ӘДӘБИЯТ ҺӘМ СӘНГАТЬ ЯҢАЛЫКЛАРЫ

ЯНА ЛАУРЕАТЛАР
РЕНАТ ХАРИС.
Татарстан комсомолының Муса Долил
исемендәге премияләр комитеты карары
нигезендә 1972 ел премияләре «Кеше»
ораториясе өчен композитор Мирсәет Яруллин
белән шагыйрь Реназ Хлрнска, концерт бәшкару
вшчәнлете *чен Капннын В Н. Ленин исемендә!
е кульгүра сарас татар ядлык хорына бирелде.
ТЕЛ ТУРЫНДА СӨЙЛӘШҮ
Узган елнын 25 декабрендә язучыларның Г
Тукай исемендәге клубында татар әдәби теле
мәсьәләләренә багышланган зур жые- лыш
булды. Язучылар союзы оештыргаи бу
жыелышта әдипләр, тел белгечләре, журна-
листлар катнашты.
Татарстан Язучылар союзы идарәсе пред-
седателе шагыйрь Зәки Нури ачкан ул
жыелышта язучы X Сарьян, филологии
фәннәре докторы В Хакоа, филология фәннәре
кандидатлары Ф Фасеев, И. Бәширо- ва. Б.
Мифтахов. К. Сабиров әдәби телнең төрле
мәсьәләләренә караган доклахзар сөйләделәр.
Аннары фикер алышулар булды һәм мондый
кыелышларны әледәи-әле оештырып торуның
кирәклеге әйтелде.
ГИГАНТ ПЛАСТИНКА
СССРныц илле еллыгына багышлап. Бө-
тенсоюз «Мелодия» фирмасы озак уйный
торгам гигант пластинкалар чыгарырга ке-
реште. «СССР халыклары сәнгате» сериясендә
чыгарыла башлаган, 33 данә тәшкнл иткән ул
пластинкаларга клебезнея союздаш һәм
автономияле республикалары халыкларының
кой һәм кырлары тупланган. Шулар арасында
Татарстан сәнгатенә багышланган пластинка да
бар Бер сәгать буена тоташ уйнала торган бу
пластинкага халкыбызның борынгы кийләре
дә, композиторда рыбышым хәзерге кийләре дә
изыл- ган Пластинка СССРнын калык артисты
композитор Нәжнл Җнһаноинын «Минем
республикам» исемле кыры белән башлана Бу
жыр Муса Жалил исемендәге опера һәм балет
театоы хоры һәм Татарстан АССР кын жыр һәм
бию ансамбле тарафымнан башкарыла.
Пластинкага композитор- ларыбызның зур
күламле әсәрләреннән Рөстәм Яхиннып «Унике
батыр турында баллада», Ринат Еиикееаиын
«Ак дулкыннар». Заһид Хәбибуллаипыи
«Скрипка Һәй фортепьяно ичем поэмалары һәм
Салих Сәйдәшта. Мансур Мә1эффаров. Жәудәт
Фәйзи. Солтан Габәшп. Амвсашф Ключа рев
жмрлары урнаштырылган Ул җырлар атаклы
жырчыларыбылдан Әлфин Афзә лова. Илһам
Шакиров. Энмл Жалалетдмао». Венера
Шәриоова һәм Азат Аббасов жыр- лагамда азып
алынган
ЯНА КИНОТЕАТР
Түбәм Камада ана кинотеатр ешлп башлады Ул
30J уршиы Аида ни камы мие-
аппаратлар куелган Бу — республикабызда
махсус тезелгән беренче кип форматлы
кинотеатр.
ФАЙДАЛЫ КИҢӘШМӘ
Бөтенроссня театр жәмгыяте идарәсе
президнумынын киңәйтелгән утырышы Яро-
славль шәһәрендә уздырылды. СССР һәм РСФСР
Язучылары союзы белән берлектә үткәрелгән бу
киңәшмә совет театр сәнгатенең актуаль
проблемаларына багышланган иде. Кйнәшмәдә
партия работниклары, театр эшлеклеләре,
язучылар катнашты. Татарстан вәкиле яшь
драматург Диас Вәли- ев үзенең чыгышында
республика театрларының язучылар белән
элемтәсе турында сөйләде.
