ЯҢА ӘСӘР УКЫГАЧ

Вакыйф Нуруллинның «Җавап бир. кеше. («Казан утлары. № 6. 1987 «я) помете бик гыйбрәтле әсәр Бу фикеремә башкалар да кушылды Адәм баласының башы—аи ниләр генә узмый диештек һәм уртак фикер уртак нәтиҗә шул булды — болар-ын һәммәсенә дә кеше үзе гаепле Тормышта кеше кем булса да әхлак кагыйдәләренә буйсынып, барысы да кеше эчен дип яши. эшли икән бернинди авырлыклар күмәсезлекләр аиы куркытмаячак Ә менә «Җавап бир кеше, повестендагы Хәнәфи үзе гомере буе җитәкче постларда эшләсә дә, кеше ечеи яши белми Ул бик үҗәт кеше, эгоист «о- сыэ, үчлекле, азгын кеше була Каян җыеп бетергән үзенә тискәре сыйфатларны канда һәм кемнән туган, кем тәрбияләгән аны шундый итеп’ Әлбәттә дуслары р«шәэтчеләр хәсрәт җитәкчеләр шулай узындыралар аны Аның бозыклыкларына җәза бирәсе урында яклап калалар, бер эштән икенчесенә күчерәләр Әйтерсең лә. Хәнәфидән башка бер эш тә бармый, аңардан башка җитәкче таба алмыйлар кебек Нәтиҗәдә, оештыру сәләте булган кеше бозыла, хәтта саулыгын югалта, кеше кузене карал торырга кала Әмма Улы Хәсән белән хатыны Хәлимә дә Хәнәфинең азгынлык ларыннан ■урланып, күптәннән Казанга киткәннәр Хәнәфи ялгызы гына капка гәбендә утыра Әбиләр чуагының соңгы көннәре Хәнәфи кояшның соңгы шәфкатьле, рәхимле җылысыннан һәм кешеләрдән ярдәм көтеп утыра, ә үзенең эче тулы миһербансызлык «Мондый икәнегезне, болай буласыгыэны белгән булсам, мин сезне изеп, сытып бетергән булыр идем әз булган әле».— дип үкенеп утыра ул Әмма аның явызлыкларын беркем дә онытырлык залда түгел Хәтта »нде акыллы белемле, алтын куллы егет булып өлгергән Исмәгыйл дә аннан чиркана, күңеле белән хетта аны кызганса да. Чөнки ул Исмәгыилиең җиденче класста укыганда җан буе зелпе тамыры, юкә бөресе, имән чикләвеге җыел тапшырган очан бирелгән җирдән җыеп алган печәнен ут төртеп, арбасы-«ие белән яндырды бит Кыскасы, повесть бик гыйбрәтле, тәрбияви тәэсире зур Бик урынлы һем бик алабыз Сүземне кыскартып шуны әйтәсе килә Хәнәфи тупас, шәфкатьсез бо буларак үзенең җәзасын алды — табигать аны тиешенчә каһәрләде 1 ры, шеше дуслары, ришвәтчеләр сөяркәләре белән нәрсә булды соң " алдылар, әллә һаман да кәеф сафа «орыл ягалармы’ Болары ачыкланып Шуның өчен без Вакыйф иптәш Нуруллиннан бу повестьны дәеам игүен сорык 3 Г0М9ГО8А Чаялы шеһәре Мәдинә Маликованың «Басыл сайрар зыклы итеп, укучыны ышандырырлык игеп Кадимбикәнең иренә тугрылыгы — ул «"'■ Укучы сүзе авылдашлары, дуслары, сөяркәләре аны күрергә дә теләмиләр Кайчандыр аиың ечеи җанын фида кылырга торган сөяркәсе Хөсниҗамал да «—Безнең сөйләшәсе сутлар сөйләнеп беткән инде синең белән..— дип кенә кырт кисә кирәкле проблемалар күтәрә язучы. Вакыйф Нуруллин әсәрләрен тормышчан гыйбрәтле һәм ышандырырлык итеп язылганнары очен без һәрвакыт

М. Маликованың «Басып сайрар талы бар» әсәрен журналның яңа саннарыннан кәтеп алып укыдык. Безгә бик үк таныш булмаган театр тормышын сурәтләгән әсәрне әле беренче тапкыр укуыбыз. Сәхнә кешесенең хезмәте, гаилә тормышы, иҗат омтылышлары, уй-хисләре дә хәзер безгә кадәри хәл таныш инде. Мәдинә ханымга иҗатында яңа уңышлар телибез. Ә. АЙТУГАНОВА, Әгерҗе районы, Нарат авылы. «Казан утларымның 5 санында Марсель Зариповның «Сигез сыер асраганчы...» дигән язмасын укып чыккач, мин сезгә үземнең фикерләремне әйтергә булдым Үзебезне туйдыра торган сыер турында без бик аз беләбез икән бит. Мин үзем әлеге очеркны укыгач, бик зур мәгълүмат алдым. Аны русча да, татарча да китап ител бастырыл чыгарырга кирәк һәр фермада, һәр савымчы кулында булырга тиешледер бу китап. X. САДЫЙКОВ. БАССР. Туймазы шәһәре. Әхәт Гаффарның «Яшиселәр алда иде әле» повестен дулкынлану белән укыдым, язучыбыз өчен сөендем. Әсәр эчке кичерешләргә бик бай. Анда чын хезмәт тәме