ФАСИЛНЕҢ ТОРМЫШ ФАСЫЛЛАРЫ

КОМПОЗИТОР ФАСИЛ ӘХМӘТКӘ 60 яшь
Физиклар белән лириклар никадәр генә бәхәсләшмәсен. адәм баласы барыбер иң элек — табигать баласы Тукай әйтмешли, табигать иркәсе. Шуңа күрә дә кешенең тормыш юлы табигать күренешләрен. ел фасылларын хәтерләтә. Әйе. анын да балачак. үсмерчак язы. яшьлек жәе. өлгергәнлек, җитлегү көзе һәм. ниһаять, гомер азагы — кышы була...
Бу хакта композитор Фасил Әхмәт каләмдәш дусты шагыйрь Равил Файзуллин белән берәүнен дә күңелен битараф калдырмаслык, үзәк өзгеч "Аккошлар» җырында үтә дә үтемле вә тәэсирле итеп әйтеп биргәннәр
Көзләрдән сон язлар килми алда салкын ак кышлар Китәсез ләмсни. китәсез дәменн, китәсез ләмени. аккошлар?
Әлбәттә, табигать тә. аның фасыллары да - мәңгелек бакый, ә кеше гомере, бар тереклеккә хас булганча, бик кыска вә чикле, ә инде үз гомерен сәнгатькә багышлаган талант иясенең иҗат гомере кешелек тарихында гөлт итеп янып алган очракны йә булмаса метеорны хәтерләтә Әмма чын талант иясенен башкалардан гайре бер өстенлеге бар - халык күңелендә ул тудырган, ул калдыр! ан мәңгелек иҗади мирас үз гомерен дәвам итә. Еллар үткән саен бу үлемсез әсәрләрнең бәһасе. әһәмияте, тәэсир итү көче арта гына төшә Даһи Кол Галигә ничә йөз яшь тулмасын, ул барыбер изге Йосыф белән гүзәл Зөләйханың мәхәббәт җырчысы булып кала, ә егерме җиде яшьлек Тукай шүрәлесе, үз вакытында кара урман булып шаулап утырган төбәктә соңгы тирәк киселеп бетсә дә. барыбер үзенә елышыр урын табар, кеше җаны белән «кети-кети» уйнавын дәвам итәр...
Хәер, бу бәхетле мисалларны, теләгәндә, бик күп китерергә мөмкин булыр иде Тик. Тукай әйтмешли, «язмыймын куркып, еракларга китәр дип уйларым., тукта, мин юлдан адашканмын икән бит. күр әле. әллә ник истән дә чыккан, сүз башым бит» —композитор Фасил Әхмәт
Әйе. әйе. магг азагында, шомырт, алмагач-чия шау чәчәктә коенган гүзәл мизгелдә—майның 23 ендә Кукмара ягында, салмак кына агып ятучы нәни генә , Шөн елгасы буенда урманнан Салтын Ерыклы авылында XX гасыр азагы татар милли музыкасының ин шөһрәтле композиторы. Россия һәм Татарстанның халык артисты. Россия Федерациясенең Глинка исемендәге. Татарстан Республикасының Тукай исемендәге Дәүләт премияләре лауреаты Фасил Әхмәт дөньяга килгән. Дөрес, булачак композитор ул елларда сөекле даһи шагыйре Һади Такташ кебек «Мин яралдым серле моңнарым белән бар дөньяны еглатырга. Әйе. миндә көчле Байроннар җаны. Көн килер, күз яшьләрем гормыпг күгендә ялтырар Дәртле җырларым моңыннан ил елар...»—дип. бар дөньяга оран салмагандыр, тик шунысы гаҗәп әтисе Әхмәтгали, гаиләсендә дүртенче бала булып дөньяга килгән төпчек улына татарда моңарчы һич очрамаган, җырлап торган музыкаль исем Фасил исеме кушкан. Каян тапкан ул аны бер Алла
■ «’"ерем бус бу неумней килеп чыгышын тори чы|анак.,ар. дан
эзләдем Васил, Василийлар. Васялар буа буарлык. Фаена юк Хәер, алдыйм, ахрысы
