ҮГИ АНА ЯФРАГЫ

Б ер-берсенә сырышып утырган тәбәнәк агач келәтләр арасыннан ургылып чыккан дуамал җил такырда коенты бодайларны чүпләп йөргән эре, ак казларның канатларын каера, аларга тыныч кына ашарга ирек бирми, йолыккалый, туктаусыз бимазалап тора. Келәтләр авылдан шактый еракта, атау сыман калкулыкта, нәкъ җил күзендә тезелешкәннәр. Казлар очып китәргә җыенгандай берара җилгә буйсынып ияреп баралар да кинәт туктыйлар, ка-ка дип кычкырып, ялгыз түгеллекләренә өерелеп куаналар да сүз берләшеп тагын келәт алдындагы бодайлы машинага таба тартылалар. Каравылчы Мифтахетдин, тол дүдәк булганга, төнлә генә түгел, көндез дә келәтләр янында урала. Ул озын кулларын җәеп казларны куа башлый, учларын бер-берсенә сугып шапылдата, яргаланган юка тиреле кызгылт иреннәрен бөрештереп сызгыра: —Кө-өш! Көш дим, каһәрләр! Фью-фью! Мифтахетдиннең буйлы-буйлы көрән чалбарының утыра торган җиренә тегәрҗеп белән эре-эре атлатып дәү кызыл ямау салганнар, ул стоп-сигнал кебек янып әллә кайдан келпеп тора. Ямауны күреп шофер Галимҗан җыр-жыр көлә. Казлар бер тамчы да курыкмыйлар, алар кемне кемнән аералар, бүрекле ата каз егетләрчә гаярь басып Мифтахетдингә каршы ук китә һәм озын, юан чыбыркы муенын сузып яман ысылдый. Озак еллар каравылда торып мылтык асып йөрергә өйрәнгән Мифтахетдин коралсыз калганда тач куркакка әйләнә, ул вак-вак адымнар белән йөгереп кабина кырына килеп ышыклана, анда да шүрләп икенче якка ук чыга. Галимҗан көлүен оста яшереп авызын учы белән каплый: өйләнмәгән егеткә тол төнге каравылчы белән ызгышмау яхшырак... Тезенә төшеп торган озын ел и н үр кулмәгенен итәгенә вак-вак шадралар чуарлаган кин битен сортә-сөртә келәт ишегеннән йөкче Хәнәфи килеп чыкты Амбарчы белән берне көйрәтеп ул кинәнеп кенә тәмәке тарта башлады Мифтахетдин дә аларга барып кушылды, сүз китте Ул арада Галимжан түземсезләнеп машинасын кычкыртты кычкыртуы булды. Хәнәфи тәмәке төпчеген жиргә бәреп тиз-тиз кабинага кереп утырды -Дөрес игәсең бүген ашытрга кирәк Үрләт әйлә'—диде Мифтахетдин чалышайган үкчәле туфлие белән Хәнәфинсн төтенле төпчегенә баса-баса кычкырып жибәрле Штраф түләтермен' Бу җилдә Машина куанып гөрли башлауга казлар җыйнаулашып алгарак чыктылар Әллә көчле җил. әллә көзге туклык шаукымы агариын оны тылып беткән кыргый, ирекле чакларын искә төшерлс. ин элек шәбәеп ата каз аваз салды, ана каз куштанланып анын тирәсендә әйләнгәләлс. бәбкә икәнлекләрен аермаслык бала казлар, яна. шук тавышлар белән кангылдашып. әткә-әнкәләренә кушылдылар Кузгалып чаба башлаган машина кинәт гукталды. авыр, җәһәт эштән сон изрәп барган Хәнафинсн мангас чак түбәгә бәрелмәде Яп-яланаяк. дип сүгенде ул гадәтенчә яратып Нәрсә бар тагым Галимжан? —Әнә. казлар Хәнәфи берәр юньсез бәбкә тапталгандыр дип исәпләп чыраен сытты һәм. кабина тәрәзәсеннән башын тыгып — Кырып бетерәсе затлар' дип кычкырды 1>срәрсс чәнчелдеме’ Юк. диде егет юаш кына —Ни булды сон? - Очалар.-лиле Галимжан. казлардан җемелдәми ку зен ала атмыйча Казлар чыннан да дәү. ак канатларын жмлнеп-жилпеп жил унаена йөгереп бардылар да келәтләр тезелешкән атаудан аерылып үми өстгнә һавага күтәрелделәр: һава чуп-чуар булды! Моторыины ник сүндердем' -Танышларын зынлыИм Ишет.кснме. очканда гына ш\лай кангыл дашалар бит алар! Кыр казлары дип белсрсем Хәнәфи Ион баскан кыска муенын кашып алды Бодай тыгынганнар да очалар! Ул Мифтахе'............... «и муенын "орасы бап1 Себереп ал дим. ирене1 Качар симергои. шюркымры юа -Симезлектән очмын алар. Хенлфи абын итае ете! ч.кчпыи Ерак ерак «абалар ...... кыр качары ирек.* .......... ............. ... шш, Каннар ..... да байселлекне. күк биеклеген тою уяна Лимар белон коч сынашалар^шар^ ^ ЖЬ1ЛЫ урыныннан алт кына калкынды, кнгү сакал-мыскларын кул аркасы белән ышкып алды Н.4ПСӘ НӘРСӘ диден әле син' Галимжан й&чссснсн ............... ... «ләвен бик яхшы^‘нмс.Ги Ф табигать ншаү кануннары хакында сү > чыкканда атар сш кына ................... .... иде, шуиа күро Хонефинен соравын уенга аллы ,-ү^ЩН^-^Ган1ГеЙ кнлм„ иле анын .................................................................................... ................... гг - .................... шХп пкге^уига ымлады Гсерыди -паннан пятаироюеи кабакта кабакта берәү бу якка таба ятлыйнас ........................ - Рәисме • дип сорады нигәдер пышылдап л.»