Шигырьләр

Шамиль Маннапов

УйЛАНУ МИЗГЕЛЛӘРЕ

Зурны кече итеп буламыни — Басып аның иңе өстенә? Түбәсенә авыр кар басса да. Түбәнәйми таулар һич кенә. Тау өстенә шәһәр салса кеше. Тау таулыгын җуя. Таудан биек саный икән үзен - Уяулыгын җуя... Җомга намазына бара картлар Адымнары салмак, тын. сабыр. ...Ашыга да яшьлек, соңга кала. Юлын белә картлык Соңармый... Татар өчен нигә газиз Сөембикә манарасы'’ Ул би I татар йөрәгенең Кардиограмма энәсе. Шамил МАННАП (1938) шагыйрь һәм прозаик. Дистәдән артык китап авторы. Казанда яши. Кемнәр яши икән бу өйлә, дип Тәрәз каршысынла тукталам гел Тәрәзәдән карап, яңгыр көтә Төбе коргаксыган, сусаган гөл «Халкым, халкым!» диюләрен нигә. Җылы хисең синең калмагач Ничек сыяр йөрәгеңә халык. Бер кеше!ә урып тапмагач? Манарасын кисеп мәчетләрнең. Чиркәүләрнең алып чаңнарын. Теләделәр бугай халыкларның Башсыз, телсез, тынсыз калганын Фамилиябезгә тагылтан «Ов»лар. «ский». «ип»нар Булсын диделәр микәнни Болар «сукин сын»нар?! Үләргә теләгәндә дә Үлалмыйча калдым мин Ләүхелмәхфү здә я зылг ан Я змышка ышандым мин Ник кайвакыт төрле шикләр белән. Чикләү белән сине борчыйм соң? Йә мин сине белеп бетермимдер. Йә беләмдер күбрәк тормышны Шигырь илаһи сүз. сөйләгәндә Кычкырма, йә йодрык бо пама Ишег мичә калмас сине ха тык. Әй гер сү зен их лас бултагиа Бабаларым җирне яратканнар. Яратканнар эшчән атларны Югалудан җире белән аты Саклап тота бугай татарны. Яшә бу фани дөньяда. Каргалсаң да каргамыйча. Пәйгамбәрләргә дә элек Таш атканнар аңламыйча... * * * һич ашыкма, үзгәрешләр юк. дип, Хаклык йоклый, диеп әрләргә.— Җир үзе дә хәрәкәтсез кебек. Ә бит әйләнә ул. әйләнә... Бакчабызда үскән таллар кебек. Без туганнар бер үк тамырдан. Беребезгә әгәр дым җитмәсә. Барыбызга килә авырга. * * * Тәҗрибәсез идек. Кайчак Хамның Этлегеннән бары көлдек тик Көлә-көлә аңа дәрман бирдек. Шулай алды Яман — өстенлек. Безне, улым, сугыш гарип итте. Без әтисез үскән буын ла. Шуңа, бәлки, өйрәнәлми калдык Үзебез дә Әти булырга... — Гел үзгәртеп кору, дисез. Ни ул үзгәртеп кору? — Уртак йортны җимерү һәм... Үзеңә ташып тору. Империяне Дуслык иле диеп. Күпме яшәп була ялганлап? Үлгәнне бит саклап булмый тагын Мавзолейга куеп, бәлзамлап И iha u Шакирга Ярый әлс Син тугансың. Илһам! — Замандашлар булдык: Нинди бәхет! Милләт урамыннан Бергә җырлап уздык Әдәби телдә тигәнәк. Безнецякта кырмавык Арасында кызлар кочтык. Кырмавык дип тормадык Кояштан алган яктысын Җир белән бүлешә Ай Шуңа аның йөзе нурлы. Шуңа ул хыялга бай Яшьлек узды Каймакта ул Була миндә кунакта ЯI күзләрдән кача-кача Шигырьләр язган чакта Үзенең парын табу өчен генә Сайрый, диләр былбылны Мин дә сиңа атап җыр чыгардым. Ил тыңлады җырымны Шит ырьләрен илтә таратса да. Шагыйрьләрен, бәлки, яратмый Үзенчәрәк яши бирә дөнья. Безнең теләк белән санлашмый * * ♦ Очма!