Канчандыр Куба утравында чыгышы белән испан затыннан бу.'пан үтә кансыз пират король
Фасиль хөкем сөргән икән
Ничек кенә бу гмасын. зирек ага улына тәңгәл исем биреп кенә калмаган, знын тәүге
остазы, мөгаллиме дә булган Фасил язмышында бх куркам ыгнын роле чиксез »ур булуын
искә алып, анын да катлаулы гормыш юлын маскача гына оулса да сөйләп китәргә иле
бурычым дип саныйм Шхшы ук «вы i . i 1907 елның в сен1яорендә_урга хәлле крестьян
1анләссндә туган ул 1>г'а" мәт тырыш HIенче булган, шуңа курә ишле гаилә (5
ул') гук имин я яшендә Әхмәтгалинең сөекле әнкәсе дөнья куя. өйгә' үги ана кер
• сәсендә башлангыч белем алган, күрше удмурт авылындагы м.»к -■ телен
сукаларга өйрәнгән яшүсмер егет көннәрнең берендә и ; • ■ күптәнге хыялы
Казан каласына юл тота һәм анда ярлы-гндаи i.i ian курсларның берсенә укыр>а
керә һәм пвдән бухгалтер .•*. үзләштереп чьпа Казанда үткән бу ачлы-туклы
әмма бәхетле мин гали күңелендә мәшегә уелып кала Әле яна дөньяга ку зе
ачылып егете НЭП елларында шау-гөр килеп кайнап торган Казанның бәрәк Я1
дөньясына баш-аж ы белән чума. Үзе ласш шулпасы чөмерсч* ы. вак-төяк эшләрдә катнашып
туплаган тиеннәрен горле тамашалар, театрлар, концерт гар карауга сарыф игә. ьгрмун алып
җибәрә, анда ишеткән көйләрен -шыңгырдатып» алгалый. Ул яшәгән гугай торакка еш кына
яшь шагыйрь ыр Кутуйтар Такташлар. Нәҗмиләр килеп йөри, үзләренең штырьтәрен укый
Ара тирә укучы яшьләр Галимҗан Ибраһимов. Галимҗан Нигьмәти Мехе i дин Корбаша-
лиев кебек затларның лекцияләрен гынлау бәхетенә дә ирешәләр.
Кыскасы, авылга Әхмәтгали балигъ кеше булып, башына карту з, өсгснә кәчтүм. ая!
ына ботинка киеп кайта Тиздән «Казаннан азып, озын ч.*ч үстереп Кайгкаи» Хаҗиәхмәт углы
авыл активисты булып китә, шумияь? керә. колхоз тазудә одтив катнаша, апа Тукай исемен
үзе бирдерә (COHI.I габа Кукмара районында! ы бу колхоз исемен «Ударник» дин алынпыра
iap. тик сошы е i тарла гына бу горур, тарихи исем колхоз<а янә кайтарыла)
Тукай, Такташ шигырьләрен яттан белгән. Г Ибраһимов 111 Камалларның әсәрләрен
кат-кат укыган. Г Камал, К Гинчурин спектакльләрен yi күтләре белән күрү бәхетенә ирешкән
Әхмәтгали яна тормыш өчен авылда аяусыз көрәш башлап җибәрә Әмма элек тә бу «юктан
көрәк булган- егетне жене щймогән авыл di айлары тиздән анын ягмышын үзләренчә x.i i ию
ыр ян.ш ta юмалап ia ни чыкмагач, яла я! ып гормәгә яптыра iap Чоры га мач ки ien юра бит
ил буйлап «халык дошманнары»н ггләу. гюрлск ьц башланып кит.* һ.»м менә чәче кырылган,
партбилеттан колак каккан гыйсъянчы Әхмәт 1али конвой астында Черек күл буена атлый
Сөекле Казанның. Тукайча сок iaHi.ui баш- к.| ганың төрм*» таш шрьт ана шактый lanapia
гуры ки гә
Ә өйдә өч Шла белән (ип өлкәне яшь ярымда вафат Ax ial к.» ыше Бибисара утырып
кала Бу вакытта Фасилгә нибары II ай Нык бәдән ie ia»a маши Киткәндә әтисе гончек улын
«булырданнын б нан билгеле» дни. аны арт саныннан яратып чәбәкли.
