АЧЫШЛАР ҺӘМ БУРЫЧЛАР

Татар поэзиясенең бүгенге торышы, илдәге абруе җәмәгатьчелекне канәгатьләндерми. Бер-берсенең үкчәсенә басып килгән афәтләр- - иҗатта яңачалык җитешмәү, фикерләүдәге торгынлык доньяны һәм кеше рухын сурәтләүдә кыюсызлык, әнисенең итәгенә ябышкан бала шикелле, традиция колы булу (рифмасыз, ирекле шигырь дә шуңа керә) һәм шуның табигый нәтиҗәсе — укучыны югалту — беркемгә дә сер түгел Бу —аксиома Әлеге чирләрдән арыну очен теориядә түгел, ә гамәлдә нәрсә эшләргә дә. шигъриятне бу авыр хәленнән ничек чыгарырга7 Алтмышынчы еллар башында әдәбиятның алгы сызыгында торып, бәхәсләр уянуга сәбәпче булган сәхнәләр тоткан шигырь ни очен соң әле бүген әйдәп баручы кочен югалтты7 Баксаң, түгәрәк туп шикелле гал- гади сораулар икән: ни очен7 Ни сәбәпле7 Әз.р җавапларга караганда сораулар күбрәк Бер нәрсә ачык укучының билгеле бер жанрга тематик борылышка манәсәбвте теге яки бу күренешне кабул итмәве күп очракта аклана Ә вакыты белән без әдәбият үсеше очен җаваплы кешеләр — сәрхушләнеп хыялыбызны чынга, тормышка ашкан хакыйкатькә санап үзебезне алдау күз буяу юлына басабыз Шигырьгә апатия кире кайтарып булмаслык югалтуларга алып килергә момкин Кешедә омет сүнә, ышаныч кими бара, укуга ихтыяҗ югала Вотен идеологияне яңарту, ачыклык кыюлык демократия чорымда әдәбиятка таләпләрнең арта баруы табигый «Казан утлары- битләрендә башланып киткән поэзия турында сойләшү дә шул алы процессның бер күрсәткече Революцион борылыш чорларында поэзиянең алга чыгуы, башка жанрлар үсешенә тх -' ,вР рифмыар ui” »■ вакытта валым Җырларына эчке якынлык чакма таш уты кебек чәчрәп чыкка.. дисеңме Үз чорында без бу вчышларны бәяләп тә фәнни аңлатып та Р Файзуллин. Р Харис Р Мингалим Г Рәхим Р Ь аиляи») ■ форма яңачалыгы тиз сүнә торган вакытлы ялтырш алу дип *«v гат битләрендә тулып ятты Ничек кенә булмасын аварның _фә ......... .... же ■алкытып куйган иркен форманы алга еяргәи лаявилсе сусавын басты, күңеленә хуш килде Менә бүг.н - ИДе әле' Үткәнне иҗаткп кире кайтарып та. км-э’лэо кына була да уКуЧЫНЫК 1987 елны Казан утлары- журналында басылып чыккан -Сез кабызган утлар, поэмасында (7 сан! И Юзеев элек ирешелган үрләрне искә төшерү яңарту юнәлешендә бер тәжрибә ясап карады Туган йортының күчүе турында хәбәр алган шагыйрь, хисләренә ияреп, үткәнгә юл ала. немец гармунында татар рус көйләрен уйнаган, белорус чех өйләрендә җылылык тапкан әтисенең самими образын тудыра Тукай. Җәлил. Есениннарны искә төшерү гомуми фонны киңәйтә, изге төшенчәләр турында уйланулар юлына алып чыга без кемнәр соң. Әткәйләрнең нигезендә туган хыялны һәм моңны сүндерсәк’ -Туган йортым — татар шигыре кебек юллар да күңелгә сарылып кала Кыскасы, поэма оста кул белән язылган, рифмалары үз урынында, җепләре төйнәлгән Әмма И Юзеевның соңгы елларда иҗат ителгән масштаблы фикерле, әхлакый эчтәлекле галәмнең фаҗига