м. » * —Үзе. Хужалар белән очрашудан һәрчак ниндидер хәвеф көткән йөкче ипи калагы төсле эре. саргылт тешләрен күрсәтеп ачуланырга тотынды: —Ни шайтаныма кирәкте әле ул сина? Шыпан-шыпан гына ташып бетерик тә сызыйк инде. Үз юлыбыз, үз эшебез. —Туктарга кушып кул изәде. Колхоз былтыр гына «Москвич» машинасы сатып алган иде. Гадәттә бер дә машинасыннан төшми торган председатель Шәйхулла, урак өсте җиткәч, әллә нишләде. «Москвич»ын калдырып жәяү генә чыгып китә дә юл унаенда туры килгән машиналардан файдалануны артыграк күрә иде. Эреләнми, атка да утырып китә! Шәйхулланың бу гадәтен белеп өлгергән Хәнәфи, малай-шалай сыман тузанлы әржәдә аунап барырга туры киләсен уйлап, Галимҗанны әрләргә тотынды. —Күрмәмешкә салышып ычкынасы да бит, үз акылыңны биреп булмый. Тинтәк! — Галимжан,— диде Шәйхулла, исәнлек-саулык алышканнан соң,— сезнен янга ашыга идем. Семенаны кичкә ташып бетерәсезме? Егет тын гына һаман казларны күзәтә иде, аерылмады, борылмыйча гына баш какты. —Бик әйбәт,—диде шуны гына көтеп торган Шәйхулла.—Алайса, менә шул, бодай төяп төнгә Зәйгә чыгасыз. Удар бишкөнлек игълан иттеләр! —Ярар,—дип Галимжан шунда ук ризалыгын бирде. —Эшне тизрәк очлыйк дисәң, менә Хәнәфи абыйны да ияртерсен. Галимжан сүзне беткәнгә санап кулын тормозга сузганда, Хәнәфи анын ун беләгеннән эләктереп алды: —Бәләкәй генә сабыр ит, энем... Миңа да барырга кушуың булдымы, Шәйхулла? Удар бишкөнлек игълан итүләре калхуз өчен үтә дә шәп анысы! Бодайны алып барырга кирәк, анысы хак. Хәтта ки, бик кирәкле эш! Тик үз хәлемне әйтәм: Зәйгә чыгып китә алмыйм! Рәиснен йөзе кырысланды: —Нигә? —Сон, Шәйхулла, уракка чыкканнан бирле гел машинада! Басу белән келәт арасыннан кайтып кергән юк! Бүген симәнәләрне салып бетергәч, әзрәк әл-хәл алып, мунча чабынып, кырынып, бераз адәм сүрәтенә керерменме әллә дигән идем. Ипидер менә, катын янына ятырга оят! Шәйхулла Галимжаннын кардай ак күлмәгенә төртеп күрсәтте —Күзең бар ич, күр! Синен белән бергә йөри! Әле иртәрәк тора, сонрак кайта. Машина арасында урала! Ә үзе күкәйдән бүген яралып чыккан чеби кебек чеп-чиста! Хәнәфинең ансат кына бирешергә исәбе юк иде: —Егет кеше лә ул! Ак күлмәгенең дә бер-бер хикмәте бардыр. Зәйгә барам дип кимәгәндер. Атлыгып торалар ди берәүләр... Бишкөнлекләр әнә-әү күпме булды инде безнең гомердә! Аннары, Галимҗанга ана нәрсә? Мокыт бит ул, җиде камыт кидерсәләр дә тарта торган нәмәрсәкәй! Җене өзелсә дә, теле аркылы килсә дә дәшмәс ул, тартыр! Галимжаннын сабыры бетте, ул шап иттереп машина ишеген япты, газ бирде. Кузгалдылар. —Кая шул хәтле куасың? —Үзен тизрәк бул диден ич, Хәнәфи абый. —Бая әйткән идем шул... Хәзер кусаң ни дә кумасаң ни! Ике чабата бер кием!.. Калхуздан, колхоз рәисеннән игелек көтсән, икенче көнне үк тәпи сузарсың. Хәнәфи тәмәке кабызып, таракан кырырлык зәһәр төтенен йота- йота үзе белән үзе сөйләшеп бара иде. Ул шоферга чынлап торып ачуланган иде, тик кайсы яктан чеметергә икән дип жай эзли иде. —Казлар нигә оча дидең әле син? —Ирекне сөеп, бәйсезлекне тоеп дигән идем. —Шул шул менә! Казлар булып алар да ирекне яраталар, ара-тирә булса да күккә менәләр, телсез мәхлуклар! Ә синен кебек сары бәбкәләр Галимжан бүген Хәнәфи белән ачуланышмаска, сулга кермәскә тыныша ил®* бУ *?лы 13 мөмкин кадәр сабыр булырга тырышып жавап бирле^ Син өндәгән нәрсә. Хәнәфи абый егетлек ту тет Кире тек анын *сн'смС соИми'вРСС вЙТӘ ""- анысы «* Мәгьнәсеэгә тартагэ тибүне ,..,...„ГгС ^ 6еР 6у,,Са ? ти6еп “И»* Нига 613 һаиаи-һаман үпган ат сыман тарта арасында йөрерга тиеш3 Үт «кынны чактан су, аитсртск чама юкмыни синдә?' —Ә егетлеккә килгәндә,—дип дәвам итте Галимжан -аны тыр-пыр итеп күрсәтеп йөреп булмый -Ә син аны күрсәт. күрсәт'-дип бәйләнде Хәнәфи абый ^СШСЛӘР лә кайвакытта казлар сыман биеккә күтәрелә. Хәнәфи Күрсәт син аны мина, күрсәт' Шалиш. калхутчынын канат әллә кайчаннан киселгән Эх. йомран баласы' Курай чыжтырласл ы өненә кереп сенә торган нәрсә' Егетнен сабырлыгы Хәнәфинен ачуын һаман лөрләтә иле N л алай игеп тә. болай итеп тә рәт чыкмагач, гали генә әйтеп куйды —Сон. апан мунча ягып көтеп тора Бәлеш салган булырга тиеш Алган яртым мич артынла балкып утыра булыр —Күптән шулай лиләр аны'- Егет янгырлтып көлеп жибәрлс Мунчаңа да бцрырсын. Хәнәфи абын, өлгерсрссн! Зәйгә үлем генә чыгып китәрмен —Ә яртыны кем белән эчәрмен? —Үзен генә! — Бер башым аракы чөмереп утырырга син мине, теге кем саран Гаптери дип белденме әллә? Мин бит шешәне симен белән икәү бөкләр!.• лип адарынып алган идем — Нигә минем белән’’ —Егет шулай лип сорады ла оялды һәм кызарынып өстәп куйды — 'Эчәсем килми — Кайчан исә бер башларга кирәк ич1 —Исәп башламаска —Тел сөйли ул! Безнен тормыш кырмыш. үченнән-ү«е •черлә' «Элс яшьлек тилелеге белән сайрыйсын! 