ХӨКЕМ

Вакыйга җәй аенда була Уралдан Казанга баручы поезд ике яклап сузылган урман эченнән алга ашыга Ул корыч күпергә килеп кергәндә тын гына аккан Вятка елгасы куркып уянгандай тоела. Вагоннарда исә һәркемнең үз хәле хәл Әнә почмакта баручы оч пассажирның колгадай озын буйлысы тәрәзә янына килде Күпердән ерак түгел, яр кырыенда утырган дүрт-биш балыкчыны күргәч, ул — Егетләр, карагыз, балык чиртә бит' Закуска дисәң дә закуска. ичмасам1 - диде. — Шәп сүз бу. Бөдрәчәч' — диде аңа каршы йокымсырап утырган такыр башлысы һәм эскәмиядән торып, тәрәзәгә капланган акбашлы үсмергә эндәште — Марат, әйберләрне җый! Төшәбез Күп кирәкмени кызган башка19 Кизнерда бер шешә аракы белән кызыл шәраб бушатканнарына күп тә үтми, оч юлдаш кабат хәмер, закуска турында кызыксына башлый Поездның Вятские Поляны станциясенә җитеп туктавы була, очәве дә җиргә сикерә Елга буйлап күпме теләнеп йөрсәләр дә. балык сатучы табылмый Шулай да боларның моңа әллә ни исе китми, яр буенда табын корып җибәрәләр «Тамак чылатабыз*.—дип башланган мәҗлес. Марат исемлесе исереп, суга егылгач кына, тәмамлана Алар кузгалып, станциягә киткәндә, яр буенда тырпаеп ике буш шешә кала Арчага бара торган поездга кереп утыргач, тагы бер шешәне бушатып ташлыйлар Моны күргәч бер вагонда баручы ике карчык тәшвишкә төшә -Мондый имансызлар белән урының түгел, каберең янәшә булмасын• -дип. алар алдагы вагонга күчеп утыруны хәерле күрә — Револьвер, каля-баляны туктат' — дип бакыра Пеләшбаш Бөдрә- чәчкә, арырак удмуртча сөйләшеп барган ике хатынга күрсәтеп Колга буйлы Бөдрәчәч хатыннар каршысына барып сүгенергә керешә Хатыннар янында утырган кыз баланың кулыннан шешәсен тартып алып, лимонад эчә башлый, куркыта Хатыннар ярдәм сорап кычкыра башлагач, ике студент йөгереп килеп Бөдрәчәчкә тыелырга хатыннар яныннан китәргә куша Бөдрәчәч. сүгенеп, студентларга ташлана Студентның берсе хулиганның кулын эләктереп ала. икенчесе аягын Шул чак әлеге исерекләрнең калган икесе арттан килеп студентларны тукмарга тотына Күрше вагондагы дистәләгән кеше белмәмешкә сабыша Белмәгәннең беләге авыртмый, янәсе Арадан ике генә кеше — егет белән кыз моңа түзә алмый Берничә кеше туктатмакчы булып караса да. егет тәвәккәлләп күршедәге җәнҗал купкан вагонга атлый Таныш кызы да ияргәч, егет тагы да кыюланып.’ батыраеп китә Моны күреп ике студент та ярдәмгә килә Шунда ук кыскача акт языла, шаһитлар имза куя Каенсар станциясенә килеп җиткәч, кыю егет. «Маяк» колхозы яшьләре белән бергә, өч хулиганны поезддан төшереп милициягә хәбәр игә Кыю егет үзе шушы төбәктә туып үскән, балачактан ук сабан туйларында көрәшеп чыныккан хәзер чик сакчысы. армиядән ялга кайтып килә икән Бу очраклы хәлдә дә Мансур сынатмый В Хөкем залы Гаеплеләрнең башлары иелгән Каш астыннан гына халык судьясына, утырышчыларга сөзеп-сөзеп карыйлар. — Гаепләнүче Смешное, исемегез ничек’ — Судья Рәшит Маликов, хөкем утырышын ачып, гаепләү нәтиҗәсен укыганнан соң, эшне, гадәт тәгечә. җавапка тартылганнарны өйрәнүдән башлап җибәрә — Ничә яшь’ — Смешнов Геннадий Фомич.