белән тулы проблемаларын эченә алган поэмадрамаларыннан соң. бу әсәрне шигъри үсештә яңа бер адым дип кабул итүе кыен Мондый сентименталь, күбрәк гаилә сферасына, аталар һәм балалар мөнәсәбәтен ачуга багышланган - бер кыллы әсәрләрне И. Юзеев яшьлегендә күп иҗат итте, шулар белән поозиягә керде Тормыш, яшәү мәгънәсе, табигать яме. мәңгелек моң турында уйлану үзе дә яңалык түгел аның өчен Замана башка—җыр башка шул Рифмасыз кыска шигырьләр бәйләме белән Р Фәйзуллин да хәзерге укучыны, алтмышынчы еллар башындагы шикелле үк. сискәндерә алыр идеме икән9 Кистереп уңай җавап бирүе кыен бу сорауга Иҗтимагый һәм экономик тормыш мәсьәләләрен, тарихи үткәнне күтәрү, олы язмышлы кешеләр, тирән һәм дәртле хисләр белән эш итү юлындагы чикләнмәгән мөмкинлекләре бүгенге поэманы еш кына бөтен поэзиянең алгы сызыгына алып чыга. Соңгы ике унъеллыкта бу жанр щактый җитди һәм үтемле казанышларга иреште Яңачалык рухы иң әүвәл С Хәким белән И Юзеев поэмаларында югары шигъри аккорд алды. Беренчесенең лиро-эпик әсәрләре үзенә бер сыйфат үлчәме поэма үсешенең чагыштыру-бәяләү бизмәне була килде Шул фонда Роберт Әхмәтҗанов. Р Фәйзуллин. Р Харис Р Мингалңм. Зөлфәт Р Гатауллин. М Әгьләмов. 3 Мансуров һ б шагыйрьләр олы жанрда кыю эзләнүләр юлына чыктылар, татар поэзиясенең традицияләрен баетып җибәргән җилле-жилле әсәрләрен язып чыктылар Иң уңышлылары белән хәзер дә сокланмый мөмкин түгел Ә инде соңгы ике ел аралыгында матбугатта чыккан күләмле әсәрләр белән танышкач, оптимистик рух сүрелә, күңелгә шомлы уйлар үрли Дөрес. 1986—1987 елларда укучыга ирешкән поэмалар тематик иңнәре, композицион үзенчәлекләре, сурәтле фикерләү чаралары буенча төрле-төрле Р Харисның -Борылышта-. Рәшит Әхмәтҗановның «Бишташ-. Р Зәидуллинның -Күперпоэмаларында чынбарлык тарихи материал фонында ачыла. Ә Рәшитов • Автопортретка штрихлар* әсәрендә үзәккә шәхси биографиясен алса. -Ачыктан- ачык» поэмасында М Шабаевны чорыбызның яңару, рухи сәламәтләнү, яшәрү проблемалары борчый уйландыра һәммәсе авторларның уй-хисләрен шигъри юлларга сеңдереп, изге ният белән язылган әсәрләр һәркайсының үзенә күрә ачышы, идея- эстетик офыгы бар Әмма аталган поэмаларның менә шунысы-шунысы әдәбият тарихына кереп калыр дип раславы кыен Безнеңчә, шагыйрьләрнең изге ниятләре ахыргача «сүтелмичә», потенция хәлендә калган. Нечкә хисле, халык җырларына якын композицияле лирик шигырьләр авторы Рәшит Әхмәтҗановның поэма жанрына мөрәҗәгать итүе (-Казан утлары» 1987 ел. 4 сан) хуплауга лаеклы күренеш -Бер елмайдым, биш моңайдым Сизмәдем дә. таңнар атты-—кебек шәхси интонация, кояшлы образлар белән башланып киткән әсәр акрынлап реаль җирлеккә — Әлмәт шәһәрен кору вакыйгаларына алып чыга Төрле бәяләмәдәге ташларны шагыйрь күңел корабына . аңына җанына алып керә. • бишташның» һәркайсы үзенә бер мәгънә сирпи башлый Поэма халыкның олы тарихын