1мрыбы 1 ы бер төсте. бер калытгга сугылпш Бер төсле түгел' -Әй! Йокче сүгенеп йонлач кулын селкеде Юка тузан оертеп олы юллан бардылар-бардылар ла борылып бас\ өстен,» керделәр Тигез кыркылган бодай камылларын сыгып аркылы-торкылы машина, комбайн эзләре сузылышып яткан Икс өч *нр би- киткәч Галимжан унга каерылып яна эз салып бара башлады Бераздан .пар чәчелмичә калган буш жир кырына барып тукталдылар Өй урыны кадәр генә өчпочмаклы кишәрлеклә котырынып чүп ү лән үскән Сары, ак ромашкалар, ипи чәчәкләре шартлавыклар билчән шепкәннәр бергә-бергә жилдә рәхәт чайкатышып ныралар Ьө пи ар-кыида жәй буе интегеп утырган чүп үләннәр нркежә чыкканнар' Нәрсәгә алып килден син монда1 диде Хәнәфи ярсып, калкынып — Күрәсеңме. Хәнәфи абый? Бодайны Хәнәфи үле чәчтергән иле Галнмжлн шуны онытмыйча төпченеп, казынып Йөриме әллә’' һәм Хәнәфи күкерт шикелле кабынды Син. энем, бармагымны минем күлгә төртмә' Белдемме' Кеше эшеннән гаеп кыек кына иләргә торалар Сәхра к.иәр ткклдд ттеси \чы хәтле жир чәчелмичә катган икән, синеке кимедеме энә Мин аны әйтмим. Хәнәфи абый Күр әле. дим нинди млпг чәчәкләр! Хәнәфи иренеп кенә к әйтеп куйды трап п»ра иде. батиын чайкады авыр суяап -Чүп-чар диген, әкәмәт! Нинди чәчәк булсын ди. -Чүп-чар түгел!—диде кызып егет —һәммәсенең дә исе, төсе, исеме бар аларның. Тик без белеп кенә бетермибез. Менә бу кырыйдагылары күзлут дип атала. Йөкче мәзәк кенә пырхылдады. —Урыны бәләкәйрәк. чабып алганда, ярыйсы булыр иде. Күзлутмы, чузлутмы. сыерга ана барыбер, бөтерә дә тыга! Шәйхулладан курмыны барыбер бик каера алмассың —Ә менә шушы чәчәкне беренче тапкыр күзлут дип атаган кешегә барыбер булмаган ул. Хәнәфи абый! Ә син кешеләрне бер калыпка сугалар, дисен! Алай түгел бит.. Бик күпләр чүп дип йөрткәннәр, йөзләр, меңнәр уйлап-нитеп тормаган, шуны кабатлаган, ә берәү тоткан да «күзлут!» дип исем биргән. Безнең борынгы бабайлар үләнне «ут» дип йөрткәннәр. Шуннан утар, утлык, утау сүзләре калган. Аглар утлап йөри дибез икән, бу инде бахбайлар үлән ашыйлар дигән сүз була. Күзлут—күз кебек үлән. Чыннан да, зәнгәр күзгә охшаган бит чәчәкләре? Хәнәфинең тирән чокырларда утырган күзләре туктаусыз елтыраштылар. ул борын яфракларын киереп һава сөзде: —Чәчәген белмим, әмма ачы бал исе килә! Берәр җамаякны түңкәйтеп җибәрергә диген син! Мунчадан сон, ә? Менә булыр иде эш! Машина тагын җәлт кенә кузгалды. Киттеләр. Тәгәрмәчләр сары камылларны чыштырдатып күңелле генә тәгәриләр. Унда, Кырынды тавы өстендә, тракторлар борчак җирен сөреп бетереп киләләр. Җил Коры тузан уйнап тора. —Ә син боларны каян беләсен?—дип сорады Хәнәфи бераз баргач. —Укыдым. —Шундый гыйлемлеген булгач, нигә колхозда изаланасын? —Изаланмыйм, эшлим. —Таптын эш! Теләсә кем теләсә кая куа. Сәгате-минуты язылмаган, их, синең урында булсаммы мин' Төкерер идем авылга. Тормышмыни бу, яшәүмени? Шәихулла типкесендә йөр инде. Сәнәктән көрәк булган нәмәстәкәй!.. Галимҗан баягы сөйләшү кузгаласын ачык тоеп сүзгә катышмады. —Яши белмисең. «Саный белсәң, саесканның коерыгы—уналты», дип әйтә иде минем әткәй мәрхүм... — Нигә санамадың соң, Хәнәфи абый? —Җүләр булганга! Менә синен күк чакта акыл бирүче булмаган. Тотып ярган булсалар, аңлаган булыр идем, мөгаен! Хәзер инде соң. Гомер үтте. Күләгә булып, шәүлә булып, сүзсез-өнсез сарыктай яшәлде... Хәнәфинен үзалдына сөйләшә торган гадәте барын белә иле Галимжан. Ул аны тыңламыйча акрын гына үз уйларын уйлый иде. Анын уйлары да шактый күңелсез, очсыз-кырыйсыз иде бугай бүген. Чәчәкле кишәрлекне төнәген үк күреп киткән һәм сокланып үткән иде Галимҗан. Төнәген үк аның башында бер план да төзелгән иде. Семенаны ташып бетергәч, эштән соң, туп-туры шушында килергә һәм бер кочак кыр чәчәкләре җыеп алырга иде анын исәбе... Бик кирәк иде ана бу чәчәкләр. Бик кирәк! Ак күлмәкне дә юкка гына кимәгән иде ул. Сонгы рейстан өенә дә кереп тормаска иде анын исәбе. Тик менә соңгы рейс булмаячак. Анын урынына бодай төяп Зәйгә чыгарга кирәк. Бәлки Галимҗан чыннан да куркактыр? Мокыттыр? Киреләнсә, карулашса, йә булмаса чиргә-сырхауга сабышса, мондый көнне (бүген алар семенаны ташып бетерәләр бит!) Шәйхулла артык кысмас та иде. Дәүләткә дигән ашлык та ташылып бетеп килә. Бер машинадан ни була? Иртәгә кадәр бу чәчәкләр торырмы-юкмы? Хәзер печән бик кадерле, берәрсе чабып култык астына кыстырып китсә? Иртәгә тагын берәр мәшәкать килеп чыкса? Чыннан да Галимҗанның көннәре, гомере, Хәнәфи абыйсы әйткәнчә, нәкъ башкаларныкы сыман ук төссез, чырайсыз үтеп китәрмени? Эш, тагын эш, тагын эш... Хәнәфи һаман үзенекен сукалый: Әйтик менә бүген нигә ризалаштын инле' _Г11 ’ ;1а нигә Ризалашты әле ул’’ Тик бу сорау да анын күңелен тулаем биләп тора алмады, егет һич тә көтмәгәндә Хәнәфигә борылып сәер генә сорау бирде —Ә синен. Хәнәфи абый, айлы төннәрдә. апрель азакларында кыр казларының каңгылдашып килүләрен ишеткәнен бармы ’ Алар биектә-биектә авыл өстеннән үтеп китәләр' Йөк- - .