3309 НОМЕРЛЫ

■там куркыныч астында!» — Бу сугышчан члкыру 1919 елны бетен ил буйлап яңгырый.
Яшь совет республикасын контрреволюция һәм чит ил интервентлары боҗра эченә алганнар. Үтен Себер хакиме дип игълан иткән Колчан Иделга омтыла. Аның гаскәрләре инде Кама
Э. М. Склянскийга бопай дип яза:
«Сазга: 1. Чистайга ашыгыч ярдәм нту турында бүген Канчыгыш фронтының Революцион Хәрби Советына һәм 6 нчы армиягә телеграммалар җибәрергә:
2. Үзегезгә бүген туры үткәргеч аша Канчыгыш фронт белән сейләшерга.
Хәзер ук Гусепка телеграмма язсагыз, яхшы булыр.
Рудзутак белән сәйләштегеэме!» † ‡
Шунда ук Владимир Ильич үзе да Республиканың Революцион Хәрби Советы члены В. И. Гуссвка түбәндәге телеграмманы җибарә:
■Чистайга ярдәм итү буенча ашыгыч чаралар күрергә кирәк. Сез тиешенчә игътибар юнәлттегезме моңа! Барлык мемкинлекләрие файдаландыгызмы! Телеграмма җибәрегез.
Ленина1
Чистайда бу вакытта большевиклар җитенчелегендә революцион Комитет оештыр ы* ла. креклелврдон отрядлар тезелә. Бетен иечләр дошманны тоткарлауга һәм шәһәр- дви гаять зур әһәмияткә ия булган байлыкларны- машиналарны, икмәкне. нефтьне һ. 6 ларны алып чыгу эчен җигелә Бу җаяаплы бурыч елга эшчеләренә һәм хезмәт- карләренә йокләтелә Э затонда, есте боз белвн капланган суда, ул вакытта П пар белан йәрн торган, 8S буксир белән йеэә торган суднолар тора. Алар. Кама боздан чистарганчы, ремонтка тукталган булалар.
Шушы гаять киеренке моментта Казанның Идея районы коммунистлары түбендәге резолюцияне һәм барлык елгачыларга мерәҗетатъне кабул итәләр:
«Пролетариат республикасы куйган бурычларны истә тотып, ачлыктан интегүче үзәкне һәм безнең барлык фронтлардагы Кызыл сугышчыларны тәэмин итү ечен. ничек кенә булмасын, навигации ачылуга Казан районында Совет республикасы флотын
* В. И. Ленин. Хәрби язмалар (1917—1920). Рус телендә. М, I9S7. 114 бит.
‡ Шунда уч, 114 бит.
МАНДАТ ИЯСЕ
елгасына җитеп, Чистайга якынлашып килә. Владимир Ильич, борчылып, бу комнарда
әзерләп өлгертергә! Нинди генә кыенлыкларга карамастан, безга йөкләнгән-бурычның үтәләсенә тантаналы төстә вәгъдә бирәбез...
Без ышанабыз: бу язны пролетариат, үзенең сөялле куллары белән, Колчакныц муенын борып ташлар.
Яшәеен дөнья революциясе юлбашчысы Ленин! '»
Менә шундый борчулы көннәрнең берсендә Чистайга бер кеше килеп җитә, э аның кесәсендә — В. И. Ленин кул куйган 3309 номерлы мандат.
«Мөны курсәтүче иптәш Гаврилов,— диелгән була анда,— пар белән һәм парсыз йори торган барлык флотны Чистай шәһәреннән һәм аның тирәсеннән Казанга кигерү өчен җибәрелә.
®!әр зәрби шартлар нәтиҗәсендә флотны алып киту эшен уңышлы башкару мөмкин булмаса, иптәш Гавриловна пар белән һәм парсыз йөзә торган флотны, бар- гык .әрле юллар белән, бөтенләй юк итүгә кадәр хокук бирелә.
