ЯЗУЧЫЛАР ХИСАП ТОТТЫ

«Казан» милли мәдәният үзәгендә Та-
тарс тан язучыларынын әдәби ел
йомгакларына багышланган гомуми
жыелышы булып узды Анда Казанда һәм
республикабыз районнарында. күрше
төбәкләрдә һәм чит өлкәләрдә яшәп ижат
итүче каләм әһелләре катнашты
Әдәби ел йомгаклары җыелышын
Татарстан Язучылар берлеге идарәсе рәисе
И Ибраһимов ачып җибәрде һәм узган
әдәби ел йомгаклары буенча доклад ясады
Хисап җыелышында каләм әһелләренен
халык белән аралашуы-очрашуы,
нәшриятларда басылып чыккан
Киташларны халыкка га- рагу. бу эшнең
якача ысулларын эзләп табу хакында да
сөйләшү булды Язучылар берлеге идарәсе
рәисе И Ибраһимоннын чыгышыннан
күренгәнчә, узган ел күп кенә районнарда
әдәбият көннәре узган, язучыларның иҗаг
төркемнәре 12 районда булып, төрле
очрашулар үткәргән. Быел исә мондый
очрашуларны һәм китап тарату эшен
җанландыру буенча эшлекле тәкъдимнәр
әйтелде
Жанрлар буенча төп чыгышларны Ә
Рәшит (шигърият). Л Лерон (чәчмә
әсәрләр), Г Морат (публицистика). Г Арс-
ланов (драматургия). Л Газиэова (урыс
телле әдәбият). А. Әхмәдуллин (әдәби
тәнкыйть). Р Рахмани (балалар әдәбияты)
ясады. Фикер алышуларда Т Галиуллин. Р
Бәшәр. А Хәлим. Р Рахман. М Хәби-
буллин. Л Шагыйрьжан. Н Сафина.Д Са-
лихов һ. б. катнашты
Җыелышта Татарстан
Премьер-министры
урынбасары—мәдәният министры 3 Вәли-
ена катнашты һәм чытыш ясады Ул. узган
елнын Татарс тан Президенты тарафыннан
Әдәбият һәм сәнгать елы дип игълан
ителгән булуын искәртеп, ел дәвамындагы
мөһим вакыйгаларны билгеләп үтте,
чыгышларда күтәрелгән кайбер
мәсьәләләргә карата үз фикерен әй теп, күп
кенә сорауларга жанап бирде 3 Вәлиена
шагыйрь, прозаик. «Идел» журналынын
бүлек мөхәррире Р Зәйдуллага
«Татарстанмын атказанган сәнгать зшлек
лесс» дигән мактаулы исемнең
таныклыгын, язучы. «Казан утлары»
журналның бүлек мөхәррире К Кәримовка
«Ка заннын 1000 еллыгы истәлегенә»
медален тапшырды. Ул. шулай ук. язучы.
«Салават күпере» һәм «С әхнә»
журналларының баш мөхәррире 3
Хөсниярны, драматург. Әлмат язучылар
оешмасы җитәкчесе Д Салиховны
Татарстан
Мәдәният министрлыгының
«Мәдәнияттәге казанышлар өчен» дигән
күкрәк билгесе белән бүләкләде
Шагыйрьләр Л Газизова һәм С. Малышев.
Язучылар берлеге хезмәткәрләре Л.
Гәрәева. Ш Бәдретдинов. М Борһановага
Татарстан Мәдәният министрлыгының
Мактау грамотасы бире.ие
Татарстан Югары Советынын
мәдәният, фән. мәгариф һәм милли
мәсьәләләр комитеты рәисе Р Вәлиев
шагыйрьләр Н Акмал һәм Р Ай мә ткә
Татарстан Дәүләт Советынын Рәхмәт
хатын тапшырды
Аннары каләм әһелләре Рөстәм (Фән
зу.л- лин) Акъегеткә—Г Исхакый. Лена
Ша- гыйрьжанга—һ Такташ. Марат
Әмирханга— Ф Хөсни. Азат Әхмәдуллин
белән Фәрит Хатыйповка—Ж. Вәлидн
исемнәрендәге әдәби бүләкләр
тапшырылды.
