Латин әлифбасы нигезендә татарча уку күнекмәләре

Татарстан Республикасы Президенты М. Ш. Шаймиев Указы (29 март. 1993 ел) нигезендә, хәзерге милли татар әдәбиятын үстерү! ә зур өлеш керткән өчен, язучы Фатих ХӨСНЕТДИН улы ХӨСНЕТДИНОВКА (Фатих Хөснигә) «Татарстан Республикасының халык язучысы» дигән мактаулы исем бирелде. Мөхтәрәм әдипне олуг исемгә лаек булуы белән чын күңелдән котлыйбыз һәм укучыларыбыз! а «Совет әдәбияты» журналында (1939 ел, 2 сан) басылып чыккан «Хәзинә» исемле хикәясен тәкъдим игәбез. FATbJX ХӨ8Н1 X Ә ZIN Ә Xikaja Spektakl' ва$1апьга|а jartb saqat qaldb diganda депә, ва§ rolda ujnajacaq Saeirnbn isena «qblt» itep per narsa kilep teste Komandir sulbp kieny ecen pljom qajan albrqa? — «Ах!» dip qujdb Saeir. Альп avzbnnan kinat ezelep cbqqan BU «ax> saxnadagelarnen. eitlarena gyjaki utlb ?il ви!ьр kilep earelde, alar earsb da вег julb Saeirqa ajlanep qaradblar. Truppada rezissjorlbq daqvasb qbia torqan Zahrettinef, kyz асьр jomqancb, Saeimbn. qar§bna kilep eastb: — Niga axbldiswi? Taqbn narsa ?itmade? Zahrettinef Saeirnbn. kyzlarena turb itep qarap tordb. Balki ana $ul turb qaras вега/ jardam itkander. Saeirqa nicekter fiuelrak ви1ьр kitte. Ul qaea- tannibjca qbiia sejlande — Barsb da ваг, tik птепә вег narsane onbtqanebz ic eez. jegetlar. — Narsane ? Komandir Buli.p kieny seen $ljom qajan alaebz? Bik az qwra vaqbtqa earsb da tbndblar, ujcanlandblar. Jezlarga pddilek вәгер cbqtb. kyzlar k«zge ten §ikdle kinat salqbnajdblar. Tbnlbqnb zaldaqb xalbq Bozdb. Xalbq spektaklnen, tizrak ва$1апиьп so- rap. рьг tuzbp qul caearqa totundb. Qullarb eulqan ке§е!әгпец ajaqlan»- da ваг — qullar tik tormaqac, ajaqlar qbna ni§lap tik torsbnnar. Qul сави- larqa ajaq ве!әп tbpbrdavlar kilep qu§bldb. Ber syz Belan ajtkanda, zal qort ile tesle gezlade. Xalbqnbn, §ljomda e$e juq, xaluq tyzemsezlek Belan keta ham ketkan narsasen talap ita ide. Моль i§etkac rezissjor Zaherttinef- nen, jom^aq qbllarb caq quna §artlap ezelmadelar. Ul, eajdan bcqunqan ja? arbsian tesle, kinat quzqalbp, а^ьсцьр-а^ьсцьр jererga totbndb ham saxna artb adaee tun>nda eetenlaj onutup, Saeirnb qatb syzlar Belan §eltalarga kere§te: — Qeeep jerisen, kakoj cort artist sin. Yzen, turunda yzen qajqurt- maqac. sine §ajtanbm qajqbrtbrnteni. Bolamuq eulma, ujta, taqun un minut vaqut Biram. — Min xazer gena ujlap qajan §ljom taebjm, di. Sinen. ea§bnda aqulun, вагть, juqmb? — Beznen, Ba$bBbzda aqblbBbz ваг, gljomuBUZ qbna juq, — dip aculanu qatb? tertep cavap qajtardb Zaherttinef ham acudan һпьп, in, ва§1агь ysa Baslaqan §ikelle euldb. In. ва$]агь §ul caqlb ystelar, xatta ul saxnaga sujup tora almbj Ba?ladb ham tiz-tiz atlap cuqbp kitte. Saxnada qaJqannar yzara kina§la$a ва§Ыь1аг. Qajsb апь, qajsb топь taqdim itte. Kyp kena ajsat taqdim taebldb, lakin nacar qbna eulsa da вег §Ijom da taBblmadb. Zaherttinof earelep-suqulbp taqb kilep kerde. Bu julb ul $aqtbj uq actU- qan ide. — Tuqtaqbz ale, ipta§lar, qarap qarbjq ale, eerarse §ljom kiep kilmagan- me ikan? —dide ul, pardanen. вег citen kytarep, saxna alduna Cbqbp eastb. Апъ kyrgac, xalbq taqbn da nbqraq tuzqi te$ep, qul caearqa totbndb. «Tizrak qblanbqbz, irtaga eajram tygel ic», «alia juq isa qojmaqbqbznbn acye eitmaganme’» digan caneckele syzlar апыт, ва?