Борлык учреждениеләргә, оешмаларга, губерна Башкарма Комитетларына, шәһәр Башкарма Комитетларына иптәш Гавриловның барлык боерыкларын кичегүсез үтәргә тәкъдим ителә.
Иптәш Гавриловның боерыкларын үтәмәгән яки аңа йөкләнгән гаять әһәмиятле бурычларны уңышлы рәвештә тормышка ашыруга комачаулык иткән һәркем Хәрби- Ревояюцксн Трибунал судына бирелергә тиеш.
^шче-крсстьян оборонасы председателе — В. Ульянов (Ленин]
Оборона Советы члены — Э. Склянский
Секретарь — М. Гляссер ’.»
Ниһаять, көннәр җылыта. Кар сулары Камага таба юл яра. Яңа гына Чистайга килеп төшкән Иван Тимофеевич Гаврилов яр буена ашыга.
Зотонда су өстен боз өемнәре каплаган. Пароход түгел, көймә дә йэзорлек түгеп.
Яр буенда, тәмәкеләрен көйрәтеп, елгачылар утыра.
— Нәрсә борын салындырдыгыз, егетләр,— ди Гаврилов, алар янына килеп җиткәч.
— Күрмисезмени! — дип җавап кайтара өлкән яшьләрдәге бер елгачы, Кама естенө күрсәтеп.
— Курам, курәм. Шулай да борын салындырырга кирәкми. Исемең ничек синең!
•— Степан. Атам буенча Андреич...
— Куптән йөзәсеңме инде?
— Егерме биш елдан артык.
— Менә шулай, Степан Андреевич, елгачыларга, яр буенда утырып, һава яхшыр- ган"ы көтү килешми. Барысын да палубага чакырыгыз.
Берничә минуттан йөзләп кеше палубага җыела. Барысы да күңел биреп Гавриловны тыңлый, ә ул судноларны моннан алып китү планы турында сөйли.
— Баржаларга ашлык төягез,— ди ул.— Ашлыкны акларга калдырырга һич тә ярамый. Барыгызда да багорлар булсын... Сезнең арада механиклар, слесарьлар бармы!
— Бар, бар.
— Сезгә приказ: әгәр дә пароходларны алып китә алмыйбыз икән, машиналарны сүтегез дә баржаларга төягез. Ул вакытта аларны батырабыз. Ләкин кайда туры килде, анда түгел, тирән җирдә, тиз агымлы урында, аклар күтәртә алмаслык булсын!
— Ә затоннан ничек чыгарбыз!
— Менә болай. Җир казыгыч пароходлар әзерме! Әзер! Аларны бозваткыч урынына файдаланабыз. Кирәк урында суны бозлардан да чистартырлар. Кама уртасына чыгабыз да юлны дәвам итәбез...
Гавриловның боз белән беренче бәрелешкә керүе түгел. Революциягә кадәр үк инде, Балтик диңгезендә хәрби хезмәтне үткәннән соң, ул Кронштадта бозваткыч командиры булып эшли—
Колчакның көчле чагы. Кызыллар, аклар басымы астында, акрынлап чигенәләр. Сугышлар инде шәһәр тирәсендә бара.
1 «Совет Татарстаны». Татарстан китап нәшрияты. Казан. 1964 ел. 72—73 битләр.
2 «Ленин һәм Татарстан». Татарстан китап нәшрияты. Казан. 1964 ел. 72—73 битләр.