Татарстан Язучылар берлеге идарәсе
рәисе И. Ибраһимов Әдәбият һәм сәнгать
елында актишгык күрсәткән бер төркем
каләм әһелләрен акчалата премияләр
белән бүләкләде
(Әдәби ел йомгагы чатеридиары киләсе
саннарның берсендә журндшбыт Смсышп
чыгачак)
МАТБУГАТ БАЗАРЫ МИ ХӘЛДӘ
• Идел-Пресс» нәшрияг комплексы
бинасында үткәрелгән кинәйтелгән
кинәшмәдә «Татмедиа» гаммәви ком
муникаиияләр агентлыгынын узган
с.члагы эш йомгаклары тикшерелде һәм
2007 елга бурычлары билгеләнде
Киңәшмәдә Премьер-министр Р Мин
неханов. Дәүләт Советы Рәисе урынбасары
Р Ратникона. Татарстан прокуроры К Әми-
ров, республика Үзәк сайлау комиссиясе
рәисе А. Фомин, республика һәм районнар-
ның гаммәви мәгълүмат чаралары
җитәкче ләре катнашты
Утырышка кадәр Р Мнннсханов «Таг
медиа» агентлыгы генераль директоры М
Моратов һәм «Идел-Пресс» ачык ак
пионерлар җәмгыяте генераль директоры
И Әхмәгжднов белән нәшрият цехларын ка
рады. республиканың ин зур полиграфия
комплексы эшчеләре һәм белгечэәре белен
аралашты, полмграфчылармын хезмәл
һәм көнкүреш шарл.лары белән
кызыксынды
• Татмедиа» генераль директоры М
Мо- рагон утырышта ясаган чынашында I
фев ральгә Твтарс тандл 1133 гаммәви
мәгълүмат чарасы теркәлгәнлеген
искәртте Татарстан Россия төбәкләре
арасында га нгга-журнал ларны ин күп
укучы төбәк булып тора
М Моратов республикада ижат
интеллигенциясе өчен матбугат
басмаларын саклап калуга ирешүне
аерым билгеләп үтте.
Бүген матбугат базарында
республика һәм жирле газета-журнаъзар
тиражларының артуы, үзәк
басматарнын кимүе күзәтелә. Әйтик,
газета-журнатларга яздыру кампани-
ясенен соңгысында республика
матбугатын укучылар саны 13
процентка арткан Газеталар. радио һәм
телевидениенең ин мөһим
бурычларыннан берсе. М. Моратов
фике- ренчә. коррупциягә каршы көрәш.
«Татмедиа» җитәкчесе үз
чыгышында республиканың гаммәви
мәгълүмат чаралары базарын ре
формалау, аерым алганда, агентлыкны
акционерлаштырып. холдингка
әйләндерү планы белән уртаклашты
Фикер алышулар барышында
чыгыш ясаучылар республика
мәгълүмат чаралары проблемаларына
кагылып үтте. Сүз жирле. шулай ук
республика телерадиокомпаниял-
әренен техник яктан начар тәэмин
ителеше, мөхәррирләрнең,
журналистларның хезмәт хаклары түбән
булуы, күп кенә министрлыклар һәм
ведомстволарның мәгмүма- ти яктан
ябыклыгы турында барды
Премьер-министр Р Миннеханов,
көндәлек матбугатны әбүнәчеләргә
җиткерү бәясе арту җәһәтеннән,
республикага гомум - федераль почта
килгән очракта да «Татарстан почтасы*
компаниясе теге яки бу рәвештә
сакланып калырга тиеш, дип искәртте
Премьер-министр Татарстанда Россия
почгасынын филиал челтәрен булдыру-
га каршы түгеллеген әйтте Әмма
көндәшлек булсын өчен, республика
почтасы да калырга тиеш, диде ул. Р
Миннеханов шулай ук матбугатка һәм
журналистларга карата мөнәсәбәтен дә
белдерде
— Бүген без гаммәви мәгълүмат
чараларыннан башка бер генә мөһим
проектны да башкарып чыга алмыйбыз.
