"Татар энциклопедиясе" битләреннән

ВӘЛИУЛЛИН Рәзим Нәгыйм улы (3.1.1942. Зәй р-ны Кәдек а ). шагыйрь, композитор, ТАССРнын атказ мәдәният хезмәткәре (1982) Казан пед ин-тын тәмамлый (1967). 1967-93 елларда Лени ногорск шәһәре музыка-сәнгать пед уч щесе укытучысы 1993 тән ТР Язучылар берлегенең Әлмәт бүлеге җаваплы сәркатибе, бер үк вакыгга 1997 дән ТР Комлозн торлар берлегенең Әлмәт бүлеге рәисе Шигырьләре «Беренче карлыгачлар» (1970) исемле күмәк җыентыкта, «Үз ягым» (1994). «Зиреклеелга* (1994). «Уч төбендә кояш» (1993). «Ак тулпарда» (1996) исемле шигырь китапларында дөнья күрә В шигъриятенә нечкә лиризм б-и сугарылган публицистик пафос хас Ул татар халкының үзенчәлекле мәдәни мирасын саклап калу мәсьәләләрен күтәрә С.Есенин. А.Блок. А.Ахматова шигырьләрен татар теленә тәрҗемә итә. Музыка өлкәсендә В. татар жыр сәнгате тра дицияләрен.> таянып иҗат итә. Ул 150 дән артык җыр һәм романс (ш. и.үзе шигырьләренә). 30 лап хор әсәре, симфоник сюиталар (1981 1998). кыллы квартет, скрипка һәм фортепиано өчен пьесалар, балалар өчен җырлар авторы Әд Хәлим А. Үз тавышым үземә оша мый. . // Аргамак. 1997. N1: Юныс М Кечкенә утрауның комлы ярында Идел. 1998 N8 ВӘЛИТЕВА Наилә Минһаҗ кызы (15.3.1946. Кукмара штн) тәрҗемәче. Ача буга пед. пи тын тәмамлаганнан соң (1968), Әгерже р-ны Иж-Бубый авылын да урта мәктәптә укыта 1971 2001 елларда Казанда Татарстан китап нәшриятын да эшли Татар теленә Э Н.Успенскийның «Крокодил Гена һәм аның дуслары» < 1976 «Крокодил Гена и его друзья»), В I Рас пуншның «Онытма гомергә» (1983 «Жнви помни») повестьларын И Думбыдзеның «Мәңгелек канун* (1986 «Закон вечшч ти») романын. А Миянның «Винни-Пух маҗаралары» (1991 «Винни-Пух н все все-все) әкият-повестен тәрҗемә итә ВЕРЁВКИН Михаил Иванович (1732 Мәскәү губ. Клин өязе -21.3 1795. Мәскәү губ . Дмтров өязе Мнхалёво а.). драматург. тәрҗемәче. Фән һәм сәнгать академиясенең мөхбир әгъзасы (1785). 1755-57 елларда Мәскәү ун-тында 1758 61 дә Казандагы Беренче ир бататар гимназия се директоры Аны губерннянең аң-бслеч тарату үзәгенә әверелдерә, укучылардан һәвәскәрләр театр труппасы оештыра (укучылар арасында Г.Р.Державин да була) 1760 та Казан губернатор иптәше (урынбасары) итеп билгеләнә 1761 дан Казан губерна канцеляриясендә хезмәт итә 1763 тә үзенең нәселдән килгән утарына Покровское авылына кайта «Шу лай тиеш» («Так н должно*. 1773). «Исем бәйрәмен үткәрүчеләр* («Именннннки* 1774). «Төп төгәл* («Точь в тпчь». 1771-85) комедияләре авторы Аларда Дидронын мещан драмаларындагы үзенчәлекләр рус классицизмының сатирик комедияләре традицияләре 6-н үрелеп бара «Шулай тиеш* һәм «Топ-тогәл* комелияләренда уңай герой ришвәтче, комсыз, куркак һәм надан кешеләр арасында яшәргә мәҗбүр «Туган конендә*дө. Бомарше комедиядә- реядәгечә, хуҗаларга мәх-зббәт интригача рынла аларнын тапкыр хезмәтчеләре ярдәм итә Екатерина Игә панегирик рәне шендө язылган «Безнең урамнарда бөйрам* («На нашнх улшых пралдник* һәм «Астрея* (икесе дә 1776) пьесалары. «Уйдырма* («Небылнца*. 1778) повесте авторы Француз теленнән (Аадре Рюэр де ла Гард Ма-че.зер гәржем.1сеннән) Коръ әнне рус теленә тәрҗемә итә (1-2 кисәк, 1790) Әд Тупиков Н М М II Всрснкин Историко-литературный очерк СПб . 1895 Ж. Ф Хәки.