■yew 8 и* 6161 «MMhOWOOed «w«M£B
—иит< BHS3MWON sAsnw ениоАд АлаСОХ nodeHHexuadaw -Nta ‘AdexAx RHdeuoHtfAx HexuRdRxeg eVawoM —'MexAcVAg ’< В и»»»* unV -*»ud«g HaVeixxe hQ> emedo> eVHRdAx RmRdox WoHdeum» RxeVewex HexMoxAcVAg '< в ҺИЧНИ dHWHtfevg е(Гнасахмн VOUMOV ттАщ 'eta VOUMOV схнмнои и 8 ‘URxeirtxe аниах dm» RJ<V»W»H еаһие£ RMOUH RXOXMWOM иесА тсоюэ nidousHOdx Аз euRdeMmag еУнасон Ихчнмо ent m< Ag aaaaftadauo AdeiAa визе RHdeugtdOM намхед Литтл Rdaxot MRH •пил» awaji неиаэеу» adaamag иахи RUIHRMA weq eVHRXRMeo кА иА анте deq naxuRd -Rniuex • мае л енеимаз XBVHOW MRxda HaVcRxA Hexuadng HaHMia<t>adai Rdeuawmao latoi weq aaidau aWe eVHRdeuBHide VedxHHHau 'Аемзеж 'аәтмдвАн '4He«edx3y 'извонвчид 'масаи deuedRmuax deuma nvuaaata weq RuAeuxaM deuegexdew UAM aaaouMdaaj
ехм иаиәһиехиШ eV неиад adevmc AdexAu HRdauexaen анитам HexuRdRxeg ехАз OVHBMXH wAWcaq deuMa lunaai MA uAm weq edRxmao назанхаииом RXOXSOHA уахэин MRHRxdousHedx Аз aVna uA гшм Ад euadegMfe ахиахзмк ладан aoundnaj 'незиахи лесе RdaHHoyad R3M4de awex ~uA NV — -MRVdaxRH чхфән xou Haw cay 'MRume xou HOHUUHW Rxdg — :auAg HRUXAH -NW амм ню wdeg НХӘҺХО HRHV -ywwxedB axdeuyaa uRHexnew eVHRdAx ama cA нмаааф -омнд мааи aHcvHRX Rxanxo aouwdaaj 1 и eVHRdAx AJRK URUB HRHaadaw deuVoxod •au ысСуахэиһ еУмазвизаииом asedaVa axua RHOMad насей eVnaew gt MRHUO 6161
*I aedRHen exdRuAg наеи oHaxewxed dag HRJBX йнннннәц техии R3R»>maguo< нэод MRHxaNdvxauodu неиад caxaxewtai 4d»M»tfM<t» ХансахасА 'deumaxuM audatfaw ‘ансаз RxaxMwoH Moyvd XRHRxdou3Hedx Аз - atfuex нахиатн енаА^иХс RUAX XRHxeMdaxauodu
*AXM NNwcex неиад иеиии RHdaua 'RhRdAg xdoudnadx 'CRgRhRdAg Хансәд Ь !NedMN Найим мане adeuahmc XRHdauaHdagAx месА deumexun 'mwx Hatfdauy -Али иммсах r неиад aadaH MRudag нахаАд MedwN RHdaua 'RhRdAg xdouaHedx 'CRgRhRdAg йаисад n -dauyRUHaa HRdaumRHaceH xaHdaxauodu неиад adcuHedMAw HawadeucA RdauRhmRxAa *3 Bhwdy URCRM *~auyeg неиад садите Нәнсад deueaden UAH нид ‘UAH иид ideumexux daxHeheN atf HRJBX наз z -SMjdaH* ewHadaMN atf yavog exmedeN неиад Raeqatfme MHhmuoaaddxHOH HRndava weq n dadexAa etf HRJBX HRxAd HRHdauRhexua axewxed Ag HRHtRgRhmaguot audatfaq» Ь :ехм и А дан eHaxexeMedew әхеУнедАх RXBXHWOH насей »<RHRC<MO3 adeudeHxewcai Rxdou “ -3Hadx Аз неиад yeHA Ag -edatfuag xewxed ҺНЧМИ dHWHtfeug axdvuRhexua нэпе RdauAjRh c uexA RumntaA анте Ruueavta Ад *ехм degex неиад ewwedxauax эАэхеи ехнинац и 8 a aaedeVN MxdouaHedx Аз eVHRdAx Аиеи uRdexxoH наниеито» RHdeuoHt/Аз