Бибисара «утырып кала» дидемме’ Утыртырлар сипа ко кошың Давы юв белән
Нагульнов кебек килмешәкләре -халык дошманы- ха нанын көн ь» инк * куалар, ә оч бала
өндә клгыз ка 1ЫП. әниләрен көтеп. с ып xiup.i I ш кына н.ши улын ана салкын ишек
гупсасынга йоклап киткән тунын к^шосн <ччк.ш \ . i ю кулына алып, җылы яыыкка yi янына
сала Тиздән оа ы авырын <ыгн >ын Авылда. ы «„ым-йоргы бс.см 1С фельдшер. «Ма.менвын
да* буыннарына ... .кын таган, па суына у гыр.. мунчада чап» дай таш бара Бичара Ф >сн пкн
.,р, савы уу го, су 1.1П1.1Н 1.1 у парын чи 1.1НСП бс,.». файдасы ,нми Ярын .. .. . ... ..... «ж
oil,., а |*,.Н| но .........................мма акл .......... an. ,вспл..рс„ *УУН ........... У ....... ..... . ... .....
I .и, куаныч! Тик юпчек у I ына һаман .................... ................ „ку ........... шыр ..................
катан, .......... ..................................... Әумапалн ....... учын .... ....... .. ,ы.. ...
айлар................ .... бс.................. умый. ,у'К. ф.,н.1.кы п.мв Сонра.
К.п.„пбарып, „рофссеор ыр.а .................. ........... ааырумпын чын ..
II .ni. ...чу полиомстц. Бу машслскк.» ., ы ирмч ку .-.-.р ■*
УТГГ.У.УР капе ............. . И — ................. мм..н у,ыр..п
ларында ипләп 'йорн ниһаять. К гяуш 'Тмл" ' ,'4"4-" ' ynii.iui.i һ«»м тиздән иш it
Kiiii.KCii *ие яна iwiia ■ • ■ ' '
Мен анкыгып юрган ике кат ты йортның өске кагына a IIJH MI I*.
мәдре-
1 урыс
I
Ж%1П.
парен
булыр
Ул вакытта бу хужалык «Тулбинский лесхоз» дип атала. Вятка елгасыннан әлләни ерак
түгел, хәзер—Мамадыш районында Малайның иң бәхетле, иң тәэсирле балачак еллары биредә
үтә. Тирә-якта — кара урман, икенче каттан әллә кайдагы мең яшьлек тоз нарат-чыршылар
күренә Ә урман чатыр-аланына кердең исә — җиләге, бөрлегәне, кузгалак-какысы, гөмбәсе
дисеңме! Култыкса белән генә йөрсә дә, малай кордашлары, яшьтәшләреннән, апа-абыйсыннан
калмаска тырыша, үрмәләп, җиргә ятып булса да юмарт урман сыен татый. Тик шулай да
күпчелек вакыты өйдә, ялгыз үтә. Дөрес, янында 3—4 яшьлек сеңлесе Вәсилә нидер лепелдәп
йөри Малай хәтерендә шундый бер хатирә уелып калган. Әти-әнисе каядыр кунакка киткәч,
Фасил белән Вәсилә балконда уйнап утыралар Сеңлесе абыйсын чәй белән сыйлый. Ялгыш
Фасил кулындагы чыйна- ягын кулыннан төшереп җибәрә дә, ул, зеңгелдәп, җиргә түшәлгән
ташка барып төшеп, кисәкләргә уала. Бу зеңгелдәү шундый тәэсирле, матур була ки. малай
сеңлесеннән тагын бер чәшке сорап ала. анысы тагын да матур, затлы тавыш чыгарып ватыла...
Тиздән шкафта бер савыт-саба да калмый, ә сабыйлар лампа куыкларына тотыналар..
Абыйсының сөенечен сеңлесе кул чәбәкләп, бии-бии бүлешә...