Әмма без журналистлардан фактларны
бәян итүне, кайдадыр нәрсәдер булуын
сөйләп чъиуны гына түгел, теге яки бу
мәсьәләне хәл кылу буенча тәкъдимнәр,
проблемаларны анализлау да көтәбез
Тәнкыйтьчеләрне көтәбез, дип әйтер
идем Тәнкыйте эшне тирәнтен белүгә
корылган булса, әлбәттә, дөрес карарлар
кабул итү өчен бу бик мөһим,—диде Р
Миннеханов.
Премьер-министр искәрткәнчә,
халыкка республикабызда
чынбарлыктагы хәлләр турында
объектив төстә һәм төрле яклап
мәгълүмат житкерү электрон, шулай ук
басма мәгълүмат чараларының төп
бурычы булып тора.
БӨЕК ӘДИПКӘ БАГЫШЛАП
Татарстан Фәннәр академиясенең Г
Иб- раһимов исемендәге Тел, әдәбият
һәм сәнгать институтында тагар
әдәбияты классигы. күренекле галим,
дәүләт һәм жәмәгать эшлеклссе
на 120 ел тулуга багышланган «түгәрәк
өстат» булып үтте. Анда азеге
институтнын танылган галимнәре,
телевидение-радио. матбугат вәкилләре
катнашты.
«Түгәрәк өстат» утырышын Г
Ибраһи- мов исемендәге Тел. әдәбият
һәм сәнгать институты директоры,
филология фәннәре докторы К
Миннуллин алып барды Ул әүват
кыскача гына олуг юбилей уңаеннан
планлаштырылган эшләр һәм алда
торган мәсьатәләр белән таныштырды.
Казанның Декабристлар урамы һәм
Ибраһимов проспекты тоташкан урында
Г. Ибраһимовка һәйкәл кую турында
хөкүмәткә тәкъдим кертелүе, апрель
аенда әдипкә багышланган
зурфәнни-гамали конференция узачагы
һәм башка күп төрле чаралар турында
хәбәр итте. «Түгәрәк өстәл»
утырышында институт галимнәре
тарафыннан әзерләнгән, «Мәгариф»
нәшриятында басылып чыккан
«Галимжан Ибраһимов
Милләт—тел—әдәбият» дигән
китапның. Г Ибраһимовнын төрле
елларда язылган фәнни һәм тәнкыйть
мәкаләләре тупланган җыентыкның
беренче әзер нөсхәләре күрсәтелде.
Утырышта шулай ук Г
Ибраһимовнын барлык әсәрләрен дә
колачлаган яна күптом- лык һәм әдипнең
энциклопедик басмасын әзерләү
хакында да сүз барды
•Түгәрәк өстәл»дә Ф Урманчиев, М
Әхмәтжанов, X Мәхмүзов, Н Хисамов, Р
Исламов. 3. Рәмиен. Г Арсланов, М. Зә-
кие в кебек күренекле галимнәр
катнашты.
Утырышта катнашучылар соныннан
Казанның 17 нче гимназиясенә
бардылар, Г Ибраһимовнын гимназия
каршында куелган бюстына чәчәкләр
салды, гимназиянең укучылары һәм
укытучылар коллективы белән очрашты.
Г. Ибраһимовны олылау көннәре Яр
Чаллы дәүләт педагогия институтында
да үтте Биредә «Галимҗан Ибраһимов
мирасы һәм хәзерге заман» исеме
астында фәнни- гамәли конференция
узды Әлеге чарада Казан. Уфа, Яр
Чаллы, Алабуга, Минзәлә кебек
шәһәрләрдән әдәбият галимнәре, 120ләп
мәктәп укытучысы, филология бел-
гечлеге буенча белем алучы студентлар
һәм аспирантлар катнашты
Конференцияне институтнын
ректоры Фәйрүзә Мостафина ачты.
