Татар совет әдәбияты

САҖИДӘ СӨЛӘЙМАНОВА Татар совет әдәбияты зур югалту кичерде. Шушы елның 10 маенда, озакка сузылган каты авырудан соң, СССР Язучылар союзы члены, Татарстанның атказанган культура работнигы, КПСС члены, танылган шагыйрә Саҗидә Сөләйманова 54 нче яшендә вафат булды. Саҗидә Гаделша кызы Сөләйманова 1926 елның 3 октябренда Башкортстанның Яңавыл районы Яңавыл авылында туа. 1950 елны Башкортстан педагогия институтын тәмамлагач, башта Башкортстанда, соңыннан Татарстан мәктәпләрендә укытучы булып эшли. 1955 елны Әлмәткә килә. Биредә С. Сөләйманованың әдәби иҗат эшчәнлеге башлана: республика газета-журналларында аның лирик җылылык һәм гражданлык хисләре белән сугарылган беренче шигырьләре басыла. Саҗидә Сөләйманова, әдәбиятта егер- габы бастырды. Шагыйрәнең каләме елдан- әт кешесенең, совет яшьләренең күңел малән очрашуларда актив катнашты. С. Сөләйманованың хезмәт һәм иҗат эшчәнлеге Татарстан АССР Верховный Советы Президиумының Мактау грамотасы белән билгеләнде. Совет әдәбияты һәм матбугаты өлкәсендәге хезмәтләре өчен Татарстан Верховный Советы Президиумы аңа Татарстанның атказанган культура работнигы дигән мактаулы исем бирде. Танылган шагыйрә, педагог, җәмәгать эшлеклесе, коммунист каләмдәшебез Саҗидә Сөләйманованың якты хатирәсе безнең күңелләрдә озак сакланыр. ме ел эшләп, дистәдән артык шигырь ел ныгый, осталыгы арта барды. Ул х< турлыгын җырлады, тормыш турында, кешенең яшәу мәгънәсе турында тирән эчтәлекле поэмалар, балладалар иҗат итте. Шагыйрәнең байтак шигырьләре республикабыз композиторлары тарафыннан көйгә салынды. Аның «Гөлбадран» повестен һәм хикәяләрен укучылар җылы каршылады. С. Сөләйманованың рус телендә, Мәскәүдә һәм Казанда, өч җыентыгы басылды. Аерым шигырьләре илебез халыклары теленә тәрҗемә ителде. С. Сөләйманова озак еллар «Азат хатын» журналының редколлегия члены булды, КПССның Әлмәт шәһәр комитеты лекторы. Әлмәттә радиотапшырулар редакторы булып эшләде, республикабызда һәм илебезнең төрле өлкәләрендә укучылар бе татар совет әдәбияты классикасына кергән «Агыйдел» повесте укучылар арасында зур популярлык һәм мәхәббәт казанды. Бу әсәрдә коллективлашу елларында авылда барган сыйнфый керәш зур эмоциональ һәм художество кече белән күрсәтелә. Бөек Ватан сугышы чорында М. Әмир «Ватан өчен» исемле фронт газетасы корреспонденты була. Газета битләрендә ул совет сугышчыларының батырлыгы турында хикәяләр һәм очерклар бастырып чыгара. Бу елларда язучы драматургия ел- кәсендә аеруча актив эшли. Ул «Миңлекамал», «Партизан Иван», «Тормыш җыры» «Җыр дәвам итә», «Наилә» һәм башка пьесаларын яза. Бу әсәрләр Татарстан. Баш- кортстан һәм башка тугандаш республикалар сәхнәләрендә зур уңыш белән барды Сугыштан соңгы елларда язучының таланты яңа кеч белән ачылды. Хезмәт сею- чәнлек, актив тормыш позициясе, партиячел принципиальлек Мирсәй Әмиргә гаять кыйммәтле әсәрләр иҗат итәргә мөмкинлек бирде. М. Әмир әсәрләренең художество тәэсиренең көче — тормышны тирәнтен белүдә. аңа актив мөнәсәбәттә булуда, чынбарлыгыбызның характерлы сыйфатларын тотып ала белүдә. Нәтиҗәле иҗат эшчәнлеге, үз иҗатына югары таләпчән булуы М. Әмирне илебезнең атаклы язучылары сафына бастырды. Аның әсәрләре рус. украин, белорус, казакъ, башкорт, чуваш, карел, болгар һем чех телләренә тәрҗемә ителде М. Әмир иҗтимагый-политик тормышта актив катнашты. Ул КПССның XXIII съезды делегаты, КПССның Татарстан өлкә комитеты члены булып сайланды. РСФСРның берничә чакырылыш Верховный Советы депутаты. РСФСР Верховный Советы Президиумы Председателе урынбасары, РСФСР Верховный Советы Председателе урынбасары булды. 1934 елдан бирле СССР Язучылар союзы члены буларак, ул илебез яэучылары- ның барлык съездларында катнашты, озак еллар СССР һәм РСФСР Язучылар союзы правлениеләренең члены булды. 1937, 1961—1967 елларда республика язучылар оешмасына җитәкчелек итте. Озак еллар буе «Казан утлары» журналының редколлегиясе члены булды, редакция эшенә зур ярдәм күрсәтеп торды. Коммунистлар партиясе һәм Совет хөкүмәте М. Әмирнең хезмәтләрен югары бәяләделәр. Ул Ленин ордены, ике Хезмәт Кызыл Байрак ордены, медальләр белән бүләкләнде Аңа Татарстан АССРның атказанган сәнгать эшлеклесе дигән исем. Татарстан АССРның Г. Тукай исемендәге Дәүләт премиясе бирелде. Күренекле татар совет язучысы, ялкынлы коммунист, олы җанлы талант иясенең якты истәлеге безнең күңелләрдә меңге сакланыр. I МИРСӘЙ ӘМИР I Совет әдәбияты авыр югалтуга дучар булды — 1980 елның 1 июнендә халыкның иң популяр һәм иң яраткан яэучыларын- иан берсе — Мирсәй Әмир 74 иче яшендә вафат булды. Мирсәй Әмир (Әмиров Мирсаяф Мәсә- лимович) 1907 елның 6 январенда Баш- кортстан АССРның Мәләвез районы. Җир- гән авылында крестьян семьясында туа. Әти-әнисеннән яшьли ятим калып, балалар йортында тәрбияләнә. 1924 елда комсомолга керә, авыл комсомол ячейкасы секретаре була, ВЛКСМның волость комитеты члены итеп сайлана. Кызыл Армия сафларында хезмәт итә. 1939 елда КПСС сафларына кабул ителә. М. Әмирнең беренче әсәрләре егерменче еллар уртасында ук басыла. Шул вакыттан бирле аның 45 китабы чыкты. Әсәрләрендә ул үзен зур прозаик, драматург һәм публицист итеп танытты. Аның