ВАТАН СУГЫШЫ ҺӘМ ЯЗУЧЫЛАР

С«ек Оеган сугышы елларында татар язучылары һәм журналистларының эшләре •лсга кадәр җентекләп ойрәнелмәгән. Эдипләр башкалар турында күбрәк язалар, үзләре турында сойләргә алар кыенсыналар булса кирәк.
Матбуга* йортында урнаштырылган ак мемориаль стенд яныннан беркем дә тыныч кына үтә алмый. Анда алтын хәрефләр белән Боек Ватан сугышында һәлак булган одипләрабезнең исемнәре язылган. Шушы кадерле исемнәр арасында зәрби журналист Рим Баһау бар. Ул алгы сызыкта сугышчан бурычны үтәгәндә һәлак була. «Суворовмы» исемле фронт газетасы үзенең жәбәрчесе турында 1944 елиың 3 август санында некролог урнаштырган.
«1944 елның 24 июлендә, сугышчан задание үтәгән вакытта, газетабызның сотруднигы әлкән лейтенант Баһаутдиноа Рим иптәш һәлак булды.
Иптәш Баһаутдиноа 1909 елны Татарстан республикасының Бондюг районында зшче семьясында туа. Ул заводта эшләгән вакытында комсомол сафына кереп, яшьләр арасында актив эш алып бара. 1932 епны. Казаи энергоинституты рабфагын тоголләгәнион соң. ВЛКСМның Татарстан оешмасында җитәкче эшләрдә эшли.
1933—34 елларда иптәш Баһаутдиноа Кызыл Армия сафында зезмәт итә.
1933 елдан башлап 1941 елга кадәр иптәш Баһаутдиноа олкә газеталарында җаваплы эшлардә эшли. Башта ул «Яшь сталиичы» газетасының бүлек модире булып, ә аннан соң редакторы булып эшли. 1939 елны «Кызыл Татарстан» газетасының культура бүлеге модире хезмәтенә күтәрелә.
1941 елиың июнь аенда иптәш Баһаутдиноа Кызып Армия сафына елы- иа һәм, политик работник буларак, җаваплы постларда эшли. Соңгы вакытта иптәш Баһаутдиноа «Суворовмы» газетасының корреспоидент-оештыру- чысы булып эшли иде.
Иптәш Баһаутдинов кайда гына 1>әм нинди генә постта эшләмәсен, һәр җирдә дә зур авторитет һәм ихтирам белән файдаланды. Үзенең дисцип-линалыгы һәм журналистлык таланты белән күпләргә үрнәк булды. Парт члены буларак, ул үзенең ботен белемен һәм энергиясен Ватанга, ут халкына хезмәт итүгә бирде. Ул бетен җаны-тәне белән халык эшенә бирелгән ялкынлы большевик-журналист иде.
Ватаныбыз аның сугышчан хезмәтләренә югары бәя бирде. Иптәш Баһаутдинов 1 нче дәрәҗә Ватан сугышы ордены белән бүләкләнде.
Иптәш Баһаутдиновның бу сыйфатлары бездә — аның белән бергә эшләгән якын дусларында — озак вакытлар сакланыр. Немец-фашист илбэ- сарларга каршы көрәш фронтында сугышчан постта геройларча һәлм булган батыр журналистның гүзәл образы халкыбызның йөрәгендә мәңге сакланыр.
Н. БУБНОВ. Г. БУРЛАКОВ, В. ХМЕЛЕВСКИЙ. М. ШӘЙМӘРДАН08, К. ШӘРИПОВ, Н. ЮСУПОВ, Г. ДЕКОНОИДЗЕ, В ВАРТАНЬЯН.
А. БАЙБИКОВ. Н. ЖЕЛЯЕВ. Я. ФАЙНШМИДТ, Б МӘҖИТОВ Л. ХӘЛФЕЕВА, К. СӨЛӘЙМАНОВ. Р. КОЧАР, К. ЛАПИН, А. ЛАПИН..
