КИТАП САТУЧЫ

 КАТНАШАЛАР:

Сәлим — егет Сәлим ә — апа. Закир — жизни. Заманчарак җиһазланган алты почмаклы ейиең алгы ягы Вакыт кич белән. Тышта жил дулый Сәлимә мич тирәсендә кайнаша Ашыгып Сәлим керә Башында колан чын бүрек. Өстендә чуар свитер. Аягында киез итек. нишләптер берсе ик. икенчеие кара. Сәлимә (аптырап). Сәлим, син түгелме соң?! Сәлим (ачулы). Мин булмый, кем булсын! Сәлимә. Чаңгыда йөри торган көнмени, башсыз... Сәлим. Жи зни өйдәме? Салима. Нигә ул сиңа? Салим Авылларга чыкмагандыр бит? Сәлимә. Җнзнәң почтага китте, хәзер кайтыр. Сал бүрегеңне! Сәлим. Син әйтмәсәң дә беләм. Сәлимә. Ни дип миңа сыртыңны кабартасың? Сәлим. Дөньяда бер син генәмени?.. (Графиннан су эчә.) Сәлимә. Өйдә ул-бу юктыр бит’ Сәлим. Әти дә. әни дә исән-сау. Сәлимә. Башыңа нинди бәла төште? Котырган буранда юлга чыкмасаң. Сәлим. Юкка картайма, күрмәгән буран түгел. Сәлимә. Өстең бик юка. салкын тимәсә ярый инде. Сәлим. Тимәс, тимәс, егетләр каны кайнап тора ул Сәлим ә. Әй, мактанчык! Шулай да борыныңны өшеткәнсең әле. Сәлим. Безнең токымда өши торган борын юк. Сәлимә. Телеңә салынма инде, бар тизрәк кар белән у, кар 6слән.„ Сәлим (борынын капшап). Бетте баш! Бозланып каткан... Тиз генә чыгып китә. Сәлимә Чирәмледән көрт ера-ера тикмәгә килмәс бу шайтан таягы Мөгаен, тракторына запчасть кирәктер. Җизнинең дус-ншләре күп дип. гел минем Закирга салыналар. (Өстәлдәге самоварны алып мич янына куя, күмер сала.) Сәлим (керә) Апа. ай-яй, көн суык... (Кулларын уа.) Сәлимә Кил. борыныңа вазелин сөртик. Сәлим. Каз мае кирәк, каз мае! Сәлимә. Өйрәтмә мине, өйрәтмә! (Вазелин сөртә.) Сәлим (көзге алып карый). Апа җаным, борынның габариты зурая I төшкән бит! Сәлимә. Аз-маз гына шешә инде ул. (Көлеп җибәрә.) Сәлим. Ярар, ярар, үчекләмә! Сәлимә. Үзем дә абайламый торганмын, аягыңа кара, клоун! ( Сәлим (карый). Исем дә китми. Кеше психологиясендә мондый гына авария була. Чирәмледән чыкканда кабаландым. Күзгә ак-кара - күренмәде. (Йөренә.) Әллә бүген мичкә якмадыгызмы? Сәлимә. Яккан, яккан, хәзер генә томаладым, кайнар чәй эчкәч 1 җылынырсың әле менә. Сәлим. Чәеңне әбиләреңә эчерт! Сәлимә. Синең өчей* аракы тотмыйбыз шул. Сәлим. Сельпо председателендә аракы юк! Сәлимә. Алкоголик сыман сөйләшмә, сиңа килешми. (Табын әзерли.) Сәлим. Апа җаным, ачуланма, суык үзәккә үткән. Менә эчәкләр бозланып каткан шикелле... Сәлимә. Оялмасаң, әнә мич башына мен! Сәлим. Әй, апа җаным, синең хәтерең өчен янып торган мичкә керергә риза. (Киез итекләрен сала да мич башына менеп аякларын салындырып утыра.) Сельпо председателенең хатыны 22 яшьлек пайщик- ны мич башына менеп кунакларга мәҗбүр итте. Бик хәтәр факт бу! Апа, сезнең өйдә жалоба кенәгәсе бармы? Түр яктан пижама кигән Закир чыга. Закир. Бар, бар, кайниш... (Артына яшергән шешәне күрсәтә.) Менә ул! Сәлим (мич башыннан төшә). Җизни өйдә ич, ник мине алдадың? Закир. Апаңа үпкәләмә, кайниш. Чәчкә чал төшкәч, гайкалар какшый икән. Врачлар режим куйды. Эштән соң апаң камыр басканда, жиз- j нәң берәр сәгать мендәр изеп ала. (Көлә.) Кил. утыр, кунак өчен генә саклап торган ликерның түбәтәен салдырам. (Утыра.) Сәлим. Кунак дип сөйләшмик, ликерның кирәге юк. (Утыргычны алып, бер читкә китеп утыра.) Закир. Кайниш, болай кылануың бер дә килешми! Сәлим. Вакыты белән килешә ул... Сәлимә. Әткәсе, борчылма юкка. Борынын өшеткән, әрни торгандыр. Закир. Китче, без егет чакта борын өшетүне