Гомумән, мәҗбүри рәвештә ялгыз калырга дучар ителгән гарип малай үзе өчен тиздән
өр-яңа дөнья — авазлар дөньясын ачып җибәрә. Урман шавы да, кошлар сайравы да. арба
тәгәрмәче шыгырдавы да, әнисенең жиз самавыр агартканда чыгарган сәер авазлар да, бала-
чаганың күл буендагы ыгы-зыгы тавышлары, бака концертлары һәм. бигрәк тә, таң алдында
сандугач сайравы — болар барысы бала күңеленә сихри әкият булып иңә, сыкрану-сызлануын.
ялгызлыгын оныттырып, олы дөньяга — бөек табигать галижәнабләре иленә алып чыга төсле.
Улының бу ихласлылыгын тоеп алган әтисе (табак-савыт тарихы үзе күп нәрсәне
аңлаткан аңа) улына гармун альт кайтып, кулына тоттыра. Бу матур уенчык гармун әллә нинди
серле авазлар көйли Каян чыга алар1’ Шуңа төшенергә теләп. Фасил кайчы белән аның күреген
кисә дә, эчтәге сәхтияннарын үз куллары белән капшап карый... Аптырагач, әтисе улына үз
гармунын тоттыра..
Әйтергә кирәк, сугыш алды еллары, хәзер ничаклы кара буяулар белән сурәтләнмәсен,
чагыштырмача тыныч, имин, тук еллар була Халык күңелендә әле өмет чаткылары дөрли,
радиодан Дунаевский. Сәйдәшләрнең якты рухлы музыкасы яңгырый, клубта бәхетле балачак,
яңа тормыш төзүче баһадир-энтузи- астлар турында берсеннән-берсе күңелле кинолар бара.
Әхмәтгали өенә дә ял көннәрендә дус-ишләре, туганнары җыела. Күңел ачу, җыр, бию
башлана. Төп тамада — хуҗа үзе. Ара-тирә гармунын да кулына альт, әле яна гына каяндыр
ишетеп кайткан ят көйне сузып җибәрә. Әти аларның чын исемен белми дә — ишеткән авыл
исеме белән атап йөртә: «Дусай көе». «Туеш көе». «Тәкәнеш көе» Соңга таба Фасил аларның
кайберләрен фольклорчы Мәхмүт Нигъмәтжановка нотага төшереп бирә һәм алар
җыентыкларның берсендә дөнья күрәләр...
Әмма тиздән авыр заманалар башлана. Башта ата кешене фин сугышына алалар, аннан
ул авыр яраланып, бил сөяген чатнатып кайта Врачлар аңа ак чыршы ылысы кайнатмасында
утырырга киңәш бирәләр. Әхмәтгали махсус заказ белән агачтан зур тагарак-ванна ясата һәм
көнаралаш ак чыршы шифасын кабул итә, үзе белән Фасилне дә елата-елата муеннан суга
чумдыра. Ходайның рәхмәте, тиздән әти кеше аякка баса, ә улының аяклары шактый ныгый
төшә. Шатлык озакка бармый Тиздән Бөек Ватан сугышы башланып китә, әтине янә фронтка
алалар. Бибисара янә дүрт баласы белән йорт тоткасы булып кала Әтисенең гармуны исә тулы
карамакка яшь гармунчыга күчә...
Ир-атсыз калып, көне буе авыр эштә алҗып бетеп, кич белән соңгы хәбәрләрне ишетергә
дип бергә җыела торган хатын-кыз аулак өйләрен, укучым, шәт, яхшы белә, күзаллый
торгандыр. Бу хакта дистәләгән китап язылган, кино төшерелгән. Тиздән Фасил гармуны
мондый кичәләрнең төп фигура-хужасына әверелеп килә...