ОЧРАШУЛАР, ӘДӘБИ КИЧӘЛӘР
Узган ел ахырында Мәсңәү шәһәренең Мосстрой
культура һәм техника йортында татар әдәбияты
һәм жыры кичәсе үткәрелде. Кичәдә
шагыйрьләрдән Михаил Львов. Илдар Юзеев.
Дифгат Сирай. башлап язучы Әхмәт Саттаров,
композитор Фасил Әх- мәтов чыгыш ясадылар.
Аннары Татарстанның атказанган артисты Фәйзи
Посыпов, культура институты студентлары һәм
башкаланың үзешчән сәнгать көчләре катнашы
белән концерт бирелде.
Шундый ук кичә Мәскәүнең Н. А Некрасов
исемендәге китапханәсендә дә үткәрелде. Гариф
Ахунов бүгенге татар әдәбияты һәм «Казан
утлары» журналының 1973 елга планнары
турында сөйләде. Рафаэль Мостафин 1972 елда
Көнбатыш Германиянең А\юнхен шәһәрендә
булып, анда Муса Җәлил тормышына бәйләнешле
яна материал лар табып кайтуын хәбәр итте.
Илдар Юзеев «Язылмаган поэма» исемле әсәрен
укыды.
Кичәнең икенче бүлегендә композитор Фасил
Әхмәтоз. рәссам Әхмәт Китаев, Мәс- кәү
филармониясенең нәфис сүз осталары һәм
җырчылары концерт бирделәр.
Казан Актерлар йортында РСФСР Культура
министрлыгыннан килгән махсус комиссия
членнары белән Татарстан театр белгечләре, театр
тәнкыйтьчеләренең иҗади очрашуы булды Анда
чыгыш ясаган И Илялова, Б Гыйззәт. X.
Гобәйдуллин һәм Е. Золотарев иптәшләр
кунакларга Казан һәм республикабыз театрлары
бүген хәл итә торган мәсьәләләр, алар алдында
торган бурычлар турында сөйләделәр. Кайбер
спектакльләргә анализлар ясадылар, театр өчен
кадрлар хәзерләү, репертуар .мәсьәләләренә
кагылдылар.
Казанның дәүләт сәүдәсе хезмәткәрләре клубында
әдәбият һәм жыр кичәсе үткәрелде. СССРнын
илле еллыгына багышлап үткәрелгән ул кичәдә
татар әдипләреннән Галимҗан Латыйп. Сәет
Шәкүров. Гариф Ахунов. Гөлшат Зәйнашева.
Хәсән Сарьян. Фаил Шәфигуллнн. Вакыйф
Нуруллин. Рәдиф Гатауллин, рус шагыйрьләре
Николай Беляев, Марк Зарецкий катнаштылар һәм
совет сәүдәсе хезмәткәрләренә үзләренең яна
әсәрләрен укыдылар.
Кичәнең икенче өлешендә татар дәүләт
филармониясе артистлары көче белән кон церт
бирелде.
Тәнкыйтьче Рафаэль Мостафин һәм шагыйрь
Шамил Маннапов Казандагы 71 нче урта мәктәп
укучылары белән очраштылар Р Мостафин Муса
Җәлил һәм жәлилчеләр- нең тоткынлыкта
фашистларга каршы көрәше, шул көрәшне раслый
торган яна табылган мәгълүматлар һәм «Муса
Җәлил» теплоходында сәяхәттә йөргән вакыттагы
тәэсирләре хакында сүз алып барды. Ш. Маннапов
үзенең яна шигырьләрен укыды.
Язучы Аяз Гыйләжев ноябрь аенда Оренбург
шәһәрендә ижат командировкасында булды.
