ЭШЧЕЛӘР БИСТӘСЕНДӘ СПЕКТАКЛЬ

Татар театр тарихына караган материаллар бер урынга тупланмаган. Анарның күбесе инде эзсез югалып бетнән. икенчеләре аерым кешеләр кулында саклана. кайберләре архиз шүрлекләрендәге материаллар арасында тузанга күмелеп ята.
Безнең алда театрыбыз тарихына бәйләнешле шундый сирәк очрый торган документларның берсе — Г. Кариес җитәкчелегендәге «Сәйяр» труппасы куйган спектакльләрнең афи-
«Сәйяр» труппасы 1913 елның 2 ноябрснда Прохо- оой бистәдә (хәзерге Киров районы) эшчеләргә Я. Вәли драмасы буенча эшләнгән «Ачлык кушты» исемле һәм А. Соколовның «Каенана ейдә булса, эшнең асты ескә килә» исемле бер пәрдәлек комедиясе буенча эшләнгән спектакльләр күрсәткән. Афишадан күренгәнчә. ул спектакльләр ирекле янгын җәмгыятенең Проховойдагы бүлекчәсе файдасына куелган.
Я. Вәлинең «Ачлык кушты- драмасы турында ул вакыттагы татар матбугатында байтак язылган. Бу драмага бәя бирүче кешеләрнең беренчесе атаклы татар драматургы Г. Камал була. • йолдыз- газетасында ба-сылган мәкаләсендә Г. Камал драманың сдәби сыйфаты түбән булуын әйтә, әсәргә динамика, хәрәкәт җит-
Күзгә күренеп торган күп кенә кимчелекләре булуга да карамастан. Г. Кариев кебек таләпчән художник җитәкчелегендәге труппа бу драмамы сәхнәгә чыгара. Алай гына да түгел, «Ачлык
кушты» спектакле тамаша-чылар арасында зур уңыш казана, татар телендә чыккан вакытлы матбугат аңа уңай бәя бирә.
Моның сере н.-рсодә’ Ни өчен урта кул пьеса буенча зшлән1«н спектакль шундый укыш казана? Әлбәттә, спектакльнең унышлы чыгуында Габдулла Кариев, Гөлсем Болгарская кгчек .-о- тистларның роле зур була. Бу әсәрдә Г. Кариев Нуретдин ага. Г Болгарская Ма-һисылу рольләрен башка-
Ләкин мәсьәләнең икенче ягы да бар. Проховой бистәдә әлеге спектакльне күргән Г Хәсәнов иптәшнең сөйләвенә карагандз, хәерчелектән, ачлыктан җәфа-ланган гаиләләр арасында бу елларда үзләренең кызларын Урта Азиядән килгән купецларга сатып җибәрү очраклары нүбәя. Ә Ярулла Вәли драмасы үзенең бөтен пафосы белән шундый аяныч күренешләргә онәлтслгән була. «Ачлык кушты» спектаклен караганнан соң. үз балалары белән сату итүче ата-аналар бө-тенләй тирәнләнде, дип сәи- ли Г. Хәсәнов иптәш. Бу инде «Сәйяр- труппасының халык интереслары, аның иайгы-шатлыклары белән якыннан кызыксынып яшәве турында сөйли торган фактларның берсе.
X. ГОБӘИДУЛЛИН.