— пассажирлар Пеләшбаш дип атаган хулиган аягүрә баса,— 1946 елда Курск өлкәсендә туганмын Кырык яшьтә. Милләтем рус Өйләнмәгән Балаларым юк Әти-әниемне дә белмим Туу белән ташлап киткәннәр Курск балалар йортында үстем, шунда сигезьеллык мәктәп бетердем Хәзер өченче ай Саба районы Шәмәрдән станциясендә яшим Газүткәргеч торбалар сала торган оешмада тракторчы мин Менә шул Биографиям кыска. Шуның белән тәмам. — Ашыкмагыз.— ди аңа судья — Ничә мәртәбә, кайчан, кайда, нәрсә өчен хөкем ителдегез? — Биш мәртәбә.— ди Смешнов, исе китмәгәндәй — Беренчесендә унбиштә идем, квартира баскансың дип бәйләнделәр Уналтыда, юлбасарлыкта гаепләп, ике ел чәпәделәр Мин иреккә чыккан елны Мәскәү өлкәсендә такси шоферын чәнчеп акчасын талаганнар. Мәскәү жулигы белән мине дә утырттылар Тагы тугыз ел заяга китте. Аннары, Алма-Атада ювелир әйберләр кибетен баскансың дип, биш елга озаттылар Чыгып, эшкә урнашырга өлгермәдем, Ташкент милициясе тотып судка бирде Бер үзбәкне, яралап, талагансың дип, тугыз елга утырттылар — Әйе. сезне иректән мәхрүм итү җәзасы егерме алты ел тәшкил иткән шул.— ди судья Маликов Ул әйтелгәннәрне СССР эчке эшләр министрлыгы белешмәсе белән чагыштыра.— Нишләп соңгы мәртәбә чыккач, дүрт ай эшләмәдегез? — Алмадылар, гражданин судья.— ди Смешнов ихластай итеп.— Хөкем ителгәнне белгәч, алмыйлар — Ничек көн күрдегез? Нәрсә исәбенә яшәдегез? — Безнең ишегә ипилек-тозлык вак-төяк эш бетәмени’ — Ничек Татарстанга киләсе иттегез’ — Револь чакырды.— дип. Смешнов янында утырган Бөдрәчәч кушаматлы гаепләнүчегә күрсәтә — Револьны мин Ташкент вокзалында очраттым Аның армиядән кайтып килеше иде Таныштык Ресторанга өндәде Юлга дип әнисе ике йөз сум акча җибәргән. Рәхәтләнеп ашадык, эчтек Ул миңа бер күрүдә үк ошады Тап-таза, чибәр егет Буе гына ни тора бит аның1 Чәче бөдрә' Чем-кара’ Борынын бөркет томшыгыннан аерып булмый Буе-сыны, төсе-кыяфәтенә игътибар итегез! Рәшит Маликович, халык утырышчылары ялыкмады микән, дип. як- ягына каранып ала Мавыгып тыңлаганнарын күргәч. Смешнов сөйләгәнне бүлдерми — Револьнең бер генә килешмәгән җире дә юк. Хатын-кызны акылдан яздыра торган Татарстанга чакыргач, башта риза булмадым, чөнки кар-боз ята торган, ерак җир. Исеменә кадәр шөбһәле Ә ул һаман үзенекен тукый: әйдә дә әйдә Аның туган төбәге менә дигән имеш. Ямь-яшел урман Саф һава Йорт-куралары үзләренеке Малтуарның саны юк. Ит, май. сөт, йомырка — бар да буа буарлык, янәсе Умарталары да бихисап: егермеме, утызмы. Өч-дүрт көн буе сыйланып йөри торгач, тәмам дуслашып киткәнне сизми дә калганбыз Күрәм, Револьның акчасы да кимегәннән-кими Өченче көнне тәки күндерде бит Шулай итеп мин ул туган Иштуган станциясенә килеп җиттем Револь мине бергә эшләгән иптәше дип таныштырды. — Иштуганда нишләп ай ярым эшләмәдегез’ — Револь белән ял иттек — Алай икән,— ди судья.— Гаепләү нәтиҗәсен алдыгызмы’ Үзегезне гаепле дип саныйсызмы’ — Гражданин судья, минем бернинди гаебем дә юк. Алар үзара сугышты, мин аларны аермакчы булдым — Аңлашыла. Смешнов, утырыгыз,— ди судья.