Хөсәен Ямашев исемендәге татар китапханәсендә
укучылар белән очрашты. Татар әдәбиятының
бүгенге казанышлары турында сөйләде, китап
сөючеләрнең күп санлы сорауларына жавап
бирде. Ул шулай ук «Россия» культура сарае
каршындагы татар үзешчән сәнгате түгәрәге член-
нары белән дә очрашып, аларнын репетицияләрен
карады һәм. драматург буларак, киңәшләр бирде.
КПССнын Төмән өлкә комитеты чакыруы буенча
язучы Гариф Гобәй Төмән өлкәсенең татар
атеистлары семинарында катнашып кайтты Ул
анда «Корьән серләре»нең язылу тарихы һәм шул
әсәренең төзәтелгән һәм тулыландырылган
варианты турында сөйләде һәм атеистларының
күп санлы сорау* ларына жавап бирде.
СӘХНӘ ВЕТЕРАНЫ
Декабрь аенда Казан шәһәренең Актерлар
йортында татар театр сәнгатенә зур өлеш керткән
өлкән буын вәкиле, Татарстанның халык артисты
Касыйм Шамнлгэ 80 яшь тулган көнне бәйрәм
иттеләр.
Татарстанның атказанган сәнгать эшлег лесе
Фатих Шәрәфиев юбилярның ижи юлы турында
доклад ясады. Касыйм ага Шамилнең
замандашлары, сәхнәдәш дусла-
pu күяеллм истәлекләр совладела» Соңыннан
концерт булды.
МАКТАУЛЫ ИСЕМ
Музыка сәнгатен үстерүдә һәм пропагандалауда
күрсәткән хезмәтләре «чек, Татарстан АССРның
Дәүләт симфоник оркгст*- i хтдоже-тво житәх1есе
һәм баш дирижеры Натан Григорьевич Рахлннга
Татарстан АССРның халык артисты дигән
мактаулы исем бирелде.
ИҢ КЕЧКЕНӘ КИТАПЛАР
Мәскәүнең В И Ленин исемендәге дәү ләт
китапханәсендә кечкенә форматлы китаплар
күргәзмәсе ачылды Күргәзмәгә куелган дүрт йөзгә
якын китап арасында татар шагыйрьләре Сибглт
Хәкимнең «Ленин турында». Зәкн Нуриның «Биш
учак-, исемле Казанда басылып чыккан китаплары
да урын алган.
ЯШЬЛӘР ӨЧЕН КИТАПЛАР
Мэскоүиең «Юность» гостиницасында яшьләр
өчен чыгарылган китапларның халыкара
күргәзмәсе булды Үмбемеи илдә һәм башка
соаиали.-тиь итләрдә басылпч күп санлы китаплар
белән бергә күргәзмә валларында Гариф Гобәй.
Әхмәт Ерикәй. Рафаэль Мостпфнп һ. б
язучыларның китаплары ла бар иде
ЯЗУЧЫЛАР СОЮЗЫНЫҢ әлмәт
БҮЛЕГЕНДӘ
Узган елның 19 дскабрсида Әлмәт бүлегенең
отчет-сайиу жыелышы булды Ба та бу бүлекнең
жамплы секрстар» бутый ■Л11.1..П килгән
шагыйрь Равил Фәйзулламның сонгы ехзарда
бүлектә башкарыл, ан эшләр турындагы доклады
тыңланды «Ә* мат бүлеге, — диде ул. — хәзерге
вакытта
15 СССР язучылар союзы членын һәм иллеләп
яшь язучыны берләштерә. Бу оешма татар
әдәбиятына сизелерлек влеш кертерлек сәләтле
отрядка аперелле. Соңгы ике ел эчендә генә дә
нефть якларында яшәүче однпләриең Татарстан
кисап нашрнятынла
16 китабы басылып чыкты.
Доклад буеии фик*р алышуларда Әл- мәттә
яшәүче язучылараан Рафаил Т«хф» туллии.
