ХРОНИКА
Татарстан Совет Язучылары Союзы правленнесе Татарстанда калмык халкының б^ек эпосы «Җангар» юбилеенә
Татарстан Совет Язучылары Союзы правленнесе үзенең чираттагы утырышында 3. Султанов, В. Макаров-Зареченец хәзерлек алып бару өчен Ф. Бурнаш, Ә. Ерикей һәм Г. Кутуй составында комиссия төзеде.
иптәшләрне союзга член итеп алды һәм Ә. Ерикей иптәшне кандидатлыктан членлыкка күчерде.
|
Татарстан Совет Язучылары Союзы прав- М. Садри башлыча җыр өлкәсендә эш- леииесе яшь шагыйрь М. Садриның иҗад ләүче шагыйрьләрдән. Аның шигырьләре отчетын тыңлап үтте. актуаль темаларга, көй тәртибендә торгам |
Татарстан Совет Язучылары Союзы правленнесе татар совет язучысы Идрис Туктаров иптәшнең иҗад отчетын тыңлап үтте.
И. Туктаров иптәш үзенең соңгы еллац- да педагоглык эше белән артык күмелүен һәм шуның аркасында үзенең иҗади эшчәнлегендә бер кадәр тоткар күрүен әйтте һәм «Ике егет» исемле яңа романын эшләп бетерүдә иҗад ярдәме бирелүен сорады.
Чыгып сөйләүче Г. Халит, Г. Разин, Н. Исәнбәт, Т. Гиззәт, Ф. Бурнаш, Ш. Маннур,
Татарстан Совет Язучылары Союзы правленнесе татар совет драматургиясе мәсьәләләренең әһәмияте бик нык күтәрелүен, театр репертуарлары сыйфаты мәсьәләсе гаят зур игтибар бирүне таләп итүен, яна теагрлар һәм жанрлар тууын искә М. Җәлил иптәшләр И. Туктаровның. соңгы әсәренә тукталып, аның фактик материалларга шактый бай булуын, язучыныя бу романының художество сыйфаты өстендә ныклап эшләгәндә кыйммәтле бер әсәр бирәсең күрсәтеп үттеләр.
Правление И. Туктаров иптәшкә яна романын эшләп бетерергә такдим итте, һәм шуның өчен аңарга 2 айлык нжзд отпускасы бирергә булды. Правление тиешле оешмалар алдында И. Туктаройны артык йөкләмәләрдән бушату турында сорау кузгату карарына килде.
алып, Союз янында драматургия буенча даими комиссия төзеде. Орденлы драматург Т. Гиззәт председателлегс астындагы бу комиссиягә Р. Ишмурат, Ә. Камал, М. Җәлил, Ф. Бурнаш, Н. Исәнбәт һәм X. Садрый иптәшләр билгеләнде.
мәсьәләләргә багышланып язылалар һәм шагыйрб вакытлы матбугат (газета-журнал- лзр) битендә иң актив катнашып килә. Хәзер ул Татарстан турындагы шигырьләре циклы өстендә эшли. Татарстанның атказанган сангат эшлеклесе композитор А. С. Ключарев белән бергә М. Садри Татарстанның 20 еллыгына х<пык| җырлары җыентыгы хәзерли.
Отчет буенча чыгып сөйләгән X. Туфан, Т. Гнззәт, Г. Разин, Д. Шамов^ С. Хәким, М. Җәлил иптәшләр М. Садри иҗадында- гы уңышлы яклар белән бер рәттән, җитеш- сезлекләрен дә (шигырь техникасының аксавын, корылыкны, лирик елылыкның йомшак булуын, алымнардагы бер төрлелекне, корылыкны, лирик елылыкның йомшак булуын, алымнардагы бер төрлелекне һ. б.) билгеләп үттеләр. Правление М. Садри иптәшкә бер айлык иҗад отпускасы бирергә булды.
Татарстан Совет Язучылары Союзы правленнесе Татарстанның районнарында һәм зур завод-фабрика ларында Ш. Камал юбилеен үткәрү буенча язучылар бригадалары оештырды. Бу бригадалар Арча, Әт- нә, Чистан, Алабуга районнарына, Зелено- доль шәһәренә, Казандагы Мехкомбинат, Вахитов исмендәге завод. Культура Дво- рецы һ. б. ларда Ш. Камал иҗадына багышланган әдәбият кичәләре үткәрәләр.
