Дуслар җыры

Михаил Львов — безнең якташыбыз һям тугандашыбыз. Аның твп исеме һәм фамилиясе — Рифгать Маликов Аңа бала чактан әтисеннән аерылып, рус гаиләсендә тәрбияләнергә туры килә. Ул рус телендә яза һәм танылган рус шагыйре булып әдәбият мәйданына чыга Мисаил Львов татар поэзиясен русчага тәрҗемә итүдә, шул эшне оештыруда бик тырышып эшләде һәм шуны хәзер дә дәвам итә Без аның кайбер шигырьләренең тәрҗемәләрен укучылорыбызеа тәкъдим итәбез. Михаил Львов Шагыйрьләр Бу деньягл безме чнт. ят кете?! Булдыксызлар безме? Гомергә Без, янәсе, бер эш кыралчыйбыз, Табынабыз фәкать шигырьгә. Юк. юк1 Безне һичкем болай хәтерләмәс. Без мондый ук түгел булдыксыз. Без кулларда пистолет та тоттык. Кирәк чакта ата белдек без. Тәхетләргә менде күп «бвек>ләр... Ләкин Империяләр бетә бардылар Таж. һәм хакимнәрдән биегрәк. Гомерлерәк булды шагыйрьләр. Поэзия итеп зур тормышны. Шигырь итеп һәрбер яшәүне. Биекләргә очып, тирән тишеп, Ирек даулап. Намус колы — шагыйрь яшәде. Шагыйрь! Бяйрон булып. Грециядә син Корал иттен утлы шигырьне. Буркаң ябынып, давыл булып йөрден Кавказларда — Демон шикелле! Күкрәк белән бәреп бетонны син, Җәлил булып, Моабитта яндың, күкрәдең... Тарих бетми, яна башлана ул Спутниклар айкый күкләрне! Шагыйрь! Килер еллар башында да бар син. Җимер артка тарткан юлларны, Син, бүгенге шагыйрь, бүгенгедә Оч син әйдә биек, югары!! РӘДИФ ГАТАУЛЛИН тәржемәсе Апрель аенда Әйе, язын, шаулап боз акканда. Әйе. язын, апрель аенда, Саубуллашып кышны озатканда. Бере шыткан чакта каенда; Әйе( Нзын, үлән калыккан чакта, Шау ЧәНәкле майны көткәндә. СәчраЛаргз күңел тарткан чакта, Яз кояшы җирне үпкәндә; Әйе, язын, төренеп томаннарга Кош сайраган чакта тирәктә, К/нелләртә хисләр уянганда, Җыр яңарган чакта йөрәктә; Әйе. язын, җирне капшаганда Игенченең гырыш куллары, Күксел күккә караш ташлаганда Зәңгәр күзле Идел уллары,— Җир шарында яна даһи туды, Ленин туды Сембер җирендә — Бетмәс җылы, сүнмәс кояш нуры Булсын өчен тормыш гүрендә. Сыйфатлар Нәрсәдер бар миндә тилгәннән — Белегез, бар шундый бер ягым; Кирәк — өстәй, кйрәк түбәннән Очып үтәм юлның ерагын. Күпне күргән тапкыр, зирәк карт. Нәрсәдер бар миндә синнән дә. Нәрсәдер бар миндә солдаттан, Нәрсәдер бар хәтта диннән дә. Мин, әйтерсен, нәни иярчен — Бик күп йөрим, бик күп юл беләм. Каймакта мим юаш күгәрчен — Тотып була коры кул белән. Бала булып коча алам мин — Нәрсәдер бар миндә оланнан. Ләкин шуны яхшы белегез: Бер нәрсә юк миндә еланнан. ЗӘКИ НУРИ тәржехәләре Дуслар юлга дәшә Дуслар мине тагын юлга дәшә. Онытылды ару-йокыяар Поезд ыргый тагын бар көченә. Күздән кичә гаулар-чокырлар. Картаерга мина иртә әле. Тиз кузгалам юлга дигәндә «Тормыш плацдармы» кинәя күк Яна жирләр күреп ияргәндә Хыялларым мина ирек бирми Гамьсез Ялга туктап калырга. Ватанымиын бетен матурлыгын Телим жыры.мя күчереп алырга Волгоград та Казан. Казагыстзн... Таныш жнрлвр. сез һәрберегез. БухтаЛарга дингез ничек «ерсә. Җырларыма шулай керегез. Салават былбыллары Олы жанлы кешеләргә Юлыктым менә шунда Мин үксез малайны алар Чыгарды тугры юлга. Әй. кин күнелле аналар. Уйларым сезгә тарта. Ләкин әлегә мин бик ат Җырладым сезнең хакта Әйталмадым «Барысы өчен Зур рәхмәт сезгә»,— диеп. Кайткач тафу итүегезне Сорармын, башым мсп. Ялга тукталмам, юлларым Булса да борылмалы. Сездән яна жыр отармын, Салават былбыллары. РӘШИТ ГӘРӘЙ гәржемәлэре Салават туган жирлә мин Яшәдем малай чакта Әй елгасы буйларында. Курайлы-жырлы якта. Истә, истә инешләре. Ямь яшел болыннары. Тирәякны монга күмгән Салават былбыллары Тәүге таңнарыбыз шунда Нур сипте оезнен эзгә. Тик анда озак яшәргә Туры килмәде безгә. Хәтта сайрар кошларга д.з Урын гяр иде анда. Җыр сыймый иде күне.