ИКЕ УРМАН АРАСЫ

Зөлфәт  үзенең әле менә дөнья күргән шзпырьләр китабын әнә шулай дни атаган. Ә без беләбез, образлы фикерләүче әдипләр — Зөлфә! исә, нәкъ менә шундый кодрәткә ия шәхес — китапларына исемне i омуми идеядән чьи ып куялар (кайберәүләр «образлы фикерләми lopian шагыйрьләр» дә буламыни диярләр, бәлкем; кыз! анычка каршы, була шул, бар шул). Бәс шулай икән, илле яшәр шагыйрь өчен нәрсә сон ул «ике урман арасы», моның белән нәрсә әйтер! ә тели авюр? Авыл белән шәһәр арасында адашып кал!ан бер болан баласы 1ынамы lllai ыйрь? Ике урман арасында Воланнар баласыдай Йорюнбез... Уйга килмәгән А дашып каласылар. Әллә дәверләр капкасы төбендә— гомер уртасында уйланып басып I оручы бер суфимосафирмы? Ике дәһшәт арасында Изелде минем күмел. Ill)ларны уйлыйм да, тугая. Тынам да уйа а калам — Уңламый мине оныгым. ИшеIми мине бабам... Әйе, «ике урман арасы» — шагыйрь-философ, шат ыйрь-фикер иясе иҗатында, хәрбиләр әйтмешли. Үткән белән Киләчәк арасында 6api ан мәтелек бәхәснең чикләрен билгеләүче «демаркацион линия» ул. lllai ыйрь шул «линиядә» басып юра. Чорлар ai ышын, дәверләр алмашынуын йөрә<е аша үдкәреи... Моңарчы Т<»лфәп1сн шигьрн мирасын шактый ук ан-тыйм, тоям-еизем- лнм Һәм беләм дип ышанып йөри идем. Әмма.. Әмма шушы көннәрдә шагыйрьнең иҗатын кабаттан, баппанаяк күңел кү зеннән, җаннын җиз илә! еннән ү|кәре11 чыкканнан сон, ә лете беркатлы фикер. 1әремнән ваз кичәр! ә мәҗбүр булдым. Саташмыйм, мәҗбүр булдым, дидем. Бердән, c.HiiaiH көч мине, җирдән аерып алып, үзенен тылсымлы канатларында моңарчы күз күрмәгән, колак ишетмәгән сәгадәтле мгиҗизалар иленә, И lahiiHi дөньясына алып кереп китсә, икенче яктан, бераз сүрелә гөшкоч, шушы Илаһия! каршында ү зеннең бик гә кечкенә, бәләкәй икәнеңне З сизенүдән, гаҗизлектән йөрәк сыкрап куйды. Галиҗәпаб шигъри Сүз, Матурлык каршында көчсез шул без! Ярый әле алай да көчсез. Зөлфәт әйтмешли, «дөньядан Имансыз китүдән курыккан кебек. Шигырьсез китүдән куркыйк!» һәм «Имансыз!» дип түгел, «Шигырьсез» дип хөкем чыгара» күрмәсеннәр... Моннан күп еллар элек тә мин шушына охшаш халәт кичергән идем, чын мәгънәсендә ике урман арасында торып калт ан идем. Саба районында, Баландыш авылы якларында урман кисеп яiабыз. Дөресрәге, урман кисәргә барабыз. Озатучыбыз—Прораб (авылда аны исеме белән түгел, шулай дип атап йөртәләр иде)—җор гелле, ягымлы, хәйләкәррәк бер кеше иде. Билгеле инде, гадәттә, юлда кешеләр авыз йомып бармыйлар. Дилбегә — Прораб абый кулында, ул Казан студентларын Саба урманнары белән таныштыра. Бусы фәлән урман да, тегесе төгән урман. Шулай трактор арбасында җай гына тирбәлеп барганда, йөрәк кинәт «жу» итеп китте: чү, кннәг күз алдыбызда җирдән бер ике метрлар чамасы биеклектә тоташ кыркылган урман пәйда булды. Гаҗәпсенеп калуыбызны күреп. Прораб әйтә куйды: — Узган ел урманның нәкъ менә шушы юшеннән смерч, «37 нче ел гарасаты» үтеп киткән иде... Җирдә саф-саф булып агач очлары аунап яга иде; башлары киселгән агачларның тере очлары «болай ярамый» дигән кебек, сынык бармакларын күккә төбәгәннәр. —Безгә менә шушы җәрәхәтле урманны терел гергә туры килә инде, егетләр,— диде Прораб арбадан калкына төшеп.