Атаклы еврей совет язучысы Давид Бергельсоиның әдәби-нҗад эшчәнлегенә шушы елның 25 апрелендә 30 |ел тула.
Д. Бергельсон 1909 ичы 'елның ахрында чыккан «Вокзал янында» исемле әсәре белән үк инде зур уңыш казана һәм революцион еврей әдәбиятында беренче урынны ала. Бергельсоиның икенче зур . осәре — «Нох алемен» («Барсы да беткәч») романы 1913 елда басылган.
Д. Бергельсон бик күп әсәрләр биргән язучы. Совет эпохасында аның иҗады аеруча үсте. Ул бу чорда «Трот нох трот», «Мидас гадин», «Цугвинтн», «Биробиджан» кебек зур әсәрләр бирде. 30 еллыгы Kellens' Д. Бергельсон «Днепр янында» дигән романының икенче бүлеген тәмам итеп килә.
СССР Совет Язучылары Союзы Д. Бер- гельсонның юбилеен үткәрү өчен Вс. Иванов, А. Кушнеров, П. Маркиш, Ш. Годинер, Л. Леонов, В. Ермилов, И. Нуси- нов, Л. Квитко, И.Добрушпи һәм С. Михо- элс составында махсус юбилей комиссиясе төзеде.
Гослитиздат (Москва) юбилей көннәренә Д. Бергельсоиның «Нох алемен» романының русча тәрҗемәсен чыгара.
Шушы елның июль аенда Грузия әдәбиятының бөек классигы Акакий Церетелн- ның тууына 100 ел тула. Юбнлейне үткәрү өчен СССР Совет Язучылары Союзы махсус юбилей комиссиясе төзеде.
Акакий Церетели 24 поэма, 1000 нэп артык шигырь, берничә роман, бик күп шигри фель’етон язган. Хәзер П. Антокольский, К. Липскеров, М. Тарловскин һ. б. А. Церетели әсәрләрен русчага тәрҗемә итәләр.
Гослитиздат юбилей көннәренә шагыйрьнең бертомлыгын чыгара. Бу бертомлыкка өч зур поэма, лирик һәм сатирик шигырь-, ләр урнаштырыла. Шулай ук Церетели- нең «Баштан үткәннәр» исемле автобио-
график әсәре тәрҗемәсе һәм берничә монографии чыгарыла.
Юбилей көннәрендә Грузиядә зур тантаналар үткәрелә. Грузия дәүләт университетының гыйлмн сессиясен, СССР Совет Язучылары Союзы пленумын җыярга унланыла.
В. Г. Маяковскийнен үлүенә 14 нче апрельдә 10 ел тула. Бөтен Советлар иле •бу көнне билгеләп үтәргә хәзерләнә. РСФСР да. Грузиядә, Әрмәнстанда, Белоруссиядә, Украинада күрнекле язучылардан. партня-җәмагатчелек оешмалары вәкилләреннән, сангат эшлеклеләреннән юбилей комитетлары төзелде. Республикаларның күбесендә Маяковскийнен сайланма әсәрләре тәрҗемә ителде инде. /Маяковскийнең поэмалары кабарда-бал- кар, төрекмән, чечен-ингуш, башкорт, \ казак, татар, еврей, поляк, грузин, украин һәм әрмән телләрендә чыгалар.
Грузиядә (Тбилисида) зур күргәзмә •оештырыла, Кутаисида һәм шагыйрьнең туган җире Багдадндә әдәби кичәләр үткәрелә.
Украинада «Маяковский Украинада» һәм «Маяковский һәм украин совет поэзиясе» дигән җыентыклар чыгарыла. Львовта Маяковский әсәрләре җыентыгы чыгарыла, «Маяковскийнен тормыш һәм нҗад юлы» дигән күргәзмә төзелә. Ленинградтагы Салтыков-Щедрин исмендәге Публичная библиотекада зур күргәзмә ачыла.