иңләргә омтылыш ясый (кеше таштан савыт, балта ясый, бер-берсенең муенына да урап ташлый) Әмма кеше рухындагы акыллы, гуманистик нигез җиңә килә Башка бәргән Ташлардан да кеше юл сала» чөнки аның характерында, дөньяга мөнәсәбәтендә эшләүгә, коруга, торгызуга омтылыш көчлерәк Туфанга ияреп, шагыйрь Талантлы син. кеше туганым! — дип замандашының әхлакый һәм физик көче алдында баш ия Шәхес безнең киеренке чорда үзен-үзе яклый белергә дә тиеш (әгәр тисәләр аш белән бәр» дигән сүзгә ышанмыйча. -таш белән бәр дигән киңәш тә яңгыраш ала поэмада) Р Әхмәтҗанов бер үк вакытта афористик төгәллеккә һәм күп мәгьнәлелеккә омтыла -Җан — азатлык таҗы». -Туган җир — ташлар бакчасы һ б Әмма урыны белән гомумиләштерүләре ясалма килеп чыга, артык акыллы, философ булып күренергә тырышу үзен сиздерә Мөмкин түгел, безне һәм кояшны өйрәтергә ничек яшәргә - Драматик күпертүе ышандырмый башлый - Җир өстендә күпме агач үссә — Барысына да кеше астылар'• Потма ачык һәм тогәл сюжетка корылмаган Бүлекчәләрне шагыйрь шәхесе һәм шактый кызыклы ачылган Туфан образы бәйли Жанр таләбе н.жг-. ыннәи килгәмдв .Бишташ- поэмадан бигрәк үзенчәлекле шигъри бәйләмгә тартылып Бишташ- атамасынын символик мәгънәсе дә ахыргача ачылып-актарычып китмәгән р З-.идуллин поэмасының I-Казан утлары» 198ь ел. 5 сан. «ггм< киресенчә реаль һәм күчерелмә госмерләргә баи Күпер, бер ЯКТан -атар һәм .выпары арасында яткан елганы тоташтырган, ике як бергәләп т.-лн язгы аәкыт- ларында зур мәшәкатьләр тудырган реаль күпёр булса ихеммгдән (азыклар ар^- сындагы .IVC II.IK аңлашу һәм бәйрәм символы -Таш күпердә - байрам'> Поташ исеменең әле «чемче семантик мәгънәсе дә бар Ул үткәй белән 6ү .-нг.н. бәйләүче хәтер ата-бабалар калдырган рухи мирас белән ике арада яткан таяныч Туктый калсаң — күперең булсын икән Гасырларны тоташтырырлыкЛәкин мен» шул уңышлы табылган нигез әлеге поэмада к< . ки. исә. автор гомуми ялтыравык җөмләләр газета битләреннән күчкән што- - >р стихиясен җиңеп чыга алмый Халыкларның бүген бердәм булып Дуслык жырм. җырлар сәгате» кебек җөмләләрне безнең поэзия 30 нчы еллардан бзшлап шактый тәкрарлады инде. Мондый риторик сүзләр күп кабатланды әмма ана карап Р Файзуллин әйтмешли, бәхет артмады Поэма — ифрат мәкерле жанр Ул Р Зәйдуллин кебек яшь-эри. ..... түсжа үз эчке упенчәлекләре белән санашмаган тәҗрибәлерәк шагыйрь, ч »■ Ләимиа утыртырга да күп сорамый Шул яссылыктан караганда. Ә Рашитовны н Кими утлары-нда (1986 ел. 3 сан) басылган Автопортретка штрихлар төгәл ләнгән. анык компоэнциясе булган поэма рәтендә Kapav җитди булмас иде Ул - горле кисәкләрдән тегелгән тесле юрганны хәтерләтә Шагыйрь иң әүвал сыкрау м.