«Татар энциклопедиясе» битләреннән

КӘРИМОВ Марат Нәби улы (9.1.1930, Башкортстан АССРнын Зианчура р-ны Күгәрчен ав. туа), язучы, Башкортстан рссп-касынын атказ. мәдәният хез­мәткәре, халык шагыйре (1994, 2003). Башкорт һәм татар телләрендә ижат итә Мәскәүдә М Горький исем Әдәбият ин-ты каршындагы Югары әдәби кур­сларны тәмамлый (1961). 1954-56 елларда КПСС ҮК каршындагы Үзәк (Югары) комсомол мәктәбендә укый 1956-57 дә «Ленинчы» газетасында әдәби хезмәткәр. 1958дән (өзеклек белән) «Сәнәк» ж-лында (1968-78дәбаш мөхәррир) эшли; 1964-68 дә «Пионер» ж-лынын баш мөхәррире «Бәрәләр» (Уфа, 1956; русчага тәржемәдә •Весенние почки». М , 1961). «Йәшле- гем йәшнәр кәнәм» (Уфа, 1965), «Тор­мыш—гашиктарга» (Уфа, 1969), «Ете көнем—ете моң» (уфа. 1981), «Тәгәрәй гүмерем йомгагы» (Уфа, 1994) кебек шигырь җыентыклары, «Алданын кашка тәкәһе» (Уфа, 1968), «Ялган һукмак» (Уфа, 1987), «Адәм көлкесе» (Уфа, 1998) исемле сатирик һәм юмористик хикәя җыентыклары авторы Уфа шәһ. яши

Әсәр Һайланма әсәрзәр Шигырзар Өфө, 2000

КЕРБАБАЕВ Бирде Морад улы (3 3 1894, хәзерге Торкмәнстан Респ Теҗен р-ны. Коуки—Зерен а -23 7 1974. Ашхабад), Төркмәнстан ССРнын халык язучысы (1967), Төркмәнстан ССР ФА нен хакыйкый әгъзасы (1951), Сон Хезмәт Герое (1969) «Хәлиткеч адым» (•Алып адым», 1947; СССР Дәүләт бүләге (1948), «Нәбит-Даг» (1957). «Могҗиза белән туган» («Гажайыппен орнаган». 1965) романнары, «Корбан Дүрди» (1942). «Ак алтынны аймакның Айсолтаны» («Ак алтынды аймактын Айсолтаны», 1949, СССР Дәүләт бүләге, 1951, гагар геленә тәрҗемәсе «Айсолтан», 1960) повестьла­ры. «Айлар» (1943) поэмасы, «Мәхтүмк\ ли» (1943) пьесасы һ.б авторы Иҗатында татар язучылары, бигрәк тә Г Ибраһимов әсәрләре йогынтысында формалаша Г Тукай. М.Жәлия шигырьләрен төркмән теленә тәрҗемә итә.

Әсәр Эсерлер топлумы 6 кгг. Ашга­бад, 1958—60.

Р. К. Ганиева.

КИЗЛӘВИ (псевд . чын исеме-фа- милиясе Сөләйманов Ягькуб) (якынча 1885, Казан губ . Чистай өязе. Кизләү а,—1940), шагыйрь, тәрҗемәче «Күз яшыәре» (1913) шигъри җыентык, үзе­нең шигырьләре һәм М ЮЛермонтов, А. В.Кольцов. СД.Дрожжин.Л Н Толстой әсәрләренең тәрҗемәләре кергән «Бер баланын жир хакында уйлары Кунез ачкычы Толстой әкиятләре» (1913) китап авторы Г Тукай вафаты >наеннан кайгы­рып «Сөекле шагыйремез мәрхүм Габдул­ла Тукаев рухына» (1913) шигырен яза Иҗатында татар халкының мәгърифәтле булуын тели, анын киләчәк язмышын кайгырта Шигырьләренә күңел төшен келеге (пессимистик рух), тормышның гаделсез булуына офтануы хас («Дөньяда тордым ». 1913).

