Иҗтимагый- мәдәни тормышыбыздан

ТАРИХЫБЫЗ МУЗЕЕ АЧЫЛДЫ Казан Кремле территориясендә «Татар халкы һәм Татарстан Республикасы дәүләтчелеге тарихы» дип исемләнгән музей-мемориаль комплексы ачылды Шушы унаилан оештырылган тантанада Президент Минтимер Ш әй миев катнашты Яна комплекс уз тарихлары һәм архитектуралары буенча бер-берсенә бәйле булган Соембикә манарасын, злсккегс сарай чиркәвен һәм Татарстан Презилентынын рәсми резиденциясен берләштерә Анын урыны Хан сарае һәм мәчетенең, шулай ук Казан ханнары зиратынын тарихи урыннары нигезендә билгеләнгән Комплекс экспозициясендә Казан ханнарының тәхет залы һәм хан мавзолее интерьсрынын реконструкцияләнгән аерым өлешләре, тагар халкы дәүләтчелегенең борынгыдан алып бүгенге чорына караган уникаль экспонатлар һәм аларнын күчермәләре урын алган. Президент Миитимер Шәймиев. тантанада катнашучыларга мөрәжәгать итеп. Татарстан Фәннәр академиясе хезмәткәрләренә һәм җитәкчелегенә, барыннан да элек. Тарих институтына, шулай ук «Казан Кремле® тарихи-архигектура һәм сәнгать музейтыюлыгы дирекциясенә, фәнни оешмалар һәм җәмәгатьчелекнең барлык интеллектуаль көчләренә музей-мемориаль комплексын булдыруга керткән игелекле өлешләре очен ихлас күнелдән рәхмәт белдерде Төрки каһанлык тарихын өйрәнү мәсьәләсенә тукталып. Илбаш: «Бу эш белән без шөгыльләнергә тиеш—әлеге бурыч, бер яктан. Татарстан һәм анын халыклары мәнфәгатенә ха гылса. икенче яктан. Россия Федерациясе үсешен объектив тарихи бәяләү очен дә ул бик мөһим, дип искәртте,—Милли-территориаль бүленеш нигезендә революцияләп сонгы дәүләтчелек оешу процессын да онытмаска кирәк. Шунысы да игътибарга лаек, әгәр мондый музей элегрәк оештырылса. анын эчләдек өлешен, могасн. я надан карарга кирәк булыр иде Бүген бе з му зейны зур объективлык шартларында, ниндидер догматик һәм идеолог ик басымнардан котылган хәлдә ачабыз йлбита. киләчәктә тарихи мәгълүматларны тулыландырып, баетыл тору зарур, һәм аларны Һәрдаим анык лап торудан да курыкмаска кирәк® Премьер-минззстр урынбасары—мәдәният министры Зилә Вәлиена үз чыгышында музей-мемориаль комплексының Татарстан Конституциясе көнен бәйрәм зггкәннән сон ачылуын искә төшереп үтте «Бүгенге вакыйга атеге дәүләти бәйрәм датасын ерак гасырлар. борынгы төрки шшнлизашзяләр тарихы белән бәйли®.—диде ул. Музейда тагын бер үзенчәлекле зал бар Ул—Татарстан Президенты Минтнчср Шәймисвкә багышланган экспозиция Биредә республика башлыгына бүләк итеп би релгән медальләр, анын дөньякүләм ганыл ган шәхесләр белән бергә төшкән фотосурап эрс. Преззздент булып эшли башлаган беренче елларында житди документларга кул куйган алтын каләме дә урнаштырылган Музей-мемориаль комплексын ачу тан танасында шулай ук Прс.1илезтг аппараты җитәкчесе Юри и Качалтынон. Дәүләт Советы Рәисе урынбасарлары