җ белән авыр яшьлеген иска ала (бездә бу нәрсә -бисмилла трыныиа әЯтелә торган гомуми урын булып китте) Ә ул конне Идел моңсу иде. Ике күзем тоташ дымсу иде. Утлар йога-йота акчам юкка, Утырдым да ап-ак пароходка. Бәхет эзләп чыктым Ерак кмга Күз яшьләрен -еллар сорта-, герой университетка керә тормыш мәктәпләрем үтә һәм туган ягына әйләнеп кайта Бераздан ул киде күңел. б. ... Татар нән аерылмыйча мунча кебек эссе Сингапурда- йөри һәм к.пмәгәи.ъ* ү >■ •>. р Дөреслек сулышын хакыйкатьне эзләүне шагыйрь поэманың барометры итеп алган М Шабаевның кыю адымын, темпераментын шигырь белән публицистика арасындагы якынлыкны эзләү юлындагы тәҗрибәсен хуплау белән бергә Ачыктан- ачык-иын поэзиядә «яңарыш чоры-н башлап җибәрүгә дәгъва итә алырлык әсәр дәрәҗәсенә күтәрелеп житә алмавын искәртәсе килә Коры публицистика т.фмыш драматизмын да. шигърилекне дә алыштыра алмый Маикояский белән Такташ • Яхшы- -Киләчәккә хатлар* кебек әсәрләрендә публицистик хөкемне ачык сюжетка һәм образлы фикерләүгә буйсындыралар Публицистик гомумиләштерү алар очен иөһим. әмма ярдәмче бер чара Бу момент М Шабаев попмэсында исәпкә алынмаган Икенчедән, поэзия игътибарын тискәре моментларга юнәлтү белән гена чикләнә алмый, ул укучы каршысына үзенең уңай пдеитив программасын да калкытып куя белергә тиеш Поэмада бу нәрсә юк Ниһаять. Барнаулдагы малаена мебель эзләү низагларын аны төяү, гпату -кыйссасын» тәфсилле сөйләп бирү әсәрнең диапазонын тарайта ышандыру көчен җитдилеген киметә һәм сүзне олыдан кубып башлаган иҗатчының үз шәхесен дә ваклый • Бытка- кереп батып, җегәрен бушка әрәм-шәрәм итмичә, вакытын поэма өстендә эшләүгә бирсә М Шабаев ифрат тәэсирле һәм заманча әсәр кжат иткән булыр иде дип тә уйлап куясың. Тулаем алганда, бу башлангыч гпрмыш «а-т...;ык-.*рынә тирәнрәк үтеп кереп кеше хисләренә әхлакый проблемаларга игътибарлырак чтмп Киләчәктә поэзия үсешенә яңачарак юнәлеш бирер дип ышанмы им* ике ел аралыгында поэма жанры биләгән үрләреннән чигенеп .т' ч’>•>чкә кереп бара икән Тукай. Такташ. Җәлил Туфан Ф Кәрим Ә әйзи . . иким- нэргә әҗәткә кереп бара икән Ә псом ага ихтыяҗ кимеми Бөтен илне биләгән рухи яңарып. кеше фор-ч ласын- эзләү чорында күбрәк идеянең хисси, тойгылы ягын анда да бер мизгелем генә үзәккә алган лирик шигырь кичереш киңлекләрен иңләүгә жаи м .и «м эшчәнлеген бөтен муллыгында сурәтләүгә дәгъва итә алмый ■« лы сүзме» поэма алырга тиеш Теләсә кайсы чор поэзиясенең йөзен көчле табигыйI гал антка ия пераментлы шагыйрь иҗаты билгели Шуңа күрә без Тчкаи амташ . . uc a С Хәким чорлары дибез Олы шәхес иҗатында г.җчми MM» нең үсеш юнәлеше, мәйданы тагаен төсмерләнә Чөнки шигър- _ сәләтенә ия шагыйрь поэзиясендә тормышта һ алада. иөр-жт- •' • килгән фикер һәм хисләр төгәл үтемле һәм сәнгатьчә камил - - |ЕаЙШК« килешмик» .5... J т.