Культура тормышы көндәлеге

ТУКАЙНЫҢ ЙӨЗ ЕЛЛЫГЫНА БАГЫШЛАНГАН ТАНТАНАЛАР II июньдә М Җәлил исемендәге Татар дәүләт опера һәм ба нт театры бинасында Г Тукайның тууына КИ) ел тулуга багышланган тантаналы юбилей бәйрәме булды. Иреш иммда КПСС өлкә комитетының беренче секретаре Г И Усманов. ТАССР Верховный Советы Президиумы llpWlccaine.ie Ә Б Баһаветдинен, ТАССР Министр 1-п'< ..1.11.1 Председателем 111 Шәй миен ВЦСПС секретаре В II Мокссв. Г Ту кан юби icviia әзер i-шү II.IM аны үткәрү буенча Бөтенсоюз комиссиясе членнары, тугандаш әдәбня'up H.iKin.T.ipe. иҗат союзлары җитик челәре. республикабызның хезмәт коллективлары. партии, совет, профсоюз, комсомол оешмалары вәкилләре Кунаклар арасында РСФСР Язучылар сокны идарәсе секретаре. РСФСР Дәүләт премиясе лихрг-ны шагыйрь Ни Inpmo. ( omi.i ин ип iM и I epoc. Ленин премиясе Һәм С< СР. Р< Ф< Р. БАССР- Hi.Hi Дәүләт премияләре лауреаты. Башкорт- станның халык шагыйре Мостан Кәрим. • Правда» газетасының әдәбият һәм сәнгать бүлеге редакторы урынбасары, РСФСРнын атка ипи ан культура работнигы С П Ко- шечкин. Үзбәкстан ССР Язучылар союзы идарәсе секретаре. Үзбәкстан ССРның Дәүләт һәм комсомол премияләре лауреаты шагыйрь Абдулла Арипов, шагыйрь, тәрҗемәче. фнло- •ки ня фәннәре докторы. Ленинград уннверси тсты профессоры С II Иванов. Каракалпак АССРнын халык шагыйре Байнняз Каипна заров. Чувашия АССР язучылар союзы идарәсе председателе П. В Афанасьев. Мари АССР язучылар союзы идарәсе председателе II Ф Рыбаков. РСФСР һәм БАССР Дәүләт премияләре лауреаты шагыйрь Наҗар Нәҗми. «Литературная газета» редколлегиясе члены А X Хәкнмов, СССР Я зучылар союзы идарәсе партоешма секретаре, художестволы тәрҗемә советы җаваплы секретаре В X Ганиев, Казахстан шагыйре Токэн Абдрахманов. Мол давни I HI шагыйрь һәм прозаик Н. II Бобог- ла, Астрахань язучылар оешмасы җаваплы секретаре А II Шадрин. «Советский mica тс ль» нәшрияты редакторы Я М Мостафнн, РСФСРнын Г Тукай исемендәге Дәүләт пре мнясе окреаты Гәрәй Рахим һәм башкалар Ки-кше КПСС Н.1К.1 комптегы секретаре Р К Бе 1яев ачты Докладны I ГукаЙ юби ниш әзерләнү һәм аны үткәрү буенча республика комиссиясе председателе ТАССР Министрлар Советы Председателенең беренче урынбасары М \ \.н ш>>п ясады РСФСР язучылар союзы идәрәсе секретаре шагыйрь Николай Дорнзо. Башкортчаңның халык шагыйре Мостай Кәрим. КПСС нын Арча райкомы беренче секретаре Д К Каюмов. ТАССР язучылар союзы идарәсе председателе Туфан Миңнуллин. «Прав да» газетасының әдәбият һәм сәнгать бүлеге редакторы урынбасары С П Кошечкнн. Социалистик Хезмәт Герое. «Органик синтез» берләшмәсе аппаратчысы .'1 Е. Смирнова. Үзбәкстан ССР язучылар союзы ni.ip.uv ее кретарс шагыйрь Абдулла Арипов. Тукай районының «Ильбухтпно» совхозы сыер < антчысы В С Вәлнева, казах шагыйре Гокэн Абдрахманов. В И Ульянов-Ленин исемен дәге Казан дәүләт университеты студенткасы М Айтуганова Г Тукайның үлемсезлеге. шагыйрь иҗатының дөньякүләм әһәмияте турында сөйләделәр Кичә Татарстан сәнгать осталарының зур концерты белән тәмамланды. II июньдә Казанда. Габдулла Тукай нее мендәге мәйданда татар халкының биек шагыйре музее ачылуга багышланган митинг булды Бу тантанага йөзләрчә к.иаилылар. республика башкаласына Г. Тукайның тууына 100 ел тулуга багышланган аты тантана га илебезнең төрле почмакларыннан килгән кунаклар җыелды Митингны Халык депутатларының Казан шәһәр Сонеты башкарма комитеты лредссла теле Р Р Иднятуллнн ачты Культура тормышы көндәлеге Тагар халкының күренекле улы I Гукай- нын кыска, әмма соклангыч тормыш юлы. үлемсез шигърияте турында Казан дәүләт университеты доценты А. Г Әхма.