ӘДӘБИЯТ ҺӘМ СӘНГАТЬ ЯҢАЛЫКЛАРЫ

РСФСР ЯЗУЧЫЛАРЫНЫҢ III СЪЕЗДЫ 24—27 мартта Москвада Россия Федерациясе язучыларының 111 съезды булып үтте. Татарстан язучылар союзыннан бу съездга Г. Ахунов, Н. Беляев. Г Баширов, И Гази. А. Гый.тәжев. М. Елизарова, Р. МостаФин, Т. Миинуллнн, 3. Нури, А. Расих, В Синев, X. Туфан, Р. Файзуллин. С. Хәким, Р. Харисов, Ф. Хөсни, И. Юзеев. Ш. Рәкыйповлар делегат булып һәм 10 Әминен. И. Дәүлн, Г. Кашшаф. И Бабенко, К). Белостоцкий. М. Шабаен. С. Сабиров, П. Евгеньев, С. Рафиков. X. Гобәйдуллин, Г. Зәйнашева, Г. Рәхимнәр кунак булып катнаштылар Съездда «Хәзерге заман прозасының клйбер проблемалары» ди гән докладны М. Алексеев, «Советлар Россиясе поэзиясенең үсеш юллары* дигән докладны В. Федоров. «Тормыш, драматургия. театр» дигән докладны Мостай Кәрим. «Балалар әдәбияты турында» дигән докладны А Барто ясады. Фикер алышуларда Татарстан делегациясе исеменнән язучы Гариф Ахунов катнашты. Ул үзенең чыгышында В И. Ленинның тууына 100 ел тулу уңае белән республикабыз язучылар оешмасында эшләнгән эшләр турында, әдәбиятыбызның соңгы елларда ирешкән уңышлары, үз тавышларын коннән-кон кичлерәк ишеттерә бар>ан талантлы яшь каләмнәр турында сейләде. Соңыннан съезд РСФСР язучылар союзының яна идарәсен һәм ревизия комиссиясен сайлады. Татарстан ятучылар союзы ндарәсе председателе II Гатн, союзның җаваплы секретера Гариф Ахунов, «Казан утлары» журналы редакторы Зәки Нури, шагыйрь Снбгдт Хәким РСФСР язучылар союзының идарә состлвына сайландылар Татарстан язучылар союзының Әлмәт бүлеге жнтәк- чесе Ранил Файзуллин ревизия комиссиясенә кертелде. РСФСР язучылар союзының 111 съездда сайланган идарәнең беренче пленумында идарә секретарьларының берсе итен, язучы Ибраһим Гази сайланды. ДУСЛЫК КИЧӘСЕ РСФСР азучыларының съезд кемнәрендә татар һәм башкорт язучыларыннан бер тиркем Мәскәү шәһәренең әдәбият евючелә- ре белән очраштылар. Фәнни атеизм клубы һәм Мәскәүнең Тарихи китапханәсендә үткәрелгән бу кичәләрдә татар язучыларыннан Ибраһим Гатн. Гомәр Ьәшнров, Снбгаг Хәким, Атилла Расих, Гариф Ахунов, Равил Фәйзуллам, Гвлшат Зәйнашева, Ренат Харисов, Роберт Батуллнн, Гәрәй Рәхим, әдәбият белгече Тәлгать Галиуллин, яшь шагыйрь Разил Валиев, башкорт язучыларыннан Рафаэль Сафин. Әсгать Мир- заһитов. Нәҗип Асанбаев, Әнгам Атнабаев. Муса Гали. Н. Игебай. Дагстан шагыйре Мөхәммәт-Заһнт Әмнневлар катнашты. Татарстанның халык артисты Илһам Шакиров татар шагыйрьләренең яна жырларын башкарыл, кичәнен программасын тагын да тулыландырды ГИтИСта укучы башкорт артистлары Ф. Ихсанов һәм Р. Исрафилов иптәшләр дә үзләренең сәнгать осталыкларын күрсәттеләр. Өч милләт вәкилләре катнашында уздырылган бу очрашулар чын-чыннан дуслык кичәләре булдылар. ЮБИЛЕЙ КҮРГӘЗМӘСЕНДӘ Казанный сынлы сәнгать музеенда В И. Ленинның тууына 100 ел. республикабызга 50 ел тулган көнгә