ХРОНИКА

СО8ЕТЛАР СОЮЗЫНДА
«ИВАН ГРОЗНЫЙ» ТРИЛОГИЯСЕНЕҢ ИКЕНЧЕ БҮЛЕГЕ
Горький шәһәрендә рус язучысы В. И.
Костылевның тарихи трилогиясе «Иван
Грозный»ның икенче китабы — «Диңгез»
дигән романы басылып чыкты.
Романда Ливон сугышлары чоры, IV
нче Иванның тышкы ' дошманнарга һәм
реакцион боярларга каршы, Россиянең
Балтик диңгезенә чыгуы өчен көрәше
күрсәтелә.
Хәзер иптәш Костылев трилогиянең
соңгы өченче бүлеген —< «Нева
крепосте» дигән романын эшләп бетереп,
нәшриятка тапшырды. Өченче бүлектә
Иван Грозныйның патшалык итүенең
соңгы еллары турында языла.
ЯЗУЧЫ П. АНТОКОЛЬСКИЙНЫ ХӨРМӘТЛӘҮ
4 июльдә Москваның Язучылар Союзы
клубында язучы П. Анто- кольскийны 50
яшь тулу уңае белән хөрмәтләү кичәсе
булып үтте; Кичәгә юбилярның бик күп
сандагы дуслары — шагыйрьләр, язучы-
лар. артистлар җыйналган иде.
Язучылар Союзы исеменнән Ан-
токольскийны В. Лебедев-Кумач һәм А.
Софронов иптәшләр котладылар.
Шагыйрьләрдән М. Матусовский, В.
Звягинцева һәм М. Луконин П.
Антокольскийга багышланган
шигырьләрен укыдылар.
ҖАМБУЛ
3 нче июльдә Москва җәмәгатьчелеге
Казахстанның бөек акыны Җамбул
Җабаевның тууына 100 ел тулу көнен
билгеләп үтте. Союзлар Йортының
колонналы залында кичә булды. Кичәдә
әдәбият һәм сәнгать эшлеклеләре,
Москва югары уку йортларының
укытучылары Ъәм студентлары, Кызыл
Армия су. тышчылары катнаштылар.
Җамбулның тормышы һәм иҗаты
турында Сталин премиясе лауреаты
шагыйрь В. И. Лебедев-Кумач
МОСКВАНЫҢ 800
Дәүләтнең әдәбият музее Москва
шәһәренең 800 еллык юбилеена карата
берничә җыентык хәзерли. Җыентыклар
В. Бонч-Бруевичның гомуми
редакциясендә булачаклар.
«Әдәби Москва» дигән җыентыкка
түбәндәге темалардагы мәкаләләр
керәчәк: рус язучыларының
ИСТӘЛЕГЕ
доклад ясады. Аннары шагыйрь
С. Маршак үзенең Җамбул белән
очрашулары турындагы истәлекләрен
укыды. Җамбулның элекке әдәби
секретаре казах шагыйре Т. Җароков
акынның «Минем Ватаным» һәм
«Ленинградлылар, балаларым минем»
дигән шигырьләрен казах телендә
укыды. Шулай ук Җамбулның рус
шагыйрьләре тарафыннан тәрҗемә
ителгән шигырьләре дә укылды.
Соңыннан зур концерт булды.
ЕЛЛЫГЫНА КАРАТА
иҗатларында Москва образлары,
аларның тормышында Москваның
роле, әдәби салоннар, түгәрәкләр,
журналлар, нәшриятлар һәм башкалар.
Җыентыкка проф. Бродский,, проф. Д.
Благой. В. Лидин, Б. Зименков һәм
бүтәннәр катнашалар.
«Москва буйлап әдәби экскурсия
15о _Хроника
ләр» дигән җыентык мәшһур рус
язучыларыкың исемнәре белән бәй-
ләнешле булган хәзерге Москваның
аерым урыннарын күрсәтүгә багышлана.
Мәкаләләрнең авторлары — П.
Анциферов, В. Булгаков. Н. Вер- ховская
һәм башкалар.
Шулай ук Москва тирәсендәге әдәби
урыннарны чагылдыра торган ике
җыентык хәзерләнә.
Моннан тыш «800 еллык Москва»
дигән альбом чыгарылачак.
РУС ЯЗУЧЫЛАРЫНЫҢ ӘСӘРЛӘРЕ ЧИТ ТЕЛЛӘРДӘ
Даниядә беренче совет романы 1927
елда басылып чыккан. Бу роман Ф.
Гладковның «Цемент»ы була. Шул ук
елда А. Неверовның «Ташкент —
икмәкле шәһәр», Н. Сгневның «Костя
Рябцовның көндәлеге» дигән әсәрләре,
1930 елда Л. Сәйфуллинаның «Хокукны
бозучылар» һәм Ф. Панферовның
«Бруски» дигән романы басылып чыга.
1933 елда И. Оренбургның; «10 ат
көче», В. Фигнерның истәлекләре, И.
Ильф һәм Е. Петровның «Алтын бозау»,
Н. Богдановның «Беренче кыз», М.
