ҖӘЛИЛЧЕ АБЫЕМ ТУРЫНДА

Рушад абыем Хнсаметдиновка Ходай Тәгалә юкка гына озын гомер юлламагандыр. Фашист коллыгыннан котылып, Bar аша исән-имин әйләнеп кайту, җәлилчеләр хакында үз халкыбызга җиткерү нәкъ менә ана язган икән.
Муса Җәлил үзенен «Моабит дәф- тәре»ндә Рушад абыйны нн якын ип-тәшләреннән берсе — көрәштәше дип атый. Татар зыялыларыннан торган бу яшерен оешма, унике мен әснрнен рухын күтәрен, коралны дошманга каршы бору юлларын күрсәтә. Бу—искиткеч жн- нү, сугыш тарихында кабатланмас мисалдыр.
Кылган эшләренен бәясен жәлнлче- ләр яхшы беләләр, илгә йоз аклыгы белән кайту i урында хыялланалар. Рушад абый еш кына яратып көйли iорт ан җырда мондый юллар бар:
Оркестрлар уйнар җиңү маршын. Йөрәкләрдә шатлык дулкыны. Безгә каран дуслар сокланырлар, Безне макган, балкыр ган нуры!
Әмма илдә аларны бәхет көтеп г ормый шул. Рушад абый өчен дә мона кадәр күрелмәг әп газаплар башлана. Совет суды аны arapia хөкем итә. аннан бу рәхимсез карар 25 еллык каюрга белән алмаштырыла. Күпмедер еллардан сон Гази Кашшафка КГБ генералы болай ди: «Ле« ионның яшерен мне хакында сөйләүче бердәнбер Хисаме i- дннов булды. Шу на күрә җәзасын да алды...»
Совет концлагерьларыннан котылып чыккач, Рушад абый җәлилчеләр- нсн көрәше 1урын та юрле ау гнюрнялә- рдә чьи ышлар ясады. Анык хәтере бик шәп, мавыктыр! ыч итен сөйли белә иде. Тормыни а шактый гаделсезлекләр күр- I ән кеше буларак, ул инде күп нәрсәдән өметен өзгән иде, хәтта реабилшаңня артыннан да йөрмәде. Хәтерлим әле: мина, Татарстан китап нәшрии1ынын редакторы буларак. И. Зәбировнын «Җәлил һәм җәлилчеләр» исемле китабын редакцияләргә туры килде. Кулъязмада Рушад Хисаметдинов шәхесенә карага да хәтсез урын бирел: ән иде. Бервакыт мине директор кабинетына чакырталар. Анда «Черек күл» кешесе- утыра. «Без Хисаме гдиновны жәлнлче дип санамыйбыз!» — ди бу. «Ничек алай?!» — Ачудан минем тыным кысылды. «Хнсамстднновнын тут аны була ул.— ди нәшрият директоры Гарәф Шә- рәфетдинов.— Кирәк талсагыз, икенче редакторга алыштырабыз». К1 Б кешесе ашъпып: «Юк, юк, кирәкми. Хисаме- iтипов I у рында язы.п аннарны гына кыскартсын».— диде. Бәхеткә, минем эшемне кем дә күзәтеп тормады, кулъязмада абыем хакындагы бер генә сүз: ә дә тимәдем.
Нинди генә авырлыкларга тарымасын, Рушад Хисаметдинов көчле шәхес булып калды. Күтәренке рухлы, юрмы- шнын тәмен белеп, кызык т аба белүдән, бәлагә юлыкканнарга һәрчак ярдәмчел иде ул. Рушад абыем 1992 елнын 27 августында дөнья куйды. Ул үзенен кү- pi ән-бе.н әннәрен кәгазы ә төшереп калдырма! ан. Бәхеткә, халкыбызның азаклы рәссамы, скулыпоры Бакый ai a Урманче белән әңгәмәләре ма!нн!офон ■ асмасында сакланып калган. Бу ике шәхес — күптәнге дуслар иде. Икесе лә язмышның ачысын-төчесен нык татыганнар, тоткынлыкның тән һәм җан җәрәхәтен кичер: әннәр. шуна күрә яр1ы сүздән анлашын, бер-берсенә тартылалар иде.
Бу язманы Бакый aia Урманченен хатыны, аркадашы Флора ханым Әх- мәтова кадерләп сакла! ан. Монын өчен ана без мен-мен рәхмәтлебез. Тасмадагы язмаларны. 1аби)ый сөйләшү рәвешендә саклар! а нәрышын. укучылар! a тәкъдим итәбез.