Иптәш Баһаутдинов үзенең түбәндәге мәкаләсен «Суворовны» газетасы редакции сенә җибәреп өлгерә алмаган. Мәкалә аның кыр сумкасыннан табыла һәм соныннэи гына басылып чыга.
«РИМ БАҺАУ.
ПАРТОРГ БАТЫР БАСАНОВ
Көчле энергияле бу коммунистта кыю сугышчының һәм партоешма җи-тәкчесенең гүзәл сыйфатлары берләшкәннәр. Иптәш Басанов үзенең ялкынлы сүзе, сугыш кырында большевистик чакырулары белән сугышчыларны яңа батырлыкларга рухландыра, дошманны җиңүгә булган омтылышны тагын да көчәйтә.
Парторг Басанов рота коммунистлары алдында сугышчан бурычларны дөрес куя белә һәм шунлыктан коммунистлар ул бурычларны зур телм һәм дәрт белән үтиләр. Рота, коммунистлары сугыш кырында арыслан кебек сугышалар һәм немец хәшәрәтләрен рәхимсез рәвештә кыралар.
Сугыш кырында кыюлык һәм батырлык үрнәге күрсәтү башка сугыш-чыларны рухландыра. Берәү батырлык эшли алган икән, димәк, буганнар дә аны эшли алалар. Моны сугышчы күрә һәм аннан үрнәк ала. Шула" итеп, батырлар семьясы туа. Парторг Басанов моны яхшы аңлый һам аерым кешеләрнең сугыш кырында күрсәткән геройлыкларын популярлаштыруга җитди әһәмият бирә.
Менә кайбер мисаллар. Коммунист Зацераннин һөҗүм вакытымда алдынгы сафта булды. Ул кыю, кискен сугышты һәм, хәтта яралангач та. немецларны кыруын дәвам иттерде. Коммунистның бу кыюлык үрнәген парторг Басанов шунда ук сугышчыларга җиткерде. Ул бу эштә: «Укы А’ иптәшеңә бирп,— дигән листовканы файдаланды. Чыдамлы кеше җиңә. к*м үз-уэен кызганмый, шул җиңә! Парторг язган листовкада менә шушы суворовчыл фикерләр әйтелгән иде һәм ул сугышчыларны яңа батырлыкларга рухландырды.
Сугышчылар бу листовканы укыганнан соң һөҗүм темпын тагын Д* көчәйттеләр. Гвардия өлкән сержанты Разумовский авылга беренче булып бәреп керде һәм үзенең уты белән иптәшләренә юл ачты. Омтылышлы һөҗүм нәтиҗәсендә авыл бик тиз дошманнан чистартылды.

эшпирен, сугышчан батырлыкларын тасвирлаган хикәяләр, очерклар һәм шигырыц килгән.
Татар язучылары ана телендә чыга торган фронт газеталары битләрендә «щ1 зшләре турында отчет биргәннәр.
РСФСРның атказанган сәнгать эшлеклесе, орденлы драматург Таҗи Гыйззәт фрон-товикларга багышланган иҗади отчетында менә нәрсә язган:
«Татар халкы фронтовикларга язган хатында: безнең гасырлар буекч/ көрәшеп алган азатлыгыбызны, милли бәйсезлегебезне. культуралы бай top мышыбызны җимереп, үзләренә кол игәргә омтылучы немец илбасар1 лары белән рәхимсез рәвештә көрәшергә, изге Ватаныбыз туфрагына аң баскан актык фашист шакшысына кадәр тончыктырып бетергәнче суш шырга ендәп, барлык татар егетләрен чакырган иде.
Сез, әлбәттә, ул чакыруны кабул иттегез, ата-аналарыгызның, кардаш ыруларыгызның һәм бөтен татар халкының намусын сакладыгыз, үз исен нәрегезне дан, шөһрәт, гайрәт, батырлык белән капладыгыз.
Инде хәзер безгә — тылда яшәүчеләргә: «Менә сез үзегез ни эшляде гез!» — дип сорау бирергә тиешлесез. Бу хаклы һәм гадел сорау ди: беләм.
Шул сорауга җавап итеп Ватан сугышы чорындагы иҗатым белән сез не таныштырып китәсем килә.