Конференциянең пленар утырышын
КДУ профессоры, тәнкыйтьче һәм язучы
Тәлгат Галиуллин алып барды
Язучының иҗатын заман таләпләрен
истә тотып өйрәнү кирәклеген шулай ук
пленар утырышта чыгыш ясаган
галимнәребез Хатыйп Миннегулов. Фоат
Галимул- лин, Дания Заһидуллина,
Мирфатыйх Зәки- ев тә искәртеп үтте.
Галимнең исемен йорткән Тел, әдәбият
һәм сәнгать институты директоры
урынбасары Рамил Исламов
белдергәнчә, бүгенге көндә Г Ибраһимов
ижатын һәм тормыш юлын өйрәнү буенча
зур эшләр башкару сорала, анын әлегәчә
өйрәнелмәгән язчалары да шактый,
хәзергә кадәр хәтта жәсәленен кайда
күмелгәнлеге дә тәгаен билгеле түгел.
Конференция үз эшен өч секциягә
бүленеп алып барды Секцияләрдә ясалган
чыгышлар Галимжан Ибраһимовнын
ижатын татар әдәбияты, тел гыйлеме,
тәнкыйте, публицистикасы үсешенә
керткән өлешен төрле яклап өйрәнүгә
багышланды.
БАКЫЙ УРМАНЧЕ ЮБИЛЕЕ
Җәмәгатьчелек бөек сынчы һәм
рәссам Бакый Урманченын 110 еллыгын
билгеләп үгге. Шул уңайдан бер төркем
рәссамнарга Бакый Урманче исемендәге
бүләкләр тапшырылды Ул
ресгтубликабызнын Мәдәният
министрлыгы тарафыннан 1998 елда
гамәлгә куелган иле Дәрәжәлс бу бүләк икс
елга бер мәртәбә бирелә, күләме — 70 мен
сум. Быел ана 64 рәссам һәм сәнгать белге-
че дәгъва кылды Алар арасыннан нәкыш
төрендә «Көзге Истанбул* циклы өчен
рәссам Рәшит Газиев. графика төрендә
«Өй мәшәкатьләре» циклы өчен рәссам
Булат Мәрдәнов һәм «Тарихи Казан»
циклы өчен рәссам Ирина Колмогорцева.
скульптура төрендә «Су ташучы»
скульптурасы өчен сынчы Асия
Миннуллина, сәнгать фәне өлкәсендә
«Бакый Урманче» альбомы өчен
Анатолий Новицкий Б Урманче исемендә-
ге абруйлы бүләккә лаек булды. Ә гамәли
сәнгать төрендә быел бер бүләк тә бирел-
мәде
Юбилей унаеннан Татарстаннын
«Хәзинә» милли сәнгать галсрсясенлә
рәссам әсәрләреннән зур күргәзмә
оештырылды Марг аенда Б. Урманче
иждтына багышлан ган фәнни-гамәли
конференция узды.
ЭНЦИКЛОПЕДИЯНЕҢ
ЧИРАТТАГЫ ТОМЫ
Татар энциклопедиясенең 3 нче гомы
рус телендә дөнья күрде. Татарстан
Фәннәр ака- дсмиясенен Татар
энциклопедиясе институ ты директоры
Мансур Хәсәнов билгеләп үткәнчә, бу
энциклопедиянең нәшер ите лүе—хәзерге
Россия өчен уникаль күренеш Совет
чорында илдә бары тик бер генә- Совет
энциклопедиясен чыгару гына рөхсәт
ителә иде Соңрак искәрмә рәвешендә рус.
украин, үзбәк энциклопедияләре пәйда
булды. Ниһаять, хәзер Татарс таннын да үз
эн циклопедиясс бар. тиздән ул татар
телендә дә бастырылачак
Энциклопедия туплау чорында
белгечләр татарча белешматәрнен.
этимологик сүнекләрнең житешмәвеннән
шактый иза чиккән Татарстандагы күп
кенә торак пункт ырнын рәсми атамалары
бары тик урыс зелендә генә булуы да
өстәмә кыенлык тудырган. Шунл да
татарчага тәрҗемә ителгән һәм жәй
башында дөнья күрәчәк.
