ӘДИП БИОГРАФИЯСЕНӘ ЯҢА МАТЕРИАЛЛАР

Миьш әдәбиятыбыз изассигы Фатих Әмирхан—XX йөз башы татар иҗтимагый- сәяси һәм мәдәни тормышында үзәк фигураларның берсе Әлбәттә, аның турында куп язшган. иҗаты, гаять киңкырлы һәм бай публицистикасыннан тыш. төрле яклап өйрәнелгән Тәрҗемәи хәзе дә безгечләр тарафыннан нигездә ачык.занган дип саниза Ләкин ифрат каршзизыъ.зы чорда яшәгән, хәвефле-сикәлтәле ю.иар узган әдип биографиясендә байтак •ак татар» казган икән әзе Заманында безгә (Фатыйма Ибраһимова белән берлектә)« Фатих Әмирхан турында истәзезсзәр» китабы чыгарырга насыйп булган иде (1986) Ул чорда төрле чыганаклардан барларга мөмкин булган һәм әзе Ф Әмирханны күреп белгән шәхесләрдән махсус яздырып азган хатирәләрнең игътибарга лаекларын барысын да «эшкә җиккән» төсле идек Азар арасында Разия Әмирханованың ‘Абыем турында истә.зекләр»е до (‘Азат хатын». 1961, Л$ 1) үзенең тиеиие урынын азды Разия Габдулза кызы Әмирханова (1904-1968)—Ф Әмирханның апасы Сәгадәтнең кызы, озак еиар буена әдип га изәсендә яшәгән, аны бик якыннан безгән кеше Югары белемле укытучы буларак, ул Казан шәһәре мәгариф челтәрендә нәтиҗәле эшли, дәреслекләр, методик кулзанмазар чыгаруда якыннан катнаша Абыйсы турындагы истәлекләрен Разия апа 1960 елда язып төгәиәгән Күптән түге.I генә безнең кулга »Азат хатын»да баешган истәзезсзәрнең төп карашма нөсхәсе, ягъни ку зъязмасы кизеп керде Бу матерззаз журназ текстыззззан күпкә күләшерәк һәм матбугатта беркайчан да донзәз күрмәгән үтә гыйбрәзпзе һәм кызы/изы фактзарны да үз эченә аза Каразама безән хәтта Ф Әмирхан тормызиы һәм иҗаты турында тәфешые китап язган Ибраһим ага Нуруиин да таныш булмаган икән Журназда баешган язмага «тәҗрибәле» һәм сак редактор ку зы кергән, чөнки текст заман су зышына җайзаштыршып, зиактый шомарты.зган. -четерекзе» урыннар төшереп каздырызган яисә азарга максатчан төстә икенче төсмер бире.згән Хәлбуки каразамада текстның бер-берсен тулшандыручы яки беркадәр »тозәтүчс» вариантзары. ә ул вариантларның яззә үз фрагмеззтлары бар Нигездә кириллица белән, өлешчә гарәп им засында язылган истәлекләрдә Ф Әмирханның шәхси тормышы гына түгел, туган йорты, га изәсе, аралашкан даирәсе турыззда да »тешигмәгән» байтак мәгь.зүмат урын алган Бу хосуста без әдипнең «сәер» мәхәббәте, ничек итеп аяксыз калуы, әтисе Зариф хәзрәт, әнисе Рабига, апасы Сәгадәт, аззың яшкзәй вафаты турында өстәмә хәбәрләр. яз\а фари гзар белән танышабыз, Ф Әмирхан тормышыззда мәзәк-юморның низзди зур урын тотканына тагын бер кат инанабыз. Топ текстны кыскартмыйча, бернинди үзгәрешсез, ыспаизаусыз тәкъдим иткән хәздә, без мөһим, әмма аңа керми калган мәгъ,зүмат.зары булган фрагменпзарны соңыннан аерым итеп бирдек Шул ук вакытта, кабатлау килеп чыкмасын өчен, инде бер мәртәбә китерезгән мәгызүмашарны фрагментзар өлешеннән төшереп калдырдык Безнең текстологик эшебез язманы мөмкин кадәр оригиниздагыча, төзәтмичә һәм шомартмыйча бирү, хәтта кем тарафынзшндыр сызылган урыннарын да торгызу кебек *техник» гамә.гзәрдән гыйбарәт булды Ләкин татарча киризлицасы бүгенге орфография кагыйдәләренә туры кизеп бетмәве сәбәазе, без автор язмасына беркадәр төзәтмәләр кертергә дә мәҗбүр булдык (»мнә» —менә, »андан» —аннан. »ече» -эче, »гәвдәззе» —гәүдәле ' һ б ) Житеп бетмәгән сүзләрне һәм хәрефләрне тулшазздыру йөзеннән квадрат җәяләр / / кушандык Укучшарда сорау тудыра торган һәм истәлек авторы фикерен шәрехләү, ту лшандыру ихтыяҗы булган урыннарга без Искәрмәләрдә хәл кадәренчә ачыклык кертергә тырыштык. Төп нөсхәдән торгызшган әзеге хатирәләр белән танышканнан соң укучшарыбызның Ф Әмирхан, аның даирәсе, чоры турындагы мәгкзүмат офызезары тагын да киңәер дигән өметтә казабыз.