че «иләшмәде, кабина тәрәзәсе аркылы лач итеп төкереп куйды Ул аптырашта иде Ни булган бу малайга'1 С үтәсен. ачуланасын, тик утыра Элек келәт, иген тирәсендә кош корт күрсә «колхоз икмәген әрәм итәләр* дип пошына иле Чүп үзәннәр үскән бу ЫЭВННВр ОЧрЫЙ КМСВ 4) *.«фалар күпме орлыкларын биреп калдыралар инле'* дип гарлана иле Бүген әнә әллә нишләгән Башка вакытта ынлыр табагына барып житкәнчс рәхәт кенә черем итә торган Хәнәфи бу юлы пошыргаланып борчылып угырты Беләсе лә бик КИЛӘ иле. сорарга ла унайсызланлы Нәрсә беллы икән ’ Моннан ары алар телгә алырлык су I сөйләшмәделәр Егет таркау һәм уйчан. Хәнәфи турсайган һәм хәтере калган иде Ссмснаны кичкә кырын сон гына ташып бетерделәр Районга кузгалганчы ин члек өйгә кагылып чыгарга кирәк ик- Йөк белән өйгә кайтырга иратмасл ла. Галимҗан бүген кереп чыгасы итте Хәнәфиләр турысына житеп аны төшереп калдыргач. Галнмжам жинсләеп киткәндәй булды, машина тыелып торган арала сиздермичә генә, әмма нинлилер яшерен өмет белән йөкчссснен өй тәрәзәләремә каралы ҖИЛ булганга, тәрәзәләр ныклап ябылган иле өйлә хәрәкәз си тезмәле Болдырга чыгып килүчесе Хәтшфинсн отын. матур хатыны нае. ахрысы Өй ягыннан бәлеш исс лә килгәндәй булды егет көлемсерәп Хән да кеше кешесе. ү| ихтыярында түгел, хәзерге МИНУТ ир и '••у » иаерллр савып, миен бетереп йорңдер Галимжли авыл гадыр зни *у*к-*о... о китерми торгандыр! Анын мие бетүгә, егет машинасы 6с г .............•" ' **" *р,и тиеш идс! Кабинасында бер кочак хуш ис и кыр чәчкә тәре оетырга шеш идс анын ромашкалар, ипи чәчәкләре, кук күчәр күчуг гар кит ч.*чк.ч.»рмс күреп гажәпләиергә. кабина ишеген ачуга *И •' монда мина Урын да калмаган икән'- дип кычкырын җибәрергә тиеш иле Егет авырттырып тешләрен кыегы әис .нар оуген таш яузл да очрашырга тиешләр идс' Очрашырга һәм аклашырга . 1опсч чон.трчы 11 1 "П ►‘М4 '" 4 '" 1 урам тыкрык .ардан йөрг.н. очрашмый ыпасынмы - вакыт .ары да бу .магы гу.г .. тик I .инмжан анын белән »» - ■'» " к \әм.«ри яыи кеик/иф һнчьюгында оер тармакта бука ла гомергә онытылмаслык итәр| ахыр чиктә бер калыпка сугылмаганнар кеик инаныша минам тию! Кеик ................ ...... . башка куп жаһ.чт.ш шар вер-*П«м.. окиык-аир и кунс. авам уллары үи.ткко отылырга пышлар кписисн эт күне яг ын а ки нә ирекле капсын! Хет бер ягы белән бүтәннәрдән аерылып торсын! Галимҗан шулай уйлый иде Шуна күрә егетнен кызга мөнәсәбәте тирән сер иде, күнеле серенә ул үзе. бер башы гына хужа иде. Ул башка бик күпләр кебек уртага яртыны куеп кызлар турында шалтырарга яратмады Аның күңел капкасы бүтәннәр өчен ябык, бикле иде. Бүген ул шул капканы киң итеп ачарга һәм аны күңел түренә чакырып кертергә тели иде. Егет күнеле мөлдерәмә тулган һәм бүген чайпалырга тиеш иде... Ә Зәйгә бармаса0 Таннан, караңгыдан чыгып китә ала ич ул! Ана бер сүз дә әйтүче булмаячак. Айлар, еллар буе сүз тынлап, бер карышусыз эшләп йөргән егеткә кем базып сүз әйтә алыр?! Бару-бармау мәсьәләсен хәл итүдә ул ирекле диярлек иде. Әнә шул ирекне тою аны юлга ныграк этәрә, тик күңеленең кайсы чирегендәдер туган икеләнү божрасын тиз-тиз өзеп ташлый алмау гына аны сәерсендерә иде. Хәнәфи абыйсының усал хөкеме борчыдымы аны? Яп-яшь Галимҗан Шәйхуллага башын биреп аның ишәгенә әйләндеме? Кем белсен! Егет Шәйхулланы ярты сүзеннән аңлады. Менә бу иртәдән бирле котырынган җил тикмәгә түгел, аның артыннан ияреп яңгырлар килә Ә янгырлар бер башланса, районның ин кырыена урнашкан авылдан Зәйгә үтеп йөрүләр, ай-һай! Юллар бик начар шул әле, бик начар! Юлларнын рәтләнер исәбе дә күренми!, һәм Галимҗанның күнеленә ят бер уй кагылып үтте кайсысыннан ныграк курка Шәйхулла—яңгырданмы әллә район игълан иткән бишкөнлектәнме'* Район башлыкларыннан ныграк шүрлидер рәис, менә аны кеше кешесе дисән дә ярый!.. Ни генә булса да. янгырлар тоташтан шәбәергә керешкәнче, иген үз урынында, коры амбарда булырга тиеш Галимҗан шуны белә, шушы кагыйдәгә башын бирә... Ә мәхәббәт? Ә якты