Энциклопедиянең 663 битле 3 нче то-
мында менгә якын күренекте кешенен
биографиясе урын азган Басмада 2930
мәкалә. 1234 иллюстрация (шуларнын
773е—төсле) бар. Энциклопедиянең
тиражы 5 мен данә булып, ул
республикамын эре кзттапханазә- ренә
бушлай таратылачак, сатуга да чыгары
лачак Татар энциклопедиясен 6 том итеп
чыгару планлаштырылган.
КАМАЛ ТЕАТРЫ—ҖИҢҮЧЕ
Беренче татар актрисасы
Сәхипжамал Гыйззәтуллина-Волжскаяга
багышланган спектакльнең премьерасы
(Нәкый Исәнбәт «Гөлжамал») алдыннан
Галиәсгар Камал театры директоры
Шамил Закиров тамашачы ларга
шатлыклы хәбәр җиткерде
Мәскәүлә яна гына «Театрнын
музыкаль йөрәге» дип аталган II милли
фсстивазь тәмамланды Анда Россиянен
Йөздән артык театры катнашкан Сайлап
азынган унби ше арасында Галиәсгар
Камаз исемендәге академия театры да бар
Фестивазьдә камаз лылар Гсор Хугасвнын
«Кара чикмән» әсәре буенча
сәхнәләштерелгән спектакльне
күрсәттеләр Нәтижәлә театр төп при злар-
га лаек булды «Ин яхшы спектакль» номи
наниясендә — театр үзе. «Ин яхшы режие
сура» номинациясендә — Фәрит Бикчән-
тәен. «Ин яхшы ирләр ролен башкаручы»
номинациясендә Искәндәр Хәйруллнн
жинде
КАТЛАМ-КАТЛАМ БЕЗНЕҢ ТАРИХ
Татарстан Республикасы Фәннәр
академиясендә Евразия лалаларынык
урта гасыр археологиясенә багышланган
Халыкара Конгресс үтте РФ Фәннәр
акдлсмиясенен археология институты һәм
ТР Фәннәр академиясе тарих институты.
Казан дәүләт ун и версите ты һәм ТР
Милли музее оештырган әлеге чарада
Мәскәү. Санкт-Петербург кебек
шәһәрләрдән. Россиянен төрле
төбәкләреннән һәм чит илләрдән килгән
галимнәр катнашты
ТР Фәннәр акадсмиясенсн вицс преэи
денты. тарихчы галим Миркасыйм Госма-
нов әйтүенчә, моннан 130 ел хзек археоло-
гиягә караган беренче Бөтенроссин конфс
ренииясе дә нәкъ менә Казанда узган Шун
нан бирле фәнни өлкәдә шактый эш
башкарылган Борынгы мирасны этник як
ган билгеләү, рухи мәдәниятне һәм бөтен-
дөнья диннәрен өйрәнү, казылма мирасны
куллану, саклау һәм башка мөһим
мәсьәләләрнең әһәмияте арта гына бара
Урга гасырга караган дала зонасын гагын
ла тирәнрәк өйрәнү галәп ителә Евразия
ил гәрендәге тикшеренү үзәкләрен
берләштерү. археология өлкәсендә
халыкара элемтәләр не ныгыту
Конгрессның максаты менә шушы
ШАЛЯПИН ФЕСТИВАЛЕ
Казанла Федор Шаляпин
исемендәге XXV Халыкара опера
фестивале тәмамланды Фестивальнең
сонгы ике көнендәге гала- кониергны
Татарстан През1иенты МИНТИ- мер
Шәймиев жәмәгате белән бергә карады
Концерт фестивальнең дәвамы булды
Дөньянын мәшһүр операларыннан гүзәл
арияләрне дирижер Марко Боэми
җитәкчелегендәге театр оркестрына
кушылып Россия Зур театры жырчысы
Сергей Мурзаев, Петербург Мария
театры җырчылары Ольга Бородина һәм
Паата Бурчуладзе кебек мәшһүрләр
җырлады Концертны күренекле музыка
белгече Святослав Бэлза алып барды.