белми идек. Сәлим. Сез егет чакта сельпо председательләре яшьләрне тинтерәтмәгәндер. Закир. Сәлимә, кайниш мине дөмбәсләргә килгән, ахры! (Көлә.) Сәлим (тора). Әйе, дөмбәсләргә дип килдем. Безгә диплом белән килгән сатучыны Ташлытауга олактыргансың бит. Закир. Ярар, шуның белән нәрсә әйтмәкче буласың? Сәлим. Нигә аны Чирәмледән кузгатырга, сатучы буларак үзен яхшы яктан танытты ич. Товарларны кайтарып тора. Закир. Кибетне кунак өе сыман бизәде. Сатып алучыга ягымлы, планны арттырып үти, жалоба кенәгәсен сораучы да юк. Озын сүзнең кыскасы, Гөлүсә өчен борын туңдырып йөрим, диген. (Көлә.) Сәлим. Сәлимә апа артыннан йөреп син дә колакларыңны өшеткәнсең. Сәлимә. Дөрес, дөрес, энекәш. Күрше авылдан чатнама суыкта солдат фуражкасы киеп килә иде. (Көлә.) Әткәсе, ул Гөлүсә дигәнегез төскә-бнткә ничегрәк соң? Закир. Мика калса, алай егылып китәрлек түгел Яшел күзле. Сәлим. Үз кадрларыңны да белмисең икән, Гөлүсәнең күзләре зәд- кгәр! Закир Кыска буйлы, чандыр гына Сәлим. Акылы булгач, буе нигә. Ефәк яулыкка чорнап куенда 1ртерлек! Закир. Кайниш, Гөлүсәнең синдә күңеле юктыр. Ташлытауга кү- сен дигәч, йөзен дә сытмады, мин приказга буйсынам, ди. Сәлимә. Менә тагы, кыз бала оялучан була. Чирәмледә егетем ip дип чәчрәп чыкмас инде. Әткәсе, бәлки Гөлүсәне уз кибетендә ыдырып булыр? Закир. Булмый. Бу мәсьәлә буенча РПСдан махсус кәгазь килде. Сәлим. Жизни. син кәгазь кортымыни соң? Закир. Әйе, кәгазь корты! Гөлүсә иртәгә кибетен тапшыра да »теп тә бара. Сәлимә. Әткәсе, алай кырт кисмә, бәлки бер әмәлен табарбыз. Закир. Сүз куертуда мәгънә юк Мичеңне кара, пироглар көймәсен. Сәлимә. Шөкер, моңарчы сиңа көйгән пирог ашатканым булмады. Сәлим. Апа, бер фельетонда кәгазь кортларына көйгән кәбестә шатырга кушканнар иде. Закир. Фельетон, имеш! Хәзерге яшьләр гайрәт чәчәргә остаһ Сәлимә. Егет шәп әйтте! Кәгазь кисәгенә аркаланып, яшьләрнең исендә уйнамассың. Закир. Зинһар дип әйтәм, мина ябырылмагыз. Чнрәмледән китүенә влүсә үзе сәбәпче булды. Сәлим. Анысы тагын нинди сәбәп? Закир. Гөлүсә Чирәмледә китап сатуны начар оештырдымы? Сәлим. Кем әйтә начар дип, узган атнада сатылган китапларны лчәүгә салсаң, өч центнер булыр нде. Закир. Шулай шул менә! Гөлүсә китап сату буенча районда ре- орд куйды. Ташлытау сельпосында китап сату хөрти. Ннчәмә елдан Ирле китап сәүдәсен оештыра алмыйлар, Гөлүсәне кузгатуның сере зул гына. Сәлим (зрнеп) Их, үксеп-үксеп жылыйсы килә... Сәлимә. Мәхәббәт үзенекен игә ул, жырлата да. жылата да. Закир. Гөлүсә дип, саргаясы юк сиңа, кыз районнан китми. Илле млометр ара хәзерге заманда биш атлам жнр. Сәлим Километрлар саны өркетми. Ташлытауда Гөлүсә рекорд (уялмас. Шуңа өзгәләнәм мин. Беләсегез килсә, Гөлүсә бер китап та атмады. Закир. Сәлимә, сизәсеңме, гыйшык уты егетнең акылын көйдергән. Сәлим. Көйдерми торсын әле... Сүзем хак... Гөлүсәнең бер генә брошюра да сатканы юк... Сәлимә. Жизнән белән бәхәсләшмә. Ул кайсы кибеттә көненә Һнэшәр кап шырпы сатылганын да белә. Закир. Сәлимә, житте! Хәзер анын белән сөйләшүдә мәгънә юк. 1рамый да Китапларны центнерлап исәпли башлагач та күңелемә шик :алган иде. Сәлнмә. Бичара! Үзе дә шашып килеп керде Жнтмәсә аягында <ке төрле итек... Зиһене чуалган, күрәсең.. Сәлим. Әйе, әйе. мин тилергәнмен шул. Көндезләрен басуда трак- fop белән кар тогтым Кичләрен йорт саен кереп Гөлүсәнең барлык Лтапларын мин сатып йөрдем Мин! (Торып күкрггет суга) П»рдг.