хыяллар? Ичмасам мәхәббәттә булса да үз- үзенне табарга тырышулар?.. Галимҗанга да башкалар кебек ашык-пошык кына, йә эш арасында, әйтик, клубтан кайтканда, капка баганасын саклап кына аңлашырга туры килерме? Алай икән, апрель азакларында кыр казларын нигә тетрәнеп озаткан ул, кыр чәчкәләренең матурлыгы алдында нигә телсез калган? Күңелендәге иң якты теләкләр, ин сихерле сүзләр шул аңлашу вакытында телгә килерлек булмагач, нигә ул егет исемен күтәреп йөри?.. Мотор теләр-теләмәс кенә кабынды. Урам буп-буш иде. Тик ниндидер мәгънәле серләр яшергән кебек буш иде. Җил тузан уйната, түгәрәк өермә ясап ындырларга, бәрәңге бакчаларына кереп китә. Тузан машинага кара коерык булып тагылып уйнаклап бара. Кабинага керә, егетнең ап-ак якасына куна, күлмәген каралта Каралсын, инде хәзер барыбер. Алда юл, алда мәшәкатьле төн, алда Зәй, алда ялыктыргыч ялгызлык.. Кемдер анын исемен яңгыратып кычкырган кебек булды. Ул колагы белән ишетүдән бигрәк күңеле белән сизенеп як-ягына каранды һәм Гадәмкәйләр тыкрыгыннан чыгып килүче аны күрде. Ул ап-ак күлмәк кигән иде. Йөгергән, ахры, йөзе, колаклары бурлаттай яна. —Галимҗан абый! Уф... Егет үз күзләренә үзе ышанмыйча машинасы белән бергә дерелди, калтырый иде. —Мине дә Зәйгә утыртып бар әле, Галимҗан абый. Зәйгә? Каян белгән ул анын Зәйгә барасын? Монда ничек килеп чыккан'* Нигә мондый ап-ак өр-яңа күлмәк әле аның өстендә?.. һаман телгә килә алмады егет, сүзсез генә кабина ишеген ачты, утыргычны учы белән кат-кат сыпырды. Кыз утырып кин итеп сулыш аллы, җәһәт кенә чәчләрен рәтләде. Кузгалдылар. — Галимҗан абый, син безнең турдан үтмә инде, яме,—диде кыз оялып кына. Егет шунда ук борылып тыкрыкка керде һәм ындыр артлатып олы юлга чыкты. "Олы юлга!» дип уйлады да Галимҗан әсәренеп китте. Анын белән! Янынла ул утыра' Кыз ярым көлемсерәп егеткә күз ташлап ала һәм. анын уйларын исәнгспәп ,„я.т.^Р сү1 ;1а эндэшми Икесе лә күрешү кинәтлегеннән ич имТ Ш Сү1Се1 бардылар Тик гел-гел бодай барып 6ч змый с\п «я„,*пя„Лер СӨЙЛ® шергә дз кирәк' Икесе лә моны аклыклар. йөрәксенеп сүз 6ашлар| а гына базмыйлар илс * 1П? Н каАтучылар, юлаучылар азарга борылып-борылып карап калалар V,,,. ....... г.К күлм ' ,,с,лР киеп эржәгә болай төяп кая баралар базар' Уз лисами I алимжаныннан әллә ни көтәргә була юаштан юам чыгар лиләр оулыр, аны күрүгә күхзәрен тасырайтазар Бәлки әнә шул ят күз карашлары аларны ятсынлырып. телләрен бәйлә тотадыр'* Юк. анысына .га артык исләре китми иле аларнын. ахрысы Кичке монсу төтеннәре, куанычлы ыгы зыгылары белән авыз артта калды, өянкеләр мул бизәгән Сай чокырны ла үттеләр һәм икссс лә сүз берләшкәндәй жинс.з сулап куйдылар Сүз үзеннән-үзе килеп чыкты ялганды ■Син бик арыгайсындыр инле. Галимҗан абый. карап -диде кыз. ана жылы Егет баранкасын кысыбрак тотты —Ә үзен. Сөмәя'* - Мин бүген армадым' Юк. кая ли ару'—диде кыз. кабаланып Армадым1 Егет өчен бу сүзләр кадерле илс Кы» бүген лиле бит* Уз анын ганнан торып кичкә хәтле ниләр ипләгәнен кү< алдыннан үткәрде мәшәкатьле авыр хезмәт ул сыер саву' Ә ул. әнә. армаган’ Аны көткән' Кышын ничек итеп үзен көткәнне генә белә азмый иле Галимҗан* Чонки кыз әбөд вакытында ук егетнен килә азмавына, икмәк төяп кий ә чыгасын ишеткән иле инде Шунын өчен иптәшләре анын кичке савымын бүлешеп аллылар, ул беренче туры килгән машина белән авызга кайтып җитте. Азар бүген һичшиксез очрашырга тиешләр илс' Юл әйбәт,—диде кыз. Егсг бу сүзләрдә үзенә теләктәшлек, якынлык, җылылык си ис Шофер өчен юл—ярты гомер лигән сүз Аннары бүген сүзләр аны шн чыгуга ук яначарак мәгънә алалар иле Сүзләр генә гүгсл. юл ла. күнегелгән тир,*-як та икенчерәк, катзаулырм һәм серлерәк иле бүген Авылдан шактый ерагайгач, бәләкәй юаш гачыкта сураеп утырган җил тегермәне турына килеп аотттелөр Күз ияләнгәнгә кайчагында күрмичә да үзен китә торган иде аны ул Ә бүген тегермәнмен япа-ялгыз икәнлеген лә. сукмагын үлән басуын да. канатларының жил янгырла калшаеп, сәлпсрәсп салынуын ла ап-ачык күрде Гаҗәп кыз да тегермәнгә текәлеп бара икән! Нинди ләү һәм мескен безнен җил тегермәне' диде уз уйчаи тына Картайган инде. Урын алып кына тора Ник сүтмиләр икән үзен' дип сорады ки* Очма. тавышында шушы тегермән харәбәссн кызгану аһәннәрс янгыралы Ксмнсн кулы барсын0 Ьсрксмнен дә сүгәсе КИЛМИ с утышка кдд.