Халыкка мөрәҗәгать итеп, ул бөек
композитор Сергей Рахманиновның
бөек җырчы Шаляпин турындагы
сүзләрен искә төшерде:
«Шаляпин—киләчәк буыннар өчен
легендага әвереләчәк кеше».
Шаляпин чыннан да җыр сәнгатенең
легендасы ул. Һәм анын исеме Казан
белән бәйле булу бсзнен күңелләргә
горурлык өсти. Казан кешеләре бу
горурлыкны бронза һәйкәл итеп
бастырып куйган булсалар, Шаляпин
исемен йөрткән фестиваль анын исемен
дөньяда яңгырата Фестивальдән та-
ралганда җырчыларның һәркайсы бу
фестивальгә тагын килү турындагы
хыялларын әйттеләр.
БИЕКТАУДА ОЧРАШУЛАР
Феврачь аенда Биектау районында
әдәби очрашулар булып узды Танылган
балалар шагыйре һәм драматург Рафис
Корбанга 50 яшь тулу уңаеннан анын
туган төбәгендә уздырылган әлеге
әдәбият-сәнгать бәйрәмендә Татарстан
Язучылар берлеге рәисе Илфак
Ибраһимов җитәкчелегендәге бер
төркем әдипләр һәм артистлар
катнашты Анын составында
Татарстанның халык шагыйре Роберт
Миннуллии. Язучылар берлеге рәисе
урынбасары Әлфәт Закиржанов,
«Салават күпере» журналы баш
мөхәррире Зиннур Хөснияр, Татарстан
китап нәшрияты директоры Дамир
Шакиров. язучылар Альберт Хәсәнов,
Равил Рахманн, Солтан Шәмси һәм
Рафис Корбан, шулай ук ком
позитор һәм башкаручы Илгиз Закиров,
җырчылар Зөһрә Шәрифуллина, Фәридә-
Алсу дуэты. Фәрит Фәизрахманов һ. б.
бар иде
Ике көн дәвамында үткән әдәбият
һәм сәнгать бәйрәменең программасы
гаять тә бай һәм кызыклы иде Башта ку-
накларны Салих Сәйдәшев туган Өбрә
авылына композиторның музей йортына
алып бардылар Аннары татар халкының
икенче бер күренекле улы, татар
профессиональ музыкасына нигез
салучы Солтан Габәши туган Кече
Солабаш авылында, шулай ук анын
музее белән танышу һәм мәктәп уку-
чылары белән очрашу булдылар.
Солабаш- тан сон кунаклар Альберт
Хәсәнов үскән һәм укып чыккан Дөбъяз
авылы мәктәбендә Рафис Корбан
иҗатына багышланган әдәби- музыкаль
кичәдә катнаштылар, чыгышлар
ясадылар.
Кунаклар шулай ук Айбаш, Мәмдәл
авыллары мәктәпләрендә булдылар,
Биектау раионынын татар теле һәм
әдәбияты укытучылары, мәктәп һәм
авыл китапханәчеләре алдында чыгыш
ясадылар, аларнын сорауларына
җаваплар бирделәр
ЭЗТАБАР ӘДИПНЕ ЗУРЛАУ
РФ Жәмәгать бүләкләре Милли
комитеты Президиумының 2007 елгы 19
февраль карары нигезендә, эзтабар
язучы, шагыйрь, Казандагы «Сүз»
нәшриятының баш мөхәррире Шаһинур
Әхмәтсафа улы Мос- тафин, илебез
мәдәниятен һәм сәнгатен үстерүгә
керткән хезмәтләре өчен, Михаил
Ломоносов исемендәге премиягә һәм
алтын медальгә лаек булган Шул
хактагы «Лауреат дипломына Милли
комитет президенты
—генерал-полковник, юридик фәннәр
докторы, академик В I Шевченко кул
куйган.
КОТЛЫЙБЫЗ!
Бүгенге татар әдәбияты һәм сәнгатен
үстерүдәге казанышлары өчен язучы,
«Идел»—«Илель» журналы мөхәррире
Зәйдуллин Ркаил Рафаил улына (Ркаил
Зәйдулла) «Татарстан Республикасының
атказанган сәнгать эшлеклесе» дигән