ameuMeda-HeHHaHmeutada LJ Heddeqam нашем xA Header emadaM еиглс atf deudoxodau hRXRtaH dn>K нехАд deuexu хам -edex енах неиад ахаиенх ем egm ex deutfoxodeu е edeg etfnRdeHwedA уахэмн әВии dau -ттхАз — етеиннма atf Rdeumwaax тнху ехми иаиАи adenwae cog хедеи RHUO« aaxda ■Г-вемэжиодм weq euadexAn ииИ< а и нем xRxea uAm нииец RaexdA Аз enaw 'чхаецин
■exRh а хи си deudHSxAg 'URX •dex RHdeueHcdeg нехивах чхфан weq мните 'HOHHRxde WRHV -cues uoi exdeHHexAg 'exdex -3Mh-exdax3Mh netfcog нахзе Аз неиад adeunawAh хнехнх 'uA 'еиехсАм tfoxodeu nexdox KRCBM dwHc а^-вемзнсиод» uRuAg ahuadag Ни еУннхзе Ruuec deuuAx HRumeg exexdAM HwAxda HRHWRseg deudxawoHew BHRX etfHR3axdA нах deuegns xAcew eHa daudexahoq mam HRXA нимец а£ни cuAg нехинендея мА нехнни RdeHHetaM tfoxodcu еНнохес е енАм exwAMoq хедеи иаиим eHRdeHWe 'adeudeMsex мениои >HRX ЙОЗ иехчхахез а№и)к dauexM dAgH.ew exdaHaxwh exdxawouHN HA RXUC RHHewmotf weq deueuadexAa ахая -exedxHOM ex £ чхе.сэ ajHexdw deudeMsex йансад нано Ахо XRMOB exdexMN URUB RMdeu ■он»Аз euAg эоном enAdae deumRxAs OUHRHB уехэиь еЦнох Rmdaa exeuadua {£
—dRuAg exuHxdex eV Rdeg 'nedHM exdeudeMXOx eV еэиАд чхехеэ ehHHdag RHHewmotf — uA MV — ‘deuxaxa 'yRwuAg URdRVueM OVHOW RHdeuoHVAs —
HexaouMdaoj нехини неиад RHewdecjj ҺИНОЦ deuyndos UHV — |һиаэафоиих наең садните ин —
ьн
НОМЕРЛЫ МАНДАТ ИЯСЕ
Аның эшләре белән аклар һөҗүм иткән вакытта Чиетай районыннан шрнины коткаруны оештырган Гаврилов җитәкчелек итә»
Суга баткан корабларны Гаврилов җитәкчелегендә күтәрү командасының фидакарь хезмәте Пермь губернасы хезмәт ияләре ечен үрнәк була. Партиянең Пермь губерна комитеты бу кеннәрдә хезмәт ияләренә болай дип мөрәҗәгать итә:
«Ак гвардиячеләр пароходларның топ частьларын һәм механизмнарын үзләре белән алып киттеләр. Ләкин, шуңа карамастан, елгачылар илледән артык пароходмы ▼оэәттеләр һәм егермегә якынын су астыннан күтәрделәр, йөзгә якын баржа һем дебаркадерларны ремонтладылар. Елгачылар революцион энергиясенең бөек кече могҗизалар тудыра»
—Идел ярына урнашкан Югары Осләнда туып-үскән Гавриловлар, гомумән, бетем Балтикага таныш була. Иван Тимофеевичның олы абыйсы Степан 1906 елны анда «Память Азова» крейсерында матрослар восстаниесенә җитәкчелек итә һәм патша палачлары тарафыннан моның өчен атып үтерелә—
1917 елда, патша хекүмәте бәреп төшерелгәч. Иван Тимофеевич РСДРП(б) сафларына керә һәм аны крейсердагы башлангыч партия комитетына сайлыйлар. Озакламый ул Кронштадтның матрос һәм солдат депутатлары Советы составына кертелә. Шул ук елның апрелендә ул инде — диңгезчеләр отряды командиры. 25 октябрьдә аның отряды беренчеләрдән булып Кышкы Сарайга бәреп керә4 5 6.