багышлап Татарстан художникларының рәсемнәр күргәзмәсе ачылды Күргәзмәдә В И. Ленинның тормышына, көрәшенә багышланган картиналар төп Жынны алган. Бөек юлбпшчынын әнкәсе А. Ульянованы гәүдәләндергән Мелентьевнын «Ана» картинасы, В. И. Ленинның беренче революцион адымына багышлап язылган М, И. Семеновның «Протест» картинасы. Дәүләт премиясе лауреатлары Харис Якупов һәм Лотфулла Фәттахларның «Татарстан АССРны оештыру турындагы декретка В И. Ленинның кул куюы* дигән зур полотнолы картиналары, Лотфулла Фәттахның «Уйлар* дигән картина,, ы һ. б. даһн юлбашчының кабатланмас образын зур мәхәббәт һәм жылылык белән башкарганнар. Күргәзмәдә халкыбызның тарихын, республикабызның индустриаль төзелешләрен, авыл хужалыгы күренешләрен, нефть пейзажларын чагылдырган картиналар ла халыкның игътибарын нык тарга. Рада Нигьмәтуллннаның агачтан кисеп ясалган скульптурасы «Бишек жыры» дип атала. Яшь кенә бер ана баласын көйләп тирбәткәнтирбәткән дә. бишек кырына башын салып үзе дә йокымсырап киткән. Шундый сак йокы ул. баласы кечкенә генә кыймылдап куйса да, озын керфекләр тибрәнеп ачылыр Һәм нркәләүчән, монлы бишек жыры тагын яңгырар төсле. Карт рәссамебез Бакый ага Урманченың «Сагыш» днгән скульптор портреты да игътибарны үзенә тарта. Гомер үткән, башыннан күп нәрсәләр кичергән, күп эшләр башкарган һәм әле дөнья кадәр эшләнәсе эшләре калган акыл иясе картны күрәсең анар карагач. Татар халык иҗатына багышланган бүлек күргәзмәдә аерым залны алып тора Монда 19 йөздән калган тәңкә-чулпылар. көмеш беләзекләр, күкрәкчәләр һ. б. бизәнү әйберләре, татар хатыннарының зиннәтле киемнәре, ашъяулык, сөлгеләр, читек-кәвеш. түбәтәнкамзуллар куелган. Шулар янында ук татар орнаментларын файдаланып. зур зәвык белән, төрле төсләрдәге күннән эшләнгән башмаклар, билбаулары, сумкалар. диван мендәрләре һ. б. да бар Күргәзмәнен бер бүлеге графика өлкәсендә эшләүче художникларга багышланган Биредә талантлы художниклардан Тавил Хажиәхметов, Е. Киселева. И. Язынин һ б. ларның Татарстан китап нәшрияты чыгарган китапларга эшләгән рәсемнәре күрсәтелә Бу күргәзмә тамашачыларны республикабызның талантлы художниклары белән таныштыра һәм чын сәнгать зәвыгы бнрә. ЯҢА СПЕКТАКЛЬ Мннзәлә татар дәүләт драма театры В И Леннннын тууына 100 ел. Татарстан АССРның 50 еллыгына багышлан, шагыйрь һәм драматург Әхсән Баяновнын «һәйкәл» исемле пьесасы буенча яна спектакль әзерләде Әсәрне сәхнәгә Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Мулланур Мос- та фин куйды. Премьерада автор үзе дә катнашты КПСС райкомы һәм район Советы башкарма комитеты исеменнән КПССнын Мин зәлә райкомының беренче секретаре. Социалистик Хезмәт Герое Хөсәенов. КПСС райкомының идеология буенча секретаре Г М Хакимова. ТАССР культура министры урынбасары Ю 3. Әминев авторны һәм геатр коллективың югары идея һәм художество эчтәлекле