Тауга күтәрелү

Коннәрнен берендә Азнакай төбәгенә сәфәр кылырга туры килгән иде. Шушы нкларнын даны сана.гган, җырларда җырланган Чатыр тауны күрәсебез килә. Менә без Чатыр тау итәг енә якынлашабыз. Юлдашларым — язучылар Мөсәгыйт Хәбибуллин, Илдус Гыйләҗсв, Марсель Галиев. Шушы төбәктә туыпүскән кеше буларак, Марсель тәмләп, рәхәтләнеп туган ягын мактап бара. Салават күперендәге барлык төсләр белән балкыган катнаш урманнар, басу-кырлар янәшәсенә этешми-төргешмн генә сыенган нефть кудыр(ыч «торналар», кара карга канатыдай зәцгәрсу-кара туфрак... Үз күзләребез белән күреп тә, юлдашыбыз сөйләгәннәргә ихлас ышанып та Азнакай яклары сурәтен күнелгә сеңдерәбез. Кыскасы, Марсель сүз айгырын уйната, күңелсезләнергә ирек бирми. Тыңлан бару гына түгел, сүзгә без дә катнашын киткәлибез. Чатыр тауның сөзәкләнеп төшкән итәгенә күз ташлагач, әйтеп кундым: һәй, мондый гына таулар безнең Саба-Теләчс якларында да бар ул! Бу сүзләрдән сон Марсель мыек астыннан хәйләкәр генә елмая, бер гын фәлсәфи су .тыш а.н аннан сон: Ашыкма, г ауның түбәсенә күтәрел: әч сөйләшербст, ди киная белән. Чынлап та шулай икән! Чатыр таунын иң биек ноктасына күтәрел- гәч, безнең каршыла гаҗәеп бер манзара пайда бу лды. Күк г омбәзенең дүрт ягы да шәрран ачык. Мондый биеклектә уй-хнеләрен дә бисктәрәк талпына башлый, күңелне күтәренке гошылар чорнап ала. Күккә таба ныт рак якынайгангамы, биредә борыш ы-тарихи җилләр исә кебек. Шулай, җил-арт амакка атлашан килеш, без дүрт яктан берьюлы ачылып киткән тирә-юньне тамаша кылабыз. Ас га болын, елт а киплекләре, мәрҗәндәй сибе.нән авыл йортлары... Татын да гаҗәпләндергәне: тау итәгендә таш ба.тбаллардай аягүрә басып торган суыр (байбаклар) иле. Алар нинди җәнлек, нинәрсә, каян килеп чыкканнар болар хакында сез шушы якларның сулышын, табигатен яхшы белгән М. Галнсвнең түбәндә тәкъдим ителәчәк язмасы аша яхшырак ташашырсыз. Иҗат дөньясыггда һәркемнең үз тавы, үз биеклеге була. Мондый билгеләмә Марсель Галиев иҗатына бигрәк тә туры килә. Мин аның барлык әсәрләрен диярлек яхшы беләм. Казан дәүләт университетында укыган елларда ук сабакташлар, аркадашлар идек. Марсель, нигездә, шигырьләр һәм проза әсәрләре яза. Мин аны» китапларын кулыма ал! анда ин әүвәл үземне тау итәгендә басып торган сыманрак хис нтәм. Беренче битләрне укыйсын һәм серле, билгесез, мавыктыргыч доньяга сәфәр башлана... Яңалыкка, яна хисләргә сусап торган күнел өчен никадәрле ачышлар, фикер кайнарлыгы көтеп тора сине! 11и нык сөендергәне Марсель сүътәрнен тәмен, кадерен тоя, аларны зөбәрҗәт ташындагы төрле тосләр-чагылышлар белән уйната белә. Ни генә димә, телбизәкләр остасы ул, сүзләрдән рәсем- сурәт ясау талантына ия. Шигырьләр, хикәя яки повестьларда булсын, анын геройлары —гамьле, борчу.'ы, яхшылыкка җан аткан татар кешеләре. «Таувнын түбәсенә, ин биек ноктасына күтәрелгән саен ачышлар арта, уй-фи- кер офыкларын кинән, тормыш-яшәеш катламнары тагын да ныграк төсмерләнә башлый... Моңа ышану өчен М. Галнсвнең «Ул чакта», «Ерак урман авазы», «Сиңа мин кирәк», «Апрель кызы» һәм башка китапларын укып чыгу җитә. Кыска гына сүз башында мин Марсельнең иҗатына анализ ясау, биотрафмясен сөйләп чыгуны максат итеп куймадым. Язу чынын гомер юлы, язмышы, җисми һәм күңел биот рафиясе агын әсәрләрендә. Алар белән танышканнан сон авторның әйтер сүзе, фикерләре, табышлары синен дә күнел байлыгына әверелә. Кайсыдыр тәнкыйтьче әйткәнчә, Марсель Галиев тормышта бераз гына кыланчыграк яши һәм шушы нәрсә күпмедер дәрәҗәдә иҗатында да чатылыш таба. Кемг ә-кемгә, мина калса, бу сыйфаты апа нишләптер килешеп тора бит, шайтан а.н ыры! Сугыштан соң туган буын... Вакыт сиздерми генә уза тора икән. Инде менә безнең буын вәкилләре дә «илле» дигән тут әрәк сан сызыгына якынлашкан. Гомер кояшының зенитта чагы. Каләмдәшебезнең иҗаттагы егет чагы. Талантлы татар егетеннән без алга таба да көчле, яхшы әсәрләр көтәргә хаклыбыз. Татар халкының язмышы хәл ителгән хәлиткеч елларда бу бигрәк тә шулай. Шөкер, милләтебезнең күпер баганалары хәзергә сау, ләкин аста субайлар тирәсендә империя пычкы тешләренең астыртын кыштырдавын сиземләү кыен түгел. Түгәрәк юбилеең мөбарәк булсын, каләмдәшебез! Алда безне каләм, ак кәг азь, яна көрәшләр көтә