Александр Гуесв һәм Рззмма Ратникова. (ишм рәсми кешеләр катнашты. МӘГЪРИФӘТ УЧАГЫ Рсспублз(кадагы данзыклы уку йортларының берсе—Тагар дәү ләт гуманитҗ»-педагогика университеты (элеккеге педагогия институты) үзенен 130 еллыгын билгеләп үтте Ул Идел буе. Урал, Себер гобәкдәрс очен югары белемле мөгаллимнәр әзерли 2005 елнын язында унивсрситсл «Ел проекты® номинациясендә югары уку йортлары нын Бөтенроссия конкурсызиа лауреат дипломын. «Россиянен 100 вузы® номинация сенлә «Европа сыйфаты» алтын медален алды Бүген ТДГПУда 15000 сту дент белем ала ТДГПУ җитәкчелеген, укытучылар һәм стулснллар катлективын бәйрәмнәре белән котларга Татарстан Дәүләт С оветы Рәисе Ф Мөхәч.мәтлзжн кзьгле Тантаналы утырыипа катнашучылар алдында ясаган чыгышында ул уку иортымын гөп максаты милли алнта тәрбияләү булуын искәртеп үтте һәм. телләр мәсьәләсенә ту кталып «Хәкрге заманда рус теле дә күбрәк игътибар сорый® -диде Әмма татар теленә мөнәсәбәт сездә башка вузларлазыдаи үзгәрәк булырга тиеш Тагар теле укытучылары әзерләүнең сыйфатын күтәрер!.* кирәк Балаларны мәкләп тәукыр га-мзарга оирәгә торган заманалар үтте Укы тучы балала кызыксынучанлык тәрбияли белергә тиеш Хәзерге мәгьлүматлаштыру, компьютерлаштыру чорында балалар еш кына үз укытучыларыннан да уздыра Без алардан калышмаска, алда булырга тиеш» Гадәттә, бәйрәмдә бүләкләр була. Дәүләт Советы Рәисе Ф Мөхәммәтшин ТДГПУ студентларына автобус, яна бина алдындагы мәйданны чистартып торырга кар көрәгеч машина бүләк итте. ДАГОМЫС ЖУРНАЛИСТЛАРНЫ ҖЫЙДЫ Сочи янындагы «Дагомыс» савыктыру комплексында «Бөтенроссия-2006» XI журналистлар фестивале булып үтте. Анда бөтен илдән ике меңнән артыграк массакүләм мәгълүмат чаралары вәкиле катнашты Татарстан журналистлары делегациясенә «Татмедиа* агентлыгы генераль директорының беренче урынбасары Фәрит Шаһиәхмәтов житәкчелек итте. Татарстан делегациясе сан ягыннан бүтән республикалар һәм өлкәләр арасында иң ишлесе иде. «Дагомыс»та күргәзмәләр дә оештырылды Биредә шулай ук Татарстан журналистлары да үз иҗатлары белән таныштырды «Татмедиа» агентлыгы Сочига рус, татар һәм чуаш телләрендәге көндәлек басмаларны алып килгән иде. Күргәзмәнең ин үзәк өлеше «Казан утлары» журналына багышланды. Стендта журналның меңенче саны чыгу уңаеннан фестивальдә катнашучылар өчен кызыклы булырлык шактый материаллар куелган иде. Фестивальдә катнашучылар газета-журналлар белән генә түгел, стендлардагы буклетлар, открыткалар белән дә танышты. Фестиваль кысаларыңда «Заманча журналистика һөнәрн осталык критерийлары» дигән темага Россия журналистлары конгрессы да узды. ШАГЫЙРЬНЕ ОЛЫЛАУ «Казан» милли мәдәният үзәгеңдә күренекле шагыйрь. Татарстанның Г. Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты Мөдәррис Әгъләмгә 60 яшь, иҗади эшчән - легенә 40 ел тулу уңаеннан «Халкын тапшырган каләм» дип исемләнгән әдәби-музыкать кичә булды. Халык белән шыгрым тулы залда үткән әлеге кичә юбилей чарасы булудан ашып, чын мәгънәсендә ижат бәйрәменә, татар шигърияте бәйрәменә әверелде Дәүләт Советы Рәисе Фәрит Мөхәммәтшиннын татар әдәбиятын үстерүдәге зур казанышлары өчен шагыйрь Мөдәррис Әгъләмгә «Татарстанның халык шагыйре» дигән мактаулы исем бирү турында Президентыбыз Указын игълан итүен кичәгә җыелган тамашачылар алкышлап каршылады. Парламент җитәкчесе юбилярга әлеге исемнен таныклыгын һәм билгесен. шулай ук акчалата бүләк тапшырды, үзенен котлавында Мөдәррис Әгьләмнен һәрвакыт халык гаме белән яшәүче шагыйрь икәнлеген, ул ижат иткән әсәрләрнен зур ижтимагый-эстетик әһәмияткә ия булуын билгеләп үтте Премьер-министр Рөстәм Миңнеханов. шулай ук анын урынбасары—мәдәният министры Зилә Вәлиеванын котлауларын мәдәният министры урынбасары Айрат Жаббаров ирештерде. Кичәдә бәйрәмдарны анын каләмдәшләре—Татарстан Язучылар берлеге рәисе Илфак Ибраһимов, Туфан Миңнуллин, Равил Фәйзуллин. Раэил Вәлиев, Газинур Морат. Рканл Зәйдулла, Ләбиб Лерон һ б. ларнын тәбрикләүләре дә Мөдәррис Әгьләмнен халыкчан зур иҗатлы шагыйрь булуын тану буларак кабул ителде. Юбилей кичәсе котлаулар, шигырьләр һәм җырлар белән аралашып барды Шагыйрьнең әсәрләрен күренекле артистларыбыз Шәүкәт Биктимеров, Айрат Арсланов, Ирек Баһманов, Нәҗибә Ихсанова, Дания Нурул- лина. Хәлим Жәләлов, ә җырларны Илһам Шакиров. Рафаэль Сәхабиев, Гөлзадә Са- фиуллина, Бәширә Насыйрова һ б. лар башкарды Бу кичәдә тамашачылар ин яшь талантларыбыз Байбулат Батуллин һәм Нариман Сәхабиев чыгышларын тынлап та сөенде Зәй районыннан килгән якташларының чыгышын юбиляр үзе дә, тамашачылар да үзгә бер ихласлык белән яратып кабул итте Кичәне язучы Рабит Батул- ла алып барды. КАМАЛЛЫЛАР-1 ХАЛЫКАРА ФЕСТИВАЛЬДӘ Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры күптән түгел үткәрелгән I Халыкара Үзәк Азия илләре театры фестивалендә катнашты. Казакъстаннын Астана шәһәрендә уздырылган фестивальгә камалдылар Нәкый Исәнбәт әсәре буенча режиссер Фәрит Бикчәнтәев сәхнәләштергән «Жирән чичән белән Карачәчеылу» спектаклен алып барган иде. Фестивальдә шулай ук Әзәрбәйжан. Үзбәкстан, Кыргызстан. Төркмәнстан, Тажикстан милли театрлары коллективлары да катнашкан. Спектакльләр Казакъ академия драма театры. Казакъ дәүләт академия яшь тамашачы театры һәм Дәүләт музыкаль комедия театры сәхнәләрендә куелган. Казакьстанда гастрольләр белән Казан артистлары инде бик күптән, 1986 елда ук булганнар «Жирән чичән һәм Карачәчсы- лу» спектакле— Г Камал театры репертуарында аерым урын алып торган әсәр Анын премьерасы 1999 елда узды, 2002 елда «Нәүрүз» фестивалендә «Ин яхшы режиссерлык эше» номинациясендә жинү яулады. Ә 2003 елда ул Төркиядә үткән