спектакль куюлары белән котладылар. ЯШЬЛӘР КИЧӘСЕ Узган ел комсомолның Татарстан өлкә комитеты каршында яшь язучы, композитор һәм артистларның ижади берләшмәсе оештырылган иде. Бу берләшмә Казан шәһәренең Актерлар йортында айга бер тапкыр үзенен кичәләрен үткәрә. Бу кичәләрдә Актерлар портының тамаша залы яшь эшчеләр, студентлар, хезмәткәрләр белән шыгрым була Март аенда алар «Дүрт Ренат кичәсе»нә килделәр Кичәдә шагыйрь Ренат Харисов үзенен шигырьләрен укыды, биредә Ренат Еникеевнын төрле елларда язылган музыкасы янгырады. Ренат Тажетдинов Татар дәүләт академия театры сәхнәсендә тудырган образларының үрнәкләре.! башкарды. Муса Җәлил исемендәге опера һәм балет театры артисты Ренат Ибатуллин тамаша чыларга балет номерлары күрсәтте Берләшмәнең җитәкчесе язучы Роберт Батул- лин кичәгә килүчеләрне дүрт Ренатның да ижаг юлы белән таныштырды Берләшмә апрель аенда үткәргән кичәсен «Мәңгелек дастан» дип атап, В И Ленинның тууына 100 ел тулган көн | гә багышлады. Р. Батуллин, Р. Гатауллин, Т Камалиев. 3 Маликов. Ш Манна: Р Мингалимов. Гәрәй Рәхим. Р Хари. Р Әхмәтжановлар В. И. Ленинга, ком нисглар партиясенә багышланган шигь ләрен укыдылар. Татар дәүләт акаде- театры артистлары Ш. Биктимеров. һ. С танов. Р Тажетдинов. Р Шәрәф» И Баһманов. Н Дунаев. Ә Шакиров, башкаруында Н. Погодинның «Баһад лар» һәм Н Исәнбәтнең «Муса Җәл спектакльләреннән өзекләр күрсәте.' «Идел* эстрада коллективы белән Ил Шакиров чыгыш ясады. ЯЗУЧЫЛАР СОЮЗЫНДА ТАНТАНА.’ ҖЫЕЛЫШ В. И. Ленинның тууына 100 ел тулу ненә багышлап, 21 апрельдә Татарстан я чылар союзы каршындагы партия оеш сынын тантаналы ачык җыелышы бул Җыелышта филология фәннәре кан дагы Азат Әхмәдуллин «Тагар әдәбият: да Ленин образы* дигән темага кыек чыгыш ясады Шагыйрь Нәби Дәү ли I Галимҗан Латыйпов үзләренең Лени багышланган шигырьләрен укыдылар. U гыйрь Рәдиф Гатауллин һәм драмаг Туфан Миннуллиннар партия членлып кандидат итеп алындылар. Күп кенә f чылар батыр хезмәт өчен В И. Ленин» тууына 100 ел тулуны билгеләп чыгарыл юбилей медале белән, партиянең Татарс;- өлкә комитетының, Татарстан АССР В ховный Советы Президиумының. ТАС Министрлар Советы һәм профсоюзлар ө. советының Ленин юбилее почет грамота; ры белән бүләкләнделәр. Ленин юбил« багышланган республика хезмәг Даны £ табына кертелүе турында Мирсәй Әми;, Казан шәһәренең Хезмәт Даны кмтабк; кертелүе турында Мөхәммәт Садрига | ныкланалар бирелде. ШИГЫРЬ БӘЙРӘМЕ 27 апрельдә Тукай һәйкәле янында дицион шигырь бәйрәме үткәрелде Бәйр' не өлкән шашйрь Сибгат Хәким ачты 1 алып барды Н Арсланов. Ә Баян. Г с! нашева. Ә. Исхак. Г. Латыйп. 3 Мали»; 3 Нури. Г Рәхим. Р. Харнсовлар яна | Iырьләрен укыдылар. Бу чыгышларын а В И. Ленинга һәм ленинизм идеяләре танасына багышладылар. Бу көнне Тукай премиясе лауреаты Д рат Арсланов һәм шәһәр мәктәпләрен:'-« укучылар шигырьләр сөйләделәр J Шигырь бәйрәме кнчен язучыларв з Тукай исемендәге клубында дәвам н ■ Биредә дә яна шигырьләр һәм композит J ларның шагыйрьләребез сүзләренә яз- җырлары яңгырады Язучы Фатих Хөсни. Аяз Гыйләжев. ц ‘ гыйрьләрд.