Шамих Бмкччрнг Юны. Әмин » I амил Афзал,
Сажи.и Оләймлнова. Сәет Кальметов һәм Эиж<
М«»минг>млар катча- шып. бүлек миенең уңай
һәм кимчелекле якларым күрсәттеләр. чклэчәктә
нане ях-
щиоләреи әйттеләр
Әлмәт бүлегенең бу жыг-тышында Тз тарстаи
язучылар союты идарәсе председателе Зәки Нури,
мднрә члены. Тукай премиясе лауреаты шагыйрь
Хәсән Туфан да чыгыш ясадылар Зәкн Нури
үтенең чыг Язында әдәбпкт сәнгать аллыма
партия куйсам бурычлар турындл спйләле. нефть
якларында яшәүче язучыларның иҗатларыма
анализ ясады. Соныннач бүлеклея яна бюросы
тйлам- аы Аның составына Әджп Малик, Р.ъ»в1
Тохфәтуддии. Юны: Әпгноз «үтелде Ө.тмәт
бүаегемея жамплы секретаре ител идип Майков
сайяаиды.
t-rtX’Xe<Fe* отчет-сайлау җыелышында КПССяык
Әлмәт шәһәр комитеты секретаре С. Хәкамояа.
партия илкә комитетының культура бүлеге
инструкторы И. Хәйрухпм иптәшләр дә
катнашты.
Прозаик Азат Ганнеанын пждтын тикшерүгә
багышлзисан киңәшмә узшрылдм Кннәшмәгә
Равил Фәйэул.-.мн, Гамил Афзал. Әдип Маликов,
Сәет Кальметов. Мәхмүт Хасәмов. Сажяд з
Свләймаиова. Рафаил Тат- фәтухтин. Шамил
Бикчурам. Юны. Эминов ноалзр катмас
А. Ганиев яжатышк үзенчәлекле акларым
билгеләп үттеләр, яшь те тор яж>:ыила үә- ларей
шатландырган һәм борчыган нәрсәләр турында
фикерләрен әйттеләр
Язучылар Әдип Маликов. Сажялә Со- ләйыанова.
Гамил Афзал. Рафамл Тахфә- туллии. Юнис
Эминов. яшь кзтчы-ирдаи һава Сафина. Венгра
Тукта ров ә. Фәһимә I гпясенен күчмә
утырышында катнаштылар. Журналда басылган
әсәрләргә карата фикерләрен әйттеләр, журналны
гапмн да яхшырту юнәлешендә тәкъдимнәр
керттеләр.
Журналның баш редакторы Асия Хасанова бу
кызыклы һәм файдалы очрашу «чей язучыларга
рәхмәт белдерде.
Тәнкыйтьче Фатих Урмаичиеамып вжатии
тикшерүгә багышланган утырыш булды. Чыгыл
ясаган Р Файзуллин. Ю Әммяом. ; нн, Р
Тихфәгудлия, A
тар Ф. Урман пгевиың әдәбя тәнкыйть ел- • к - <-
.э актив »отзәееы бк • —лае үттемю Ф
Урманчневчы Язучылар союзыча членлыкка
тәкъдим игәргә дигән карарга кка- деләр.
Әлмәт язучылары әдәбият сиючеләр белән .ислән
-әле очрашып торалар. Сомты айларда гына да
район мәктәпләремдә уннарча әдәби кичәләр
уздырылды.
Язхчы Эдип Мазиков. мәгә.ъж. Муса Җ,.үтил
мичеләр поселогы һәм Иске Михайловка
авылының сигезьеллык мәктәпләрендә. Әлмәт
шәһәреиен профеесзкииль-теtня*
учКЯИйВММЯЯЯ гнучылар белән очрашты
«Салкын Л.таи.» х-әре буемча үткәре.лтаи
укучылар коифереяиикллриии» ипишты
Шагыйрь Гамкя Афпт Азнакай эшчеләр поселогы
I н’« интернат млктэбемда. Элми шаһәрекен 13
нче мәктәп укучылары яваояла ренең 10 һәм 14
номерлы мәктәпләрен : > укучылар белән
очрашты Лрамзпрг Юныс Ә мимов Әлмәт
шәһәренең Ю haw I) номерлы МӘК1-Х1Ларепда.