туллнн. «Литературная газетажың бүлек мөдире А X Хәкнмов. Казан «Медннструмент» фән- нипроизводствосы берләшмәсе слссарьннструментальшнгы. СССР Дәүләт премиясе лауреаты В Н Черепанов. Казан шәһәренең 80 иче мәктәп директоры. РСФСРнын атказанган укытучысы Р Г Кагирова сөйләде Г Тукай музеена керү юлындагы символик тасманы СССР Дәүләт премиясе лауреаты язучы Г Б. Бәшнров кисте Тукай урамындагы 63 иче йорт Монда демократик карашлы яшьләр Фатих Әмир хан. Галимҗан Ибраһимов, Гапюсгар Камил Сәгыйть Рәмиен катнашын ит «Әльислах» газетасын чыт арганнар Редакциягә һәр көн ис Габдулла Тукай килгән көндәлек почтаны караган, хатлар укыган, атарга җаваплар яз ган Буш вакытларында редакция урп.ппкан йортның ишегалдына малайлар күп tea. урамга ук чыгын, алар белән рәхәтләнеп кузна уйнаган Ерак та түгел. «Шәрык» клубы. «Көфер почмагы». «Печән базары» һәм шагыйрьгә илһам биргән башка урыннар. Хөсәен Ямашен туган йорт «Ялт йолт» редакциясе Хәзер биредә «Тукай» кинотеатры урнашкан Аның каршындагы мәйданны элек Юнусов лар мәйданы, мәйдан бакчасы, соңрак Тукай почмагы дни йөрткәннәр. Бик иртә гомере өзелгән баласын озатырга җыелган халык урамнарга сынмаган. Шушы мәйданнан аны соңгы юлга — үлемсезлеккә озаталар Бу мәйдан. Казан шәһәр Советы башкарма комитетының ТАССР Министрлар Советы раслаган карары нигезендә. Тукай мәйданы дип йөртеләчәк 12 июньдә Кырлайда меңләгән кеше катнашында шигырь бәйрәме башланды Үзешчән сәхнә осталары сыра да — алар район авыл ларыннан һәм Арчанын үзеннән килгәннәр — ны чи Hi Үзешчәннәр иртәдән үк бәйрәмчә бизәлгән Г Тукан мемориалының үзәк мәйданына җәелгән сәхнәдә осталык күрсәтәләр Татар, рус, мари җырлары яңгырады, дәртле биюләр бер-бсрсен алмаштырып торды Кунаклар Г. Тукан һәйкәленә чәчәкләр салдылар һәм шагыйрь музеен зур кызыксыну белән карадылар Шигырь бәйрәмен ТАССРнын Г Тукан неемсндәге Дәүләт премиясе лауреаты шагыйрь Р Файзуллин ачып җибәрде һәм алын барды Шигырь бәйрәмендә РСФСР язучылар союзы идарәсе секретаре. РСФСР Дәүләт премиясе лауреаты рус шагыйре Н Доризо. РСФСР Дәүләт премиясе лауреаты башкорт шагыйре Н Нәҗми, каракалпак шагыйре Б Канпназаров. чуваш шагыйре В Эндип. Тукай шигырылрен тәрҗемә иткән Р Мирап. Мәскәү шагыйрьләре М. Акчурин. В Вәлиена. Р Ьохарасв. гагауз шагыйре || buoi'i.iy. мари шагыйре Н Рыбаков.башкорт шагыйрьләре Р. Сафин, Р Бикбаен һәм К Ара 1баев һәм татар шагыйрьләренең шигырьләрен зур алкышлар бе ми каршылдылар Р< ФСРның атказанган артисткасы җыр чы Ф >рпдә Кудашева Тукай бәйрәмен җыр белән сәламләде Ахырдан Татарстан язучылар союзы идарәсе председателе. РСФСР һәм ТАССР Дәү- ләт премияләре лауреаты драматург Т Миң- нуллнн бу ачы бәйрәмне үткәрү өчен зур тырышлык кунган кырлайлыларга. арчалылар- га төзүчеләргә тирән рәхмәт хисләрен белдерде Соңыннан Татарстан җыр һәм бню ансамбле зур концерт бирде. ' 1 * Р Фәннәр академиясенең Казан филиалы I Ибраһнмов Исемендәге Тел. әдәбият, тарнх институты һәм Татарстан янчылар сокны Г Тукайның тууына 100 ел 'ту дуга батышлап Бөтенсоюз фәнни конференциясе уздырды. Конференцияне кереш сүз белән ТАССР Министрлар Советы Председателенең беренче урынбасары, филология фәннәре докторы. профессор М. X. Хәсәнов ачты «Габдулла Тукай мнллн классик стильне иҗат итүче» дигән темага доклад белән