н Илдар Юзеев һәм Шәү : Галиев шигырь бәйрәмен үткәрергә 7 кай-Кырлай анылына килделәр Мәктәп.- клубта шигырьләр укылды, әдәбият j рында зур сөйләшү булды Язучылар Габдулла Тукай торган fill урынына каеннар утырттылар. СӘНГАТЬКӘ МӘХӘББӘТ Түбән Кама шәһәренең яшыәре һәрва- г Тезүчеләр клубына жыелалар. Бире- татар драма коллективы эшләп килә 5илей көннәренә алар драматург Риза (мопатпың «Гөлзада» спектаклен куйды » Үзешчән артистлар социализм тезү илау елларының каршылыгын, яна тир ш тезүгә, белем алырга омтылган яшьмен тормышын, иске карашларның жи- >елә баруын бүгенге кен тамашачысына 1КТЫЙ ышандырырлык итеп күрсәттеләр. Спектакльнең премьерасында драматург за Ишморат узе дә катнашты, ЛЕКЦИЯ-КОНЦГРТЛАР Март аенда Тукай исемендәге Татар әүләт филармониясе каршындагы музы- ль лекторий Татарстан компоэиторлары- Ш шагыйрә Г Зәйнашева сүзләренә яз- н әсәрләреннән лекцияконцертлар оеш- зрды Казан шәһәренең культура сарай- i рында һәм мәктәпләрдә барган бу кон •ртларда Татарстанның атказанган артист- >ры Ә Галимова. Э. Җеләлетдннов, жыр- а Г. Даминов, пианистка А Файзуллина- ■ р катнашты Музыка белгече М Җнһан- нна Г. Зәйнвшеваның нжаты һәм компо- 1Торларныч аның сүзләренә яз1зн жыр- ары турында лекция укыды ИҖАТ СЕКЦИЯЛӘРЕНДӘ Драматурглар секциясе Зәйни Шаһнмоагоапың «Сәхипгәрәй Сәетгалиен» дигән иесасыи тикшерде Татарстан республика- ы и тезү вакыйгаларыннан язылган бу әсәр- ә автор куп кенә тарихи шәхесләр белән epi ә. В, И Ленинның образын да алган Күп еллар архивларда утырып, күп ма ■риаллар өйрәнеп язылган бу пьесада ав ор шактый гына уңышларга ирешкән сернең шул ягын билгеләп китү белән epi ә. утырышта катнашучылар, аны тагы ч u камилләштерә т«шү. образларны, бигрәк а беек юлбашчы образын, TMIWH да яхшыак эшләү «эчеп күп кенә киңәшләр ди бнр- шләр. иын шигырьләре тикшерелде Чыгып сайләүчеләрдән X Туфан. И Юзезв, Ш. Гздиев. Ә Баян. ! Зәйиашева. М Шәбаев. Р Ба- туллни. Р Гатауллин п. б. Р Әхмәтжанов иҗатындагы у най якларны билгеләп үттеләр һәм аны Язучылар союзына членлыкка тәкъдим итәргә вакыт днгэн карар чыгардылар. ӘДӘБИ ОЧРАШУЛАР Кззан Дәүләт педагогия институтының Актлар залында филология факультеты студентлары белән Тукай премиясе лауреаты драматург Хәй Вахитнең очрашу кичәсе булды, Студентларны драматург үзенен ижат планнары белән таныштырды, алар- ның күп тирле сорауларына жаваплар бирде. Тукай премиясе лауреаты Н Гәрәена, артистлардан Ә Шакиров. Р; Әхмерова. Ф Хамитова. Н Дунаев, X Җәләловлар Хәй Вахитнең «Күк капусы ачылса». «Туй алдыннан» спектакльләреннән өзекләр уйнап күрсәттеләр. Кичә ахырында студентлардан оештырылган