*р әллә кайчан җиткергәннәр аны Салучы осталар да тегермәнче лә әизәнеп кайтмаган Истәлек! Авылдан житмеш биш кеше үзеп казган Ьсшен аны 1 ы аларга бүтәнчә һәйкәл юк та диярлек Азар салган өн ыр тх иан. янамрыи ира-гирә. уллары, оныклары җиткер,* Ә тегермән, карг бөркет кебек һаман барыр, кайгыр юлларны саклый Ьсзнсн әткәй: «күпме утын череп ята'* ди Ватып ташларга кыҗрап йөри, лиле кыз. нигәдер әрнеп Юк. Хәнәфи абыймын да кулы бармас! 1елс белән әгзә ни әйтер ми сүтүгә барын житсә. уйлар Биектә утыра Биектә' Кызганыч, еллар аямас, дисен бит. Галимждм абый үзеннән-үзе череп таралыр инле һәйкәл —Анынчы кешеләр берәр нәрсә уйлап табар! Җитмеш бишәү ятып калган бит! Тегермән боегып артта калды. Бормаланып-бормаланып аккан тар инешне кичтеләр. Күпер култыксалары да кыйгаеп, җимерелеп беткән иде Юл тузанлы, тигез диярлек иде. Иренеп кенә караңгы төште. Анын көндәгедәй иртәрәк инүен икесе дә сизделәр. —Менә килеп тә җиткәннәр.—диде егет, күккә ымлап —Янгыр ишә башласа?—диде кыз куркып кына. —Зыян юк. Брезент йөк өстендә. Хәзер каплыйбыз аны —Ә юл?—диде кыз. көлемсерәп. —Юлны брезент белән каплап булмый. Кыз тыелып кына көлеп җибәрде: —Җитмәсме? —Ана бетон, асфальт кирәк.—дип аңлатты егет. —Шәһәрдәге кебекме0 —Юньле хуҗалар бар җирдәге кебек. Машиналарны сирәк-сорак кайтаралар, анысы бәлки худка китәр. Асфальтны бирмиләр. —Кайчан исә бер булыр әле. Галимҗан абый. —Булыр булуын... Егет күз кырые белән кызга күз салгалый иле. Сөмәянең җитди, олы булып үзен тынлап баруы аңа ошый да. берникадәр сәер дә иде Алар, чыннан ла. икәү баралармы0 Янәшә? Зәйгә?! Валлаһи, икәү бит! Алайса нигә көндәгечә эш. тормыш мәшәкатьләре хакында сөйләшә башладылар әле алар? Сүзләр бүтән кирәк иде бит. башка уйлар, башка фикерләр Каян, ничек табарга шул яшерен, серле сүзләрне? —Аклы күлмәгенне кигәнсең. Сөмәя. —Үзен дә. Галимҗан абый. —Каралды инде. Машина акны сөйми. —Ак кулны да. Галимҗан абый. Ничек мине эхтәп киләсе иттең, дип сорарга теләде егет. Базмады, бу сорау артык гади иде. кызның дәрәҗәсен, очрашуның бәясен төшерә кебек тоелды ана. Бүген алар очрашырга тиешләр иде бит! Сөйләшеп куйганнар иде! Машина уты үзенә юл таләп итеп һаман алны ялый, алда җил. Җил тузанны кабинага бөркеп кертә, битләргә, колакларга сибә. —Җил! —Җил. Галимҗан абый. Бүген урман көне буе гөжләп торды. Чыгам да тыңлап карыйм: гөҗ-гөж итә. Туктаусыз гөжли Машина тавышы дип әллә ничә кат алдандым. Күккә карыйм, кояш әле әнә кайда-а! —Җил!—диде куанып егет. —Янгыр китерер микән9 Кызнын соравына җавап биргәндәй, кабина тәрәзәсенә беренче эре тамчы килеп сыланды. Егет шундук машинасын туктатты, жәлт кенә кабинадан чыкты да әрҗәгә сикереп менде. Кабалана-кабалана брезентны жәя башлады. Сөмәя башын ишеккә тыгып ана карап тора иде. —Чыкма, чыкма, чыланасын! —Ява бит. Галимҗан абый! —Ява!—дип. нигәдер шатланып кычкырды егет өстән. —Ничек шыбырдый.—диде кыз. учын янгырга куеп. —Уҗымнарга дым кирәк иде,—диде егет, кабинага кереп утыргач Анын чәчләре чыланып маңгаена сыланган, үзе яшәреп, малайланып калган иде. —Кырынды өсте иртәгә күпереп үсеп чыга инде. —Тормыш шундый. Яшәрергә, орлык бирергә тиеш. —Тоташ янгырга әйләнеп китмәсме?—дип сорады кыз. —Әле иртәрәк! Егетнен тавышында шундый тирән ышаныч, ныклык бар иде. кыз кинәт тынычланды һәм алдан да. яннан да коеп яуган янгырга сокланып бара баш;киы Янгыр астынла юлла рәхәт* Әле ул пычранып өлгермәгән, тузан басылган, тәрәзәдән лым исе. юеш кыр исе. нарат исе кереп тулды — Кашка тау турысына килеп життекме агтә? —Таулар,—диле егет ун якка ишарәләп —Син күрәсенме аларны. Галимждн абый'* —Күрәм Кы 1 ла карангыга текәлеп каралы Янгыр тоташ стена булып коя иле Тик шулай ла карангылык арасыннан ул нарат агачларынын томанлы «тарын күргән сыман булды Үгс исә —Ә мин күрмим Берни лә күрмим.—дип борчылып кабатлады Егет үз ягындагы тәрәзәне яба башлалы —Тимә. Галимжан абый -Үтәли жил йори Сина салкындыр Кызга чыннан ла салкынча иде. тик анын кабина зченлә бернәрсәне дә үзгәртәсе килми иле Ничек булган, шулай булсын' Менә шулай, менә шулай. —Үтәли жилдән курыкмыйм мин Салкыннан ла —Ява!—диде егет, кулъяулыгы белән битен сөртеп -Яусын'— лиде кыз тантана белән - Ныграк яусын' Ягныр тавышыннан бөтен гирә-як ждилангагиай булды, карангылык хәрәкәткә килде, бу үзгәреш, җанланыш шушы кара төнлә икәү генә калган юлчыларга ниндидер сөенеч, шатлык өсти иле Алар шулай зчтән генә куанышып, төнге ягныр шавы астында, бср-берсенә «ысмын шактый озак бардылар 1ирә-ик кинәт тынычланып, гадиләнеп калды Алар сәерсенеп мотор тавышын ишетә башладылар Ни булды? Жил көчәйгән иде шикелле, ә тавышлар тынлы Егет елмаеп кызга карады Теләген кабул булмады. Сөмәя, янгыр туктады Мина җитәрлек булды. Галимжан абый -Чыландыңмы? —Ьераг бар' —Тунарсын инде'* Тунмыйм. тупаммы сон! Жылы ич бүген' Ә һавасы нинди' Борынына төреп тыгарлык ли безнен әткәй Ул шулай дип әйтә беләме? Сирәк-мирәк! Кы г янгыратып көлеп куйды Гауларны үлекме әле. Галимжан абый? Тауларнымы ' Тауларны үтеп булыр иде. алда Гирән чокыр бар .