Немец илбасарлары хыянәтчән һөҗүмнәрен башлаганда, мин акфии- нәргә каршы булган сугыш тормышыннан алынган «Таймасовлар» исемле әсәремне тәмамлау өстендә эшли идем. Билгеле, сугыш башлану белән бу әсәрнең бик күп җирләрен үзгәртергә һәм әсәр өстендә тагын да шитый гына эшләргә туры килде. Әсәрем язылып бетү белән. Татар академи! театрына куелырга алынды һәм хәзер дә сәхнәдән төшми уйналып килә, «Таймасовларпдан соң өч пәрдәлек «Төнге сигнал» дигән а:әреи язылды. Бу әсәр Ватан сугышы тематикасына язылган беренче әсәр булу ягыннан совхоз, колхоз театрларында, клуб үзешчән түгәрәкләрендә репертуар кытлыгын бетерүдә яхшы ук хезмәт күрсәтте. Әле хәзерге көнгә кадәр, үзенең актуальлеген югалтмыйча, күп кенә җирләрдә уйналып кипа Шуннан соң мин «Башмагым» опереттосының либреттосын яздым. Бу әсәр комедия булу ягыннан кызыклы, татар тормышында булып үткән кайбер тискәре якларны үткен рәвештә җанландыруы, композитор Җәүдәт Файл тарафыннан язылган музыканың уңышлы булуы аркасында көткән максат ны тулысы белән яклады. Ике елдан бирле Татар Дәүләт опера сәхнәсен дә уйналып килә, йөз меңләгән тамашачыларның иң яратып караган спектакльләреннән берсе булу дәрәҗәсенә иреште.
«Башмагыминан соң «Ташкыннар» трилогиясенең икенче сериясе бул ган «Даулы көннәр» дигән әсәремне яздым. Бу әсәр соңгы сериясе язн лып бетмәү нәтиҗәсендә хәзерге көнгә кадәр сәхнәдә уйналмый тор) Тиздән, «Шаулы көннәр» исемле соңгы өченче сериясе язылып бегу бе лән, өч серия бер тоташтан куела барачак. Хәзерге көндә Донбасс тата| шахтерларының немец оккупациясе вакытындагы тормышыннан «Заря ман» исемле әсәрем өстендә эшлим. «Зарзаман» әсәре аша фашизмны! безнең илгә никадәр афәт, никадәр газап, никадәр ачы хәсрәт, күз яш» ләре алып килүен, татар халкының, башка халыклар белән берлекп явыз дошманга маршы ничек итеп көрәшүен, хәтта кайберларнең гомум җиңү өчен аңлы рәвештә уз-узләрен корбан итү кебек батырлыкларг кадәр барып җитүләрен художество образлары аша бирергә телим».
Бу тарихи язма 1944 елның 8 июлендә «Совет сугышчысы» газетасында ЬасылЫ чыккан. Шушы ук газета 1944 елда үзенең битләрендә язучылардан Гомәр PaJH (оәширов) һәм Фатих Хөсни чыгышларын оештыра:
«Сугыш елларында мин нәрсәләр яза алдым! — дип үз-үзенә сора бирә Бәширов.— Сугыш ялкынының беренче айлары эчендә бер-ике «' кенә хикәям басылып чыкты, туган ил кичергән иң кыен чорларның на! бер күренешләре берничә очеркта сызылып калды. Төньяк квнбапи
фронт сугышчылары белән бергә уздырган ике-лч айда сугышның берничә дәһшәтле сулышын «Гармоньчы егет» исемле очерклар китабында бирергә тырыштым.
Билгеле, болар берсе дә күңелемне канәгатьләндерә алмый әле. Совет сугышчыларының каһарманлыгы каршында культуралы бетен денья зур ихтирам белән баш ия! Бу пәһлеваннар арасында татар халкының ун ♦ меңнәрчә уллары безнең халыкның батырлык данын, кардәш халыклар д. арасында дәрәҗәсен тагын да күтәрделәр. Алар безнең мактанычыбыз. < алар безнең куанычыбз.