амрл мөмкин Ахыр чиктә, мен.» шул нәрсә пшзияд.» - эзләнү рухы бөрки. ТЫНГЫСЫЗЛЫК утын элдер-» . л та «а.1Дә Чордашлары иҗатын.» n.uuei . . . тоткан ... рм . Iуфан ............. .. ..... мрне я»ып кун Даһиның ... . . нуры сирпсп тора Бу яктылык якыннан гына яхш казалардан саклан калды- Талант иясе коеп куйган шагыйрь булып, гомерен чәчәкләр һәм күбәләкләр, йолдызлар һәм гашыйклар арасында гына уздыра алмаган кебек, мәрмәр мактау пьедесталында гына да басып кала алмый Поэзиянең алгы сафында атлаучы шагыйрь иҗтимагый-әдәби тормышның уртасында кайный, үз чорының алдынгы идеаллары белән янып-көеп яши. яшь алмашның иҗади үсешенә савыктыргыч йогынты ясый, хатлары, чыгышлары белән укучыда зәвык тәрбияләүгә өлеш кертә Аның теге яки бу чорда яшәве үк гомуми әдәби атмосферага уңай тәэсир итә Андый шәхеснең юклыгы поэзия үсешендә үзен нык сиздерә Илленче еллар башы татар поэзиясен искә төшерик Игътибарга һәм хөрмәткә лаеклы мөхтәрәм исемнәр аз түгел Алар халык күргән авырлыкларны, совет кешесенең каһарманлыгын әдәбиятта калдыру юнәлешендә зур эш башкаралар Поэзиянең төп көчләре эпик поэмалар, шигъри повестьлар белән мәшгуль Сөйләп бирерлек вакыйгасы, ихтимагый конфликты, характерлар бәрелеше үзәктә ятмаган әсәр - җитди» , бәягә лаеклы түгел С. Хәким. С Баттал. Ш Маннур. Ә Давыдов. Ш Мөдәррис. Г Хуҗи һ б иҗатында күләмле поэма — баш дирижер Шәхеснең тирән кичерешләрендә -казынган» лирика өчен (шул чорда көчле шигъри әсәрләрен биргән Ә Фәйзи формализмда һәм артык тар. субъектив хисләрне идеаллаштыруда гаепләнә) шигъри мәҗлес түрендә урын юк Ул — пропискасыз гына яши Менә шундый бер чорда әдәби процессны яңартып шагыйрьләрне сискәндереп, уйландырып җибәргән ике олы вакыйга була Нахакка гаепләнеп, озак еллар буена туып-үскән җиреннән читтә яшәргә мәҗбүр булган Туфан Казанга кайтып төшә. Җәлилнең Моабит дәфтәрләре» дөнья күрә Туфанның элеккеге иҗаты белән беррәттән сөргендә язган тирән эчтәлекле, тормышчан кичерешкә бай. олы гражданлык хисе белән сугарылган шигырьләре гаҗәеп бер ачыш буларак кабул ителә Шигырьгә битараф, аны элек кабул итми, аңламый торган кешеләр дә Туфанны ябырылып укыйлар. Җәлилнең батырлык һәм матурлык поөзиясе белән сокланалар Шигырь ятлау сәхнәдән сөйләү, үзара укышу йоласы яңара Йөрәктән чыккан сүзгә, табигый моңга, самими, кешелекле мөнәсәбәткә сусаган укучы әле генә модада йөргән озын-озак поэмалардан шатлана-шатлана баш тарта Табигый рәвештә поэзиянең лидеры буларак танылган Туфан иҗаты әле генә әдәбият бусагасын атлаган Г Афзал. Ш Галиев. И. Юзеев. С Сөләйманова һ б очен якты маяк, таяныч һәм юлдаш буларак күтәрелә. Бу олы рух алар артыннан килгән яңа буын шагыйрьләр иҗатына да шифалы тәэсир ясый Кеше кичерешләре белән тышкы дөнья арасындагы катлаулы мөнәсәбәтләрне, әхлак, этика мәсьәләләрен ачыктан-ачык сурәтләгән, югары шигъри камиллеккә омтылган әсәрләр күбәя Җитмешенче-сиксәненче еллар татар поэзиясенең идея-эстетик һәм әхлакый көче, үсеш юнәлеше, эчтәлеге X Туфан белән С Хәким иҗатларында ачык чагылышын тапты Ул гына да түгел Аларның әдәби процесста катнашуы, яңа әсәргә, яшь көчләр иҗатына битараф