала. Бу көнне герой-шагыйрьнең
тормыш һәм нжат юлы турында лекцияләр
укыйлар, үзешчәннәр концертлары була, кичен
клубта яңа лауреатларны хөрмәтләү үткәрелә.
Муса Җәлил исемендәге премия лауреаты
исеме иң беренче булып колхозның карт
механизаторы, механик Мөбарәкша Мөхәм-
мәтшинга бирелде. Ул 100 сум күләмемдәге
беренче дәрәжә премияне алды. 80 сумлЫк икенче
дәрәжә премия чуваш кызы, сыер савучы Мария
Зантнмировага бирелде. Тракторчы Рифкать
Шакиров өченче дәрәжә премиягә лаек дип
табылды.
Быел беренче премияне шикәр чөгендере
звеносы житәкчесе. рус егете Петр Викторович
Синягин, икенче премияне комбайнчы. чуваш
егете Николай Маркелоаич Чернов, өченче
премияне сыер савучы, татар кызы Нуржнһан
Хәлилова иптәшләр алды Николай Чернов М.
Җәлил премиясе лауреаты исемен инде икенче кат
я улады.
Быел районның Тукай исемендәге колхо» зы да
Габдулла Тукай исемендәге 3 Премия билгеләде
Колхоз лауреатлары 1969 елда, шагыйрьнең туган
көнендә билгеле булачак.