һәм шуның аркылы гына чын хөрмәтле кеше булып китү, яшәү мәгънәсен тирәннән тою, халкыбызның иң асыл традицияләрен яңарту, буыннар алышынудагы каршылыклар сурәтләнә. Иң мөһиме — эчкечелеккә каршы, сугышка каршы көчле нәфрәт кузгата бу әсәр, көрәшкә чакыра. Әйтергә теләгәнем шул: без башка милләт язучыларын гына түгел, үзебезнең язучыларны да күрә һәм күрсәтә белергә тиешбез. Ф. ХӘЙРУЛЛИН. Чаллы шәһәре. Журналның 10 санында Зәки Зәйнуллинның «Үрләр аша» повестен бастырып бик яхшы эшләгәнсез. Башта үзем укыдым, аннан гаиләм белән бергәләп. Ничә мәртәбә күңелем тулып, туктап тордым. Укып бетергәч, җанга уелып калган сугыш елларын, айларын, кеииәрен бөртекләп хәтердән үткәрдем. Рәхмәт. Зәки туган. Шушы повестьны гына язып, башка бер әсәр яэмасаң да, Зәки Зайнуллин дигән язучы исеме күңелләрдә сакланыр дип уйлыйм. Әмир ЯППАРОВ. Куйбышев шәһәре. «Казан утлары» журналында 1987 елда дөнья күргән бер хикәя һәм бер повесть хакында кайбер фикерләремне бәян итәсем килде. Моңа ни-нәрсә сәбәп булгандыр, анык кына тәгаенләп әйтүе кыен. Бәлки, язучыларның, тәнкыйтьчеләрнең бу өлкәдә бәрәкәтле >ш алып барырга мөмкинлекләре булып та, сүлпән-салмак кыймылдауларыдыр! Иң элек Рашат Низамиевның 8 санда басылган «Беренче мунча» дип исемләнгән хикәясенә тукталам. Хикәядә яшьләр авылга кунакка кайта. Авыл чынбарлыгы үзенең һавасы, кешеләре, инде дә килеп мунчасы белән шәһәр кешесенең эчке дөньясын пыран-заран китереп атарга сәләтле микәнни соң? Шулай булган тәкъдирдә искиткеч булыр иде ул. Күңелендә икеләнү, уңайсызлык сизгән һәр кешене авылга кайтарып, «эзгә» кертер идек диюем. «Шәһәрне макта, авылда тор», дигәннәр элгәре. «Авылны макта, шәһәрдә тор», дип яраклаштырган очрак та чынбарлыкка якынрак килү булмас иде микән, һәркемгә үзенеке. Ә менә авылны идеаллаштыру чынбарлыкка туры килеп бетми бит. Дәрес, табигате элеккечә үк гүзәл булмаса да. начарлардан түгел. Ә кешеләре инде бөтенләй башка. Соңгы елларда җәмгыятебездә күзәтелгән күп кенә кимчелекләрдән берсе — табыш артыннан куу, җиһаз колы булу. Кызганычка каршы, авыл кешесе дә бу ямьсез күренештән өстен булып кала алмады Р Низамиев хикәясендәге Сабира апалар авылда хәзер сирәк, үтә сирәк о-р»,-Лс бәхеткә каршы, заманалар уңай тарафка таба үзгәрә башлады шикелле. Аң-, «e_s;-_ нек күңеле дә азлап-аэлал, утырган юшкыннан арчыла башлар дип ышанасы «лә белмәссең, күлләрнең шәһәргә тартылу «шаукымы» да басылыр иде һәм -аһәрне мвкта. авылда тор», дигән мәкаль үз кәчендә калыр Янә дә килеп журналның 7 санында басылып чыккан Рафаил Тохфә»уллини»*ң «Чатга тукталу» повестена карата берничә сүз Әсәр заман рухына икреп че» «ады-ы tanon нткән темага язылган Аның атамасы кулие вәгъдә итә Чатта тукталу Әсәрнең ике баш герое Салих белән Зиннурның чатка кадәр юл- сукмаклары, характерлары төрле булуга карамастан, бергә бара Килә бер кен инде Селит идарә башлыгы Зиннурның икейөзлелеге белән риза булып кала алмый Аларның юллары чатта кисешә. Чатта Салих бәхетсезлекме очрый машина әс’ы-а ■арә Тик инде фараз кылырга урын бар. ул савыккач, һичшиксез, башлаган »шея ахырынача җиткерү өчен көрәшер Әмма повестьның кайбер яклары бәхәскә этәрә Әлеге дә баягы Сали< — утлар- сулар кичкән егет, шактый гына тормыш мәктәбе үткән. Армия хезмәтеннән соң теиьва хотыпка китеп эшләгән, аннары университет тәмамлаган Нык характерлы максатка омты- лучан егет промыселга геолог булып килә Хуп. бусы белән килешебез Тик менә хәчла ихтыярлы ирнең классташ иптәше Зиннур йогынтысына бирелүе күп очракта дерес түгеллеген белсә дә, аның сүзеннән чыкмавы ябышып җитми кебек һәрхәлдә. Салих ише шәхескә Миңа калса, алар арасындагы конфликтны баштай ук тирәнәйтергә кирәк шикелле. Фирдәәес ХУҖИН. Алабуга районы, Илмәт еаылы-