ALTAYLI» TATAR §AGIRE

« agqub Aymanov icati belan min siksanence yillar axinnda. G. Ibrahimov isemendage Tel, adabiat һәт sangat mstitutimn qulyazmalar ham tekstologia bu legends «Yegermenqe gasir basi tatar link poeziase» antologiasen tazeganda ocrastim. Anin $igerlare gasir ba$i uquplanna mashur «§ura» jumali (Orenburg), «Ooyas» gazetasi (Oazan) saxifalare, Qazanda ham Semipalatta basilgan ike kitabi a$a ire$kan bula. Annan birle kup sular aqti Ber gasir camasi gamer utte diarga da yanydir Balkem, xazer inde bu $igerlarga igtibar itarga da kirakmas? U1 corda da uy- xislame nfmalastinp birerga omtilis zur bulgan, kuplar yana tugan tatar waqitli matbugati bitlarenda uz isem-psevdonimin kurerga tinsqan Этта Yagqub Aymanov asarlare belan tani$a baslagac, antologia tazeganda mennarqa §iger- tezmane uqip, Qin poezia cimeslaren ezlap, saylap alip saqtiy «qinslamp» kitkan bulsam da, min satliqli minutlar kicerdem. Qonki sovet conndagi §iger basmalannda. fanni tiksereniilarda iska-sanga ahnmagan bu avtor, cmnan da. sagirlek salatena ia bulip qqti. Basta uq kiizga taslangam $ul: asarlare magnfatka, axlaqhliqqa endow belan iitadan-iita suganlmagan, alarda didaktika, uget-nasixat, wagazcelek betenlay yuq. §igerlarda tagin ber narsane oqratmadim. bu zarlanu, uz yazmismnan. tira-yiindage xallardan, torrms-yasayestan zar-intizarhq Qayberawlar kebek min- minen bar narsadan esten quyip, zaman belan, ictimagi moxit, corda$lar. zamanda$lar, millattaslar belan konfliktqa kermi, alarga lagnat ta uqimiy Aymanovnin saqtiy lizentjalekle link geroyi Magliim ki, sagimen (xayer, gadi uqucilarnin da) xis-kicereslar denyasi basliqa diirt terle sfera belan baylanesta ya$i maxabbat, cor-zaman, tabigat, tanx. Gadatta §igri icatta bolarmn betenese da bertigez daracada gawdalana dlmiy, qaysi da bulsa berse gena estenlek itarga memkin. Yagqub Aymanovqa kilsak, $uni kursbez: anin kicereslar denyasi bashca tabigattan algan xis- toygilar belan xarakatka kila, §unliqtan anin link icati bashca tabigat linkasi siyfatinda bayalanerga ties. Cir yezenda geografik sartlar. tabigat kiireneslare terle unnda lerleca bulganhqtan, sagirlarda da tabigat taswm ber rawe$ta gena cagihs tapmiy Dinqez yannda yasap icat ituce sagirlameke tawh cirlarda gemer kicermes qalamdasena oxsamas. $unhqtan uqucibiz kunelenda «qaysi yaq tabigatena xas kiireneslar belan xozurlanip icat ita son Aymanov?» digan soraw tuui da memkin. Gemergemerdan tatarlar yasagan tiralek cagilami anarda? Yuq, Oazan arti, Taw yagi, Tambov urmannan, gemuman, Idel-Yortmn. Idel-Ural lebagenen ktinellarebezne bilap torgan maturhgin suratlami ul Anin icatina, qaycan gina qarama, Altay tebagena bayle obraz-suratlar. detal'lar, mifologik tesmerlar kilep kera Bilqele inde, Oazan tarafinda yasap yatip yazmagan andiy asarlaren sagirebez Bu-Yagqub Aymanovnin saxsi tormis-yazmisi belan baylelek naticase Qayda tugan, qaylarda gemer kig>p. Samanm caraxatlilar ham. iilde dip uylap. am ta§lap. Salixaym alip kitalar Lakin Saman ulmi. Кйксә isemle torek (torki) awliyasena. «Min tagin Salixay belan qawisa alirminmi?» — dip meracagat ita Qwliyanen cawabi. — Belom, ay yeget, basin yas kendo Ul qiz utirgan sinen kunelda. Lakin bulmas ul sinen can seygan. Sezgo yaznusmn qahre birelgan .. Sina suzem $ul: ildan. cirdan bizl Bu e$ artmnan yerma. conub giz! Berniqa yil iitkac. Salixay Saman qabere bulirga tiegle cirga kilep aga ham $unda iiz-iizen halak ita. Tagin bemiqa yil gemer uzgac. Saman da bu yaqlarga qayta ham. Кйксә awliyadan xalne beiges. Salixaynm qaberena kilep, picaq belan uz-iizen suyip gemeren betera Garif Musin iizenen risenziyasen tiibandage siizlar belan tamamlagan «Bu kenqa qadar bezda «Saman» zurhginda hicber onginal niy asar (siger qisemennan) giqqani yuq Yagqub afande Aymanov canablarena utkan tormisibrzm sulqadar matur wa sulqadar canh qiyhp kiirsatkane ecen cm kiineldan raxmat aytep. anin talanti aldinda bas iamez Kilacakta anin sundiy cm adabi asarlare adabialimizga hadia (bulok-Z. RJ itiiena emidebez tamdir (tuhdir. zurdir-Z. R.)» Этта bu emet cmga asqanmi-asmaganmi — bez belmibez, cenki Y Aymanovnm 1915 yildan son adabi icat e§e belan segillanu-$egellanmawe tunnda beznen qulda bemindi da magliimat yuq Qazaqstan cirenda bargan qatlawh ictimagi tormis. sovet xakimiate qullangan repressiv caralar ana tatar sigriatena xezmat itarga qomacawlaganmi. basqa terle sabaplar cigip torganmi. amn 1915 yildan songi matbugatta ber gena asare da kurenmi Balkem, anin gailase arxivinda narsada da bulsa saqlanadir? dtilare qulga ahngan caqta Maskaw konservatoriasenda uqigan uh Cawdat Aymanovqa 17. ikence uhna (Ture, Tolya—?) 13 kena ya$ bulgan bit ale