карамаулары, ел йомгакларында, идарә утырышларында булулары гына да җыелышларга җитдилек, саллылык рухы бөрки Поэзиянең аксакаллары залда утырганда дәгъвачыл, мөнәсәбәтләрне югары дулкыннарда ачыкларга яраткан дуамал, буталчык кешеләрне дә сәхнәгә күтәрелүдән оялта, чыгышлары турында уйланыбрак килергә мәҗбүр итә Вак-төяк ыгы-зыгылар ничектер арткы рәткә күчеп, сүз күбрәк әдәбиятның сыйфат үсеше, жанрлар байлыгы, телнең нәфислеге, әдәби алмаш әзерләү кебек мәсьәләләр тирәсендә бара Аларның җитди, уйчан йөзләре синнән әдәбият үсеше турында яңа сүз җитдилек, эзләнү рухы көткән күзләре, әйтерсең лә. фикер алышуга юнәлеш биреп тора Кыскасы, мәдәният мәнфәгатьләреннән башка нәрсә турында сөйләү оят һәм түбәнлек тоела Чыгыш ясамасалар да. фикер юнәлешләрен сиземләве кыен түгел: талантка — яшел юл. халтураны — чүплеккә! X Туфан белән С Хәким арабыздан киткәч, без ничектер ятимсенеп калдык, фланглар да тыл да ачылып калды Аларның кирәклеген аңлау, чын мәгънәсендә бәяләү физик югалтудан соң туган юксыну хисе белән бергә генә килде дисәк тә. ялгыш булмастыр Сәләтле, танылган каләм ияләренә, мөхтәрәм исемнәргә бай хәзерге татар поэзиясендә берәүнең дә лидерлык тасмасын» киясе, авыр иҗтимагый йөкне җилкәсенә салып, поозия үсеше өчен җаваплылыкны өстенә аласы килми С Хәким калдырган вакантлы урын буш Бер шагыйрь иҗат диапазонының киңлеге, төрле жанрларда актив һәм продуктив эшләве һәр әсәрендә яңача фикерләүгә омтылышы, әдәби алмашка игътибарлы булуы белән шигъри процессның алгы сафында атласа да. ана каләмдәшләренә карата таләпчәнлек, сорылыкны актив кире кагу иҗтимагый темперамент җитенкерәми Ул үзенең романтик рухлы чыгышларында барлык шагыйрьләр белән дә яхшы, тигез мөнәсәбәт сакларга, берәүне дә рәнҗетмәскә 164 тырыша Икенчесе исә иҗтимагый эшкә ныклап кеоеп г™, явракг-рына хас потенциаль мөмкинлекне тудысынча AZL У3*" ТЫЕП ул алдан уйланылган чыгышлары белән үзе т^а Z'ZZ "“Г “ алты белән үз проблемаларына кереп югала Өченчесенең *’ ян - дэм баш' Дүртенчесе үзен мондый алы эшләрдә катнашу өчен яшьрәк ca^L’**’"' Поэзиянең алгы сафында атлаучы менә 6v шагыйпк^’ - тарихына кагылышлы мәсьәләләрне сирәк күтәрүе бос£«-Л *** “әдаиижт,‘* әдәбкггт ,„ш 6«.«И »е««ә яшарга омтылулары шаятм. Е Еатушеяяо б.рг« Шигъри руЕрт„ы „„ ш ££ ачииа укучыны XX йоз башыила ижа, „„.и j„ и.тг.члм я.ршм лыклы шәхесләр иҗаты белән таныштырырга өлгерде Яшь шагыйрьнең таүге жыеигыгын. тагылган тиениари, утыруга аа. >Ш. интеллектның «нчен утка» һай Еу,^„„ акты... ape,,,,™, «жилшаи» кыюрак эшлаеак. заман рухына акыирах килм, гаа1 әа, „хикларла иаынып утыру революциягә чаклы 1В1Т ,лД1и ся шаһаряятз яыаыям матбугат бигяаренла бик аз тиражлы Жмектмиара. баеызгаи ийберларме гЛю жиа наак аша үткерен ннадаи халыкка ирештерү, w аш түгел Б.-ркич. ел ачеяаа ич алфавит алыштыруны л. иена алсан Ә чынлыкта б.