Шолоховның «Тын Дон» романы; 193b—
36 елларда А. Толстойның «Петр Берен-
че», Авдеенконың «Мин сөям», Н.
Островскийнын «Корыч ничек чыныкты»
әсәрләре басыла.
Сугыш елларында М. Горький
хикәяләре, совет новеллалары җыентыгы,
И. Ильф һәм Е. Петровның «12
урындык», В. Катаевның.
«Растратчиклар», В. Г россманның.
«Халык мәңге үлмәс», В. Василев-
скаяның «Салават күпере» дигән әсәрләре
басыла.
Сугыштан соңгы беренче елда К-
Симоновның «Көннәр һәм төннәр»
романы, «Югославия дәфтәре», В.
Василевскаяның «Бары тик мәхәббәт»
һәм К. Фединның «Ленинград белән
күрешү» әсәрләре басылып чыкканнар.
Дания халкы бу әсәрләрне бик зур
кызыксыну белән укыйлар.
ВАТАН СУГЫШЫНА КАТНАШУ ЧЫЛАРНЫҢ ИСТӘЛЕКЛӘРЕН-
НӘН ТУП ЛАНГАН ҖЫЕНТЫК ЛАР
Хәрби нәшрият Бөек Ватан сугышына
катнашучыларның — су? тышчыларның,
сержантларның, офицерларның һәм
генералларның истәлекләреннән
тупланган җыентыкларын басып чыгару
эшенә кереште. Беренче зур җыентык
«Берлинны штурмлау» дип атала.
Хәзерге көндә Москва, Сталинград,
Ленинград яннарындагы, Курск дугасын-
дагы, Севастопольны саклау сугышлары
турындагы җыентыклар хәзерләнә.
Моннан тыш «Пехотачылар»,
«Артиллеристлар», «Танкистлар»,
«Очучылар»... дигән җыентыклар
чыгачак.
РОМАН-ГАЗЕТА
Ленинградта Гослитиздат тарафыннан
массовый тиражда «Роман- газета»
чыгарыла башлады.
«Роман-газета »ның беренче, икенче
һәм өченче китапларында А. Фадеевның
«Яшь гвардия» дигән романы басылды.
Аннан соңгы китапларда А.
Твардовскийның «Василий Теркин»
дигән поэмасы, В. Овечкинның «Фронт
сәламе белән» һәм В. Катаевның «Полк
улы», П. Вершигораның «Саф намуслы
кешеләр» дигән повестьлары, К-
Фединның «Беренче шатлыклар» дигән
романы, Айбекның «Нәваи» дигән
романы һәм В. Панованың «Юлдашлар»
дигән повесте басылачак.

X рон и к а 157
ТАТАРСТАНДА
ЯЗУЧЫЛАРНЫҢ УКЫТУЧЫЛАР БЕЛӘН ОЧРАШУЫ
18 нче июльдә татар совет язучылары
һәм шагыйрьләре Казан татар дәүләт
педагогия институтында читтән торып
укучылар белән очраштылар. Очрашу
Гази Кашшаф иптәшнең кереш сүзе белән
ачылды. Ул укытучыларны татар совет
язу- чыларыиың сугыш елларындагы
иҗатлары белән таныштырды. Бу
очрашуга язучылардан Нәкый Исәнбәт,
Афзал Шамов^ 1 азиз Иделле, Ибрай
Гази, Гариф Галеев, Габдрахман
Әпсәләмов, Латыйп Госман, Әхмәт Исхак
иптәшләр катнаштылар. Алар
тыңлаучыларны үзләренең әсәрләре
белән таныштырдылар. Кичәдә шулай ук
композитор Заһид Хабибуллин скрипкада
татар халык көйләрен һәм үз әсәрләрен
башкарды.
Биредәге студентларның күпчелек
өлеше тел-әдәбият укытучылары булып,
алар исеменнән Фоат Кәри- мов, Рәхимов
һәм Нуретдинова иптәшләр чыгыш
ясадылар. Алар үзләренең
чыгышларында кичәгә катнашучы
язучыларга ихтирамнарын белдереп,
киләчәктә нинди темаларда язучыларның
яңа әсәрләрен укырга теләкләре
барлыгын әйттеләр. Чыгып сөйләүче
иптәш Рәхимов, балалар тормышыннан
язылган кечкенә пьесалар һәм
скетчларның булмавын әйтеп, татар
драматургларының бу эшкә әһәмият
бирүләрен сорады. Гыйльми работниклар
исеменнән аспирант иптәш Беляева
чыгыш ясап, очрашуга катнашучы
язучыларга кайнар рәхмәт белдерде.
КОЛХОЗЛАРДА ӘДӘБИ-МУЗЫКАЛЬ КОНЦЕРТЛАР
Татар дәүләт филармониясе кол-
хозчыларга җәйге кыр эшләре ва-
кытында культура хезмәте күрсәтү өчен
төрле районнарга концерт бригадалары
оештырып җибәргән иде. Районнарга
җибәрелгән концерт бригадаларының
берсе шушы көннәрдә Казанга кайтты.