44 нең язында, сигез ай госпитальдә иза чигеп, Әхмәтгали дә кайтып төшә. Иңенә саллы
биштәр аскан һәм тагын кеше аякларын хәтерләткән ап-ак төенчекне уң иңенә аркылы салган
Баку госпиталендә ятып чыккач (ә у л Төньяк Кавказ фронтында, бүген мәгънәсез канлы сугыш
барган Моздок. Грозный тирәсендә көрәшеп, авыр яраланып), өйгә кайтып барганда поезд
Эльтон белән Баскунчак тоз күлләре янында туктый. Бибисарасының өйдә сабын, шырпы, тоз
юк дип язган сүзләре кылт итеп исенә төшә, ә станса тирәсендә тау-тау тоз пирамидалары Аны-
моны уйлап тормый, авыр булса б улыр. Әхмәтгали запаска бирелгән өр-яңа кальсон
балакларын бәйли дә. икесенә дә тоз тутыра Күрше-күлән, 158
Киров тайт асына тоташкан, Мишә елгасы башында урнашкан бу урман хужалыгы әле
чатышгырмача яна хуҗалык була Бер үзенә ике хуҗалык лесхоз һәм леспромхоз Берсе агач
чыршы-нарат үстерә урман саклый, икенчесе көне-тоне урман кисә. |4штутан слансасына
ташый Поселок ти» үсә Өлкән апа белән абый 5 7 классны завод нырты мәктәбенә җәяү йөреп
укыса. Фасилгә. Вәсиләг ә һәм мина Лесхоз җидееллык мәктәбен тәмамларга насыйп була
Бирелә дә Фасил үзен оста гармунчы итеп таныта, сугыштан соңгы күңелле уемлыклар , аның
гармуныннан башка бармый, мәктәптәге концерт һәм кичәләрдә дә анын урыны түрдә. Тиздән
ул фронттан контузия атып кайткан Миша абзыймын затлы баянында уннарга өйрәнә
Ниһаять. 1952 ел җитә. Мәктәп тәмам Әтисе белән Казанга киләләр. Әти улының музыка
училищесына керә алуына ышанып бетми улы нота танымый диярлек, ишеткәнен генә уйный,
шуңа күрә аны учет-кредит техникумына урнаш- V тырмакчы була. Тик бу юлы инде Фасил үз
харак1срын күрсәтә му зыка учили щесына барып карыйк, ди Нота танымаса да. егетнең
сәләтле булуын Фасилнең булачак остазлары бик тиз сизеп алалар Бшрәк тә училище
директоры Ильяс Вакасович Әүхәдиен мәрхәмәтле булып чьиа документларны тапшырып. им-
тиханга килергә рөхсәт бирә
һәм менә Фасил, бер иңенә култыкса кыстырып, икенче кулына таяк тотып имтихан
барган, паркеты балкып торган мәһабәт залга кер». Дулкын тануыннан тез буыннары
калтырый, болай да ап-ак. ябык-чандыр йөз тагын да агарыбрак киткән Шул вакытта
көтелмәгән хәл була аксак егетнең култык таяклары як якка гаеп китә дә. ул гөрселдәп идәнгә
ки леп төшә Булачак компоги горның иң аяныч хатирәләреннән берсе, мөгаен, шушысыдыр
Ана комиссия рәисе аякка басарга үзе ярдәм игә. урындыкка утырта, күзеннән яшь.
борыныннан кан аккан «дәгьвәче» кулына балкып торган баян готтыра Фасил ихлас күңелдән
бар белгәнен уйнап күрәгә Нотаны начар таныса да. егетнең колагы үтә сизгер җыр-койләрне
бернинди хатасыз уйный диярлек
Кыскасы. Фасил училищеда укый башлый. Композитор гомеренең яна фа сылы башлана
бетергән иде ~ .
Ә училищеда Фасилне «тере» композиторлар укыта Әгъзам Ф.п тах. Ар нольд Бренинг
Җзтгм.гсә. Әгыәм ага. күнеше ымсын хырын у чи тишелә яшь «ойпотив.пир тү.әроге иа жибәро
очынып. ‘"'I4 .......... .... Р"
беренчо «Хорен им чорда “жа. in.' Әлбоги ише. «реиче шР «ренче
..... «ры Лтия турында I» ««Ноте м«ш «IMP* ...ж> «.ычуына Ш ,р,'ы ,даыр иярлек Бер-бер
аГ. .ы ..Карашларын-<М А ........... «Шомырт чочлж ат«.ш ч..к.а- (J М..~нн..да шигыре).
.1амчыт«р ынтр ч«. лар» (Ш Галиев шигыре). «Бию» һ. б туа.