— Корбанов, Смешнов дөрес сөйләдеме’ — Әйе, дөрес,— ди гаепләнүчеләрнең Бөдрәчәч дигәне аягүрә басып Аның бөдрә чәченнән җилләр искән, такыр башында биш-алты яра эзе генә күренә Ул судья сорауларына җавап бирә — Корбанов Револь Радикович мин. 1966 елда Саба районы Иштуган авылында тудым, егерме 154 яшьтә, милләтем татар белемем урта, газүткәргеч торбалар сала торган оешмада шофер булып эшлим Хөкем ителгәнем юк. — Үзегезне гаепле саныйсызмы9 — Минем гаебем юк Зыян күрүче мин. дүрт кабыргамны сындырдылар Аяк сөягем чатнаган Тәнемдә уналты җәрәхәт бар Чишенеп күрсәтимме? Кирәкми. Корбанов, суд-медицина экспертиза нәтиҗәсе бар монда. — Васиков. торыгыз әле,— ди Маликов Акбаш кушаматлы гаепләнүчегә — Үзегез турында сөйләгез1 — Васиков булам мин. Марат Уразович. 1969 елда Кукмара районы Кнә Юмья авылында сигез балалы колхозчы гаиләсендә тудым, хәзер унҗиде яшьтә, милләтем удмурт, белемем тугыз класс узган ел әти үлгәннән соң укуны ташлап. Шәмәрдәнгә эшкә кердем Газүткәргеч торбалар салабыз Хөкем ителгәнем юк — Ни өчен гаепләнгәнегезне беләсезме9 ■— Беләм — Үзегезне гаепле саныйсызмы9 — Әйе, үземне гаепле саныйм.— ди Васиков. судьяга туп-туры карап.— Анда язылганнар бар да дөрес Кичтән хезмәт хакы бирделәр Смешное Револьдән күпмедер әче бал таптырды Бригададагы бөтен кеше җыелып эчте Мин. эчем авырта, дип. читтә утырдым чөнки Смешновның ниндидер ак порошок сыман ят нәрсә салганын күреп калдым Башкалар моны белмәде ахрысы. Әз генә эчсәләр дә. бригада кешеләре тиз исерде Шундук акча җыеп, аракыга поезд белән Кизнерга барырга сөйләштеләр Акчаны Смешное Корбановтан җыйдыртты Сумка-портфельләр әзерләтте Акча күп җыелган иде Аракы күтәрешеп кайтыр өчен мине дә иярттеләр Кизнерда бер әрҗә аракы, ике әрҗә шәраб алдык Куаклыкка кереп Смешнов берәр шешә аракы, шәраб ачты Вятка ярында да эчтек Шунда Смешнов эчке кесәсеннән алып, шешәгә әллә нәрсә салып болгатты «Шифалы үлән» диде Револь бервакыт сер итеп «Смешнов Урта Азиядән шифалы үлән алдырта ул», дип мактанган иде Минем дә шул серле үләнне татып карыйсым килде Эчтек Башта көләсе, биисе килд« Аннары нәрсә булганын рәтләп белмим Зыян күрүчеләрдән, судтан гафу үтенәм Васиковка — нибары унҗиде. Корбанонка егерме яшь Судья Рәшит Маликов, бу яшүсмерләр язмышын уйлап, ихтыярсыэдан. үз тормышын күз алдыннан уздырды Аңа шәраб эзләп кибеттән-кибеткә районнан шәһәргә чабып йөрергә туры килмәде Агы да. кызылы да яшьләрнең исенә дә кереп чыкмый иде Ул вакытта Рәшит коч-гайрәтен ата- ана йомышына, колхоз хезмәтенә юнәлтә Армиядә дә булды читтә дә йөрергә туры килде Әмма исерткеч эчемлек акылдан яздыра торган наркотик эзләп, сәламәтлеген, вакытын юкка-барга әрәм итмәде Колхозына, туган авылына ашкынды, хезмәткә. гыйлемгә омтылды Читтән торып укыды Тырыш егет мәктәптә дә эшләде Рәшит укытучылыкка гаять җаваплы карый иде Район башкарма комитетына культура бүлеге мөдире итеп куйгач та сынатмый ул Эшли, укый