ЧАЛЛЫ ЭТЮДЛАРЫ

Гөм;бәле урын Юк. сез ул вакытларны һич кенә дә хәтерләмисездер, берсеннән- берсе биек бу йортлар урыны ул чакта искиткеч шәп гөмбәлек иде. Ул йөнтәс гөмбәләр дисеңме, майлы гөмбәләрме, ак гөмбәләрме - барысы да бар иде, ә хәзер алар урынында йортлар, йортлар, йортлар Алар, бер-берсе белән янәшә басып, иртәнге нур эченә күмелгәннәр Тәрәзә- тәр таң балкышы белән ямьләнеп җемелдиләр Шул вакыт мин аларны элек биредә үскән гөмбәләргә охшаткандай булдым, күңелем шатлык лы хисләргә күмелде. Алар да. әйтерсең, җирдән үсеп чыкканнар Кук кә ашкан биек түбәләре иртәнге ямь эчендә тирә-якка ап ак нур тара тып. яңа көнне, яңа заманны бетмәс-төкәнмәс хозурлыкка күмеп бал кыйлар Әтәч тавышы Без яңа квартирага кич төнгә авышкан чакта гына күченеп килдек. Олаудан кечкенә семьябызның тегенди-мондый әйберләрен тиз генә бушаттык та дүртенче катка менгердек Әлбәттә, лифт белән түгел, әле \ 1 эшләми Йортның бер подъездында гына кешеләрнең күченү тантанасы гөрли, ә икенче башында төзелеш дәвам итә. ' Иртән мин кояшның ягымлы нурларыннан иркәләнеп уяндым Ул нурлар пәрдәләр куелырга өлгермәгән тәрәзә аша үтеп кергәннәр иде. Уянсам да торырга ашыкмыйм, чөнки бүген якшәмбе Шул вакыт га дтпин тыш матур итен әтәч кычкыр!ан таныш ишетелде Каян килде соң ■'tv бу аһәңле а наз? Әллә колагыма ишетелгәндәй генә булдымы соң? Алай түгел икән, әтәч тавышы тагын кабатланды Шул вакыт мин яткан урынымнан сикереп тордым да тәрәзәгә барып капландым Кар ыымда Боровецкое авылы пәйда булды Шул чакта мин үземнең туган ♦ авылымны хәтергә төшердем Күч алдымнан аның ниләре беләндер җан а га якын агач йортлары, коелары, чишмәләре, күлләре, аларда йөзеп < йвргән каз-үрдәкләре чагылып узды 5 Юк. онытылмас бу авыл Аның урыны бульдозерлар, машиналар * белән тигезләп калдырылмас Биредәге авыл безнең күңелләрдә мәңге ’ мәңге сакланып калыр Ул бит шәһәргә әверелә, йөрәкләребезгә өр-яңа 2 гүзәллек булып үтеп керә Күрәсең, әтәч безгә әнә шул хәбәрне жит ч кергән я* ♦ Нарат урманында таң ата = Минем тәрәзәм нарат урманына карап тора Ул урман кырыеннан и кечкенә ген.) Шнльнә елгасы агып уза Кулымдагы китабымны карават а. четенә куеп, әнә шул тәрәзә аша дөньяны күзәтәм Аннан миңа зәп- * оңгар күк йөзе һәм офыклар ап-ачык булып күренә Хәзер табигатьнең х яшәреп нмь-яшел төскә кергән вакыты Зәңгәр күк тә. яшел киңлекләр * да җәйге иртәнең алтынсыман нурларында өртелгәннәр Мин бу күренешне ничәнче кат инде Шишкинның «Нарат урманын да тан ата» дигән билгеле картинасындагы күренешкә тиңләп күзәтәм Эмма биредә Шишкин ясаган аю балалары юк. Ә алары канда икән? Күкелдә ул матур җәнлекләр якында гына яшеренеп яталардыр дигән хис уяна Менә менә алар хәзер үк килеп чыгарлар да елга ярындагы агачларга ябышып бер-берсе белән шаяра-шаяра уйный башларлар кебек тоела Кояш хәзинәсе К«зге озын кичләрдә Пришвин хикәяләрен укырга яратам Бигрәк тә «Кояш хәзинәсе» ошый Төнге сменадан арып-талып кайтканда күңелем яңа хисләр белән тула Аяк астымда үләннәр кыштырдый, өстем.» ак каеннар үзләренең алтын сары төскә кергән яфракларын коялар Күне -1СМӘ күзгә күренми торган нур җепләре урала, җаным дөньяның бет час төкәнмәс гүзәллеген тоеп дулкынлана Шул чакта әнә шундый алтын утлар балкышын үзем