иә Быргылар уйнаганда. Сырбай Мәүленов. Казакъ шагыйре Нурлы яңгыр, җылы җил Агыш Алтын табак —• җиренне Балкытасын, Ай Идел, Үз улындай күр мине. Кочагыңны жәй. Идел. Чиксез киа бар ягын да, Якты Идел, зур Идел, Балкып тора яңгырда Аппак таңдай Кремль. Каравылда торалар Карагайлар, каеннар, Хәят биреп кырларга Җәелеп ятар жаең бар. Котлы булды таеның,— Бер ул таптың бак 1 өчен: Алдын фикер-уеның Дулкынын һәм агышын. Алай ашыкма, чапма. Бераз ял ит. юл алыс! * Сине ерак-еракка Алып барыр бу агыш. Ай-Һай Идел, Ай Идел. ,Чынлап торган жыр — Идел. Кочагынны жәй, Идел, Изге Идел, зур Идел. ’Бак — бәхет. 8 Алыс— ерак. Саумы! диеп тауларга. Болыттай кичтем илләр. Мин Казанга барганда Истеләр жылы жилләр. Дуслар каршы алганда Түбәм күкләргә тиде. Миң Казанга барганда Явымлы яшел яз иде. Тукай, Такташ иленә Алып килде мине юл. һәм үткәрде түренә Ямьле Казан, Кабан күл. Керә иде төшемә Казан — зур, данлы кала, Гүзәл кала өстендә Жылы жилләр исә дә Нурлы яңгырлар ява. Сибәләп тора янгыр. Мина сәлам урынына: Охшап Тукай жырына. Охшап Такташ жырына. Охшап Җәлил жырына. Тукай кабере янында Киттен. Тукай, Үттең. Тукай, Йөрәкләрне яндырып. Инрәде ил. Тетрәде жир. Каплады кара болыт. Кыска булды, Иртә сүнде Яшь гомрен, монлы-зарлы. Утка атып. Кан езатып Ташлап киттен Казанны. Үтте еллар. Үсте жырлар — Син янадан уяндын — Озын гомерен! Кабат менден Биегенә кыяның. Тукай — япьяшь. Абай — ак-чәч, Үлмәс жаннар булдыгыз. Берегез — монда. Берегез — анда, йөрәкләрдә урыныгыз. Кабан күле буенда Күлдәй дулкынланыйм диеп, Жирдән давыл сорадым. Жнрдәй чәчәк атыйм диеп, Күктән явым сорадым. Казанның нәкъ уртасында Кабан дигән бер күл бар. Утыр ла син яр ташына, Аз гына ял итеп ал. Күл өстендә болыт йөзә, Сәфәргә чык бергәләп, Күл өстендә жнлләр исә, Каекларны иркәләп. Бу жир булыр нәкъ уртасы Казан урамнарының Өздереп ишетелә моңы Тальян уйнауларының. һавалардан күлгә төшеп. Канат кага тулган Ай. Элекке замандагыча Гел карап тора Тукай. Татар кызы Галиябану Кайнар учак яннарында Корыт күжә’ бүлештек. Сабый чак хыялларында Бер күгәндә* берләштек .. Бик үскәнсең инде син дә. Акчарлагым — илһам кош Сабый булып тагын кил дә Иделгә мине алып төш. ' Кн эләр лә —чакларда ’Корыт к уж* корытлы шулпа •Күгән —яшь мал тарны бергә бәйли торган урып —күп элмәкле Күл өстенә карый-карый Күнелем күлгә әйләнде Жир төсенә карый карый Жаным гөлгә әйләнде. Тургайда күрдем мин сине, Күптән — бала киэләрдә Күлләр гиздек буйлы инле. Кыр рәшәдә йөзгәндә. Тордык күкрәкләрне ачып. Шат жил уйнауларына. Шаян тайлар булып чаптык Тургай урамнарында. аркан. Галиябану, аман тор. Мин яшим сагышым белән. Язар идем сина жыр Яигыр тамчысы белән. Өметләнгән идем бер. Соңгардым шул, үкенәм... Язар идем сиңа җыр Яшен утлары белән. — Карагайны каләм ит, Кәгазь яса каеннан, Жыр яз' — дип син идеи бит Төн йокымнан аерган. Җырлар дәшә таңнарда, Уянам —иртә торам. Сиңа җырлар язарга Хыял кошын чакырам. Галиябану кордашым, Җырларымда яңгыра. Сина сәлам юлладым Яңгыр тамчыларында. Оялаган өй алдында Туган җирнең сандугачы, Әле һаман хыялымда Сабый чакның җан кордашы. Безнең көннәр бик тиз очты. Киләчәк дип хыялландык. Бергә бүлдек куанычны, Берберебездән кызганмадык. Син очтың, мин гиздем җирдә — Өзелмәс дуслык арасы, Уртак булды гомерлеккә Безнең өйнен бусагасы. Бергә үтте яшьлек чагым, Җан кордашым, замандашым. Иң беренче жыр өйрәткән Сандугачым, сандугачым! Син күрмәдең әле минем тауларымны. Табар идең шул тауларда армавыңны Биеклеккә үрли-үрли кыялардан, Сизмәс идең күккә житеп калганыңны... Үз җиреңдә ятасың ни түзем белән! Алып китәм сине бергә үзем белән. Далаларым карар сиңа, барган чакта. Мараллар һәм үзәннәрнең күзе белән.

НУРИ АРСЛАНОВ тәржемәләре