торгач югары белемле юрист дипломына ия була Тырыш, гадел егетне халык судьясы итеп сайлыйлар Егерме биш елдан бирле Рәшит Маликов Кукмара районы халык судьясы булып эшли Роза. Ләйлә. Алсу исемле кызлар тәрбияләп үстергән гаилә башлыгы да ул Хәзер аңа гаделлек өчен көрәшне җитәкләү тапшырылган Бүген дә ул кеше язмышын хәл итә Смешнов. Корбанов Васиков кылган җинаятьнең очына чыгарга, аңа этәргән сәбәпләрне дә ачыкларга тырыша ул — Бригадир Галәветдинов. ни өчен Смешнов. ике яшь эшчегезне ияртеп Кизнерга киткән эш вакытында эчү оештырган9 — Эштә булган хәл түгел бит иптәш судья -дип тиз генә котыл - макчы була бригадир , — Смешнов. Корбанов. Васиковларның тормыш шартлары, буш вакытларын ничек үткәргәннәре сезгә танышмы’ __ Ю-у-к — дип суза Галәветдинов Ваемсыз бригадирны гаепләнүчеләрнең ата аналары алыштыра — Иптәш Корбанов, ни өчен улыгыз Револь эчүгә сабышкан . Иптәш судья. Револьнең үзеннән сорагыз Ул үзе гамме Хәерсез бер хөрәсән ияртеп кайтты, аны бездән кадерлерәк күрде Үэбәкстаниан посылка алдырдылар Агу эчәргә сабыштылар Улының эчүеннән гарык булган ата тагы нәрсә әйтә алсын соң" Судья өчен бөтенесе ачык Сакаллы сабый үзе утырган ботакны үзе кискән. Бу хөкем карарында да искә алына — Смешное. Корбанов. Васиковларны тупас рәвештә тәртип бозуда гаепле дип санарга. РСФСР җинаять кодексының. . нчы статьялары нигезендә Смешнов белән Коцбановны бишәр елга ирекләреннән мәхрүм итәргә Васиковны өч ел сынау шарты белән эш урынында калдырырга, сак астыннан азат итәргә.. Хөкем ителгән Смешнов. Корбановларны алып киткәч. Маликов халык утырышчылары белән үз бүлмәсенә кереп, хат язарга керешә. Аның берсе — Саба район башкарма комитетына, икенчесе— газүткәргеч төзелеше идарәсенә Борчулы хат була алар Хатның бүтәннәрен Рәшит Маликович — хәрби часть командирына, икенчесен төзүче инженерлар институты ректорына яза Кыюлык батырлыклары һәм хулиганнар өере белән көрәшеп. аларны милициягә тапшырганнары өчен. Мансур исемле чик сакчысына. ике студентка халык суды исеменнән рәхмәт белдерүләрен үтенә Хөкем итү — Маликовның төп вазифасы Әмма ул хөкемнең тәрбия чарасы икәнен дә бервакытта да истән чыгармый. 2 Рәшит Маликов чишкән тагын бер четерекле мәсьәләгә тукталыйк. -Гайбәтчелек — җинаятьме, түгелме9 — дип сорасаң, кешедән бер төрле генә җавап ишетермен димә. Законда исә гайбәтчелек, яла ягу җинаять тән санала. Бервакыт Кукмара район халык судында утырыш барган чакка туры килдем Хөкем алдында — гайбәт сөйләп кешегә яла ягучы җинаяьчеләр Маһинур Галләмова. карап торырга, җиләк кебек, теле—пычаксыз суя икән Элекке иреннән көнләшеп. Тәкәнеш ягындагы авылларның берсендә торучы Галия Ногманова турында тузга язмаган гайбәт чәчеп йөргән - Беренче очракта утыз сум штраф' —ди судья Маликов хөкем карары укыганда. Манзарас тирәләрендә Хәтимә Кадыйрованың гайбәт сатучы буларак даны чыккан Тегүче Гәүһәрия һидиятуллина хакында нинди генә ялган таратмаган” Ярый әле Гәүһәрия сабырлыгын, түземлеген жуймый, Кадый- ровага ияреп, сугышыпталашып