-_, ,ае6„им< иинл» шигъри байлыкка ия булуыбызны да тәгаен белеп бетермибез Бу юнәлештә Р Файзуллин. Р Мингалим Р Харис Г Рәхим Р Готауллмн. Зөлфәт кебек урта буын шагыйрьләр зур эш башкара алырлар иде Алврга үз ижат рамкаларында гына бикләнеп калмыйча дәүләт кешеләре буларак иҗтимагый эшләргә кыюрак алынырга бик тә вакыт Башка жанрларда ничектер әмма поэзиянең алгы сафында бер урын буш Так таш үлгәч. Ә Фәйзи бер шигырен • Безнең шеренгада бер урын буш- дип атаган иде Бу -урын» түләүле түгел, аңа җиңел машина да беркетелми секретарь да бирелми җитәкчеләрне сайлаган шикелле гомуми тавыш бирү ыымы да бвт- мый биредә Лидерлык абруе, табигый рәвештә, үзеннән-үзе килергә тиеш Проза турында барган дискуссиядә чыгыш ясаучыларның күпчелеге им өчен бездә Ю Бондарев. Ч Айтматов. В Астафьев В Распутин. В Беловлар юк дин лаф ордылар, уфтандылар Ачык ишекне кеч белән алудан ни файда' Юк әйбер күп кабатлаудан гына, күктән җиргә төшеп жисемләшә алмый Сүз булган кадрларны идея-эстетик яктан үстерү казанышларын күрсәтә белү җылы сүзгә ген» түгел тәнкыйтькә дә колак салырга ойрәтү язучылар оешмасында да. матбугат һәм нәшрият эшчәнлегендә дә иҗади атмосфера тудыру хакында барырга тиештер Шигырь тәнкыйте дә поэзия каршында бурычлы Аңа үпкә белдерүләрне нигезсез дип булмый Чынлыкта -шигырь тәнкыйте- дигән нәрсә үзе үк шартлы төшенчәгә әйләнеп бара Тәнкыйтьчеләрнең иң актив дигәннәре башка жанрларга яис» теорияне әдәбият тарихын өйрәнүгә күчеп бетте дияргә була Бу өлкв проэанины шагыйрьдән аермаган битараф, аз мәгълүматлы кешеләр кулына калып бара Яшьләрдән тәнкыйтькә килүчеләр аз. аларны үстерүгә тиешле игътибар бирелми Рецензияләрдә Шагыйрьнең индивидуальлеген ачу мактауга кайтып кала, җитеше езлемлвр Йомгак алдыннан әйтелә торган җөмләдә туплана Әдәбиятның мәгънәви игы эчтәлеге. идея яңгырашы турында язгалыйбыз ә инде осталык техника мәсъалаләре кан тәртибеннән бөтенләй алынды дияргә дә була Яшь тәнкыйтьчеләр арасында русча каләм тибрәтүчеләр бөтенләй диярлек юк Заманында республикада тәрҗемәчеләр әзерләүгә зур игътибар бирелде Бу юл үзен әллә ни акламады, аларны Мәскәүдән эзләү файдалырак булып чыкты Ә тәнкыйтьче үзебезнең арада яшәргә, әдәби процесста кайнарга тиеш Шуннан башка анык эшчәнлегеннән файда булмаячак Поэзия турында сөйләшү барышында урта кул әсәрләрнең күп «асылуы фикер ләүдәге сорылык шаблонлык турында әйтелде ииде Поэзия тормыштан артта вма дигән бәя дә дөреслектән артык ерак түтел Битарафлыкка, салкынлыкка ааемсы > лыкка каршы поэзиядә тиешле көрәш алып барылмый Җәмгыять каршындагы җаваплылык беләк шәхси азотлык кеш> • тән ж-.м гыять кеше белән тирәлек арасындагы янача бфыяыш *₽га • ә шигъри музаларны битараф калдырмаска тиеш тап шигърияте к«гг Күп миллатле совет поэзиясенең аерылгысыз ыяк *'^„'^^тәр дич ышанм ы рухы матурлыкларын тулырак ачу юнәлешендә Ү^Ү®1 ла,*“ ' Килә