Культура тормышы көндәлеге

ЯЗУЧЫЛАР СОЮЗЫ ПАРТИЯ ОЕШМАСЫНДА 27 декабрьдә ачык партия җыелышында Язучылар союзы каршында эшләп килүче хәрбипатриотик әдәбият комиссиясенең отчеты тыңланды Комиссия председателе язу чы Шамил Рәкыйпов доклад белән чыкты Ул КПСС Үзәк Комитетының июнь Пленумы (1983 ел) карарлары яктылыгында язу чыларыбыз тарафыннан иҗат ителгән, яшь буынга хәрби-патриотик тәрбия бирүдә зур ^оль уйнаган әсәрләргә тепле аналнг ясады ам әдәбиятыбызның бу илкәссндә яшәп килгән җитешсезлекләргә тукталды. Фикер алышуларда язучылар А Шамов, С Шакир, Н Орешина, Г Паушкин, «Казан утлары» журналының баш редакторы шагыйрь Р Харис, тәнкыйтьчеләр Р Мос- тафин, Ф Миннуллни, Язучылап союзының партия оешмасы секретаре Р Мохәммаднеа һ б чыгыш ясап, әдәбиятның хәрби па триотнк жанры алдында торган актуаль мәсьәләләр турында свйләделәр ТАТАРСТАН ЯЗУЧЫЛАРЫНЫҢ X СЪЕЗДЫН КАРШЫЛАП 16—20 иннарьда Сарман районында татар әдәбияты киңнәре булып узды Татарстан азучыларының X съездын каршылап узды рылган бу әдәби бәйрәмдә Казаннән, Бреж нев, Әлмәт язучылар оешмаларыннан ша гыйрьләр, прозаиклар Әмирхан Еннки, Аяз Гыйләҗеп. Ренат Харис (җитәкче), Мәдинә Маликова, Разил Вәлиен, Әхәт Гаффар, Роберт Миңнуллин, Клара Ьулатоаа, Нур Әхмәдиен һәм Сарман язучылары Хәниф , Хайруллин, Әзһәр Габиди, Дамир Гарифул лнн. Илгизәр Кушаеи катнаштылар Язучылар «Тукай» совхозы. Муса Җәлил, Ильич, Серго, Тукай исемендәге, «Мәгариф». «|- Май», «Җиңүче», «Коммунизм». «Искра» колхозларында булып, квндезлә- рен мәктәпләрдә, терлекчелек фермаларын да. «Сельхозтехника» берләшм.к-е бүлекчәләрендә, кичен клубларда чыгыш ясадылар, бүгенге татар әдәбияты һәм сәнгате турын да әңгәмәләр уздырдылар, әдәби әсәрләр турында авыл хезмәтчәннәреиең фикерләрен ишеттеләр Татарстан язучыларының май аенда булачак X съездына әзерлек, язучыларның аны каршылап нинди яна әсәрләр язулары турында снйләделәр, үзләренең иҗат планнары белән уртаклаштылар РИЗА ФӘХРЕТДИНЕВ ЮБИЛЕЕ ХӨРМӘТЕНӘ 11 январьда СССР Фәннәр Академнясе- » ней Казан филиалы конферени залында Г Ибраһимов исемендәге Тел. әдәбият һәм тарих институты белән Татарстан Язучылар союзының берләштерелгән гыйльми совет утырышы булып узды Күренекле мәгърифәтче галим, тарихчы, язучы һәм журналист Риза Фәхретднневнен тууына 125 ел тулуга багышланган бу фәнни җыелышта Казан дәүләт университеты профессоры Миркасыйм Госманов «Риза Ф‘хретдннев нен тормыш һәм иҗат эшч >нлеге». филоло гия фәннәре кандидаты М Әхм»тҗанов «Галимнең тормышына кагылышлы яңа материаллар», Г Ибраһимов исемендәге Тел. әдәбият һәм тарих институты фәнни хезмәткәре Ә Хайруллин «Риза Фәхретднневнен Уфа шәһәрендәге архивы» дигән докладлар белән чыктылар Утырышта Рига Фирет- диневнси кызлары — Зәйнәп фәхретдниева, Әсма Шәрәф, галимнең оныгы Арслан Шәр.ир, туганнан туган - Нәҗип Фәхретди нев һәм башка туганнары, язучылар, галим нәр һәм җәмәгатьчелек вәкилләре катнаш тылар Соңыннан Риза Фәхретдинеңнең тор мышына һәм иҗади эшчәнлеген ■ караган кызыклы истәлекләр белән анын кызы «)сма Шәрәф чыгыш ясады Утырышта катнашучылар игътибарына Риза Фәхретдиневнен тарихи һәм әдәби »ш- чәнлеген яктырткан басма һәм кулъязма китапларыннан күргәзмә оештырылган иде Риза фәхретдиневнен юбилее туган ягы Әлмәт районында да киң билгеләп үтелде 21—23 январьда Әлмәт шәһәрендә. MIM.IT һәм Кичү чат авылЛарыида узган тантаналы кичәләрдә Казаннан килгән .