ыс Каратыла дәшми-тынмый гына астан килеп чыга ул! Сагалан тора' Менә аны үтәсе бар' Кыз егет тавышындагы хафаны аермачык ишетте Шулай бит әле Истән чыккан Зәйгә бармаганга и байтак шул Гирән чокыр ярты юл буламы ' —Ярты юл. , Шулай рәхәт булып китте, исме. Галимжан абын Яны иигыршр күнеллерәк Аш» ичмасам тамтам бер ымчымын үлән. И1СЧ1 тамырына ссиүсн аклыйсын һәрбер ......... ...... Тамчыла коч. тормыш НШСРСЛТӘН .1 Ы* IIС янгырлар МОНСҮ. ЛЛЛО НИЛӘР СЙ1.1ГЛ Яптыр мәкли шәбрәк яуган ачрысы Борылмалап үлүтл тер ор с.чгмсс күлләвекләр очрый башлады Димәк Урла кчга китеп ккмләр Тнр..,, чокырта Тирәклеге С ай чокырлан әлл.ити артык бчмлеа и атна тар ом КИПМИ торган аттыр үтте балчыгы эчен апа шомын и.ем .........................................ар Шофсрмриын генкәсеиә тия торт ............... пәке бер урын нле б> I т -ае............. . ......... . I.имрәтеп яма күпер чинар ет с.тен я. тышымы тракпччар пт ар машиналар үтеп сүтеп ул бүрәнәләрме чактырып, ....... ................. . Аннары ...... тер тар асәй бүе күпер тәбемдәге -ирек тал әрәмәсен аяучы, б.т|р|ыиич. ...... .... хл|с кнт гага1)МЛЧЛЛр. машина акырты.ып тнтет топ. алмыйча, гаеп гаеп киталәр иде —Чана кебек салулый! —Үтә алырсыңмы, Галимҗан абый. —Үтәргә кирәк иле. Сөмәя. Күпер башына язын бульдозерлар өйгән балчык дымда жебеп аккан, монда аерата уяу булырга кирәк. Галимҗан кайда нәрсә ятканын ап-ачык хәтерли иде. Күпергә хәтле зыянсыз гына килеп җиттеләр, машина киреләнеп янтаеп-янтаеп алгалады. андый мизгелләрдә кыз күзләрен чытырдатып йома һәм егетнен таза беләгенә ябыша иде. Ниһаять, машина иләмсез янтайды, әче улап тукталды. Көчәнеп алга ыргылып карады, кузгала алмады, тәгәрмәчләр сыек балчыкта сыпкы боламыгы болгатып зыр-зыр әйләнделәр. —Утырдык,—диде егет, кызга карап Анын күзләре көлә иде. —Ныкмы, Галимҗан абый? —Утырсак нык инде,—диде егет — Казынтылы, хәтәр урын Ул кабина ишеген ачып янтаеп артка карады. —Күлнен күзенә генә басканбыз. Төшмә, төшмә, Сөмәя. Егет, чалбар балакларын өскә кайтаргач, чупырдап аска төште Кыз каерылып ана карап утырды да, туфля, оекларын салып анын артыннан иярде. Су салкын, жил вак дулкыннар куалап кисеп-кисеп исә иде. Галимҗан кабина артына беркетелгән тимер көрәген алып баткан арткы тәгәрмәчләр янына килде. —Казырга туры килә,—диде ул, учын төкерекләп Кыз болганчык судан башка берни күрә алмыйча иелгәләп каранды да, егетнең максатын аңлады. Галимҗан канау казып чокырга җыелган суны агызырга тели икән. —Көрәгенне алай текә тотма. Галимҗан абый,—диде ул йомшак кына Күпердән ерак та түгел куаклар караеп утыра иде. —Балтан бармы? Ә, Галимжан абый? —Шунда, кабинада,—диде егет, еш-еш сулу алып. Бераздан шатыр-шотыр агач сынганы ишетелә башлады. Егет сокланып караңгыга карады: —Сөмәя, өстендә ак күлмәк ич! —һей, Галимжан абый! Егет казыган тар канаудан су түбәнгә, дамба астына ага башлады, кыз кочак-кочак ботак-сатак китереп торды Шактый озак азапландылар Тез тиңентен су шәрә балтырларны өшетә, тирләгән аркаларны суык жил үчегеп кыйный иде Су күзгә күренеп кимеде, Сөмәя байтак ботакларны тәгәрмәч асларына җәйде. —Хәзер кузгатып карыйбыз,—диде егет — Галимжан абый, бу юлларны берәр заман рәткә салырлар микән? —Салырга кирәк иде дә.. Тик әлегә мин белә-белгәннән бирле юл төзүче оешмада начальниклар гына алышына! Ә юллар һаман шул килеш! Агач-магач түшәлгән баткактан машина тиз генә чыгарга ашыкмады. Тәгәрмәчләр ботакларны туздырып, атып-бәргәләп бер урында әйләнделәр. Кыз яланаяклары белән тая-тая ине белән әрҗәне алга этте. Менә тәгәрмәчләр аны сыек сыпкы белән коендырып кузгалдылар, ул бар көченә —Китте, китте! Бара. Галимжан абый!