ьпа BOZIB janqur sulup javdblar. — Тьпьс Bulbqbz, ipta§lar, xazer spektaklne Ba§lbjBbz, — dide ul, az qbna tbnbp torqan ви1ьр, zaldaqu xalbq estennan kyz jertep cbqtb. Lakin zaldaqu ke$elar вагзь da ва§ kiemnaren salbp utwqanlbqtan, ul ezlagan narsa monuan da taBblmadb. Zaherttinef kiredan parda artbna cumdu. Bu —aqtuq ь?апьспьц synye ide. Axrbnda ul artistlar aldbna kilep, ke^elarga rux eira torqan ujbncaq ham ?blb tavb? eelan eelderde: — Jarar, ?ljomsbz da ujnarabz. Tege jbllarnu partizannar ecen §ljom kiy §art tygel, finy gena §art ide. V kontse kontsof, вегпец өсеп da ciny gena §art. Апьц ви caqb$tbrub qutbr^b Cbqtb. Saxnadagelar аца ni dip ta cavap Birrr.adelar ham BU «qbtw§b caqb§tbru» ке§е1әгпец jezlarena вәгер cbqqan вогсь1и ezlaren da jua almadu. SaBir taqwi вег martaea «ах» dip ajterga lavzbn acqan ide, lakin ul ви julb ajtep elgermi qaldb, saxna artbna altmb§, aitmb§ ei§ ja$lar camasun- daqb вег qarcbq kilep kerde. Maqqajbna viwcbqlar cbqqan ham javluq citennan cal cace kyrenep tora torqan BU qanjuqnb, sul janaqbndaqu zur quna min.ena qarap, Minleeika dip ajterga da bik memkin ide, lakin сьп1ав- raq tik$era torqac, ul minsez Bike ви!ьр cbqtb. Ham ul qarcbq апь-mont» ketep tormbjca, i^ektan kerye Belan yk syzga kere$te: — Тьц1ар, tbnlap toram da, taqbn вег tbnlap qujam. Aldanraq ajaq kienerga kirak ide, Balaqajlarbm. Xalbqnb alaj kettererga jarambj, xalbq Bit ul sezga teatr и)ъпь tygel. Yzem §ulaj alama eulsam da, ajtmaganem BUI- 8ьп, qolaqlarbm sav minem, narsa turbnda pb$bldaqanbqbznb i^etep utwdbm Komandir вугеде taea almbjca taqategez qorbj aulsa kirak, niga son mina — XaeiBcamal aeiegezga kilmadegez? Minem §arafettin и!ьт komandir ide Bit, eicaraqajbmnbn xatlarbn da, yzennan qalqan qajeer kiemnoren da kyz almam tesle itep saqlap toram. Эдаг тепа kyzegez-ea§b- qfaz aqajbp, juqaltbp qaldwbrlbq eulmasaqbz, ajdagez, и|ьтпь kyrgan tosle ви1ьгтьп, kienep ujnaqbz, вугедеп da, kirak eulsa, Bytan kiemnaren da sirep toram. Saxnadogelar kinat ась!ьр kittelar. Хав1всата1 qarcbqnbn sul jaq jaqa- qbndaqb zur mine alarqa tamle qaeartmaqa o$ap kyrena sa$ladb. Xatta. $iricl sejakle Zaherttinef qarcbqnb qocaqlap uq aldb: — Сьпlap ajtasenme, XaeiBcamal aei? Birep torasbqmb? — Sinen апац Belan вегдә qemer itkan ke§e eulam min, ujnap sej|a$er- ga vaqtwn da j*uq, аппагь taqbn seznen Belan ujnap torwqa eeraz s >ц- qaraq ta qaldbm euqaj inde. Ul i§ekka eorbldb ham taqbn вег qat ja§larga ajlanep qaradb: — 3j, sezne, unmaqannar, a? pe§ergansez, a toz salbrqa onbtqansbz. Ba§ qa$bp torunbn vaqtb tygel, ja, qajsbqbz minem eelan вага ? — Min вагат. XaeiBQamal aei,— dip, Saeir апьц artbnnan iarde. Bi:? minut ta vaqbt ytmade, Saeir, qbzbl joldbzbna tuzan da qunmaqan jaqa nda utbFbp qaldb. Qajsbdbr вег огьп tellese аца: — XaBiB^amal tyti, sina namazlbq estenda gena utbrurqa kirak ide inde, a sin jailor игпьп а!