филология фәннәре докторы Г М. Халитов чыгыш ясады «I Туканның иҗади үсешендә рус әдәбиятының роле» дигән докладны В И Ульянов-Ленин исемендәге Казан дәүләт университетыннан филология фәннәре докторы Т. С. Карлова сөйләде. Тарих фәннәре докторы. профессор Р И Нәфиговнын «Шагыйрьнең почитик карашлары формалашуга карата: эшчеләр һәм соштал демократлар белән бәйләнеш*- Ленинград дәүләт университетыннан филология фәннәре докторы С. Н Ивановның «Тукайның рус теленә тәрҗемәләре». «Азәрбайҗан ССР Фәннәр академиясенең Низами исемендәге Әдәбият институтыннан фило- 1ОГИЯ фәннәре кандидаты В М. Кулисаның «Г Тукай һәм XX йөз башында азәрбайҗан- татар әдәби багланышлары» дигән темаларга докладлары конференциягә килүчеләрдә зур кызыксыну уятты Көннең икенче яртысында Бөтенсоюз конференциясе үзенең эшен секциягә бүленеп дәвам итте Анда Мәскәү. Үзбәкстан. Кара калпак АССР, Чувашия. Мари АССР. Дагестан. Мордовия АССР. шулай ук Татарстан I ал имнәре катнашты Г Тукан юбилеена килгән һәм Бөтенсоюз конференциясендә чыгып сөйләгән Хельсинки университеты профессоры, Финляндиядәге Тукан исемендәге культура җәмгыяте башлыгы [омар Таһирның чЫгышын һәркем зур кызыксыну белән тыңлады Башкортстанның халык шагыйре. Социалистик Хезмәт Герое Мостай Кәрим. Ленин премиясе лауреаты академик К. Ә. Вәлиев конференциянең почетлы кунаклары булдылар Конференция эшендә КПСС өлкә комитеты секретаре Р. К Беляев катнашты СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы конференц-залында бөек татар шагыйре Габдулла Тукайның тууына 100 ел тулуга багышланган «Тукай укулары» булды. Г Ибраһнмов исемендәге Тел. әдәбият һәм тарнх институты галимнәре оештырган бу укуларда институт галимнәре белән бергә Казан дәүләт университеты. Казан һәм Алабуга педагогия институтлары. Казан культура институты. РСФСР Мәгариф мнннстр- ЛЫ1ЫНЫИ милли мәктәпләр фәнни-тикшеренү институтының Казан филиалы галимнәре. Татарстан Культура министрлыгы хезмәткәрләре. язучылар, композиторлар, рәссамнар катнашты Барлыгы 40 лап доклад тыңланды. I .иарстан сәнгать музее, татар халык шагыйре Габдулла Тукайның тууына 100 ел тулуга туры китереп, халык һәм хәзерге заман декоратив гамәли сәнгате буенча фәнни- практик конференция уздырды Конференциядә сәнгатьнең шушы төренә кагылышлы теория мәсьәләләре, проблема һәм тикшеренүләр буенча, музей коллекция- .i.ipcii комплектлау һәм аларнын тарихы турында ике дистәгә якын доклад һәм белдерү- ләр тынланды Фанни чара эшендә Татарстан белгечләре белән беррәттән Чувашия Уд муртня. Калмык АССР Марн АССР һәм Пермь галимнәре. СССР халыкларының де коратив-гамәли сәнгате дәүләт музее вәкил ләре катнашты Конференциягә килгән белгечләр Зелено дольскндагы халык сәнгать музеенда. Зоя шәһәрендәге музей запонедникта булдылар фольклор ансамбле чыгышын карады гар Габдулла Тукайның тууына 100 ел тулган көннәрдә Уральск өлкә тарих-крайны өйрәнү музееның әдәбият филиалында экспозиция ачылды Урапьск һәм Казан галимнәре, крайны өйрәнүчеләр туплаган документлар һәм мате риаллар шагыйрьнең тормышы һәм ижаты турында сөйли Алар арасында Тукайнын беренче рус 'революциясендә актив катнашу чы буларак, халыкның самодержавиегә кар шы көрәше турында шигырьләре аерым урын алып тора БАССРнын Старлстамак шәһәрендә Г Тукайнын 100 еллыгы киң билгеләп у тел де Шәһәрнең китап сөючеләр жәмг ыяте «Габ дулла Тукай һәм Анна Ахматова* дигән тема тик кичә уздырды Шулай ук Химиклар куль тура сараенда, культура агарту учнлншесын да . «Сода» производство берләшмәсендә ш^ гыйрь ижатына багышланган юбилей кичә ләре узды Аларда Стәрлетамак язучылар оешмасы секретаре шагыйрь Р Нип.