эшләгән шах шуды металл кою заводы цехларына охшаткандай булам Әйтерсең, минем бөтен тирә-ягым ниндидер тылсымлы гүзәллек белән күмелә Күңелем яңадан өр-яңа иртәнең сихри матурлы) ы белән сугарыла Кояш хәзинәсе' Ул бит биредә генә түгел, ул металлның алтын ук |ары чәчкән нурларга уралып балкучы безнең цехта да. шул нурлар белән балкучы дусларымның шатлыклы йөзләрендә дә ачык чагыла Беренче сентябрь чәчәкләре Безнең шәһәрдә яңа мәктәп ачу (адәти бер хәлгә әверелде Минем үземә дә бу бәйрәмнәрдә күп катнашырга туры килде Әмма ин соңгы •ы аеруча хәтергә сеңеп калды Б\ вакыйга Сидоровка поселогында. Дүртеиче мәктәптә булды Беренче сентябрь көшиде Мәктәп ишегалды чәчәкләр белән тулы. Ул чәчәкләр диңгезне хәтерләтәләр Күз алдымда гөлбакча диярссн \ның гөлләре укучылар, ә бакчачылары укытучылар Яхшы аңлыйм, бакчачыларга бала күңелендә иң яхшы, иң кыйм мәтле фикерләр, иң садә гөлчәчәкләр үстерергә туры киләчәк Моның өчен аларга киң фигыльле, зур җанлы. зирәк акыллы бакчачы булырга гуры киләчәк Мәктәпкә килүчеләр арасында игътибарны аеруча беренче класска аяк басучылар җәлеп итә Сизәм. алар безнең какшамас нигезле КамАЗ туфрагына тамыр җәеп күтәреләчәкләр Музыкантлар чәчәкләргә гимн уйный Кояш нурында Кызыл флаг ялкынланып җилферди һәм һәркемгә тансык кыңгырау авазы яңгырый Мәктәп белем киңлекләренә яңа сәяхәтен башлый Орловка артериясе Биредә әле берничә ел гына элек зур авыл җәйрәп ята иде Ә хәзер ул кечерәйгәннән-кечерәя бара, иске йортлар көн аралаш бер-бер артты юкка чыгалар. Әйтерсең, көзге яфраклар кебек, заман җиленнән коела торалар Әмма бу өйләрнең урыны буш калмый. Орловка җире бушлыкка әверелми, ул үзенең йөзен заман таләбенчә үзгәртә, бизи генә Әнә анда берничә ай гына элек тузанга баткан, тәбәнәк, төсен югалткан, күңелсез, шыксыз йортлар бөкрәеп утыра иде Ә хәзер күр. анда автомагистраль күтәрелә. Ерактан караганда ул киеренке хезмәттән бүртеп чыккан кан тамырын искә төшерә. Әйе. ул чыннан да киң тормыш белән сугарылган артерия. Чаллының хезмәт кайнап торган организмына көч бирүче артерия Биредәге йортлар сүтеп алынганнар, әмма бакчалар һәм коелар калган, күзгә ташланып торалар Тиздән монда да биек йортлар калкыр. Орловка шәһәрнең гүзәл бер өлешенә әверелер, ул да КамАЗ артериясенә яңадан-яңа куәт, көч өстәр Җырчы дамба Мин бу проспект турында — җир өстеннән алты метр биеклектә җәяүлеләр генә йөриячәк проспект турында беренче тапкыр Чаллы ягын өйрәнү музеенда белдем Әлеге кызыклы хәлдән соң күңелем гел әнә шул гаҗәеп проспектны күрергә ашкынды. Ниһаять, мин булачак Түбән Кама диңгезе ярында торам Бөтен җирдә бушлык, тик ара-тирә кечкенә нарат агачлары очраштыргалый һәм ирекле җил генә исеп куя Әмма тиздән, монда да төзелеш киң колач алыр, хезмәт симфониясе өстенлек итә башлар. Краннарның катлаулы, шул ук вакытта гади эшләрен күзәтәм. тө зелеш музыкасын тыңлыйм һәм күңелемне «Биектәге проспект» — <Җырчы дамба» җилкендерә «Жырчы дамба» — шагыйрь Евгений Ев тушенконың моннан күп еллар элек язган поэмасының исеме дә шулай иде бит Бәлки ул бу хакта шул вакытта ук белгәндер. Әйе. безнең ышанычларны җырлаучы, хезмәт горурлыгын музыка итүче дамба ул. күтәрелсен, хәере белән күтәрелсен, хезмәт халкын биектән, югарыдан йөртсен ул.