—дип әйтеп буламы кошка? Исмә! —дип әйтеп буламы җилгә? Акма!—дип әйтеп буламы суга? - Ә ник киртә куя дөнья шагыйрьгә?! ♦ ♦ ♦ Син кайгырма, шагыйрь, бу арада Аерылдым, диеп, җырлардан.. Сиңа түгел, хәтта пәйгамбәргә Вәхи бит гел иңеп тормаган. Узган хатаң өчен тәүбә итү — Соңлап килгән яңгыр шикелле.. Күз яшьләрем агып, битләремдә Ерганаклар калыр шикелле. * * * Кыраулар төшмәсен дисәң Бәхетеңнең гөленә. Узганыңа үкенмә дә. Киләчәккә—көенмә. Дөрес яшен аның белим дисәң. Карашын бел мәхәббәткә: Картайганның, диләр, мәхәббәте Әверелә тик мәшәкатькә. . Кемнәрдер гаепләр сине. Кемнәрдер, бәлки, аңламас. Йөрәгең кушканча яшә. Йөрәгең сине алдамас. Карашларны күккә юнәлдереп. Калкып тора яңа манаралар. Яңардымы әллә заманалар. Иманнармы әллә яңаралар? Борын заманда кяферлар Табынган жансыз сыннарга. Шул йогка табыныпмы, без дә Әйләндек имансызларга9 Картайганга мәллә нигә Җиргә Игътибар юк. хормәт-кадср юк? Җирнең безгә ихтирамы бетсә. Нәрсә булыр'’ уйлыйк хәзер үк Курыктылар: шагыйрьләр дип арта, урын җитмәс г ә гит-журналда Ләкин шагыйрьләрдән күпкә артты сугышучы яшьләр урамда Узганны яманлап га яшәп була икән бит. яна «иман» үзләштергәч, әйбә I була икән би г Туган тел көчле корал ул Туган халкын саклауда. Тик гуган гел үзе әле Мохтаҗ бүген яклауга Шәһәр өстеннән агыла ,1 I |.) DO 1Ы I ® 1 !•' IOICH. әллә минем өметсезлек, әллә минем өметем? Хәким кебек шагыйрьләрнең бар иде бит «Дуга»сы Эх, безгә дә дуга белән, пар ат җигеп, дога белән олы юлга чыгасы... Ник тавышы моңлы дисәң кулларымдагы сазның?— Язмаган чакта — авырдым, авырган чакта — яздым... Картаяммы? — Бер сүз белән кайчак күңлем була. Бер сүз белән кайчак күңлем тула. ...Елганың да койган җирендә Дулкын ярга ныграк сизелә. Әниемдәй газиз кеше булып. Кердең, иркәм, син тормышыма Әнием тәүге авазыма шаһит. Ә син. бәлки —соңгы сулышыма . Бу дөньяда байлык түгел. Эзләдем Хакыйкатьне. Җитә миңа бер аршын җир Язу өстәлем чаклы. Туган җирнең бер кисәге ич мин: Канда сихәт биргән чишмә суы. Тәндә — икмәк белән сеңгән нуры. Күңелемдә бабамнарның җыры Шушы җиргә тартылмыйча, нишлим?! Яшь вакытта булдык җүләр без, Мәхәббәтнең кадерен белмәдек, һәм Мәхәббәт төшеп ватылды Хәзер инде без бик акыллы. Мансур Шиһапов Бәхилләшмим — саубуллашам Җыр Мин дөньяга кияү белән Анам кат-кат юган чишмә Саубуллашырга дип килдем Язгы кичтә, чумып хискә Саубуллашам ярлар белән. Ярда үскән гаялар белән. Тәпи баскач, нурга күмеп. Ю