—дип кычкырды Машина үксеп-уфтанып кузгалды, күпер өстенә керде һәм үрне менеп җитеп тукталды Егет кабинадан сикереп төшеп кызны чакырды: —Монда кил, Сөмәя —Бармыйм. —Нигә? —Мин сыпкыга. лайга батып беттем. Галимжан абый Егет, эре-эре адымнар белән сикергәләп кыз янына төште, үргә алар җитәкләшеп менделәр. Ут яктысына чыккач, бер-берсенә карашып озак кына көлештеләр. — Мина ачуланасынмы, Сөмәя? —Ник ачуланыйм ди, Галимжан абый! Шундый күңелле булды, шундый кызык!.. — Монда ерак түгел чишмә бар,—диде егет кыюсызланып - Юынып алабызмы әллә? — Кайда чишмә, кайда елга барын син беләсен инде. Галимҗан абый Хәтерендәме, мин бәләкәй чакта син бездәй ыбыр-чыбырны -кыеп Тугай суына копшәгә алып барган идем' —Онытмадынмыни әле шуны? -Карыным ачып, кайтыйк инде, дип жылаганым да исемдә Әйдә, юынып киләбез. Галимҗан абый' Кыр остсннән, дөм карангыда җитәкләшеп бару нинди рәхәт' Тон салкынча. күк аязган, яктыр юган күкнен кара шәленнән йолдызлар тамарга тора. Аяк астындагы юеш үләннәрне кабартырга тырышып җил йөгерә Чишмәгә еракмы әле'.' Кышын зур ачылган күзләреннән якты нур ага —Менә монда, чокырда. Алар җитәкләшеп төшә башлады лар, егет таеп шуа башлаган иде. яланаяклы Сөмәянен кулларына тотынып калды. Эре-зрс яфраклар белән капланган чокыр төбендә тонык кына кара су елтырый идс —Менә ул! —Бу бит Хәйри кизләве! —Әллә килгәнен бар'* Кыз сүзсез генә ым какты Шушы ЧИШМӘ янына агач утыртырмын дип йөрим, һаман өлтерә алмыйм. -Алайса бергәләп киләбез! Мине дә атый килерсеңме. 1алимдлн абый? Минем бу ярларга өрәшс. имәннәр утыртасым килә Нык агачлар Озак үсә алар, ләкин мәнге утыралар Юын Сөмәя Кыз су өстенә иелде дә озак итеп танышсыз карап торды Галимждн абый, кара әле. йолдызлар' Су өстендә кышын дерелдәп торган гонык күләгәсе ос.мн янәшә сансыз-исәпсез Йолдызлар тирбәлә иле Ул куш учлап су чумырып алым шаяра-көлә юына башлады Егет аннан күзен асра алмыйча нкәдсп каран юра иде «Менә хәзер, менә хәзер!* дип типте акын йөр. ис > « к>ммып КЫна бетерсен дә Менә хәзер. Үзендә ниндидер арганлык «.ииш егет созөк яры утырды Кыз, чишмәгә иелгән килеш, апа борылып каралы Нинди салкын, юеш яфраклар ( О син .шармын исемнәрен беләсснмс ’ — Белмим Үги ана яфраклары дим атыйлар иларны НИГӘ ИКӘН, Галимждн абын? Егет, кулында үги ана яфракларын бөтереп, сөйләп бирле у | исемне тапкай кеше шагыйрь булган I омумән. р.зк зч- ми очрашмыйлар Яфрак үсеп чыышнла, ч..ч,.гс бетми була ИИЛС 1и п зә бер лә очрашмыйлармы кызганыч I 1ег гә кыз ла ниндидер серле мәп.нә алган салкын яфракларззы җыя башлддьыир Яфраклардан ниндидер төче саз исе. Гплимжлн үз кулындагы яфракларны кызга сонды I исе лиман »зде Мен! Атар икесе д< 1ЛЗЗЫЗЗКЫЗ I ын. көлем җибәрделәр Бик. бик рзхат. күнст зе иде кайдадыр еракта машина гөжләгән тавыш ишетелеп кипе —Сәгать ничә икән, Галимжан абый? — Белмим, Сөмәя. Ул көннен озынлыгын уйламас өчен сәгатен өйдә калдырган иде —Ишетәсеңме, Галимжан абый? — Ишетәм. Сөмәя. Зәй ягыннан берсе кайта. Беравык тын алырга да базмыйча тыңланып тордылар. —Йөгердекме, Галимжан абый? Жир өсләп кенә юлга йөгерделәр. —Сиңа салкын тимәсме? —Бүген юк!.. Юлда аларнын машинасы юаш кына көтеп тора иде. Зәй ягыннан килүче машина һаман якыная, гөжләве ачыграк ишетелә. —Галимжан абый! —Әү, Сөмәя. —Нинди машина булыр бу? — Ибраһим булырга тиеш. —Мин аның белән кайтып китәм. Егет үз колакларына үзе ышанмады: —Син миңа үпкәләдеңме? Кыз егеткә сыеныбрак, аңа иркәләп эндәште: —Мин бүген бик бәхетле, бик... Тик сон инде! Син әйләнеп кайтканчы әле Миңа иртәнге савымга өлгерергә кирәк Аннары көн яктысында бу өс-баш белән кайтып керү дә уңайсыз булыр. Кызнын сүзләре хак, мәгънәле иде. Егет карышырлык дәлилләр тапмады, тик ана нигәдер бик күңелсез булып калды. Тагын шулай гына, сүзсез-анлашусыз аерылырлармы алар? Ул ниндидер тирән мәгънәле сүзләр эзләп азапланды. Шул арада теге машина килеп тә җитте. —Син нәрсә, ватылып ятасыңмы әллә?—диде Ибраһим күрешкәч. —Юк. Сине көтәм. Менә Сөмәяне утыртып кайт инде син —Ә ул каян кайта? —Киек каз юлыннан!—дип көлде кыз һәм Галимжаннын зур, кытыршы учын үзенең нәни, кайнар кулына кысты. —Рәхмәт сиңа, Галимжан абый! —Хәерле юл, Сөмәя!.. Кабинага кереп утыргач кына. Ибраһим кызнын өс-башы шактый юеш, пычрак икәнлеген абайлады һәм, кулындагы яшел яфракларга күрсәтеп: —Шушы себеркене җыярга килденме әллә? Әйт әле. нинди ырымы бар анын’’ Үзебезнең Чүке буенда да күп ич алар,—дип тезеп китте Кыз эндәшмәде, яфракларны күкрәгенә кысты. Сөмәя дөрес әйткән икән, яна көн тугач кына әйләнеп кайтты Галимжан. Хәнәфиләр турысына җиткәндә, ул ирексездән машинасын акрынайтты. Йорт янындагы бакчада алмагачлар арасына тартылган кер бавында очып китәргә җыенган дәү аккош кебек ак күлмәк җилферди, бакча як тәрәзә төбендә зәп-зәңгәр вазада яшькелт үги ана яфраклары балкып утыра иде. Егет туктап тормады, урамдагы бозауларны, казларны өркетә-өркетә, урам буйлап Югары очка менеп китте. Июль, 1961 ел. Ялта Март. 1964 ел Казан