I нче номер :ы '-jKxjec- сприать-техмик
училищесында уздырылган адәби кичәзәрдэ
катнаштылар»
ГАСТРОЛЬ УҢЫШЛЫ ҮТТЕ
Татарстан АССРиың Дәүләт симфоник ор-
кестры Мәскәүдә гастрольдә булып кайтты.
СССРның халык артисты Натан Рахлин
җитәкчелегендәге бу оркестр коллективы
башкалабыз хезмәт ияләре алдында төрле милләт
музыкантлары әсәрләреннән төзелгән программа
белән чыгышлар ясады Аның П. И. Чайковский
исемендәге концерт залында һәм
консерваториянең зур залында үткәрелгән
концертларын Мәскәү тамашачылары яратып
тыңладылар. «Советская культура» газетасында
республикабызның дәүләт симфоник оркестрына
уңай бәя бирелгән мәкалә дә басылып чыкты.
СССР Фәннәр Академиясенең А. М. Горький
исемендәге дөнья әдәбияты институты 1970 елда
чыгарган «Горький һәм СССР халыклары
әдәбияты» (Горький и литература народов СССР)
исемле җыентыкта республикабыз галиме —
филология фәннәре докторы, профессор
Мөхәммәт Гай- нуллннның «Татар әдәбияты һәм
Горький» исемле мәкаләсе басылган иде. Әлеге
институт тарафыннан Н. А. Некрасовның 150
еллыгына багышлап 1972 елда чыгарылган
«Некрасов һәм СССР халыклары әдәбияты»
исемле китапта исә шул ук галимнең «Некрасов
һәм татар әдәбияты» исемле мәкаләсе
урнаштырылган.
ТЫРЫШ ХЕЗМӘТ НӘТИҖӘСЕ
Сугыш чорында тукталып торганнан соң яңадан
чыгарыла башлаган «Азат хатын» журналына
редактор итеп 1957 елда Асия Фәрит кызы
Хәсәпова билгеләнгән иде. Менә шуннан башлап
бүгенгәчә бу журнал Асия ханым җитәкчелегендә
басылып килә. Һәм анын укучылар арасында
популярлыгы ел- дан-ел арта бара. 1958 елда 10
000 данә тираж белән чыккан «Азат хатын»
журналы быел 308 000 данә тираж белән басыла.
Журналның шулай популяр булуы анын баш
редакторы Асия Хәсәнованың тырышлыгы белән
дә бик нык бәйләнгән. Аның бу тырышлыгын
хөкүмәтебез югары бәяләде. Совет матбугаты
өлкәсендә күрсәткән хезмәтләре өчен, РСФСР
Верховный Советы Президиумының 1973 елның
29 январенда игълан ителгән Указы нигезендә
«Азат хатын» журналының баш редакторы Асия
Фәрит кызы Хэсәновага РСФСРның атказанган
культура работнигы дигән мактаулы исем
бирелде.
КИТАП УКУЧЫЛАР ЯНЫНДА
Казанда яшәүче рус язучылары Михаил
Скороходов, Юрий Михайлов пам жырчы Камил
Басыйров «Татсельстрой» эшчеләре клубында
китап укучылар белән очраштылар.
Шагыйрьләрдән Равил Фәйзуллнн һәм Лидия
Григорьева «Васильево» санатория- сында ял
итүчеләр алдында чыгыш ясадылар.
Гәрәй Рәхим. Равил Фәйзуллнн һәм Рөстәм
Мингалимов Казанда хезмәт итүче солдатлар
белән очрашып, аларга үзләренең совет
сугышчыларына багышланган әсәрләрен
укыдылар, татар советы әдәбияты турында
сөйләделәр.