V Халыкара театр фестивалендә, 2004 елда «Истанбул-Простор-Театр» I Халыкара фестивалендә күрсәтелгән иде. БӨГЕЛМӘДӘ ӘДӘБИЯТ КӨННӘРЕ Октябрь башында Бөгелмә районында татар әдәбияты көннәре үткәрелде Әдәбият һәм сәнгать елынын бер күркәм чарасы буларак оештырылган әлеге бәйрәмлә танылган язучылар, журналистлар, нәшрият хезмәткәрләре катнашты Кунакларны район чигендә ипи-тоз белән муниципаль район Советы башкарма комитеты рәисе Вазыйфаларын башкаручы К. Гыйльметдинов, башкарма комитет рәисе урынбасарлары Р. Йосыпова, Л. Мөстәкыймова, мәдәният идарәсе башлыгы Р. Әхмәтов һәм башка рәсми кешеләр каршы алды. Каршылау тантанасыннан сон әдәбият көннәрендә катнашучы каләм әһелләре, өч төркемгә бүленеп, район авылларына юл тотты Язучы һәм шагыйрьләр Туфан Миннуллин, Разил Вәлиев. Марсель Галиев. Нәбирә Гыйматдинова һәм Асия Юнысова составындагы гөрксм Карабаш поселогында, Язучылар берлеге рәисе Илфак Ибраһи- мов, шагыйрьләр Роберт Миннуллин. Гәрәй Рәхим, Илсөяр Иксанова. Татарстан китап нәшрияты директоры Дамир Шакировлар төркеме—Кодаш авылында. Әлмәт язучылар оешмасы җитәкчесе Данил Салихов, шагыйрьләр Зиннур Мансуров. Шәмсия Жиһангирова һәм Рафис Корбан Татар Димскәе авылында мәкгәп укучылары белән очрашты. шулай ук мәдәният йортларында үткәрелгән кичәләрдә катнашты Каләм әһелләренең чыгышы һәркайла ла зур игътибар белән тыңланды һәрбер очрашу махсус сценарийлар буенча әзерләнгән иде Әдәбият бәйрәме барышында мәктәп укучылары һәм авыл үзешчәннәре башкаруында шагыйрьләрнең аерым әсәрләре һәм җырлары яңгырады, бөгелмәделәр шулай ук драматургларның пьесалары буенча куелган спектакльләрдән өзекләр дә уйнап күрсәтте Очрашу урыннарында Казаннан килгән язучылар турында стендлар һәм аларнын китапларыннан торган күргәзмәләр дә оештырылган иде Татарстан китап нәшрияты директорының үзе белән күп кенә яна басмалар алып килүе әдәбият сөючеләрне бик куандырды Кичен Бөгелмә дәүләт рус драма театры бинасында әдәбият көннәренә багышланган зур тантана булды. Анда сәламләү сүзләре белән Бөгелмә муниципаль районы С оветы башкарма комитеты рәисе Вазыйфаларын башкаручы К Гыйльметдинов һәм Татарстан Язучылар берлеге рәисе И. Ибраһимов чыкты Аннары бер-бер артлы язучы һәм шагыйрьләр чыгыш ясады Икенче көнне әдәбият көннәрендә катнашучы язучылар, шулай ук оч төркемгә бүленеп, шәһәрне»» I нче мәктәбендә. 2 иче фн |ик.1 математика ишосндаһөм 14 нче та тар гимназняссндв укучылар белән очрашты. Ярослав Гашекнын әдәбн-чечорналь музеенда. кадет-интернат мәктәбендә -Татнефть» ачык акционерлар жәчгыятенсн Бөгелмәдәге механика заводында, шушы предприятиенең «Лидия* санаторий-профилакториенда булды. Кыскасы, очрашу лар һәркайла югары дәрәҗәдә үтте, әдәбият көннәре Бөгелмә районы халкында ла. язучыларнын үзләрендә дә онытылмаслык