ҖЫРЧЫ ШАГЫЙРЬ

Әхлит Ерикәйнең тууына 80 ел хмәт Ерикәй исемен әйткәч, иң әүвәл «җырчы шагыйрь» дигән сүэ искә тешә. Чөнки халкыбыз арасында киң таралган бик күп көй-моңнарны Салих Сәйдәшев. Җәүдәт Фәйзи Александр Ключарев, Нәҗип Җиһаноа. Рөстәм Яхин кебек мәшһүр композиторларыбыз шагыйрь Әхмәт Ерикәй сүзләренә иҗат иткән. Алар көн саен диярлек радио, телевидение тапшыруларында яңгырый, профессиональ һем һәвәскәр осталар чыгышларында башкарыла. Ә. Ерикәйнең йөзләгән җырлары арасында Ленин, Ватан, Туган җир турындагы- лары аерым урын алып тора. Әйтик, 'Дуслык турындагы җыр»дагы (С. Сәйдәшев музыкасы) сүзләр күпкә-озакка күңелгә сеңеп калаҮстергән дә безне — чын дуслык. Көч биргән дә безгә — чын дуслык. Дуслык булса, яшәр гомергә Бөтен җир шарында гынычлык. Аның җырларының дуслыкка, мәхәббәткә, яшьлеккә багышланганнары шундый ук якты тойгы белән өретелгән. Ә. Ерикәй шигырьләренең тагын кызыклы бер үзенчәлегенә игътибар итик. Музыкаль әсәрләр ни өчен нәкъ менә шушы автор сүзләренә күбрәк язылган? Югыйсә безнең элек-электән чын шагыйрьләргә бай җиребездә бүтән әйбәт шигырьләрдә аз түгел бит. Әллә чорыбызга яки данлы хезмәт батырларына тиң бик әйбәт шигырьләр җыр өчен артык катлаулылармы? Халык күңелен тулаем биләп ала алмыйлармы? Дөрес, бездә яңа җырлар туа тора. Аларның кешеләр тормышында, эшендә, яңа бәхетләр яулау көрәшендә шактый гына хезмәт итәрдәйләре дә, камиллеккә ирешкәннәре дә байтак һәм кыска гомерлеләре, төссезләре дә бар Ә Ерикәй иҗатында үзенчәлек, нигездә, шигырьдәге эчке музыкальлектән, ритмика төзелешеннән гыйбарәт булса кирәк. Шигъри төзелеш, музыкага ятыш булсын өчен, күп вакытта һәр строфада бердәй кабатланып дәвам ите. Шигырь төзелешендә кечкенә генә хилафлык та җөмләдәге сүзләр яисә иҗекләр басымын бозарга мөмкин. Әйе, җыр булачак шигырь юлларының офыклары киңрәк, мәгънәсе саллырак, аларга таләп тагында зуррак ул. Ә. Ерикәйнең әнә шундый музыкаль тоемы, иң популяр җырлары, романсларындагы халыкчан тел, фикри гадилек күп санлы җыр сөючеләрне җәлеп итте Шагыйрьнең танылган җырчыларыбыз яратып башкарган шигъри юлларыннан тагын берничәсенә игътибар итик: Көн аяз, килә яз чәчәккә күмелеп. Син дә кил, Сәрвиназ, шатлыклы көн кебек. (Халык көе.) Тормыш авырлыгын күрде Япьяшь кенә булса да. Күрше кызы, ярлы кызы Комсомолка Гөлсара. (Җәүдәт Фәйзи музыкасы.) Ә Темалары буенча бер-берсеииен шактый аерылып торсалар да. аларда берүк дәрәҗәдә матур һем моңлы музыкаль аваз ишетәсең, һәм нәкъ менә шул кәйләреннән аерылгысыз рәвештә Ерикәй шигырьләре күңелдә ачык яңгыраш табалар Ә. Ерикәйдән моңа охшаш тылы, лирик юлларны күпләп табып булыр иде Аларда оригиналь рифмалар да, «шаккәттыриэм» да юк ләкин табигый күңел җылы лыгы бар. әнә шул җылылыктан синең до күңелең аитефып киткәндәй була. .. Шагыйрь Башкортстанның Дуәан районы Өлкеиде авылында ярлы гаиләдә ту гаи. Беек Октябрь революциясе давылы шаулап узганнан соң, ненн ялчы, кетүче булып йерген Әхметкә дә тормыш җиңеле я 1927 елдә ул Мескеү журналистлар институтында укый башлый һем бераздан күп кене поэмалар авторы, танылган шагыйрь, журналист булып җитлегә. Сугыш елләрында фронт газеталарының берсендә бераз эшли — шигырьләр иҗат итү белен берге батыр сугышчыларыбыз турында мәкаләләр, әдәби очерклар яза. Сугыштан соң (1945—1950 елларда) Татарстан Язучылар союзы идарәсе председателе булып эшли Әдәбиятта күрсәткән хезмәтләре эчен хекүметебезнең беренче бүлегенә лаек була ■Ул җырларында халык нҗатыииаи файдаланырга ярата. Халыкчан чагыштырулар, шигъри бизәкләр, тапкыр мәкальләр шагыйрьнең иҗатын баетуга ярдем итәләр»,— дип яза күренекле шагыйрь Нури Арсланоа Ә. Ерикәйнең 60 ичы елларда басылып чыккан «Сайланма әсәрлер»ене кереш сүздә. Аның халыкчан шигырьләреме әле бүген де яңадан-яңа җырлар языла һем алармы күп җыочыләр. коллективлар башкара