Ивән Тимофеевич күп мәртәбәләр В. И. Ленин белән очраша. Владимир Ильич тә аны белә. 3309 номерлы Ленин мандаты әнә нәкь шуп турыда сөйли.
Гаврилов Советлар Россиясе елгачыларының Беренче, Икенче, Өченче съездларына катнаша. Ленин чыгышларын тыңлый.
1918 елны партия аны, Идел флотилиясен национальләштерү буенча комиссар ител. Казанга җибәрә!
Комиссар!
Онытылмас гражданнар сугышы чорының гомумиләштерелгән онытылмас образы ул — большевик-комиссар. Бу образ революцион халык мәхәббәте бепәк сугарылган. Ул рбрзз революция дошманнарының йөрәген тетрәткән.
Большевик-комиссар!
Ул революция солдатларына Ленин эшенең хаклыгын аңлаткан, ул сугышчан кол-лективларның зирәк акылы һәм намусы булган, шул ук вакытта партиянең үткен, уяу күзе булып та хезмәт иткән: дошман хыянәтен үз вакытында ачкан, контрреволюцион фетнәләрнең юлын каплаган. Ә сугышта комиссарның урыны — иң кыен, ут иң кызган > ирдә. ул. иң беренче булып, үлемгә каршы чыга, үз үрнәге белән бзрпык сугышчыларны рухландыра.
Иван Тимофеевичның комиссар булып кайткан көннәре турында аның туганы Василий Тимофеевич безгә менә нәрсәләр сөйләде:
«Иван кайтып төшү белән иң башта безгә. Югары Осланга. килде. Вакытлы хөкүмәт министрларын ничек итеп әсир итүләре, аларны крепостька озатулары турында сөйләде. Мин шунда әйттем дә куйдым аңа:
— Вань, син хәзер дә нәкъ электәге кебек,— дидем. Моны мин шуңа әйттем: ул гчедән-әле урыныннан сикереп тора, гел каядыр ашыккандай ашкына иде. Шуннан соң минем яныма килеп утырды да җилкәмнән кочаклап алды. Аннары:
— Баржада, соңыннан «Соликамск», «Черных» пароходларында бергәләп эшлаган чеклар хәтереңдәме!—дип сорады.
— Ничек инде хәтердә булмасын! — дидем мии.
— Ә алариың хуҗасы кайда хәзер!
— Мөгаен, дачаларындадыр.
Ә хуҗаның дачасы нәкь безгә каршцгда — Иделдәге утрауда иде.
— Мин Казанга нигә кайтканны беләсеңме!
— Юк.
4 «Советская Татария» газетасы. 1969 ел. 13 Июнь.
’ «Красный Урал». 21 ноябрь. 1919 ел. 6 Ленин һәм Татарстан. Рус телендә. Татарстан китап нәшрияты. 1964 ел. 338 бит.
— Мине флотны иациональләштерү буенча комиссар итеп җибәрделәр Эшне малай чакта ук канны суырган хуҗадан башларга исми.
Бик кыен туры килде аңа ул коннарда. Теннәрен да йокы юк иде. Хуҗалардан тартып алынган судноларны саклап, бервакыт шулай, дозорда торабыз. Безнең белен тагын ике егет бар. Алар да Осланныкылар. Хуҗа безгә каршы бандитлар җи- берган. Атыш китте. Ваня инде мондый атышуларга күнегеп беткән. Ә егетләр курка калдылар. Шулай да судно янына бандитларны җибәрмәдек. Ләкин бандитлар, темпа, ойгә кайтканда саклап торып, аның башына суктылар, аркасына пычак кададылар. Исәпләре барып чыкмады — терелде Иван. эшне ахырына кадәр бгшкардыя.
1923 елда флотны национальләштерүгә 5 ел тулу уңае белен Иван Тимофеевич Гаври ловка Хезмәт Герое исеме бирелә һәм аңа түбәндәге адрес тапшырыла:
■Иван Тимофеевич Гавриловна.