I яктырткан гаңнар белән Беренче хис хашрәсс Юл чатында ялгыз каен. Каен тәлгәшләре кебек. Булды башым игән аем. Ялгыз яндым кеннәр-төннәр. Тик сынмадым, сыгылмадым Бәхилләшмим саубуллашам. Бала чагым, туган ягым. Яшәү көче биргән әнкәм. Җан җылысын өрә-өрә. Ак күлмәктән, ак чәчәктәй. Пакь җан булып төшкә керә Кызыл, зәңгәр, ак. шәмәхә Чәчәкләрдән чәчәк гуган. Бәхилләшмим саубуллашып. Китеп барам кашыр юлдан Пар ат җигеп, язмыш юлын Парлап үткән тормыш дустым. Яраланган яшьлегемә Канат биргән очар кошым Яшь җилкенчәк тә көнләшсең. Сөю хисен чәчик а тс. Tai ын йөз ел бәхил тәшми. Җир җимереп яшик әле Мансур ШИҺАГЮВ (19401 -i»й ынгп кайтыгыз» urruir китап ш\ t и.. ы Аэ.т 1юм ((ашка күн пап\ /ч/> < I' «•»/•«' авторы Журна зыбызда бергта ч>рт.м\> басы ia Казанда пши Яңа елның туар көне Иске елның соңгы киче. Ай никтер тонык янып. Әйләнә җирне уратып,— Уйланып, сагышланып. Яңа ел алды кичендә, Теләкләр тели-тели. Ай күк әйләнеп күңелем Сезнең якларда йөри. Өй түрендәге чыршыда Мин йолдыз булып янам. Тәрәздән исеп серле җил — Чәчеңнән сыйпап багам. Талган күзеңнең нурларын Җан җылым белән төреп. Керфегеңдә калган яшьне Киптердем өреп-өреп. Яңа язган яңа җырым Моң булып агыла ла, Әрнүләрне таратырга Кайттың, дип. безнең янга. Үзеңә авыр булса да, Сораштың минем хәлне. Яңа елда бәхет теләп. Сәгать сукты бер мәлне. Парлылар җырлап уздылар. Тибрәтеп йөрәк түрен... Ялгыз ай тиңдәшен эзли. Айкап дөньяның күген. Сагынам Җыр Чылтырап аккан чишмәле, Айлы, кояшлы ягым. Кем генә сагынмый икән Кырда бәрәңге пешереп. Кинәнгән бала чагын. Авылдан киттем — авылны Шашып сагыныр өчен. Я л ы ташкын булып кайтып, Таңда каршыңда тезләнер — Кат-кат табыныр өчен. Чалгы яный чишмәлектә Кем булсын, эткәй җаным Төшкә керә әнкәй язын. Көянтәсен иңгә салып. Талир тәңкәләр тагып. Күкләреннән йолдыз чүпләп. Күзләрне күзгә багып. Ничек сагынмасын күңел Беренче сөю китергән Сагышлы авыл таңын9 Сабан 1уйда пар ат җигеп. Кем урлый сөйгән ярын9 Ул без идек кыз урлаучы. Тальян гармун кыңгыравы Чыңнарын моңга салып Сынмадым-сыгылмадым Җыр Кыр казлары белми әллә. Күктән барыр юлларын9 Кайда илтеп аттың, язмыш. Илнең гүзәл улларын9 Кемнәр сат гы. кемнәр аны Татар зыялыларын? Юл чатында ап-ак шәлдән Калдың яулык болгадың. Себер урманнарын ярып. Тальян булып чыңладым Дошман сынды, син мәхәббәт. Сыналдың, сыт ылмадың. Зил-зиләле давы г. гарда Илдән хәбәр тыңладым Тамырларымны куптарды. Ләкин үзем сынмадым Туган яктан жыр агылса. Дус-ишләрне уй. тадым Күпме язлар, кошлар кайтты Мин юк идем гускаем Салават күпере чыкса. Кавышуга юрадың Яшьләр түктең, рәхмәт көттең. Сынмадың-сыт ылма гын