Кыскасы Фасил күне тенлә баянчы тына гүгег композитор бу п тет.иелә туа. ныгый бара
Вричлйр ла. аксак кешегә авыр оаян күтәреп йөрү зыян па. дип
™ У ,ап‘2,,Рли,ьша һәм соныннан күрсәткән юмартлылыгына Sf.n . ™ <К Жыйтар
әле Фасил белән Вәсиләсен ул су бхенда очрата °а*“ а ч м?» 1 Күрсп -ала- анын артыннан Вәсилә
атылып килеп, әтисен 5 «лиLin ШУлай “иок ‘этенә чүмәлә» күтәреп, ике баласын ун кулы белән
кочып, әти кеше таныш оусага аркылы атлап керә Б\ ла Фасилнең хәтеренә мәше уелып
калган якты хатирә
Тиздән Әхмәтгалине Казанга чакырып яна эш тәкъдим итәләр берсе Казанда, осрсе
Саба урман хуҗалыгында Бу авыр, кытлык, ач 1946 е г Казанда хәлләр мөшкел Биш бала
атасы (ә бу вакытта инде мин дә туган булганмын! Саба ягын сайлап ала
Әти Салих Сәйдәшне күреп белгән генә түгел, якыннан таныш га булган Бу хакта
үзе үк сөйли торган иде Сугышка алынгач, у т. офицер буларак, Казан тирәсендәге
гарнизоннарның берендә гаскәр формалаштыру jure белән мәшгуль була һ.*м сентябрь
аена хәтле Каынга көн дә килеп-кигеп йорн Әлбәттә инде, рухи Мәккәсе Камал театры
спектакльләрен калдырмый Шунда Сәйдәш һәм Таҗи Гыйззәт белән таныша, офицер
паегыңа бирелгән сигарет белән аргисгларны сый тый Өенә кайткач, әти. гармунын а гып
«Менә тыңлагыз әле. бу Сәйдәш абзагызнын фәлән увфтюрасы <|м |ән ари ясе». дип. 14
телдә әлтә нинди катлаулы музыка уйнап күрсәтергә азан гана гортаи иде Хәер, ал.грның
күбесен Фасил инде радиодан гыңдап та яг тап га
күңелгә шом салалар. И. Әүхәдиев белән киңәшеп, Фасил тиздән теория һәм композиция
классына да йөри башлый, чордашларына караганда озаграк (5 V ел) укыса да. ике һөнәр
алып чыга, һәм шул ук елны Казан дәүләт консерваториясенең композиция бүлегенә кереп,
тәҗрибәле педагог, үзе дә мәшһүр композитор, профессор Альберт Семенович Леман
классында укый башлый...
Композиторлар Заһидулла Яруллин һәм Фасил Әхмәтов.
Композиторның халык арасында таныла башлавы шушы елларга туры килә. Бер-бер
артлы радиодан, эстрададан аның җыр һәм романслары яңгырый башлый. Фортепиано өчен
язылган сонатинасы белгечләр тарафыннан бертавы- штан татар музыкасында новаторлык
әсәре дип бәяләнә, адашы Эльза Әхмәтова һәм бик күп башка пианистларның даими
репертуарында урын ала. Аеруча композиторның беренче кыллы квартеты шөһрәт казана.
Казанга килгәч, аны даһи Шостакович тыңлый һәм композиторны булачак бөек симфонист дип
бәяли, үзенең китапларын бүләк итә, яшь композитор һәм аның остазы А С Леман белән фотога
төшә Тора-бара кызыклы әсәр, бөтен дөньяга мәшһүр Бородин исемендәге кыллы квартет
репертуарына кереп, безнең илдә генә түгел. Франция, Англия, ФРГ. АКШ һ. б. илләрдә
башкарыла.
Алга таба да композитор камера музыкасы өстендә күп, нәтиҗәле һәм уңышлы эшли
Бу хакта аның кыллы Партитасы, тынлы уен кораллары өчен Квинтеты һ. б. әсәрләре сөйли.
Үз вакытында һәркайсы үзәк матбугатта танылган композиторлар һәм белгечләр тарафыннан
югары бәяләнде.
Композитор төрле уен кораллары өчен музыка язып, үзен төп эшкә — симфоник
музыка иҗат итүгә әзерли, һәм күп тә үтми, үзен бу жанрда һәрьяклап бөтен илгә таныта.