йөрми, бәхәскә керми Акыллы юл таба ул — үзләре судья итеп сайлап куйган Рәшит Маликович Маликов янына киңәшкә бара Кадыйрованы җавапка тартуны сорап, гариза яза. Халык судьясы гаризаны җентекләп өйрәнә, мәгълүматлар туплый, шаһитлар таба. Шуннан соң җинаять эше кузгатыла, аны хөкем утырышына куя Беренче сафта җинаятьчеләр эскәмиясендә Хәтимә Кадыйрова Судья авызын ачып сорау бирергә өлгерми, гаепләнүче йөз җавап яудыра Аны тыңласаң. Һидиятуллина — җир шарындагы иң явыз зат икән Урамнан узганда, кеше белән исәнләшми, дорфа, поселокта мал-туар асрый, салам-печәнне күрше колхозлардан ташый, мех фабрикасыннан затлы тиреләр урлый — Кадыйрова.— судья гаепләнүчене урынына утыртты—Сез монда да намуслы кешегә яла ягуны дәвам иттерәсез Сезнең имзалы һәм имзасыз хатлар буенча Кукмарада дүрт-биш комиссия эшләгән, хәбәрләрегезнең барысы да ялган булып чыккан — Маликов алдында яткан томнарның берсен алды — Менә сезгә Мәскәүдән җибәрелгән җавапның бер нөсхәсе! — Мәскәүлеләрне кем дип беләсез7 Бар да бер чыбыктан сөрелгән. — Иптәш һидиятуллина, зыян күрүче буларак, сез нәрсә әйтәсез7 — Теләгем гаризага язылган Бу гайбәтләрнең сәбәбе бер генә — көнләшү Башка бернинди сәбәп тә юк Ирем белән тату яшибез Ул — тол хатын Безнең дүрт улыбыз бар. өлкәннәре җәен колхозда да эшли, йөге- йөге белән салам-печән алабыз Ике малай үстереп, берсеннән дә игелек күрмәгән Хәтимә апа моңа да тыныч кына карый алмый — Кадыйрова. торыгыз әле! — дип. судья гаепләнүчене кабат бастырды — Сезне кат-кат кисәткәннәр дә бит инде социаль-тәэминат бүлегендә, поселок Советы башкарма комитетында Милициядә ничә кисәттеләр7 — Хөкем чыгарыр өчен суд киңәшкә юнәлә,— дип. игълан иткәннән соң. судья белән ике утырышчы махсус бүлмәгә керделәр — Я. Кадыйровага нинди җәза билгелибез7 — дип сорый Маликов иптәшләреннән Беренче утырышчы уз такъдимен айта -Ирегеннән махрүи итәргә'. - Ничем кат кис.,талган иптәшләр сулына тартылган йит инл. дип. икеиче утырышчы дә сүзгә кушылды - Андый гайбәтчегә - н ел да аз Ун ел законга сыймый иптәшләр Бу статьяда иң зур срок — биш ел .Менә, карагыз — Маликов җинаять кодексын ачып, гайбәтчеларгв җәза билгеләүне күздә тоткан статьяны күрсәтә — Биш ел, алайса' —диләр утырышчылар — Шулай да судья каршы тошә — Кадыйрова — өлкән кеше, алтынчы дистәне куа — Бәлки ул акылдан да ычкынгандыр әле7 — дип икенче утырышчы шөбһә сала — Бу хакта борчылмагыз, иптәшләр.— ди Маликов, тикшерү эшендә бер битне ачып аңлатып бирә Суд-психиатрия экспертизасы үткәрелгән Психиатр врачлар комиссиясе Кадыйрова үзе кылган җинаятьләр*- өчен җавап бирерлек дәрәҗәдә сәламәт дип тапкан Картлыгы бар барын — Карт булса да. теле агулы — Ул кисәтелгән инде иптәшләр судында да каралган ди Маликов — Ул гына бик аз' — Икенче утырышчы да иптәшенең фикерен куәтли.