Хәзер мин сугышчы туганнар турында «Татар егете» исемле бер no- > весть язам. Балаларың кебек газиз булып әверелгән әнә шул свекле об- к разлар белән бергә узган бик күп йокысыз теинәр җанга рәхәт, күңелгә ~ чиксез дәрт бирә. ш
■Намус» исемле тагын бер хикәя язам. Шундый авыр сынау чорында 3 туган иле һәм сөеклесе — фронттагы газизе каршында керсез намус белән | бетен кыенлыкларны җиңеп чыгучы безнең кадерлеләребез — хатын-кыз- u ларның чын күңелен, саф мәхәббәтен күрсәтмәкче булам». о
=
Фатих Хөснинең дә фронтовикларга сойләрлеи сүзләре бар иде, ул да фронтның = мыр тормышын үз күзе белән күрә. *
«Фаҗигаләр һәм якты өметләр бергә үрелеп яши бүген. Халык гигант көч салып керәшә һәм без инде бу көрәшнең якты нәтиҗәләрен де күрәбез — алда җиңү факелы яна!
Язучының һәм художникның бүгенге бурычы — безнең халкыбыз кичергән гаять зур масштаблы, тирәнгә, эчкә киткән вакыйгаларны, кичерешләрне, тойгыларны дөрес итеп чагылдырып калу. Мин үзем көньякта, фронтта булып кайттым. Татарстан авылларында күп кенә колхозларда булдым һәм. ниһаять, татар совет әдәбиятының көн
дәлек практикасында, авыр шартларда журнал чыгаруда катнаштым. Кай- ы бер нәрсәләрне күрдем мнн, татыдым яки татучыларны күрдем. Хәзер “ шушылармы тәртипкә салырга, формага куярга кирәк. Күп кенә хикәяләр п яздым һәм язып киләм. 1943 елда минем «Урман сукмакларым» дигән җы- < ентыгым басылып чыкты һәм менә фронт хикәяләре һәм «Авыл хикәяләре» циклыннан икенче бер җыентык тапшырдым. «Йөзек кашы» дигән повесть яздым. Хәзерге кондө фронт тәэсирләренә нигезләнгән «Абли авылы» дигән трагедия язып ятам. Әсәр—1942 елның караңгы көзен, киеренке хәлләрне Иделнең коньяк елеше буендагы борынгы татар (мишәр) авылы, оккупацияләнгән татар авылы, фонында яктыртачак дип уйлыйм. Әсәр театрга кабул ителде, ләкин эшләү процессының тукталганы юк әле.»
«Данлы сугышчыларыбыэга Ватан сугышы көннәрендәге иҗатым турында рапорт биром,— дип яза күренекле язучы К. Нәҗми,— Немец илбасарларының безнең ирекле илебезгә хыянәтчел төстә һөҗүм итүләре турындагы хәбәрне ишетү белән үк, мин «Фашизмга үлем!» исемле беренче шигыремне яздым. Шул көннән башлап, үземнең бетен иҗатымны Боек Ватан сугышы темасына багышладым. Ул әсәрләр «Атакага!». «Таныш урын». «Ватан өчен» исемле җыентыкларда һәм газета-журнал битләрендә басылып килделәр.
Бер үк вакытта миңа публицистик мәкаләләр очерклар һәм балалар өчен әсәрләр дә язарга туры килде.
Күптән түгел опера очен очучылар тормышыннан язылган «Фәридә» исемле либреттомны тәмамладым. Хәзер мнн татар халкының немец илбасарларга каршы сугышларда катнашуын чагылдырган тарихи повесть өстендә эшлим һәм Татарстанның 2S еллыгына багышланган «Батырлар китабы» исемле едоби-художествопы альбомга материаллар җыям. Бөеи
АЯНКТДИНОВ
Ватан сугышы батырлары турындагы бу зур күләмле китапны язу эшеы мин сезне, сугышчы иптәшләр, якыннан торып катнашырга чакырам».