Бигрәк тә Бөек Ватан сугышында вакытсыз һәлак булган, даһи «Шүрәле» балеты авторы Фәрит
Яруллиннын якты истәлегенә багышланган симфоник поэма киң резонанс ала һәм Россия
музыка дөньясындагы иң олы бүләккә- М. И Глинка исемендәге Дәүләт премиясенә лаек була
Бу уңыштан канатланып киткән композитор бер-бер артлы «Адажио», «Казан симфониясе».
«Фортепиано һәм симфоник оркеегр өчен концерт», «Скрипка һәм симфоник оркестр өчен
к онцерт» кебек күләмле, катлаулы әсәрләр иҗат и тә
Арада «Казан симфониясе» тыңлаучыны аеруча үзенә җәлеп итә. Көчле драматик рухта
язылган бу әсәр тарих һәм бүгенге чынбарлык турында сөйли, татар халкының катлаулы,
фаҗигале тарихын ачып сала Бу әсәрдә моңарчы татар музыкасында, симфонизмда
күзәтелмәгән кадәр яңалык энҗе бөртекләре.
табышлар тулып яга Шунысы куанычлы катлаулы булуына карамастан, ул берәүне дә
битараф калдырмый, ихлас уйландыра, сокландыра, елата да
Ф. Әхмәтнең якты, оптимистик рухта язылган «Сабантуй» симфоник сюитасы да. Татар
дәүләт жыр һәм бию ансамбле өчен махсус язылган •Сабантуй»- хореографик композициясе
дә. спектакльләргә ижат ителгән дистәгә якын музыка. балалар өчен дистәләгән жыр һәм
пьесалар, бик күп башка әсәрләре бар
һәм. әлбәттә, Фасилне халык ин элек жыр остасы итеп белә, таный, ярата. Дөрес, соңгы
елларда эре күләмле әсәрләр өстендә эшләп, ул бу жанрдан бераз читләшә төште сыман.
Әмма һәр язганы татар жыр сәнгатенә янадык булып кереп калды. Ул саф татар моны,
пентатониканы яна алымнар белән баета -Тан йолдызы». -Ишкәк ишкәндә- кебек
серенадаларны гына искә төшерегез! Күпме үзенчәлекле моң. аһәң, яңгыраш бар аларда’
Фасил Әхмәт, гомумән, татар җыры— итальян, испан, башка халыкларның көйләреннән
калышмый, киресенчә. Көнбатыш белән Көнчыгыш музыкасының ни матур алымнарын
үзендә чагылдыра. дигән фикердә тора. Композиторның жыр өлкәсендәге фидакарь, новатор-
ларча эшчәнлеге. татар җырына ул керткән янадык югары бәя алды ул сөекле Тукае исемен
йөрткән Татарстан Дәүләт бүләгенә лаек булды
Фасил Әхмәт бүген дә яна ижат планнары белән янып яши Гомеренең иң җитлеккән,
бәрәкәтле өченче фасылын ул яна әсәрләр белән баетып үтмакче Ижат планнарында балет,
яна симфоник әсәрләр, жыр һәм романслар, музыкаль комедия һ. б
Еллар анын кара чәчләрен дә шомырт чәчәге гөсенә мандылар Сөекле әти-әнисс инде
күптән.1981 елда ук дөнья куйдылар һәм Яңа Биеш зиратында Тукайлар. Сәйдәшләр/Карилар
белән янәшә сонгы ятакларын гашылар Әсәрләренең берсе «Адажиомны композитор
аларнын якты истәлегенә багышлады Моңлы, хәсрәтле, фаҗигале музыка Кайчандыр даһи
Сәйдәш Сакай дустын шундый моң белән сонгы юлга озаткан Әмма әле алда башланма!ан
яна фасыл бар. анын каршында кор күңелле, тапкыр гелле. үз сүзен әйтә, үз гамәлен кыла
белгән батыр йөрәкле, принципиаль карашлы, туры сүзле, искиткеч талантлы Олуг Ижагчы
бар Димәк, жыр дәвам итә
Безлә әле бу дөньяга
Күңел тулы алкышлар.
Китәсез дәмени, китәсез дәмени. китәсез дәмени. аккошлар"