— Кадыйрова язган хатларны тикшерүдә генә утыз ике кеше кат нашкан бит — Шулаен шулай, дөрес әйтәсез,— судья һәр сүзен үлчәп әйт.» Әмма биш ел күп булмасмы' Ел әйләнәсе генә дә оч йөз алтмыш биш кон бит ул — Сезнеңчә, ничә ел дөрес булыр соң7 - — Менә шул өч йөз дә алтмыш биш көн җитеп торыр Ниһаять, хөкем карарына кул куела * Кадыйрова Хәтимәне бер елга ирегеннән мәхрүм итәргә' Суд залыннан кулга алырга' • Бу эшне төгәлләгәннән соң Рәшит Маликович район газетасына мәкалә язды Гайбәтчелеккә каршы көрәштә бу чара аеруча әһәмияткә ия 1»»»тен кеше белеп торсын гайбәтчелек - мәгънәсез лыгырдау гына түгел, ул җинаять' Мәкерле җинаять' эш кузгатылды — Минем өстән7 - Каргин урыныннан сикереп торды — Прокуратура аша дәгъва керде — Нинди дәгъва ул Рәшит Маликович7 — Сездән 330 сум акча түләтү турында Мәгел танышыгыз’ Дәгъвада исә мондый юллар бар иде «Мин Халикова Рәүфә Әмир кызы кырык бер яшем.» җигеп шикаять язганым юк ил.- Бүген иыкбүри.и Эши.к «еы-.ын янл.тыо ян..,. Мин Кукмара коммуналь .юшнялар комвии.тмил. ^директоры .................................................................Ьтр Инаион>.ч| контролер булып милин Оч ел буе бернинди а.,...,, ...... ■бвит кенн Ш» Мактанып эИтү.м ..... ир.ттым ми„ я. .мит.мн. Анык кешелар ........ >а»»лы булуы мииа юа........... ...................... ш бу ®енечемне коекеч.<а китереп җиткердедер Июли » буйлы вү яол Комбинат башлыгы Каргин ..... урлы» очратып а,...р ЛЫК .-V . акт» V..... башка ЭШ табыгыз ШВ «МИ „м-.-диде ул Ни актерга белми. ык-мык итеп тордым Аннары Ни өчен ’»—дип сорадым -Би" белыи-И киле», райбашкарма коннтегын. бар- днл. Райбашкарма коиитетында.ы ипташлар чынны, д. калие аңлатып бир- 157 Бүлмәсендә тып-тын гына эшләп утырган халык судьясы Мпликоө ишек шакыган тавышка, каләмен куеп, аягүрә басты Судьяның ишеген шакучы кеше аның иске танышы коммуналь оеш малар комбинаты директоры Петр Иванович Каргин иде Судьяның аягүрә торып каршы алуы, аннары илтифат б»-л.*н олылап • Петр Иванович- дип эндәшүе Каргинга уңай тәэсир итте — Иптәш судья йомышыгыз булгач дип басым ясап башлады ул сүзен.— повестка җибәрү нигә кирәк булды соң’ — Йомышыбыз юк,—диде Маликов сабыр гына Судта сеагә каршы деләр Безнең комбинаттагы «бакчачы» штатын яртыга гына калдырырга кушылган икән Мин — нәкъ шул бакчачы хисабына алынган хезмәткәр. Димәк кыскарталар Аптырап-йөдәп. председательнең үзенә кердем Ул мине зур диккать белән тыңлады, рәхмәт үзенә. Сезне берничек тә эштән чыгара алмыйлар»,— диде ул. Әмма моның да файдасы тимәде, чөнки Каргин кеше сүзен тыңлаудан узган иде инде Рәсмиләштереп, гариза яздым, үзебезнең профсоюз комитетына мөрәҗәгать иттем Местком председателе Дегтярев, гаризамны укып чыккач, башын чайкап куйды — Рәүфә апа, хуҗа ни кушса, шуны эшлим инде мин,— диде. Шуннан соң күп ишекләрне шакыдым, дистәләгән җаваплы урын биләгән иптәшләрне борчыдым Татарстан АССРның коммуналь хуҗалыгы министрлыгында да булдым Министр урынбасары белән сөйләштем, файдасы тимәде Мине эшкә кайтармадылар Бердәнбер юл, судка мөрәҗәгать итү генә калды » Халык судына. Кукмара поселогы. Лев Толстой урамы нчы йортта яшәүче Р Э. Халиковадан гариза. Мин сездән , хезмәт турындагы бәхәсне, Совет законнары нигезендә тикшереп, хәл итүегезне сорыйм. 