>дәбнят галим нәре М Әхмәтҗаноп һәм Ә X •йрхлляя атаклы мәгърифәтченең тормыш юлы һәм иҗаты турында свйләделәр Кичәләрдә Ри за Фәхретднневне күреп белучел-р , ихретдинеп туган һәм яшәгән урамына анын исеме бирелде ЯШЬ ИҖАТ КӨЧЛӘРЕ КОНФЕРЕНЦИЯСЕ 19 январьда. Татарстан язучыларының Г. Тукай исемендәге клубында. м ««тап яшендәге авторларның I республика -- чфе ренңиясе үткәрелде Хи да нжат «шьдар* активрвк булган 27 районнан делетатла- укхчы балалар катнашты Моңа кадәр. Язучылар союзының ВЛКСМ илкә комитеты һәм республиканың Мәгариф министрлыгы белән берлектә кабхл иткән карарын тормышка ашыру йвэеннәи, Брс* пев һәм Әлмәт зоналарында һәм күпчелек районнарда конференцияләр үткәрелгән иде инде Мәктәп яшендйге авторларнын Г республика конференциясен Татарстан Язучылар союзының яшь авторлар белән эшләү буенча идарә председателе урынбасары, шагыйрь Илдар Юзеев ачты. Конференциядә катнашучылар алдында ВЛКСМ өлкә комитетының пропаганда һәм культурамасса эше бүлеге мөдире Р М Вахитова. «Яшь ленинчы» газетасы редакторы Р Р Туфитулова, «Ялкын» журналының баш редакторы Р С. Хафизова, шагыйрь Сибгат Хәким, язучы Нонна Орешина, Казан дәүләт университетының татар теле һәм әдәбияты кафедрасы мөдире тәнкыйтьче Азат Әхмәдуллин чыгыш ясадылар Конференцияне ачу тантанасында КПСС өлкә комитетының культура бүлеге мөдире М. М Мусин катнашты Аннары конференция үзенең эшен секция ләргә бүленеп дәвам итте Соңыннан яшь авторлар республикабызның танылган язучылары. шагыйрьләре белән очраштылар «ЯЛКЫН.ГА —ОЛЫ БҮЛӘК Пионерларга һәм мәктәп укучыларына коммунистик тәрбия бирүдә нәтижәле эшләве өчен ВЛКСМның Татарстан өлкә комитеты һәм В И Ленин исемендәге Бөтенсоюз. Пионер оешмасының республика советы органы «Ялкын» журналы СССР Верховный Советы Президиумының 5 январь. 1984 ел Указы нигезендә. «Почет билгесе» ордены белән бүләкләнде. 24 январьда ВЛКСМ өлкә комитетында әлеге олы беләкне тапшыруга багышланган тантана булды ’ ТАССР Верховный Советы Президиумы Председателе Ә Б Баһаветдинов «Ялкын» журналы редакциясе коллективын, аның редколлегия членнарын, күпсанлы хәбәрчеләрен хөкүмәтебезнең олы бүләге белән кайнар тәбрикләде һәм журнал байрагына «Почет билгесе» орденын беркетте Тантанада КПСС өлкә комитетының пропаганда һәм агитация бүлеге мөдире А И Афанасьев. КПСС өлкә комитетының матбугат, радио һәм телевидение секторы мөдире Р Г Гыймаднев һәм башка иптәшләр катнашты САЛИХ СӘЙДӘШЕВ ИСТӘЛЕГЕНӘ 26 декабрьда Казандагы М Горький урамының 13 иче йорты янында композитор Салих Сәйдәшев истәлегенә мемориаль такта куелуга багышланган тантаналы митинг булды Анда шәһәрнең партия, профсоюз һәм җәмәгать оешмалары вәкилләре, композиторлар, әдәбият-сәнгать эшлеклеләре. күп санлы казанлылзр җыелды. Тантаналы митингны ТАССР культура министры урынбасары М Т Низамиев ачты. Татарстан Композиторлар союзы идарәсе председателе М Яруллин, шагыйрь Р Фәй- зуллин. композитор