тәэсирләр калдырды МИНИСТР БЕЛӘН ОЧРАШУ 2 ноябрьдә Татарстан Язучылар берлегендә кызыклы һәм мәгьнале очрашу булды: әдипләрнен чакыруын кабул итеп, әнгәмәләшергә Татарстан Республикасы Премьер-министр урынбасары—авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры Марат Готуф улы Әхмәтов килде Ике сәгатьтән артык дәвам иткән бу очрашу язучылар күңеленә хуш килде. Марат Әхмәтов авылда туып-үсеп, бөтен гомерен авыл хуҗалыгы белән бәйләгән, җир белән эш итүнең нечкәлекләрен яхшы белгән зур җитәкче Өстәвенә туган телебезне язучылар көнләшерлек дәрәҗәдә камил белә торган, образлы һәм тапкыр сөйләү куәсенә ия шәхес Авыл язмышына бәйле сораулар ку п булды министрга Ә ул исә язучыларны уйландырырлык. иҗатларына» файдаланырлык байтак мәгълүматлар бирде, актуаль мәсьәләләр турында узенен фикерләрен әйтте Татарстан язучылар берлеге рәисе И Ибраһимов оешма исеменнән Марат Әхмәтовкә рәхмәт белдерде ИДАРӘ УТЫРЫШЫ Татарстан Язучылар берлеге идарәсенен чираттагы утырышы буяды Анда идарә рән се Илфак Ибраһимов әүнәл сонгы ай дәва чында башкарылган лиләр турында сөйләде Аннары балалар әдәбияты остаханәсс җитәкчесе Рафис Корбан хисап тотты- Утырышта катнашучылар сонзы вакытта остаханә зшч әңлегенен җанлануын, балалар язучылары нын күптөрле әдәби чараларда актив каша шуын билгеләп үтте Идарә әгъзалары башкалабыз Ка ыннын МИЛЛИ Иозе төссезләнә баруына мәдәни мирас булып саналган тарихи биналарга архитектура һәйкәлләренә сакс ы з чпнәс<&п очракларынын ешаюыма, атай әйткәндә. Та тарстан урамында»Ъ1 атаклы «Болгар* номерлары—бөек шагыйребез Габдулла Тукай «юган йортын ту 1ам \к Бцяанданын дагы Матбугат йортының киләчәк я юышына карата тирән борчытуын белдерде Утырышта 2007 елнын беренче яртыел лыгынл Язучылар бертегенен зш планы әдипләрнен юбилейларын үткәрү тәртибе тикшерелде, калам ияләре Хәнәфи Ьәлигый белән Ягсуф Шәфыйков Я тучылар берлегемә әгыа итеп алынды, башка көнүзәк мәсьәләләргә игътибар юнатгелле ШАГЫЙРЬНЕҢ ГАМӘЛ ДӘФТӘРЕ 9 октябрьдә Казан милли-мәдәни үзәгендә танылган шагыйрь, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Харрас Әюпнен «Гамат дәфтәре* дип исемләнгән ижат кичәсе булып узды. Ул каләмдәшебезгә 60 яшь тулуга багышлап үткәрелде. Харрас Әюпне шигърият сөючеләр дистәдән артык шигырь китаплары, радио аша яңгыраш тапкан <-Биш вакыт намаз», «Көй эзләү», «Авыл жаны» кебек поэмалары. күп санлы лирик җырлары аша беләләр Кичәдә Татарстан Республикасының Мәдәният министры урынбасары А. Жаббаров шагыйрьгә Премьер-министр Р Н Миннехановнын котлау хатын тапшырды Юбилярны шулай ук Татарстан Язучылар берлеге идарәсе рәисе И. Ибраһимов. Татарстан китап нәшрияты директоры Д. Шакиров котладылар һәм ана яна ижат уңышлары теләделәр. Шагыйрьнең бәйрәменә анын якташлары да килгән иде. Мөслим муниципаль районы хакимияте башлыгы Р Хәбипов кичәдә чыгыш ясап, аны кайнар котлады, якташларының иң изге теләкләрен җиткерде. 