Әд Татар шигърияте XX гасыр башы /Төз. 3 Рәмиев К . 2004

М И Әхмәгжанов

КИЛ ӘЧИ Бәдретдин (19 йөз ахы­ры—20 йөзнен 1 нче яртысы), шагыйрь Шигырьләре «Ан» ж-лынла, «Идел» газетасында басыла; 4 шигыре Г Тукайга багышланган 1930 нчы елларда нахакка ре пресс ияләнә, вафатыннан сон рсаби- литанияләнә

КИНДЕР Иван Федорович (30 9 1928. Украина ССРы. Каменец-Подольск өлкәсе. Шепетов р-ны Судилково а — I 12 1995. Казан), язучы. РСФСРнын атказ мәдәният хезмәткәре (1984) Ка­зан ун-тын тәмамлый (1959) 1961-89 да Татарстан китап нәшриятында мөхәррир булып эшли Бөек Ватан сугышы ел­ларында эшендә имгәнә һәм гомерлек инвалид булып кала Повесть һәм хикәя­ләр кергән «Текә юл» («Крутая дорога», 1971), «Юллар чатында» («Развилок», 1978). «Озын җәй» («Долгое лето», 1983), •Тәгәрмәч» («Колесо», 1987), «Дөньяда күпме могҗиза⁰» («Сколько чудес на

Данамы 2005 етың 4нче саныннан басылып кила.

1999) нәшер ителә.

Әсәр Сәйф Сарай. Гөлестан. Лирика. Дастан. К , 1999.

Әд.: Наджип Э.Н Тюркоязычный памятник XIV в. «Гулистан» Сейфа Сараи и его язык: В 2 ч. А.—А., 1975; Миннегу- лов X. Татарская литература и Восточная классика К , 1993; аныкы ук Сәйф Сараи: Тормышы һәм ижаты К., 1976.

X. Й Миннегулов.

♦ КИТАБЕ ДӘДАМ КОРКЫТ», 10-11 гасырларның төрки-татар әдәбияты ядкә- ре. Китап угыз баһадирларының басып алган Кавказ җирләрендә кәферләргә каршы сугышкандагы батырлыклары турындагы героик дастаннар циклын тәшкил итә Төп геройлар—угы пар ханы Баюндур. анын кияве Казан баһадир, улы Гаруз һ.б Хикәяләү фикер иясе Коркыт исеменнән бара. Анын турында мәгълүмат китапнын кереш өлешен­дә урнашкан Ике күчермәсе билгеле: Дрездендагы (12 дастаннан тора) һәм Ватикандагы (6 дастаннан тора) кулъяз­малар. «К.д К.»нын бердәм сюжеты юк. Дастаннарның күбесендә Кавказдагы угызларның патриархаль-феодаль күчмә тормышлары тасвирлана. Хәзерге Азәр­байҗан җирләрендә һәм анын тирәсендә урнашкан шәһәрләр, кальгалар, елгалар, күлләр исемнәре атала. Аерым эпизод­лар әкияти, мифик характерда бирел­гән. «К.д.К.» болгар язучысы Кат Гали иҗатына, «Кисекбаш китабы» авторына нык тәэсир итә. 1922 дә В В Бартатьд та­рафыннан эшләнгән ядкәрнен рус теленә тәрҗемәсе, вафатыннан сон 1950 дә басы­лып чыга. Китап берничә талкыр Герма­ния, Италия. Төркиядә нәшер ителә Ин борынгы күчермә 16 йөзгә карый

Әд.: Книга моего деда Коркута М.— Л., 1962; Деде Коркут Баку. 1950

AM. Ахунов.

КОЖЕВНИКОВ Лев Афанасьевич (5.3.1947, Киров әткәсе, Омутнинск ш.), язучы. ТРнын атказ. сәнгать эшлекле- се (2000) Киров пед. ин-тын (1971), Мәскәүдә Әдәби ин-тны (1976), Театр сәнгате ин-ты каршындагы Югары ре­жиссер курсларын (1983-85) тәмамлый 1977 дән Казанда 1977-80 дә «Советская Татария», «Вечерняя Казань» газетала­рында эшли. К иҗатына жанрлар төрле­леге хас. Ул Мәскәү. Кустанай. Рязань, Магадан һ.б. шәһәрләр сәхнәләрендә куелган «Вакансия» (1982), «Анонимка» (1985), «Алдау» («Подлог». 1987) пьеса­лары, курчак театры өчен язылган «Петр I һәм солдат» («Петр 1 и сатдат». 1983), «Барабашка» (1996). «Ут-кош» («Җар- птица», 2003) пьесалары; «Афродита елмаюы» («Улыбка Афродиты», 1993),