(«Совет сугышчысы» газетасы, 1944 ел, 5 май саны»I)
Язучы һәм журналистларның әсәрләре, иҗади отчетлары, тылдан килгән җылы сузгәр татар сугышчыларына зур тәэсир итте, аларны каһарманлыкка, дошманны җиңәргә өндәде. Бу турыда фронтовик-язучы Атилла Расих 1945 елның 10 январенда «Фронт хакыйкате» газетасында болай дип языл чыкты:
...Өйдән килгән һәрбер хат, җөмлә һәм һәрбер сүз безнең күңелебездә тирән эз калдыра. Чонки безнең берничек тә андагы кешеләрдән аерылганыбыз юк. Без асылда һаман элекке акыл хезмәткәрләре, чөнки без җансыз кимерүчеләр түгел, без — төзүчеләр, тыныч тормышның гаилә аталары һәм уллары» Тыл безне шатландыра, ул безнең рухи тормышыбызның да яртысы...»
Татар сугышчылары язучыларга зур ихтирам белән караганнар һәм аларга өч почмаклы хатларында солдат сәламнәре җибәргәннәр. Менә шушы хатларны хәрби язучылар — журналистлар эзләгәннәр һәм газета битләрендә бастырганнар. Менә шуларның берсе. Карелия фронтының бер группа сугышчылары хаты:
«Кадерле иптәш Илья Эренбург!
Ерак төньякта фин илбасарларын тар-мар итеп баручы Карелия фронты сугычыларыннан Сезгә, илебезнең ялкынлы язучысына, күктәге йолдызлар, дәрьялардагы сулар санынча сугышчан кайнар сәлам күндерәбез.
Әле май аенда, алгы кырыйда, тар землянкада җыелып, без. татар сугышчылары, үзебезнең ана телебездә чыга торган газетабызда Сезнең «Тсньяк солдатларына» язган хатыгызны укыган идек. Ул хат безнең күңелләрдә чиксез зур горурлык һәм рух күтәренкелеге тудырды. Без барыбыз да Сезгә хат язарга булдык. Ләкин шул ук көнне түгел, ә «Карелиядә яз булгач». Көткән көннәр килеп җитте. Менә бездә дә яз! Без Свирь аръягында. Без Главнокомандующий рәхмәтен алуга ирештек! Финнарны тар-мар итеп, без һаман алга барабыз, безне һичнәрсә туктата алмый. Без таулар, урманнар һәм сазлыклар аркылы үтәбез. Үтәбез һәм акфин палачларыннан барлык явызлыклары өчен рәхимсез үч алабыз.
Кадерле Илья Эренбург иптәш! Сезнең ялкынлы сүзләрегез безне һәрвакыт һөҗүмгә ашкындырып тордылар һәм торалар. Безгә дәрт һвм дәрман бирүегез өчен рәхмәт әйтәбез.
Сугышчан сәлам белән:
Разведчиклар: ЕФРЕЙТОР ГОМӘР САДРИЕВ, ЕФРЕЙТОР ГЫЙЛЬМАН ГӘРӘЕВ; бронебойщиклар: ӨЛКӘН СЕРЖАНТ САЛИХ СИБГАТУЛЛИН, КЕЧЕ СЕРЖАНТ ГАЗЫЙМ МӨХЕТДИНОВ, КЫЗЫЛАРМЕЕЦ ӘМИН МОРТАЗИН. КЫЗЫЛАРМЕЕЦ ШАКИР ФӘСХЕТДИНОВ: санитарлар: СТАРШИНА МӨХЕТДИН ГАЛЛӘМОВ. СТАРШИНА ТӘХӘҮ ДӘҮЛӘТШИН».
ИЛЬЯ ЭРЕНБУРГНЫҢ ҖАВАП ХАТЫ.
30 июль, 1944 ел
Мәскәү шәһәре.
КАДЕРЛЕ ДУСЛАР»
Сезнең хатыгыз мине бик көчле дулкынландырды. Фронтларда мина бик күп тапкыр батыр татар сугышчылары белән очрашырга туры килде. Сез тыныч, хезмәт сөючән халык идегез, ә явыз дошман безнең хатын- кызларыбызны һәм балаларыбызны җәберсеткәндә, туган туфрагыбызны мәсхәрәләгәндә, Сез татарның сугышчы халык булып әверелүен күрсәттегез.