А Миргородский, Г Камал исемендәге Татар дәүләт академия те атрының баш режиссеры М Сәлимжанов. композитов Б МулюйЬв. Г, Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институтының өлкән фәнни хезмәткәре М Нигъмәт- жанов чыгыш ясадылар. Скульптор В Маликов иҗат. иткән мемориаль тактага композиторның силуэты төшерелгән. рус һәм татар телләрендә «Бу өйдә 1930—1954 елларда композитор Салих Сәйдәшев яшәде»,— дип язылган. ШАГЫЙРЬНЕ ИСКӘ АЛУ КИЧӘСЕ 16 январьда Мамадыш районы Олыяз авылы культура йортында күренекле татар совет язучысы Шәйхи Маннурның туган көненә һәм ижатына багышланган әдәби кичә үткәрелде. Олыяз урта мәктәбе укытучысы 3 Габдуллина, терлекче 3. Ганние- ва. китапханәче В Зәйнетдинова һ 6. әдипнең тормыш юлы һәм иҗаты турында сөйләделәр Кичәгә килүчеләр күренекле язучы Гомәр Бәшнров һәм тәнкыйтьче Ринат Me хәммәдневнең Шәйхи Маннур турындагы истәлекләрен дулкынланып тыңладылар Жюри карары нигезендә. Олыяз авылының Шәйхи Маннур исемендәге китапханә премиясенә 1983 елда язучы Марсель Гали- евнең «Ерак урман авазы» дигән повесть һәм хикәяләр җыентыгы, шагыйрь Гакыйль Сәгыйровның «Айбагарлар» исемле шигырьләр китабы, елның алдынгы тракторчылары Зиннәтулла Галнмуллин белән Габделәхәт Знннуров, алдынгы савымчы Рәис Зарипов һәм халыкка коммунистик тәрбия бирүдә нәтижәле эшләгән өчен укытучы Зәкия Габдуллина лаек табылган иде. Яңа лауреатларга бүләк һәм дипломны колхоз председателе. ТАССРның атказанган культура работнигы Галимҗан Ж.иһаншнн тапшырды ХЕЗМӘТЛӘРЕН ХӨРМӘТЛӘП Совет сәнгате өлкәсендәге хезмәтләре өчен драматург Риза Ишморатка. РСФСР Верховный Советы Президиумының 1983 ел. 16 декабрь Указы белән. «РСФСРның ат казанган сәнгать эшлеклесе» дигән мактаулы исем бирелде Совет балаларының сөекле язучысы Аркадий Петрович Гайдарның тууына 80 ел тулу уңае белән ВЛКСМ Үзәк Комитеты балаларга һәм яшүсмерләргә идея тәрбиясе бирүдә, алар арасында фәнни-техник һәм әдәби иҗатны үстерүдә, спорт һәм хәрби- патриотик эш алып баруда зур хезмәт күрсәткән иптәшләрне А П. Гайдар билгесе белән бүләкләү турында карар игълан итте Бүләкләнүчеләр арасында республикабыздан танылган балалар шагыйре Шәүкәт Галиев тә бар Шагыйрь бу югары бүләккә балалар дөньясын тынгысыз иҗат күзлегеннән өйрәнеп язган матурматур шигырьләре өчен, кабатланмас әдәби геройлар тудырганы өчен лаек булды Совет театр сәнгате өлкәсендәге хезмәтләре өчен Г Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры артисткасы Фирдәвес Хәйруллинага. Татарстан АССР Верховный Советы Президиумының 1983 ел, 20 декабрь Указы белән, «Татарстан АССРның атказанган артисты» дигән мактаулы исем бирелде УТ КҮРШЕЛӘРНЕҢ ӘДӘБИЯТ ФОРУМЫНДА 24—25 октябрьда Уфада Башкортстаи язучыларынын IX съезды булып узды Ан да кунак булып Татарстан Язучылар союзы правлениесе председателе Гариф ,\хчнов һәм «Казан утлары» журналынын баш' ре дакторы шагыйрь Ренат Харис бардылар Г Ахунов съездда чыгыш ясап, татар һәм башкорт әдәбиятының тарихи бердәмлеге турында свйләде Съезддан сон Г Ахунов Уфа университетында. Р Харис пединститутта студент лар белән очрашып, бүгенге татар әдәбияты турында свйләделәр. үзләренең әсәрләрен