чева. ВЕРГАЗОВ Азат Фатыйх >лы (8 3.1932. Пенза өлкәсе хәзерге Нгнерки Дәвамы Журналыбызның 2005 с.) 4 саныннан Гмпьиып кия» но р-ны Карновар а.), язучы. Казан пед. ин-тын тәмамлый (1958). 1958-64 елларда Яшел Үзән р-нындагы Олы Җәке авы лы мәктәбе директоры, 1964-70 тә Карагуҗа авылы мәктәбендә укытучы һәм соңыннан укыту бүлеге мөдире булып эшли. 1974-85 тә «Татарстан» дәүләт телерадио- тапшырулар комитетының әдәби-драма- тик тапшырулар редакциясендә өлкән мөхәррир. 1991-98 дә «Аҗаган» ж-лын оештыручы һәм аның баш мөхәррире, бер үк вакытта «Аҗаган» нәшрияты директоры (1992 дән). Әсәрләре 1960 еллар урталарыннан басыла башлый. В нигездә яшүсмерләр, аларның әти-әниләре һәм укытучылары арасындагы мөнәсәбәтләр турында яза: «Дулкыннар ни сөйли» (1978), «Уяну» (1984), «Без—сезнең балалар» (1996), «Йөрәк җыр сорый» (1998) повестьлары шундыйлардан. «Ташу» (1979) повестында колхозлашу елларының катлаулы вакыйгалары сурәтләнә. «Кайту» (1992) романы асылыбызга кайту, милли традицияләрне яңарту мәсьәләсенә багышланган. 1993 тә «Кода, май кап!» дигән сатирик повестьлар һәм хикәяләр җыентыгы, «Язгы сөйләшү» дип аталган шигырьләр җыентыгы дөнья күрә. В. әсәрләренә лиризм һәм тел байлыгын нечкә тою хас. Әсәр : Йөрәк җыр сорый. Сайланма әсәрләр. К., 1998. Т.1. Әд Сверигин Р. Ташу // Социалистик Татарстан. 1981. 8 февр., Фәйзи 3. Олы иҗат юлында // Шәһри Казан . 1994. 25 нояб.; Салихҗан И. Тугрылык үрнәге / Шәһри Казан. 1998.6 нояб. Г. М. Габделхакова. ВИЛЬЯМС (\УШат$) Гарольд (1876- 1928), инглиз журналисты. 1904-18 елларда Петроградта инглиз газеталары хәбәрчесе булып эшли. Г.Тукайның «Пар ат» шигырен инглиз теленә тәрҗемә итеп, аның кыскача тәрҗемәи хәле һәм 20 йөз башы татар әдәбияты хакындагы мәкалә б-н бергә «Ки551ап Кеу1е\у» («Россия хәбәрләре») ж-лында (1914) бастыра. ВИНЕЦКИЙ Ян Борисович (10.3.1912, хәзерге Украина, Запорожье ш — 1.8.1987, Казан), язучы, ТАССРның атказ. мәдәният хезмәткәре (1967). 1932 елда Ленинград очучылар мәктәбен тәмамлый. 1936-37 дә Испания респ-касының хәрби-һава көчләре сафында сугыша. 1941 дән Казан пр-тиеләрендә хәрби вәкил булып эшли. 1943 тә Волхов фронтында самолетларны сынауда катнаша. 1948 дә Казан Юридик мәктәбен экстерн рәвешендә тәмамлап, 1956 га кадәр ТАССР Прокуратурасында эшли. 1956-72 дә «Советская Татария» г-тасы редакциясендә. Әсәрләре 1939 дан басыла башлый. «Сандугач» («Соловей», 1953) повесте, «Мадрид повесте» («Мадридская повесть», 1956) испан халкының фашистларга каршы алып барган сугышын, интернациональ бригадалар сугышчылары көрәшен тасвирлый. Производство темасы «Тугрылык» («Вер- ность», 1948) повестенда, «Үрләр яулый кеше» («Человек идёт в гору», 1954), «Ышанучы» («Тот, кто верит», 1963) романнарында чагылыш таба В —күпсанлы хикәяләр, очерклар һәм театраль рецензияләр авторы. Рус теленә И.Газинең «Онытылмас еллар»ын («Незабываемыегоды», 1950), «Гади кешеләр»ен («За городом. за Казанью», 1957), А Шамов, Г.Әлсәләмов, Ф.Хөсни, М.Хөсәен, Г.Минский һ.б. әсәрләрен тәрҗемә итә. Өч Кызыл Байрак, «Почет Билгесе» орденнары һәм медальләр б-н бүләкләнә. Әд.: Гиниятуллина А. Писатели Советского Татарстана. Биобиблиографич справ. К., 1970; Даутов Р.Н., Нуруллина Н.Б. Совет Татарстаны язучылары: Биобиблиографик белешмә. К., 1986.