Сезне сугышчан уңышларыгыз белән котлыйм. Сезгә истәлек өчен ки-табымны җибәрәм һәм каты итеп кулларыгызны кысам.
ИЛЬЯ ЭРЕНБУРГ».
I Газетаның шушы номерында К. Нәҗминең өч җыры урнаштырылган.
•на uwtf geuAm ex aeexdB wxqadgH лэинАиион wntfoiti ИенәхА иалАд I нан a adeqem нинац xaeg — druRtfunjdn еналза Htwtnotf dfui4hmi4jA> Howtag etf HRta 'etf Hat -ей eV инти» 'etf наем etfHRise Rteae AdRxeh NA uAm 'RtfHouivgaw deueg -eidew eadeHMaw etfdeuuai Нәнсәд сАэ Ag ctfHexdeg exwAMeq еналзе на* ■mo» weq etfHexxex adxx HRdeuetfuog иитеф 'audwg нанннтад тплАз •мака adeqem иииец xaeg — xntfdeg ajdauaxaia uwsda 'мане adeqem нннац xaeg — NRINBN adwH HRdauaxaie Hewmotf dag act aewueAM ViRHRhmeg -uo« xaeg etfHRdeumei wadA WRHO 'RtfuRhe etfdou eueda ана etf ну -Ruoa •WHS WRHCRgRNuai Нансад ■MantagaHtfmuoead Нәнсад — adeqem нмнац :cag •euag RHIIB хид tag мина», xRimRjAa auicdijex 'NRimRjA» dRtag tog -Rtfdog нона tfodJHMHau — deqem waog RmAm etf нәлАд тялАэ -oxide Нансәд adoi әләтид BHhmuoaad — adeqem инмац иәад неиәд Rdauidox dAt daggexei ‘RdenwedA moi setfiexoyq
pdeqem нинәц — deqem алей *Мәэ»миаМикк eiWew 'WatfewueHH^ pudatfox HatA 'xaeg fcRHOtf ■HatfHeudowMi -МәлзА ohdeudR3oj
НЗҺӨ denem язва»
•иимтмно! неиәд o>dag Wrqii
> -deuAm енәи -HtJURJog RdauuoKdaiow иелеинА Ямне ctfHadeuing oiatoj -odoi uodegxX г deudegex еинэоләсел «otfAeuxea ннноюд» aimaacd Ruewaiawa HOHHRdRN mniA) waq ■ omoHirN etfAta HRSotfowoug tfodiHHHatr 'otfdoumruA> auicmqetf niotfHRooxo WRda оинсх " KxtfAqg woton анонамаи некие Hidoidou oiod 'Rdwtfoqeg ajBKtfdoei tfediHHHag
и -снеияеиАд неиәд edeuiuotfaw «ИӘҺО
> нааНиШ анакноив» weq анэьа NRudRieg» нәье RiRUHewdoqoH HeHiesdAu etfHOMiM xeto na a -нииожсэ ивинен “A adRixRHRN eimedoN wmdoN oidougedAwoa нәиеиеи MouatA R»An Й xthOvAg әке ritfuAg әиатмд әюинеим аоиниоуу UHtfe eaahdeget OHINO hiaHRaoiatoJ аш
-oeadi> атам Ад *Ноэ HOHHOJRNA HHAIB RietfHRiao oio® odoi uodon RdAi-uAi tgei оМи> iHONtdas чтв aimai CAN eioxhoidoNoio<i> dag ‘otfHejedoN иеииә1нәЯ< Hadeuing oiatoj s -dauuAa иид
° exmog weq HHuuA<i>Hde£ нодАеэ XMhtfaaced 'оиитнечн^к охииеэ 'HHUUAJKWOS HdAH 'HMig lextfHW deuhoawdouRCRN 'eoweuuoj -yq doixAdiiHHHOj oHHmdoia ‘oauyRiewsM ииысң ♦ isHtfod *aoHHtfia>weni хохфин daHww RdauoeeN RHatfdo Hetf 'аоэачии lexAefn dau«> = иезнеииеиАд неиәд auetfaw ииәнө adeuicwcax нонттлАэ» weq RHotfdo RHIRJAI ноид H etaedetf эьн у 'aoHoxiewwexey» юиАд dauyoH)
а ‘ннииАхшдиэ detfncx dauHOHi HeidaiA нниит»