Казан су транспорты районы комитетына кергән биш мең елгвчылар сәүдә флотын национальләштерүгә һәм безнең Союз оешуга биш ел тулу кенендә. сине сәламләп, синең пролетар революциясенә, су транспортына һәм аның Союзына чын күңелдән бирелгәнлегеңә сокланалар! Эшчеләр зше ечен. аларның киләчәккә якты идеаллары очен үларгә дә әзер торуың, национальләштерелгәи су транспортын торгызу буеич» фидакарь хезмәтең сиңа үзләренең каннары һәм тирләре белән властьны яулап алган, массаларны экономик һәм рухи изелүдән, коллыктан алып чыгарга оештырган мәңге үлмәс данлы исемнәр белән рәттән үз исемеңне куярга хокук бирә. Су транспорты һәм аның Союзы каршымда сииең хезмәтләрең гаять зур Баррикада туплары герселдәәе астында, үзеңнең батыр үрнәгең белән эшчеләрне рухландырып, син. бик кыю рәвештә, коллектив хуҗалыкның актив хуҗасы, еу транспортының җитен- часе һәм зшче массаларым оештыручы була белдең. Хәзер дә син революция тапшырган бурычлармы намус белән үтисең һәм ахырга кадар үтәячәксең! һәм биш мең елгачы зшчеләр, дәүләт һәм Союз каршындагы хезмәтләреңне хермәт итеп сине еу транспортында Хезмәт Герте итеп раслый. Чүкеч белән тагын да ныграк сүк. иптәш, барлык елгачыларны революцион Союзның Кызыл Байрагы астына берләштер!
Яшәсен донья хокемдары — Хезмәт!
Яшәсен Коммунистлар партиясе!
Яшәсен Транспорт. Транспорт Союзы һам Хезмәт Герое*
—Хезмәттәшләренең әйтүе буенча, Иван Тимофеевич 1930 елга кадәр бер мәртәбә дә ялга чыимагаи. Шулай да ул зарланмаган, һәрвакыт кешеләр язмышы, революция язмышы хәл ителә торган иң кыен участокларда зшләгән.
-1921 ел. Кояш үзенең кайнар нурларын җир остенә кенненион мулрак сибә. Ләкин ул җир белән дус булмый бу елны: барлык нәрсәләрне кейдерә. куыра. ®»и ул вакытта табигать белән якага яка килеп керәшә алмаган әле. Идел буе басулары зсседәм яргаланалар, айлар буена бер тамчы яңгыр да күрмиләр алер. Халык ачлыктан бик күп кырыла...
Ләкин яшь Сояетлар иле ачлыкны җиңе. Ачлык елны Иван Тимофеевич та бетен кочен биреп балалармы коткаруны оештыра, ачлыктан интегүчеләргә ярдам комитетлары този. Спекулянтлар, кулаклар белән кәрәш алып бара.
Бу хезмәтләре очен Татарстан АССР Узок Башкарма Комитеты Гавриловны Грамота һәм «Ачлыкка каршы керешче* билгесе белән бүләкли.
Бү билгене иптәш Гаврилов түшенә тагып йорергә хаклы. «Ачлыкка каршы керешче* билгесе положениесе буенча иптәш Гаврилов Татарстан республикасы территориясендә. ТАССР Үзәк Башкарма Комитеты һәм аның Президиумының махсус карарыннан башка, кулга алынырга дә. судка бирелергә дә тиеш түгел -
Бәен Ватан сугышының авыр кемнәрендә дә. үзе Союз күләмендәге персональ пенсионер булганы хәлдә дә. ул һаман эшли. карточка белен алган икмәкне бүеел- бүлеп балаларга олошә торган була.
Иван Тимофеевич Гаврилов 1943 елда вафат булды. Аның исемен Казан елга пор/ ты хезмәткәрләре дә. Татарстан республикасы хезмәт илләре дә хермәт белән искә алалар.
«Советская Татария* газетасы. 14 июнь 1949 ел.