22 июльдә. . мине эштән бушаттылар Ләкин сүз бакчачы штатын кыскарту турында бара, ә мин өч ел буе контролер булып эшләдем Комбинатның профсоюз комитетында бу мәсьәлә мине эштән азат иткәннән соң, бер атна үткәч, үзем гариза биргәч кенә тикшерелде. Моны мин закон бозу дип карыйм Судка үтенечем шул: закон нигезендә, мине үз хезмәтемә кайтарыгыз ирексездән эшләми йөргән көннәреМ өчен хезмәт хакымны түләтегез. Р Халикова» — Халикованың дәгъвасы белән комбинат килешә алмый,— диде Каргин — Мин шуны гына әйтә алам Контролер вазифасын үтәсә дә. Халикова эшкә бакчачы итеп алынган иде «Бакчачы» штатын кыскарту турында башкарма комитетның карары бар. Без шул карарны үтәдек Коммуналь хуҗалык министрлыгында да аңлаштык, министр урынбасары, дөрес, дип тапты — Халикованы эштән бушату турындагы мәсьәләне профком карадымы9— Утырышчыларның берсе сорап куйды—Сезгә рөхсәт бирдеме? — Бирмичә! Әлбәттә бирде. Менә ул! Профком җыелышының беркетмәсе! — Профком утырышы кайчан булды? — Егерме тугызынчы июльдә. — Ә иптәш Халикованы эштән бушату турындагы боерыкка имзаны егерме икесендә куйгансыз. Шулаймы? Сез, җитәкче буларак. РСФСРның хезмәт турындагы законнар кодексы белән таныштыр бит’ Ялгышыгызны, закондагы кайсы таләпне бозганыгызны аңлыйсыздыр инде? — дип кызыксынды икенче утырышчы. Каргин кабат әүвәлге рәвешенә керде — Нәрсә әйтергә теләгәнегез аңлашыла,— судья буш сүзне бүлдерде — Кабатлап тору — артык Соңгы сорау ирексездән эшләмичә йөргән көннәре өчен Халиковага хезмәт хакы түләргә ризасызмы7 — Мин миллионер түгел, түли алмыйм. — Хәзергә комбинат исәбеннән. — Мин барыбер риза түгел. Хөкем утырышында Халикова дәгъвасының нигезле икәнлеге тулысыңча дәлилләнде Суд закон сүзен әйтте. Хөкем карарында һәр нәрсә үз исеме белән аталган иде Менә ул юл."?р: • РСФСРның хезмәт законнары турындагы кодексның 33 статьясы һәм РСФСРның гражданлык-процессуаль кодексының 14, 50 статьялары нигезендә Халикова Рәүфә Әмир кызын кире Кукмара коммуналь оешмалар комбинатына контролер итеп урнаштырырга, илле көн буе ирексездән ясалган прогул өчен комбинаттан Р. Ә Халикова файдасына аның уртача хезмәт хакын юллап алырга. • Ун көн вакыт үтте. Ике яктан да дәгъва-фәлән булмады. Шулай итеп, суд карары закон көченә керде Хәлбуки, Рәүфә Халикова эшкә кайта алмаган. Ни өчен7 Халикованың тагын бер хатына әйләнеп кайтыйк Судта үзенең оттырганын төшенгәч, Каргин миннән үч алу юлларын эзли башлады Ул барлык контролерларга катгый боерык биргән -Халикова эшләгән дәвердә булган бөтен кимчелекләрне ачыкларга Алар тапканмы. юкмы анысы миңа караңгы Ә баш бухгалтер Гвоздева тапты Беркөнне ул миңа — Ведомостьларны төзәтеп, жиде сум ун тиен акча үзләштергәнсең — димәсенме7 ! Моны ишеткәч, исем-акылым китте Ул әйткән, -үзем төзәткән» ведомостьны күрсәтүне үтенгәч. Гвоздева — Моннан тизрәк ычкын! — дип акырынды Бик гарьләндем Адым саен диярлек кимсетү урынсыз рәнҗетү ямь сез кычкыруларга тап булгач, гайрәтем чигә башлады Шулай да үземдә бу буталчык уйлардан арынырлык көч таптым ■ Хокукың башка кешеләрнеке белән тигезме7 Тигез! Гадел законнарыбыз бармы7 Әйе илебезнең законнары гадел» Шуларны уйладым да янәдән комбинатның профсоюз комитетына килдем Местком председателе иптәш Дегтярев комбинат директорының .