укыдылар, бик күп сорауларга җавап лар бирделәр ГАДЕЛ КУТУИНЫ ИСКӘ АЛУ КИЧӘСЕ 25 ноябрьда язучыларның Г Тукай исе мендәге клубында үткәрелә торган әдәбч жомгаларнын чираттагысы Гадел Кутуй- нын тууына 80 ел тулуга багышланды Әдипне искә алу кичәсендә Әмирхан Еники. Гариф Галиев. Мвхәммәт Гайнуллин. Гали Халит. Шакир Абилов Ватан азатлыгы хакына сугыш кырында ятып калган ЯЗУЧЫ турындагы истәлекләре белән уртаклаштылар Кичәдә Г Кутуйнын апасы — РСФСРнын һәм ТАССРнын атказанган врачы 3 М Ку- туева. улы Р Кутуй. кызы Гелшат. туганнан туган энесе Д Вәлнев катнашты БӨЕК ШАГЫЙРЬ ЮБИЛЕЕ Узган елнын ноябрь аенда бвтенденья әдәби җәмәгатьчелеге тнрекмән халкының боек шагыйре Мәхтүммолыйнын тууына 250 ел тулу бәйрәмен билгеләп узды Шул унай белән Ашхабадта тантаналы бәйрәм кичәләре булды Анда Татарстаннан ша гыйрь Равил Фәйзуллин да катнашты һәм чыгыш ясады Ул үзенең чыгышында боек шагыйрьнең беренче басма әсәрләре ик әү вәл Казанда басылып чыгуын әйтеп узды һәм шулай ук совет чорында да аның әсәр ләрснен татар телендә шактый басылып чыгуын белдерде Мәхтүмколый юбилеен нан’ тыш Равил Фәйзуллин Ашхабадта «Прогрессив милли традицияләр һәм бү генге совет поэзиясе» дигән темага узды рылган ботенсоюэ конференциясендә чыгыш ясады ГАЛИМНЕҢ УҢЫШЫ 7 декабрьда Мәскәүдә СССР Фәннәр Академиясенең А М Горький исемендәге Денья әдәбияты институтындагы филология фәннәре буенча специальләшкән Совет утырышында әдәбият белгече һәм тәнкыйтьче Флүн Мусин «Татар совет прозасында әдәби тәҗрибәнең күчемлелеге һәм үсеше» дигән темага докторлык диссертациясе яклады Фәнни оппонентлар буларак чыгыш ясаучылардан илебезнең күренекле әдәбият галимнәре А Иезуитов. 3 Кедрина, филология фәннәре докторы М Хәсәнов диссертациягә һәрьяклап фәнни анализ ясадылар Ф Муснннык бүгенге әдәби хәрәкәтне тарихилык белән фәнни ышандырырлык итеп бәйләвен. СССР халыклары әдәбиятлары арасындагы сониалисазк багланышларны оста чагылдыруын һәм бүгенге прозаның үсеш юлындагы мемкинлекләрие анык бил- геләвен әйтеп үттеләр Фәнни Совет Ф Мусинга филология фән нәре докторы дигән гыйльми дәрәҗә бирергә карар кабул итте ӘЛМӘТ ЯЗУЧЫЛАР ОЕШМАСЫНДА 7 декабрьда Әлмәт язучылары һәм шәһәр партия, хуҗалык оешмалары җитәкчеләре «Табигатьне саклау Ватанны саклау» ди тән темага «түгәрәк встал» янында зур с*й- ләшү уздырдылар Язучылардан Г Афзал. Ә Маликов. Э Меэминова. К Булатова. X Хайруллин. Ә Гаффар һәм башкалар республикабызның нефть регионында табч гатьне саклаудагы унай тәҗрибә һәм бу эшнең киләчәк проблемалары аны әдәбиятта чагылдыру мәсьәләсе турында с*й лаамәр 26 октябрьда Әлмәт шәһәренең икенче номерлы китапханәсендә Әлмәт шәһәренә 30. Әлмәт язучылар оешмасы тезелүгә 20 ел тулуга багышланган укучылар кон<|йренция се булды Конференциягә яШь нефтьчеләр, уку комбинаты укучылары, беренче номерлы мәктәпнең нлкән класс укучылары кил гәннәр иде Әдәбият бәйрәмендә Гамил Аф зал. Клара Булатова. Роберт Рәкыйпов, Дмитрий Матвеев катнашты Шул ук квнне язучы Рафаил Тежфәтул- лнн Әлмәт шәһәренең яшь эшчеләре белән очрашты, аларга әдәбиятыбыз, сәнгатебез турында свйләде. яңа повестеннан азекләр укыды, куп кенә сорауларга җаваплар бирде