агитбригада чыгышы булды. * ♦ 11—17 мартта Ульянов елкәсенең Иске Кулагка районында В И Ленинның тууына 100 ел тулу! а багышланган татар әдәбияты атналыгы үтте. Г Минский. Ш Галиев. Т Миннуллнн, М Файзуллина, Сәет Кальметов Яна Кулат- ка. Усть Кулатка. Иске Мостак, Иске Атлаш. Урта Гәрошкә. Кирюшкино. Иске Зеленое авылларында пәм Иске Кулатка эшчеләр поселогында хезмәт ияләре белән • чраштылар. Иске Кулатка урга мәктәбендә укытучылар һәм укучылнргв үзләренең яна әсәрләрен укыдылар. Баек Ватан сугышында үлгән батырлар һәйкәленә Татарстан яшьләре исеменнән венок салдылар. Районда чыга торган «Күмәк кач» газетасы редакциясендә дә әдәбият сөючеләр һәм журналистлар белая әңгәмә булды. Язучылар райондагы яшь каләмдәшләренең әсәрләрен укыды.tap. зЛарга күп кенә файдалы киңәшләр бирделәр. Проза секциясе гонгы утырышларының ерсен ишь нзсчы Рифгать Карачиен нжа- ын тикшерүгә багышлады Киэан пред риян1еләренең берсендә «лек.рнк булып шләуче. университетның тарих факульте- ын читтән торып тәмамлап килүче яшь розпнкнын ижпгын.1 Әмирхан I ники. Бир ас Камал. Аяз I ыйләжев. Ләбибә Ихсд- lunii. Сафа Сабиров, Хәсән Сарьян. Онәс Камил һ б язучылар нигездә уңай бәя Һгрделәр һәм кимчелекле якларына кагы- тын. аЛарны бетерү очеи файдалы киңәш- 1әр әйттеләр. Шагыйрьләр секциясе дә үзенең соңгы «тырышын яшьләр нжатына багышлады энрсдә яшь шагыйрь Рәшит ӘхмәтжаноаКазан шаһәренеи 106 нчы татар урта мәкг >бс* укучылары .Максим Горький музеенда Тукай премиясе лауреаты, шагыйрь Сибгат Хәким белән очраштылар Шагыйрь үзенең Ленинга багышланган әсәрләренең ничек язылуы турында сөйләде. яка шигырьләрен укыды. Язучылардан Г Латыйп. Р Гатачллян. •’ Ишморатова, В Нурүллнннар Кукмара районы хезмәт ияләре белән очрашулар үткәрделәр Алар «Маям». «Урал., «Восток». «Әсаи Гаш» һәм Вахитов нс смея дне колхозларда au.ix_i4u.iap белән. Ба Алая: ар урта мәктәбендә, Олыяз сигезьеллык мәктәбендә укы- тучылар Ьәм укучылар Ссләа татар әдәбия- ты казанышлары турында әңгәмәләр үткәрделәр. Үз әсәрләреннән өзекләр укыдылар. Кукмара эшчеләр поселогында үткәрелгән очрашулар да кызыклы гына булды. ТАМАШАЧЫЛАР БЕЛӘН ОЧРАШУ Казан Актерлар Портында Татар Дәүләт күчмә театры артистлар коллективы һәм ветераннарының тамашачылар белән ижа- дн очрашу кичәсе булды. Филология фәннәре кандидаты Баян Гыйззәт театрның нжади эше турында сөйләде. Театрның баш режиссеры Равил 1у- машев. Татарстанның халык артисты Касим Шамил. Татарстанның атказанган артистлары Бибинур Галиуллина һәм Газиз Гыйматов, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Кәшифә Тумашева иптәшләр мавыктыргыч истәлекләре белән бүлештеләр. Соңыннан Юныс Әминовның «Умырзая чәчәкләре». Таһир Закировнын «Язучылар*. Рәисә Ишморатованын «Яшьлек канат жәйгәндә» дигән пьесаларыннан өзекләр күрсәтелде. АРТИСТНЫ ИСКӘ АЛУ Казан Актерлар йортында РСФСРның һәм Татарстанның халык артисты Камал III нең тууына 70 ел тулу уңае белән кичә уздырылды. .