«мере белән, кабат профком утырышы җыя Әмма шунда исәптә торучы Халикованы чакырырга -оныта- Үзем катнашмаган утырышта «Халикова контролер булып эшләрлек түгел м. ңа хакы юкдигән карар язып куялар Шуңа нигезләнеп. Каргин мине 1 октябрьдә яңа оештырыла гына башлаган электр челтәре конторасына күчерә Әлеге оешмада эшләү өчен бердән, махсус белем кирәк, икенчедән, анда хатын-кызларны, гомумән эшкә алмыйлар икән Шулай итеп, мин 24 сентябрьдән бирле, суд карарын куен кесәмә салып, җир белән күк арасында йөрим Хөрмәтле иптәшләр' Сездән совет законын тормышка ашыруда ярдәм итүегезне сорыйм • Халикованың хаты Татарстан АССР прокуратурасына юлланган иде Шул көнне үк Казан белән Кукмара арасында сөйләшү булды Казан Республика прокуратурасыннан бу Кем тыңлый ’ Кукмара Район прокуроры Казан Коммуналь оешмалар комбинатында эшләгән Рәүфә Халикова- дан дәгъва бар. Нишләп эшкә урнаштырмыйсыз ' Кукмара Урнаштырдык, күптән инде Әйе. 24 сентябрьдә суд булды анда прокурор ярдәмчесе дә катнашты Казан Гариза судтан соң. бер ай узгач язылган Кукмара Суд карарына каршы төшүче дә. жалоба бирүче дә оулмады Карар 4 октябрьдә закон көченә керд« Казан Шулай булгач, нишләп ул карарны тормышка ашырмыйсыз7 Кукмара Бүген үк тикшерербез, хәбәр итәрбез Казан Яхшы, сезгә ике кон вакыт бирелә Рәүфә Халикона директоры белән суд залында кабат очраша Судья Маликовның хөкем.карары исә Халикова!а чыннан да гаделлек, дөреслек җиңүе булып тоела • Кукмара халык судының 24 сентябрьдә чыгарылган карары нигезен дә Халикова Р Ә кире үзенең эш урынына кайтарылырга тиеш иде Ком бинат җитәкчеләре моны үтәми Шул сәбәпле Халикова ике ай буе эшләми торырга мәҗбүр була матди зыян күрә РСФСРның хезмәт турындагы законнар кодексының 214 нче статьясы нигезендә, суд коммуналь оешмалар Комбинатыннан Р Ә Халикова файдасына яның эш хакын юллап алырга карар чыгара Судья Р Маликов, халык утырышчылары С Гыйльмул лина. Н Шакирова» Кулына суд мөһере сугылган карар алса да Халикова бу юлы куанырга ашыкмады Кем белгән, бәлки карарның монысы да үтәлмичә калыр7 Хәлбуки Халикованың шөбһәсе урынсыз була Берекче карардан соң «авызы пешкән» Рәшит Милик-.вич бу юлы дилбегәне кулын нан ычкындырмый Халикова кире үз эшенә кайтартыла Икенче көнне үк суд башкаручысын җибәреп эшсез йөрергә мәҗбүр булган көннәр -ч. н Рәүфә Әмиропнага тулысынча хезмәт хакы түләтә Зыян тулысымча Каргинның үз кесәсеннән алына Озак та үтми, ул директорлыктан да колак кага Бу эш бер кеше язмышы өчен барган көрәш кебек кенә күренсә д-< халык судьясы Рәшит Маликов аның тирәндә яткан мәгънәсен яхшы аңлый Шунлыктан һәрвакыттагыча ул бу юлы да совет законын боздыртмяу чарасын күрүдә җаны-тәне белән тырышты