ХАКЫЙКАТЬНЕҢ ТӨСЕ НИНДИ?

1979 елнын 27 декабрендә Совет гаскәрләре Әфганстан Республикасына кертелде. БМО мәгълүматларына караганда. 1979 елнын декабреннән 1989 елнын февраленә кадәр вакыт эчендә ике миллион әфганлы һәлак булган, ике миллионнан артыгы яраланган, биш миллионы мөһаҗирлеккә китәргә мәҗбүр ителгән. Тетрәндергеч саннар. Әрәм ителгән халык байлыгы турында исә әйткән дә юк! Феодаль тәртип хөкем сөргән илдә социализм төзибез дигән булып, Әфганстанга миллион вә миллионлаган сумлык матди байлык агылды. Халык байлыгынын мәгьнәсезгә сарыф ителүенә бер генә мисал: кул урагы белән генә урырга мөмкин булган эреле-ваклы кишәрлекләргә ~Дон". "Нива" ише совет комбайннары кертелде 1989 елның 15 феврале . Ул көнне совет гаскәрләренең чикләнгән контингенты. Женева халыкара килешүләрендә каралганча. Әфганстан Республикасыннан тулысынча чыгарыл- „ ды. Әфган сугышын кичкән | һәркем өчен, аларнын гаиләлә- [ ре өчен фаҗига белән үрелгән кадерле көн бу! 1980 елда төшерелгән бу рәсемдә хәрби полкны Әфганстанның Кондыз провинциясеннән Таҗикстанның Айваж заставасына махсус чыгарып, оборона министры вымпелын тапшыру тантанасы сурәтләнгән. Инженерлык гаскәрләренен баш командующие генерал-полковник Сергей Аганов исә нлнен олуг хәрби бүләген әфган җирендә тапшырырга тәвәккәлләмичә, полкны совет территориясенә чыгарта. Ә менә бу рәсемдә командующий тапшырган әлеге вымпел янәшәсендә Теләче районының Баландыш авылында туып-үскән унтугыз яшьлек рядовой Вазыйх Нуриев (уннан беренче) сурәтБ нсн, кадерле укучылар, икенче ягы да бар Егет, эти-әнисен. якыннарын хафага салмас очен, туган якка юлланасы фотонын артына үзенсн тыныч җирдә хезмәт итүен күрсәтергә теләп, схема ясап куйган Шәхсән минем үземә дә әфган таулары һәм далалары аша узарга, яу кырында дары иснәргә туры килде Бу сурәт исә Әфганстанга керер алдыннан Үзбәкстаннын Сурхандәрья өлкәсендәге Шеробат полигонында төшерелгән Минем янәшөләгс автомат тотып төшкән бу егет—Башкортстанда туыпүскән татар егете Ни кызганыч, мин анын исемен-атын хәтерләп калмадым. Һәрхәлдә, мин анын әфган мәхшәреннән котылып кайтуына, бүгенге көнлә дә исән-сау икәнлегенә өметләнәм. Бу сугышта Татарстанның ун меннән артык ир-егетс катнашты ШУнын оч йөзгә якыны н\ кырын да һәлак булды Гарипләнеп, яраланып кайтучылары ла байтак. Инде Ватанга кайткач, тыныч тормышта (тынычмы сон улV) җәфа чигеп, яуда алган ярдлардан үлүчеләр, үз-үзенә кул салучыларнын да саны йөздән ашты Ә бит солдат сузышны үзе сайламый, сугышны да ул игълан итми Әфган афәтен заманында кемнәрдер “батырлык мәктәбе" дип атадылар Аны шулай дип. минемчә, бары тик ахмак кеше генә атый ала Әмма дә ләкин алдыйлар бик гә зирәк булып чыктылар үзләренең улларын әлеге “мәктәп"кә җибәрмичә, тизрәк йолып калу ягын карадылар Сугыш турындагы дөреслекне дә югары даирәләрдә яшерергә маташтылар Әмма дә ча кыйкатъ сәгате барыбер котылгысыз Хакыйкатьнең госс нинди? Мөгаен, анын төсе, рәвеше күп төртелер Әллә бу рәсемдәге мәһабәт гут агачы янында ятучы якташ КамАЗ мәете кебегрәкме’ Әйе. Ча мыш чыккан машиналар ла бешен өчен чын мәгънәсендә як гаш иде Чирек гасыр злск башланган сугыш Һәм ул бүген дә дәвам итә Әфган афәтемдә катмашырга мәҗбүр булган егетләрнен тис уг балалары да үсеп җитте Менә шул чакта, ягъни 1979 елда дөньяга килгәннәрне дә РәсәИ-Чечен авантюрасында катнашу фажигасе көтеп торган икән. Нинди ил бу: буын саен бер сугыш?! Инде янә—табутлар. кан дәрьясы, жир куенына керә алмыйча. еллар бу суыткычта ятучы мәетләр, әсирлек Сон. нинди илдә яшибез без. киләчәктә тагын ниләр күрербез?! —Жавап юк. Әмма жавап бар Ул— хакыйкать. Тик бу хакыйкать алга табан гел кан төсенә—кызыл төскә генә буялмаган булсын иде! Хәер, ишетергә теләгән җаваптан да өстен хакыйкать бар. Ул соңлабрак инәргә яратса яки мәҗбүр ителсә дә. аны җиңгән кеше юк әле! Бу рәсемдә биниһая зур ташлар арасында ялга тукталган “шурави" яупгрләр тасвирланган Янә берничә минуттан, сәгатьтән, көн вә төннән сон. алга табан ни көтә аларны? Анысын бер Ходай үзе генә белә. Кадалыплар гына инде Китсен ла бу дөньясы Ү.тә-нитә калсак әгәр. Чыгар безгә кем ясин?— дип авыз эченнән генә пышылдый сыман алар Менә бу рәсемдә—Казан дәүләт авыл хуҗалыгы институты студентлары—"әфган"чылар. Алгы планда—декан урынбасары Великам Әхмәдуллин Ул 1979 елнын декабрендә сапер ротасы командиры Вазыйфасында беренчеләрдән булып Әфганстанга—Кандагарга керә. 90 нчы елларда төшерелгән рәсем. Юлда итальян минасына тап булгач, 18-19 яшьлек солдатларны читкә куып, гомерендә тәүге мәртәбә шушы