ШАГЫЙРЬНЕҢ ЯРАЛЫ ҖАНЫ ( ФАТИХ КӘРИМ)

Кереш сүз1 / 945 елның 18 февралендә Фапшх Кәрим үз взводы белән соңгы сугышка керә Взводның бу сугыштагы батыр лыгы турында Ф Кәрим хезмәт иткән частьтан Татарстан Язучылары союзына җибәрелгән хатта түбәндәге сүзләр бар Ф Кәримовка фашистларны 57.8 биеклегеннән бәреп чыгарырга һәм шунда ныгып калырга дигән бурыч куелды Бу бурычны үтәүнең бөтен сугыш нәтиҗәсе өчен зур әһәмияте бар иде Кече лейтенант Ф Кәримов үзенә тап хәрби бурычны угпәү йоклэтелгәнне яхильз аңлады \ з үзенең взводы белән кочләре куп ө.лели артыграк бу лган долиманга каршы кыю рәвештә сугышка ыргы лды У л җитәкчелек иткән взвод долиианньлң кочен сындырды Һәм биеклекне яу лап алды Фашист бандитлар, бу аз санлы кыюларны биеклектән куып төшерергә теләп, биш тапкыр карлиы һөҗүмгә күчтеләр Ләкин, зур югалтуларга дучар булып артка тәгәрәделәр 18 февральдән 19 февральгә карлиы бер тәүлек зчендә фашистларлзьлң 45 со лдат һәм офицеры үтерелде. 120 кешесе пленга алынды Фатих Кәрим шушы сугышта һәлак бу ла Созры батырлыгы өчен алла икенче орден— Беренче дәрәҗә Ватан сугышы ордены бирелде Шагыйрьнең бу соңгы су гышта оч тапкыр яралануы турында мәгълүмат бар Доламан угы ашә тик өченче зтлюезлдә генә үтерә Бу да аның ялиәүгә шяк омплылләлилы табигате турында сөйли кебек Ләкин Фатих Кәрим алган яраларның аз билгеле булганы, әмма шагыйрь җанын иң тирән җәрәхәтләгәннәре дә бар Әле Казан Җир төзелеше техникумзәнда укыган елларда ук ул. "мулла баласы 1« еме тагы лып, камса мо лдан чыгарыла Тик ВЛКСМ Өлкә комитеты катнашып кына азлы комсомо л сафында калдыралар Иксллче яраны Ф Кәримгә чарлашларыннан берле яшь шагыйрьнең беренче җыентыгына язган рецензиясендә ясый Менә рецензент сүзләре Ф Кәрим хәзерге кондә кызыл сүлләр кыстыргалап язып баручы, төптә буржуага хезмәт итәргә хәзерләнгән бер шагыйрь Аның күп шигырьләре яшь ләр өчен иң зарарлы нәрсәләр". Ул —солтангалиевче. җидегәнчеләрнең юлдашы һ 6 Ф Кәрим өстенә килгән ка/ю болыт 1956 елдан башлап тагын да куера 1957 елда у л пиеннән чыгарыла һәм 1958 елллың 5 январенда, халык длзшмины исеме тагылып. Кремль төрмәсенә тоты ла Шагыйрьнең төрмәләрдә, соргеннәрдә күргәннәре әле өйрәнелмәгән Әмма бу турыда мәгълүматлар да юк түге л Аерым алганда, баизта 10 елга хөкем ите лгән шагыйрьнең 4 елдан соң яңаОон суд ясалып 1941 елның декабрь балиызлда аклануы билге и Фатих Кәримне аклауга кемнәрнең ярдәме тигәнлеге дә якыннарына мәгълүм Алар атаклы генералыбыз Я куб Чанышев һәм Ф Кәримнең дусларыннан берсе Кави Нәҗми була. 4 елга сузылгач газаплы тоииәр һәм көннәрнең иң ышанычлы дәлилләре— шагыйрьнең үзе ясаган дәфтәрләрендә теркә леп калган шигырьләре. Алар 1958- 1941 е ллар дәвамында кәгазьгә төшере лгәннәр Күбесе кара лама хә лендә калган.

Төрмәдә язылган шигырьләрдән

КЫР КАЗЫ

Тимер рәшәткәләр аша Карыйм югары. Челтәрләнә күкрәгемдә Кояш нурлары Тынчу төрмәдә каршылыйм Дүртенче язны. Яз саен сагынып бу якка Кайта кыр казы. Кайта диңгез артындагы Ерак илләрдән Һәм яши ул төнбоеклы Тонык күлләрдә Әй. кыр казы! Түбәнәйт тә Очкан юлыңны. Бүләк итеп китче миңа Бер каурыеңны. Каләм ясап каурыеңнан. Язгы ялкында, Каныма манчып языйм бер җыр Сөйгән халкыма Җырым аша белсен халкым. Айнытсын аңын. Дошманнар богаулап куйган Улы мин аның Атсалар да. ассалар да. Сөйгән халкымның Мин кояшым итеп үләм Йөрәк ялкынын Атсыннар, куркытмый чөнки Мине бу җәза. Сабыйлар күз яше кебек Вөҗданым таза. Үлсәм җырларымда калыр Сөю. сагышлар. Кыр казы йөзгән күлләрдә Шаулар камышлар

1989. №1

ФАТИХ КӘРИМ КАБЕРЕНЕҢ ТАБЫЛУЫ

Боек Вагай сугышында батырларча һалак булган патриот шагыйрь Ф Кәрим нең кайда күмелүе моңа кадәр билгеле түгел иде. Шушы көннәрдә Татарстан АССР Ятучылар сокны правлсниесе исеменә Кызыл Байраклы Балтыйк флоты политуправлениесеннән түбәндәге хат килеп төште "Матрос Даныдон М И тарафыннан алып барылган күп һәм ныклы теләнүләрдән сон, Боек Ватан сугышында Кенгсберг шәһәрен һәм крепостен штурмлау вакы тында. 1945 елнык 19 февралендә батырларча һалак булган танылган татар тагын ре лейтенант Фатих Кәрим күмелгән урын табылды. Кытыл Байраклы Балтыйк флоты политуправлениесе вәкиле һәм совет властеның җирле органнары вәкилләре белән берлектә, матрос Давыдов М И шагыйрь нең каберен күреп кайтты Лейтенант Ф Кәрим Калининград районында Владимир авыл советы каршы нН И___________К _________ А дагы “Победа" поселогында туганнар каберлегенә күмелгән Ф Кәрим кабере өстенә мәрмәр обелиск урнаштырылган һәм ана "Ватаныбызның бәйсеглегс очен көрәштә һәлак булган геройларга мәңгелек дан”—дип язылган Бу язу астына "Лейтенант Фатих Кәрим, татар шагыйре, немец басып алучылары белән сугышта 19 2. 1945 елда геройларча һәлак булды"—дип язылган таблица кадакланган Кабер өстенә мәрмәр кабер ташы куелган һәм киртә белән әйләндереп алын ган Авыл советы һәм анын председателе иптәш М П Юрлов шагыирьнен каберенә карата даими рәвештә кайгыртучанлык күрсәтә Без совет властеның җирле органнарыннан шагыйрьнең истәлеген мәңгеләштерү өчен Калининград районындагы мәктәпкә, китапханәгә яки пионер отрядына Фатих Кәрим исеме бирүне сорадык Матрос М И Давыдовка шагыйрьнсн каберен эзләп табуда күрсәткән мактаулы инициативасы очен рәхмәт белдерелде”

1957. М /