— Яшь үсентеләр үсеп китсен өчен. Урман терелә ул, кул гына тисен! Сискәнеп киттем. «37 нче ел» диде бит, каһәр... Татар халкы, татар әдәбияты өстеннән дә үтте ул аггдый гарасат. Әмма, Прораб әйтмешли, урман терелә ул һәм 60 пчы еллар уртасында, 37 нче еллар һәм сугыш афәтеннән исән калу бәхетенә нрешегг тә, әдәби куәтләре чамалы булган буын урынына яшь үсентеләр үсеп чыкты, һәм әдәбият мәйданына Равил Фәнзуллин, Ренат Харис. Рәдиф Гаташ, Гәрәй Рәхим, Рөстәм Мингалимнәрнен итәгенә бастырып, пар атта Мөдәррис Әгъләм белән Зөлфәт килеп керде. — Ә Хуҗа шул имәнгә каныкты инде. Яна салыначак оенен ниргәсенә салырг а җыена. Белмим, саклап кала алырмы, юкмы... Әйе, биек агачларга кызыгалар шул. Тынып калдык. ...Төшке ашны урманнан читтәрәк, яр читен чаукалык каймалаган яшел чирәмле сызада хәзерләргә булдык. Коры-сары җыен, ут тергезгән арада, бригадирга аерым хезмәт күрсәтү йөзеннәндер инде. Прораб минем яныма килеп: — Әйдә, мин сина урман патшалыгын күрсәтәм,— диде мәгънәле елмаеп. Бездә урманнар мондый гына түгел, янәсе.— Әнә ул... Чынлап та, каршы якта «пычкы тешләре кебек» тезелеп киткән офык өстеннән яртылаш гәүдәсен чыгарып, болындай алан уртасында бер имән үсеп утыра иде. Менә мин «патшалыкның» бер «патшасы» төбендә басып торам. Ерактан ул бер куак сыман гына күренгән иде, янына килеп карасам — хәйран калдым: йа. Илаһым. мондый да мәһабәт имән булса да булыр икән. Колачласак—өч-дүрт кеше колачы кирәк булыр. Һәр ботагы үзе бер Имән — башы болытларга тиеп тора. Кәүсәсендә ник бер агач гөмбәсе — картлык билгесе булсын: менә кайда ул көч, куәт, дәрман. Ә мин анын янында бер бөҗәк, кырмыска г ына. Менә мин бүген дә үземне «Ике урман арасында» шулайрак хис итеп, «Адашкан болыт» сыман «Язмышлар ярында»* басып торам... Шагыйрь Зөлфәтнең кодрәте белән җнрг ә иңдерелт ән әлег е имәнгә тиң Боек шигъри сүз каршында утка табыш ан мәҗүси-дәрвнш хәлендә... Ә Зөлфәг миннән 1 Зөлфәтнең шигырь китаплары исемнәре күздә тотыла. һәм меңнәрдән сорый, ялвара: «Ә учакның күзенә кереп караганын бармы? Үзен казып тапкан чишмә төбендәге тибрәнеп торган якты, салкын керфекләр! ә ирен тидереп карадыкмы? Йолдызларның тын хәрәкәтеннән башын әйләнеп киткән чакларын бармы? Иртәнге чык бөртегеннән снна сөйгән ярын томырылып карамадымы?»1—ди. Дустым, якIашым, яшьтәшем! Үзем күрдем, карадым, тойдым: күзләрем, җаггым белән генә түгел, синен гшпырь-гэрен аша ла тойдым мин ул хозурлыкны, ма! урлыкны, рәхмәт төшкере. Хәзер дә шундый рухи халәттә яшим, һәм Иҗат дигән тылсым каршында сәҗдә кылырга әзер горган һәркем, синен шигырьләренме укыгач, шундый хис кичерәдер дип уйлыйм. ...Мин рухи терәк эзләп, ике урман арасыннан гуп-гзры әлеге мәһабәт Имәнгә—Сина габан юнәләм. Ана юлны табуы бик җиңел, чөнки ул гади урманнар өстеннән бер башка калкынып, яргы юлг а чыг ып каршы ала һәм, хәерле юл теләп, яргы юлга кадәр озата бара. Тыңла, тынгысыз җаным: «Ни сөйли урман?»