мэтул лин. педагогия институты доценты 11 Вәли тов. культура агарту училишесы укытучысы Г Әпсаләмов һ б Тукай ижаты турында сөй ләделәр. шагыйрьнең ижатына багышланган концертлар булды Куйбышев шәһәрендә В И Ленин исемеңдәге металлург ия заводының культура са рае каршындагы «Ялкынлы яшьлек* жыр һәм бию ансамбле сөекле шагыйребез Габдулла Тукайның тууына 100 ел тулуга багышланган яңа программасын күрсәтте Аның белән ин беренче «Юбилейный» культура йортында Тольятти шәһәре хезмәт ияләре таныштылар Концерт инструменталь группа башка руында «Туган тел» көе белән башланып кит те Бу концертный беренче бүлегендә тама цгачы игътибарына Г Тукайга багышланган әдәбимузыкаль хореографик композиция тәкъдим ителде Концертта ансамбльнең барлык группа лары ла катнашкан иде Гыйнияп 1 лина жи тәкчелег ендәге хор сөекле шагыйребезнең «Туган тел». «Туган авыл». «Бәйрәм бүген» дигән җырларын башкарды Инструменг.г гь группа «Тәфгнләү». «Зиләйлүк» көйләрен уйнады Ансамбльнең балетмейстеры Р I ый . зәтуллин тарафыннан «Шүрәле» поэмасы нигеземдә куелган «Шурәлсләр». «Утынчылар» биюләре композицияне тагын да төрлелән дерде Г Тукай әсәрләрен һәм тугандаш халыклар шагыйрьләренең бөек әдәбиятыбызга багышланган шйгырьләрен кичәне алып бару чы инженерлар И Колючев. Р Фәхретдн нов. Г. Әхмәтжанова укыдылар Прозаиклар Р Кәрами. Ч Насынбул лин һәм яшь шагыйрь Г Моратов 5 — 8 май да Устинов шәһәрендә булып кайттылар. Алар» шәһәрнең хезмәт коллективларында удмурт әдипләре белән бергәләп Г Тукайның тууына 100 ел тулуга багышланган әдәби кичәләр үткәрделәр Румыниядә Тукан исеме инде шактый күптәннән бирле телгә алынып килә 1916 елла бастырган «Ике Себер» дигән китабында румын язучысы Еужен Гога. мәсәлән, бөек татар шагыйренең вафат булуын белдереп аның ижатын Шиллериыкы белән тинлагән иле Тукай шигырьләре румыг) татарлары өчен чыгарылган 1 — 8 класс дәреслекләренә дә кертелде Мои.та алар латин хәрефенә күчерелде һәм җирле сөйләш вәкилләре жннел аңларлык хәлгә китерелде Клуж (1967)һәм Тимишоара (1979) опера-балет театрлары сәхнәсендә «Шүрәле» спектакленең куелчы, аннары бу труппаларның татар балетын бар лык өлкә үзәкләрендә гастратьга алып баруы нәтнжәсендә. Тукай ижаты Румыниянең меңләгән тамашачыларына тагын да киңрәк танытылды Шагыйрьгә 1(Х) яшь тулу уңаеннан Румы ния җәмәгатьчелегенең Тукай ижатына игътибар итүе яңа югарылыкка күтәрелде 9 март та гыиенбашкаласы Бухарестта махсус гый >ь мн утырыш уздырылды Жорже Кэлииеску исемендәге Әдәбият тарихы һәм теориясе институты оештырган бу мәжлехне ИНСТИТУТ нын директор урынбасары профессор Ион Кшснмня ачын җибәрде Ул «Г Тукай һәм А Мицкевич» дигән кереш сүз сөйләде Аннары филология фәннәре докторы Нәдрәт Мәмүг «Г Тукайнын тормышы һәм НАЛЫ» - на багышланган докладын укыды «Г Тукай һәм балалар дөньясы» темасын институт нын гыйльми хезмәткәре Лмлиина Ботсм ик тыртгы Филология фәннәре докторы Әнвәр Мәмүт үзенең чыгышында «Г Тукан һәм дөнья әдәбияты» темасын ачты Норвегиянең башкаласы (кто шәһәрен тә чыга торган «Арбайдербладст» (рабочая газета) газетасының 1986 ел 14 апрель санында Г Тукай турында мәкалә дөнья күрде Колена Краг тарафыннан язылган бу мәкаләдә татар әдәбияты классигының тормыш һәм нжат юлына күзәтү ясалган һәм Тукайнын фоторәсеме урнаштырылган