Артистка Хәдичә Шәрипова, шагыйрь
Сахаб Урайский һәм аккордиончы
Мостафа Салахетдинов иптәшләр соста-
вындагы бу бригада, Ульяновский
өлкәсенең Чардаклы, Татарстанның
Ютазы, Азнакай, Тымытык район-
«БАШМАГЫМ'»НЫҢ
Халык тарафыннан яратып карала
торган музыкаль комедияләрдән
«Башмагым» комедиясе (Татарстан
АССР ның атказанган сәнгать эш-
нарында һәм Чистай шәһәрендә 20 дән
артык концерт бирде.
Концертларда Хәдичә Шәрипова
классик әдәбият үрнәкләреннән, шулай
ук рус һәм татар совет шагыйрьләренең
әсәрләреннән күп кенә номерлар белән
чыгышлар ясады. Сахаб Урайский
үзенең байтак кына яңа шигырьләрен
сөйләде. Мостафа Сәлахетдинов
аккордионда татар һәм башкырт халык
көйләрен һәм татар Совет
композиторларының күп кенә әсәрләрен
башкарды.
125 НЧЕ КУЕЛЫШЫ
леклесе композитор Җәүдәт Фәйзи
музыкасы, РСФСР ның атказанган
сәнгать эшлеклесе Таҗи Гыйззәт
либреттосы) әлегә кадәр татар сәх

i53 Хроника
нәсендә зур уңыш белән уйналып килде.
23 иче июльдә ул 125 нче тапкыр куелды.
Сәрвәр ролендә Татарстанның халык
артисткасы Галия Кайбицкая, Галимҗан
ролендә Татарстанның атказанган ар-
тисты Фәхри Насретдинов уйнадылар.
Әсәрне сәхнәгә Вәлиев-Сульва куйды.
«КРАСНАЯ ТАТАРИЯ» ГАЗЕТАСЫ РЕДАКЦИЯСЕ КАРШЫНДА
ӘДӘБИ «ЧӘРШӘМБЕЛӘР».
«Красная Татария» газетасы ре-
дакциясе каршында, Казанда яшәүче pvc
язучылары өчен һәр атна саен әдәби
«чәршәмбеләр» үткәрелә башлады. Бу
әдәби кичәләрдә яшь язучыларның
әсәрләре тикшерелә.. Җитәкчелек эшен
педагогия институты доценты,
филология фәннәре кандидаты II.
Пехтелев алып бара.
Соңгы вакытларда үткәрелгән әдәби
«чәршәмбсләр»дә С. Бирюков иптәшнең
шигырьләре һәм Г. Тукай, Ә. Фәйзи, С.
Баттал шигырьләреннән алып ясаган
тәрҗемәләре тикшерелде.
Аннан элекке «чәршәмбеләр»дә Я.
Винецкийның «Тугрылык» дигән
романыннан өзекләр, Тамара Ян
шигырьләре, И. Заботим хикәяләре
укылды.
ХУДОЖНИК г. ЖИТКОВ КАРТИНАЛАРЫНЫҢ КҮРГӘЗМӘСЕ
Татарстанның Дәүләт музеенда Казан
художнигы Г. Житков әсәрләренең
күргәзмәсе ачылды.
«Кыш», «Көз», «Җәй», «Культура һәм
ял паркы?> кебек этюдлар, «Казанка
елгасы» кебек пейзажлар белән
беррәттән художникның «Грузчиклар»,
«Фронтка озату» дигән зур полотнолы
картиналары куелганнар.
«Грузчиклар» картинасын автор өч ел
буенча язган. Анда револю-
ХӘБИР ГАЛИМОВ
Башкортстан АССР ның атказанган
артисты Хәбир иптәш Галимов, башкорт
композиторы Заһир Исма- гыйлов белән
берлектә, Казанда берничә концерт
биреп китте.
Аның 2 нче июльдә, Кызыл Армия
офицерлары йортында оеш-
ТАТАР ТЕЛЕНДӘ
Свердлов киностудиясе хәзерге
вакытта рус телендә экраннарга
чыгарылган - «Азат ителгән җир» һәм
«Бергәбер» («Поединок») картиналарын
татар теленә күчерү эшен башлады. Төп
геройларның ’ роль- циягә кадәр яшәгән
грузчикларның авыр хезмәте бик зур
реалистик көч белән бирелә.
Халык шагыйре Г. Тукайның балалык
чорын чагылдырган: «Асрауга малай
бирәм, кем ала?» дигән картина
караучыларда җылы тәэсир калдыра.
Совет чынбарлыгы темасы «Фронтка
озату» картинасында чагылган.
КОНЦЕРТЛАРЫ
тырылган концерты аеруча уңышлы үтте.
Биредә иптәш Галимов башкорт
халкының борынгы җырларын һәм
хәзерге кОмпөзиторларның яңа көйләрен
башкарды. Бу талантлы җырчының
чыгышларын тыңлаучылар алкышлап
каршы алдылар.
КИНОФИЛЬМНАР
<
ләрендә сөйләү өчен Татарстанның
күренекле артистлары Уразиков,
Әбҗәлилов, Болгарская, Булатова,
Камская, Минлебаева, Халитов,
Гафуров, Юсупов һ. б. иптәшләр
чакырылдылар.