Кичәдә Камал Ш нең тормыш иптәше, ТАССРның атказанган артисты Асия Масаутова, РСФСРның һәм Татарстанның халык артисты Фатыйма Ильская һәм башкалар катнаштылар. Камал III нең тормыш юлы һәм ижаты турында Татарстанның халык артисты Рәшидә Җнһаншинз сөйләде. ТАССРның халык артистлары Касим Шамил Һ^м Хәким Сәлимжанов кызыклы истәлекләре белән уртаклаштылар. Соңыннан сәнгать осталары концерт бирделәр. ЯЗУЧЫЛАР СОЮЗЫНЫҢ КОНСУЛЬТАЦИЯ БҮЛЕГЕНДӘ Апрель аенда Башкорт дәүләт университеты студенты Рәдиф Тимершинның балалар өчен язылган шигырьләре тикшерел де. Семинар эшендә шагыйрьләр Шәүкәт Галиев һәм Илдар Юзеев катнашты Яшь шагыйрьнең уңышлы шигырьләре матбугат ка тәкъдим ителде. * ♦ * Чираттагы семинар яшь тәнкыйтьчеләр дэн Ил Саттаров һәм Миләүшә Маннуро паларның тәнкыйть мәкаләләрем тикшерүгә багышланды Семинарны алып баручы Рафаэль Мостафин. Фарваз Миңнуллин һәм Ренат Харисовлар яшь тәнкыйтьчеләрнең мәкаләләренә анализ ясадылар. Яшь прозаик-журналист Илдар Низа- мов хикәяләре һәм очерклары белән танышып. язучылар Габдрахман Минский һәм Аяз Гыйләжев индивидуаль семинар үткәрделәр. Индивидуаль семинар тәртибендә яшь прозаиклар Тәүфыйк Әйделдннов һәм Зв- фәр Хәмидуллиннын хикәяләре дә тикшерелде. Язучылар Габдрахман Минский һәм Хәсән Сарьян хикәяләргә анализ ясадылар Казан дәүләт университеты студентл. ры — яшь шагыйрьләр Фәннур Сафин, Р берт Миннуллин һәм Зиннур Мансуровны әсәрләре тикшерелеп, шигырьләре «Беренч карлыгачларга тәкъдим ителде. ЯЗУЧЫЛАР СОЮЗЫНЫҢ әлмәт БҮЛЕГЕНДӘ Бүлек утырышында Р. Төхфәтуллинның яна әсәре — «Җиләкле аланнар» исемле повесте тикшерелде Хәтерләүләргә корылган, шигъри тел белән язылган бу әсәргә карата жыелышта катнашучылар күп уңай фикерләр әйттеләр, күп кенә иптәшләр по- вестьне берничә кисәктән торган зур күләмле әсәрнең яхшы башлангычы дип бәяләделәр Җыелышта язучылардан Г. Афзал. Р. Фәйзуллин, Ю Әминов, Ә. Маликов, С. Сөләйманова, С. Кальметов һәм яшь авторлар катнашты. Азнакай район газетасы <Маяк»ның чыга башлавына 40 ел тулу уңае белән уздырылган зур тантанада Р. Төхфәтуллин катнашты һәм котлау чыгышы ясады. 14 мәктәптә Татарстан АССРның төзелүенә 50 ел уңае белән тематик кичә уздырылды. Укучылар һәм укытучылар коллективы алдында Р. Фәйзуллин чыгыш ясады. * * * 9 нчы номерлы шәһәр мәктәбе укучылары Әлмәттә яшәүче шагыйрь Ә Маликов белән очраштылар. Автор соңгы елларда нжат иткән яна шигырьләрен укыды, ә укучылар исә Ә. Мвликовның һәм башка шагыйрьләр әсәрләрен рус һәм татар телләрендә башкардылар. Әлмәт районы Габдрахман авылында язучыларның халык белән очрашуы булып үтте. Яна салынган культура сараенда А. Гыйләжев. Р. Фәйзуллин. С. Кальметов. К Булатова. Э. Мөэминова иптәшләр чыгыш ясадылар, ижат планнарын уртаклаштылар.