ЯКТЫ ЙОРТ

Ямьле Агыйделнең йөзек кашы Уфа каласыннан дүрт биш чакрым ераклыкта гына Караидел янындагы тау башында «Кымыз дачасы» дип аталган бер агач бина булган. Ул йорт, ягъни дача хәзерге «Зеленая роща» санаторие территориясенә керә. Революциягә кадәр нигез салынган бу дачаның хуҗасы — Баһаветдин Мәкъсутов дигән кеше Тарих раславынча, татар мәдәнияте учаклары булган Казан. Әстерхан. Уральск. Троицк һәм башка шәһәрләрдән килгән иҗат интеллигенциясе вәкилләре бу дачада еш тукталганнар, йорт хуҗасы Б. Мәкъсутов язучыларны, артистларны, журналистларны һәм гомумән иҗат кешеләрен хөрмәт итүче, үзе дә көндә лек татар матбугатында катнашып килә торган эш текле булган. Мәсәлән. 1906 елдан аның җитәкчелегендә Уфада татар телендә «Әл галәм әл ислам» исемле газета чыга башлый. Либераль буржуазия органы булса да, газетада җирле халыкларның хокуксызлыгы. җирсезлеге. милли мәктәпләр хакында да мәкаләләр донья күрә. Редакциянең ярым йорты рәвештә булса да рәсми политикага ризасызлык күрсәтүе, хөр фикерлеккә омтылышы патша ад министрациясенең игътибарыннан читтә калмаган. Полиция донесениелә рендә «Әл-галәм әл-ислам» (гәрчә чынлыкта алай ук булмаса да) «яңа юнәлештәге газета» буларак бәяләнә Шуңа күрә властьлар редактор Б. Мәкъсу товны газетада «фетнәчел материаллар бастыра» дигән сылтау белән ике айга кулга алалар һәм аңа штраф салалар. Күптөрле эзәрлекләүләрдән сои. 1907 ел башында газета чыгудан туктарга мәҗбүр була. Эшегамәле белән культура дөньясына якын торган Б. Мәкъсутовның камыз дачасы үз заманында татар интеллигенциясенең очрашып фикер алы шу урыны булуы гаҗәп түгел, әлбәттә. Әйтик, Б. Мәкъсутовның кызы Фа тыйма ханым 1916 елның җәендә бу дачада Галимҗан Ибраһимон. Фатих Сәйфи Казанлы. Абруй Сәйфи, шагыйрә Гыйффәт туташ, журналист Исмә гыйль Рәмиләрнең ял итүләрен искә ала. Шул ук җәйдә алар янына Габдул лп Карнев та килеп чыга Бу вакытта ул Уфага гастрольгә килгән була Г. Кариев катнашында спектакль куелу турында Уфада татар телендә чыга торган «Тормыш» газетасында (1916. 3 июнь) түбәндәге хәбәр денья күрә .11 июньдә Новый клуб залында Уфа театр һәвәскәрләре катнашы һәм мәшһүр артистыбыз Габдулла Кариев иштирәге (катнашы) белән татарча театр булачак. Тамашага беренче мәртәбә буларак «Ямьсез тормыш» (Ф- Сәй фи Казанлы әсәре) исемле пьеса белән Г. Камалның «Беренче театр» коме диясе куелачак». Б. Мәкъсутовның кымыз дачасын, хәзергечә әйткәндә, «иҗат йорты» дип тә атарга мом ки н. Чөнки ул иҗат кешеләренең очрашып фикер алышу белән бергә, сәламәтлекләрен ныгыту урыны да була Фатыйма ханым һәм Исмәгыйль Рәминең хатыны Камәр ханым истолекләреиа караганда, дачага кичләрен Шәехзадә Бабич та килгәләп йорн торган була Ул мандолинада уйный, ә Абруй ханым үзенең матур меццо-сопрано тавышы белән моңлы татар көйләрен башкара Бирегә С. Рәмиев белән М Гафури еш киләләр Ьу дачада булачак күренекле татар композиторы Әхмәтсолтан Габәши. жур налнст Самат Шәрәфетдинон һәм башка яшь талантларның кайнар толаре X Гоблйдуллин hiM Җ Миңнуллин гекстм Мәдәниятыбызның күп кенә күренекле шәхесләрен үзенә' табынын» жыйган нляге йорт һ"» ■““« «УЖ.сы 1»һ.«-тДин М.къгуто. турында якты нгталак бүген д»