ьр, monda utwasbn, — digan ide, BU syz XaBiBfamal оагсыща <>S™ad ‘- — Min yz urnwnda utwam. Әдәг sin, aqblibm, klueqa simbj Ba§laqan ikansen, әпә uram eik irken, uramqa cbqbp utbr, — dip aculanbp Qdvap qajtardb ul. Spektakl' hie ta ketelmagan rave§ta jax§b ytte. Ujnavcblar, eigrak ta, komandir rolenda ujnavcb Saeir saxnada yzen qajat irken tottb. Xaeiecamal qarcbqnbn аца, вагь tik аца qbna tekalap qarap utbrub Saeirnb fblbttb, ea$qa vaqbtta hie ta kicererga turb kilmagan tamle вег xis Belan tutbrdb. Bu rajonda janaraq e?ce eulqanlbqtan, Saeir Xaeiecamal qarcbqnb ham апьц ulb §arafine ratlap eelmasa da, yz anasen jax§b eelganlektan, ul, XaBiBQamalnbn. narsa ujlavbn вег сата Belan sizena ham BU sizeny аца alia nicaqlb eckekec eira ide. Хәв1всата1пьц kerfek ta qaqmbjca qarap torub ujbnnbn, vaq detallarena da neq qbna ta’sir itte. Masalan, ci$ma eujbn- daqbzblarmieslarnen, jal itep jatulanm suratlagan ikence pardada, Saeir yze da sizmastan, qulbn kytarep ciearde. Monda qulnb kytarmica da qotblbp Bula ide. Gjomuman, qul kytary nicekter art eq ham jamsez kilep cbqtb. SaBir топь yze da sizde, iakin soqqa qalberaq sizde. Әпә §ul minutta SaeimbH, kyzlare alqb ratta utwucb Xaeiecamalqa kilep teste. XaeiBcamal «minem ulwn alaj tygel ide» digan swnan itep ва?ьп cajqap utbra ide. Spektakl’ eetep, parda te?kannan son, xalbq eik ozaq qul captb ham, xatta qajBer «nbqraq isergannare» tege da BU, «Saeir vo ujnbjl» dip sej- iangalap ta aldblar. Spektaklnen jax§b ytye ujnavcblarda -da jax$b ez qal- dbrdb, alar ujnbjkela jerep, dekoratsialarne, estal estena cajelgan ajjavlbq- larnb ham «joldbzlarnb» cifc?tbra Ba§ladblar. Zaherttinef yzenen rezissjorlbq qanatlarbn cibp Betermagan ide ale, Saeirqa qarap, Bojreq tavb$b Belan ajtte: — Qara апь, Saeir, Xaeiecamal qarcbqqa sljom eelan gimnastjorkasbn irtaga irtyk iltep Bir. Raxmat ajt, qart ке$епец §ица kynele eula апьц. Lakin alar raxmat ajterga da. qart ке$епец kynlen taearqa da elgermade- lar, qart ke$e Xaeiecamal yze kilep kerde. Ul qajat daracada acbq jezle, xatta, satlbqtan апьц manqaj cibrceqlarb da, sul janaqbndaqb mine da juqalqan tesle ide. Ul i§ektan kere$li yk sejiana-sejiana kerde — Juq, sez mina tygel, min sezga raxmat ajterga tie$le. Balaqajlarbm. Sez вудепх minem kyz aldbrna minem §arafettin Balaqajbmnbn naq yzen kiterep eastbrdbqbz. Seznen tesle ul da §ulaj ва§ьп artqa ta§lap, опь- tblbp kela torqan ide. Raxmat, саппагьт, agar §arafettinem isan eulo^n Bulsa, ul yze da raxmat ajter ide. Ujbn-kelkene eik jarata torqan ide marxyhi. Xaeiecamal qarcbq tbnbp, citka qarap tordb. Апьц in ва$1агь tirealdelar, ul kyzlaren ke$ega kyrsatmjca, akren gena cblbj ide. Ja$lar taqbn ujcanlanbp qaldblar. Lakin BU eaxetle ham gyzal ujcanlbq ide. Berazdan son qarcbq quzqaldb da, qujnbnnan aq javlbq сыңагьр, §ljom eelan gimnastjorkanb §ul aq javhqqa pextalap tore ва§Ыь. Ә yze haman sojlande: — Ulwnnbn tese itep saqlbjm min а1ать. Mena BU joldbzlb вугекпе kyr- gan sajbn и!ьтпь kyrgan tesle Bulam. Minem ulbm da seznen $ikelle §at ide, ujnarqa, ва$ьп artqa ta?lap kelarga jarata torqan ide...