Гослитиздат Маяковскийнен бертом- лыгын, В. Каменскийнең «Маяковскийнен тормыш юлы», В. Перцовның «Маяковскийнен тормыш һәм иҗад юлы», В. Ка- таняннең «Маяковский турында» дигән китаплары чыгарыла. Шагыйрьнең 12 томлык җыелмасының 8 томы чыкты инде. Юбилей көннәренә Маяковский турында хроникаль документаль филКм чыга, Москвада СССР Совет Язучылары Союзы правлениесенең Маякооскийгә багышланган махсус пленумы ачыла.
Советлар Союзы республикасында төрле милләт шагыйрьләре һәм тәрҗемәчеләре иҗади ярыш алып баралар. Молдавияң шагыйре Митрофан Опря, Башкортстаннан ’Нигматуллин, Кабарда-Балкариядән Кулиев һәм Хачим Теунов, Көньяк Дагыстан һәм Коми АССР тәрҗемәчеләре Пушкинның «Мин үземә кул тигезләмәслек һәйкәл төзедем» дигән шигырен үз халык телләренә тәрҗемә итәләр. Пушкинның бу әсәре тәрҗемәчеләрнең Бөтенсоюз конференциясендә тикшерелә.
Конференциягә Татарстаннан Габдулла Хабиб иптәш катнаша.
Рус әдәбиятында Пушкин әкиятләре •белән бер рәттә тора торган атаклы «Ко- нек-Горбунек» әкияте казанган уңыш ар- лович Ершовның тууына 6 мартта 125 ел тула.
П. П. Ершов 1815 елда, Себеркең караңгы бер почмагында туган. Тобольскидә гимназияне тәмам иткәннән соң, ул Пстер- бургга килеп университетка кергән. «Ко- нек-Горбуиек» әкияте казанган уңыш ар* •хасында П. П. Ершов әдәби средага якынайган һәм Пушкин белән якынайган.
Әкиятне тәнкыйтиең бер өлеше башта тискәре каршылаган. Станкевич, мәсәлән. «Конек-Горбуиек» — яраксыз нәрсә дип язган. Ләкин киң укучы масса бу әкиятне үз итеп алган. Жуковский, бигрәк тә Пушкин аны сокланып каршылаганнар.
«Конек-Горбунек» әдәбиятта Пушкин керткән рус халык әкияте жанрын дәвам иттергән һәм ныгыткан әсәр. Рус фоль-
жлоры мотивларын туплаган бу әкият рус ■әкиятенең, рус поэзиясенең иң матур үрнәге.
П. П. Ершов «Конек-Горбунек»тан тыш «Сүзге» исемле поэма, бер ничә драма әсәре, хикәяләр, лирик шигырьләр язса да, алар аның беренче әкияте янында югалыя калалар.
Үзәк дәүләт әдәбият музее (Москва) бөек рус язучылары хатларыннан торган кыйммәтле коллекция алган. Күпчелеге моңарчы бер кайда да иглан ителмәгән бу коллекция
А. М. Горький архивына (Москва) Кызыл Армия частбләре ак финнәрдән тазарткан жнрләрдән А. М. Горький турында яңа матернллар алынды.
Бу материаллар арасында чит ил авторларының А. М. Горькийгә бик елы •язулар белән бүләк итеп биргән китаплары эчендә Т. Г. Шевченко, И. С. Тургенев, А. П. Чехов, Лесков, Писемский, Н. В. Гоголь һәм М. Е. Салтыков-Щедрин хатлары бар.
бар. Аннан соң А. М. Горький кулы билгеләр ясаган берничә халык җырлары һәм шигырьләре җыентыклары, 70 иче елларда чыккан һәм А. М. Горький җыйган рус оригинал романнары һәм Горькийнең рус һәм чпт ил телләрендә басылган бер ’ничә китабы, фотографияләре бар.
Шушы елның 2 июнендә чуваш халкының атаклы шагыйре К. В. Ивановның тууына 50 ел тула. .
Чуваш дәүләт нздательствосы шагыйрьлек сайланма җыелмасын чыгара. Ленинградта шагыйрьнең атаклы әсәре «Нарспи» буенча опера языла. Москвада «Нарспи»- нең яңа вариантының русча тәрҗемәсе басыла.