3. Хәйретдинов, 3. Шаһбан. В. Усманов кебек сәнгать осталары һәм яшь башкаручылар шагыйрь сүзләренә язылган җырларны кабат яңгыраттылар, анын шигырьләрен күренекле артистларыбыз укыды. ШАГЫЙРӘ ЮБИЛЕЕ 17 октябрьдә күренекле шагыйрә Флера Гыйззәтуллина иҗатына багышланган «Язмышымның фалын ачам» дип аталган әдәбимузыкаль кичә узды. «Казан» миллимәдәният үзәгендә үткән бу кичә шагыйрәнең 75 яшенә багышланган иде. Залга шагыйрәнең дуслары, туганнары, каләмдәшләре, якташлары күпләп жыелды. Язучылар берлеге рәисе Илфак Ибраһимов шагыйрәне зурлап котлады һәм ана Татарстан Президентының Рәхмәт хатын тапшырды, ижатының зурлыгын, шигырьләренең, җырларының, 30 дан артык поэмаларының шигырь сөючеләрнең күнеленлә икәнен искәртте Котлауларны язучылардан В. Имамов, Ә Исхаков, якташлары—Азнакай вәкилләре. «Сөембикә» журналы хезмәткәрләре дәвам итте Кичәдә шулай ук К. Тинчу- рин һәм Г Камал театрлары артистлары катнашты Җырчылардан Ф. Салахов. Г Сафиуллина. Р Закиров, А. Габдинов һәм башкалар шагыйрәне юбилее белән котлап, жыр аша шагыйрәгә хөрмәт хисләрен белдерделәр. ШАГЫЙРЬГӘ ЧӘЧӘКЛӘР Шагыйрь Наис Гамбәр—әдәбиятта гына түгел, туган ягы Мөслим тарихында да якты эз калдырган шәхес, һәвәскәр рәссам Рәйхан Хантимеров белән берлектә. Мөслимнең туган як музеен оештыруда башлап йөргән, мәктәпләрдән, авыллардан бик күп экспонатлар туплауда зур тырышлык куйган эзтабар да ул. 2 октябрьдә Татарстан Язучылар берлеге рәисе Илфак Ибраһимов җитәкчелегендә бертөркем язучылар—Харрас Әюп. Шәмсия Җиһангирова, Марсель Галиев, Әлмәт язучылар оешмасы җитәкчесе Данил Салихов, Мөслимдә яшәп ижат итүче каләм әһелләре Фоат Садриев, Мөжәһит Әхмәтжанов һәм Әхмәт Дусайлы, шагыйрьнең туган авылы Бүләктә булып, каберенә истәлек ташы кую мәрәсимендә катнашты. Әлеге чарада муниципаль район башлыгы Ришат Хәбипов, башкарма комитет рәисе урынбасары Рушат Солтанов, район мәдәният бүлеге җитәкчесе Илсур Ялалов. матбугат үзәге директоры Мөдәмил Әхмәтов. мәрхүмнең хатыны Гөлфирә ханым, Наис Гамбәрнең туганнары, авылдашлары, ул укыган мәктәп укучылары һәм укытучылары катнашты. ӘДИПЛӘРГӘ БАГЫШЛАП Санкт-Петербург Рәссамнар берлеге бинасында Габдулла Тукаинын 120 һәм Муса Җәлилнең 100 еллыгына багышланган күргәзмә ачылды. Бу чараны шәһәрнен Тагар милли-мәдәни мөхгәрияте каршында төзелгән Татар рәссамнары берлеге оештырды. «Рәссамнар—шагыйрьләргә» дип аталган күргәзмәгә егерме иҗатчының эше куелган Анда Казан, Санкт-Петербург күренешләре. Габдулла Тукай һәм Муса Җәлил әсәрләре буенча персонажларны күрергә мөмкин 2006 елнын 15 октябрендә озакка сузылган каты авырудан сон 76 яшендә язучы, публицист, дипломат Вахит Закир улы Юныс вафат булды