о «s- 'СФ amide HetftoB ‘аоиотеи оииАфюц ӘҺМИИ
-deni ‘aoHOHHew detfUM oodoj ntotoo deuiaaog etfHwsede douRhAca OHINO oHRsexatoi «оитилАэ нәне неюд» :иилА uaiesdAM nadewwajH Нпидаини -пнчлАэ иоитенюи amxe enadeumc Vtruideutiat -ел dogueyi -deuemedaH nmdox ejnewmotf Mng -ON etf неиәд adeHweuex 'etf неиәд wdevvtdoM —deuHumc me aetfiexaw ‘әлеи douy dei/edaimeuoj -fcew HadeHwosH HaHadeumeiuw dmitg dautf -HexdRimeo HRjeuuAdx deudoxnaoa mnixtutun sdeuoHhxetfad »iRHndoueiatei лне^ф axetfxavsi deiei dagdeq ^еинелеиМе ismxs нәләинеии aedx» exdnidei енәтс oiatoj HadeucA fcuxdeuRhmi'UAj нэка HHJuAg auxaueiht weq RUHOUC RdeuuattJ NdeuiSHuoHdAw weq ndeunhAca ngdex doioi deH^dtRiiog Rdeueiecex «нәье RJAWOH xtitj» weq «еитплАэ нәна нелед» Riidouiox Ад
кага күтәрде. Һәрбер сугышчы канэчкеч немецларга каршы шушы чакыр, астында алга ыргылды.
...Сугыш бик каты бара иде. Немецлар ярсып-ярсыл һөҗүм иттеләр. Взвод командиры сафтан чыкты. Ә аның урнын гвардия ефрейторы Ибраһим Яркаев алды. Батыр һәм яхшы иптәш — Татарстан егете. Элекке колхозчы. Ә хәзер — автоматчы.
Взвод, яу булып, дошман өстенә барып җитте. Автомат, миномет, граната, приклад, мылтык һәм штык — барысы безнең ечен кечле корал булды. Дошманга түзәргә мемкинлек юк иде. Үлесе — аунал калды, тересе — качып китте. Сугыш тулысынча җиңү белән бетте.
Сугыш бетәр-бетмәс автоматчылар ротасының командиры, гвардие лейтенанты иптәш Массальский Яркаевка кечкенә генә кәгазь кисәге җибәрде:
— Кыю, батыр хәрәкәт итүегез ечен сезгә рәхмәт белдерәм.
— Мең рәхмәт Сезгә, иптәш Яркаев,— диде ул соңыннан.—Сез, беренчедән, алдыгызда торган дошманның кечле атакасын уңышлы рәвештә кире кактыгыз һәм, икенчедән, үзегез кыю рәвештә хәрәкәт итеп, каршн атакага чыктыгыз, бик куп дошман солдатларын кырдыгыз. Ниһаять, минем чолганып калган группама ерып чыгу өчен мемкинлек бирдегез.
Бу операциядән соң командование Ибраһим Яркаевны Кызыл Байрак ордены белән бүләкләде. Хәзер аның күкрәгендә — Кызыл Байрак ордены, Гвардия билгесе, «Батырлык өчен» һәм «Ленинград оборонасы ечен* ме-дальләре.
Татар халкының батыр уллары революция бишеге — бөек Ленин шәһәре өчен менә шулай сугышалар, революция казанышларын. Ватанның бәхетен, намусын һәм азатлыгын менә шулай саклыйлар». («Фронт правдаисы, 1943 ел, 16 ноябрь.]
Беек Ватан сугышында катнашкан язучыларның һәм журналистларның эшләрен гомуми күләмдә чынлап торып өйрәнергә бик вакыт. Газета һәм журнал битләрендә аларның истәлекләрен ешрак күрәсе килә.
■